How to make a mummy - Len Bloch

Mumya nasıl yapılır - Len Bloch

Çeviri: Neslihan Kara Gözden geçirme: Elif Şahin

Death and taxes are famously inevitable, but what about decomposition?

Ölüm ve vergiler herkesçe bilindiği gibi kaçınılmazdır, peki ya çürüme ?

As anyone who's seen a mummy knows,

Daha önce mumya görmüş olan birinin de bilebileceği gibi,

ancient Egyptians went to a lot of trouble to evade decomposition.

antik Mısırlılar çürümekten kurtulmak için çok uğraşmışlardır.

Peki ne kadar başarılıydılar ?

So, how successful were they?

Yaşayan hücreler sürekli kendilerini yeniler.

Living cells constantly renew themselves.

Specialized enzymes decompose old structures,

Özel enzimler eski yapıları parçalar

and the raw materials are used to build new ones.

ve ham maddeler yeni olanları yapmakta kullanılır.

But what happens when someone dies?

Peki, birisi öldüğünde ne olur ?

Their dead cells are no longer able to renew themselves,

Ölü hücreleri artık kendilerini yenileyemez

but the enzymes keep breaking everything down.

ama enzimleri her şeyi yıkmaya devