Run, sail, or hide? How to survive the destruction of Pompeii - Gary Devore

Çeviri: Gözde Zülal Solak Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

It’s a bustling day in Pompeii.

Pompei’de hareketli bir gün.

Fabia visits the Temple of Venus and offers a sacrificial dove to the goddess,

Fabia, Venüs Tapınağını ziyaret ediyor ve tanrıçaya güvercin kurban ederek

asking her to bless her brother’s upcoming wedding.

abisinin yaklaşmakta olan düğününü kutsamasını istiyor.

After a quick visit to the market,

Hızlı bir pazar ziyaretinden sonra,

she spots her brothers, Lucius and Marcus, crossing the Forum.

erkek kardeşleri Lucius ve Marcus’un forumdan geçtiğini görüyor.

They’re off to relax at the public baths.

Hamamda rahatlamaya gidiyorlar.

Marcus spent the morning helping a master craftsman lay a grand mosaic floor

Marcus, sabahını usta bir zanaatkarın zemine mozaik döşemesine yardım ederek,

while Lucius worked in the brickyard.

Lucius da tuğla fabrikasında çalışarak geçirdi.

It’s been 17 years since an earthquake hit Pompeii and its neighbor Herculaneum,

17 yıl önce Pompei’de ve komşusu Herkulaneum’da bir deprem olmuştu,

and there’s still construction and repair work to do.

hala yapılacak inşaat ve tamirat vardı.

Fabia and her brothers discuss the recent tremors everyone’s been feeling.

Fabia ve erkek kardeşleri, son zamanlarda herkesin hissettiği sarsıntıyı tartışıyor.

Lucius jokes that there’ll always be work for men who rebuild walls in Pompeii.

Lucius, Pompei’de duvar tamir eden erkeklere iş hep vardır şakası yapıyor.

He tells them how eager he is to bind hands with his sponsa, or bride-to-be.

Müstakbel gelinle evlenmek için ne kadar istekli olduğunu söylüyor.

The siblings begin discussing tomorrow’s wedding—

Kardeşler, yarınki düğünü konuşmaya başlıyor --

but a deafening boom interrupts them.

fakat sağır edici bir patlama sesi onları bölüyor.

They watch Vesuvius spew smoke, ash, and rock high into the air—

Vezüv Yanardağı’nın havaya duman, kül ve taşlar püskürttüğünü görüyorlar --

and realize they've been living in the shadow of a volcano.

ve bir yanardağın gölgesinde yaşadıklarını fark ediyorlar.

They embrace and pray to Venus for protection and Vulcan for mercy.

Koruması için Venüs’e, merhamet için Vulcan’a dua ediyorlar.

Each must now choose how to survive.

Her biri, nasıl hayatta kalacağını seçmek zorunda.

They have three options: seek shelter, escape to the south on foot,

Üç seçenekleri var: sığınak aramak, yürüyerek güneye kaçmak

or flee to the west by sea.

veya deniz üzerinden batıya kaçmak.

Lucius rushes home but can’t find his sponsa.

Lucius eve koşuyor fakat eşini bulamıyor.

He decides to wait for her and lights an oil lamp.

Onu beklemeye karar verip bir gaz lambası yakıyor.

Ash and pumice begin raining over Pompeii.

Pompei’ye kül ve ponza yağmaya başlıyor.

Fabia shelters with her husband, Claudius, and their daughters.

Fabia, eşi Claudius ve çocuklarıyla sığınıyor.

But after a few hours, their roof groans under the weight of volcanic debris,

Fakat birkaç saat sonra çatıları volkanik birikinti ağırlığıyla gıcırdıyor

and they realize they can't stay.

ve orada kalamayacaklarını anlıyorlar.

They decide to travel southeast, away from the volcano.

Yanardağdan uzaklara, güneydoğuya gitmeye karar veriyorlar.

The family joins swarms of people wading through hot ash on the cardo maximus

Aile, ana kent caddesinde sıcak kül içerisinde ilerleyen insanlara katılıyor

and begins navigating towards one of Pompeii’s southern gates.

ve Pompei’nin güney kapılarından birisine doğru ilerlemeye başlıyor.

Marcus finally reaches his home in Herculaneum

Marcus sonunda Herkulaneum’daki evine ulaşıyor,

and gathers his wife and children.

eşini ve çocuklarını bir araya getiriyor.

They decide to escape by sea.

Onlar da denizden kaçmaya karar veriyor.

But as they approach the docks,

Rıhtımlara yaklaştıkça

they discover waves brimming with volcanic matter,

dalgaların volkanik maddeyle dolu olduğunu keşfediyorlar,

making it impossible for boats to navigate close enough to shore.

bu da kayıkların rıhtıma yeterince yaklaşmasını imkansız kılıyor.

Trying to keep calm for their children, they huddle underneath covered boat docks.

Çocuklar için sakin olmaya çalışıp, kapalı tekne iskelesinin altına toplanıyorlar.

Now, the deadliest phase of the disaster begins.

Şimdi, felaketin en ölümcül aşaması başlıyor.

At this point, the force throwing the volcanic material, or tephra,

Bu noktada, volkanik maddeyi, yani tefrayı havaya püskürten güç azalıyor

into the air diminishes, and it comes crashing down.

ve madde hızla aşağı doğru iniyor.

Hot ash and noxious gas billow out in a wave known as a pyroclastic surge.

Sıcak kül ve zehirli gaz, piroklastik yükseliş adlı bir dalgayla şişiyor.

This first surge engulfs Herculaneum.

İlk yükseliş, Herkulaneum’u sarıyor.

One hour later, another three times as strong

Bir saat sonra, üç kat daha güçlü bir yükseliş

collapses the town’s remaining structures.

şehrin kalan yapılarını da yıkıyor.

These have yet to reach Pompeii,

Bunlar henüz Pompei’ye ulaşmasa da

but buildings are ablaze in the hot, sulfurous air.

binalar sıcak, kükürtlü havada yanıyor.

Lucius climbs out of his closet and tries his front door,

Lucius, dolabından çıkıp ön kapıyı açmayı deniyor

but a deep blanket of ash and stone won’t let it budge.

fakat derin bir kül ve taş örtüsü kapının hareket etmesine izin vermiyor.

His lamp flickers and dies.

Lambası titreşip tamamen sönüyor.

After more than 14 hours, at times walking through ash up to their chests,

14 saatten daha uzun bir süre sonra, kül soluyarak yürürken

Fabia, her family, and the others who left early enough,

Fabia, ailesi ve yeterince erken terk eden diğerleri

climb the southern Latarri mountains.

güney Lattari Dağları’na tırmanıyor.

They reach a peak and pause to look back.

Bir zirvede durup arkalarına bakıyorlar.

Another pyroclastic surge rushes across the valley, crashes into Pompei,

Diğer piroklastik yükseliş, vadiye akın yaparak Pompei’ye çarpıyor

and sheers off the upper levels of the town’s buildings.

ve şehir binalarının üst katlarını yıkıyor.

Fighting back tears, Fabia continues to push her family on towards safety,

Gözyaşlarına karşı koyan Fabia, ailesini güvenli yere doğru itmeye devam ediyor,

praying for her brothers and fellow townspeople.

erkek kardeşleri ve şehirdeki insanlar için dua ediyor.

According to modern analysis, the eruption may have lasted days or weeks.

Modern analize göre püskürme günlerce veya haftalarca sürmüş olabilir.

When it was over, almost 300 square kilometers were decimated,

Sona erdiğinde yaklaşık 300 kilometre kare yok oldu

and Pompeii and Herculaneum lay under up to 65 feet of tephra.

ve Pompei ile Herkulaneum, yaklaşık 19.000 metre tefra altında kaldı.

Despite some disorganized looting and digging,

Bazı düzensiz yağmalama ve kazılara rağmen

these towns remained buried until official excavations began in the mid-1800s.

1800′lerin ortalarında başlayan resmi kazılara dek bu şehirler gömülü kaldı.

Archaeologists have since analyzed skeletal evidence and volcanic deposits

Arkeologlar, Herkulaneum ve Pompei’nin son anlarının bir zaman çizelgesini

to reconstruct a timeline of Herculaneum and Pompeii’s final moments.

çıkarmak için, iskelet kanıtlarını ve volkanik çökeltileri inceliyor.

They've revealed a poignant glimpse at the experiences of the eruption's victims.

Patlamanın kurbanlarının deneyimlerinde dokunaklı bir bakış ortaya çıkardılar.

Much of our understanding of ancient Roman life—

Antik Roma hayatına dair algımızın büyük kısmı --

from food and furniture to architecture and economics—

yiyecekten mobilyaya, mimariden ekonomiye --

comes from these ruins.

bu kalıntılardan geliyor.

In their time, they were simply provincial towns in the Bay of Naples.

Onlar o zamanlar yalnızca Napoli Körfezi’ndeki şehirlerdi.

But their rediscovery has given us an unparalleled view into the ancient world

Fakat yeniden keşfedilmeleri sayesinde antik dünyaya ve felaketle yıkılan

yaşamlara dair benzersiz bir görüş kazandık.

and the lives that were devastated by disaster.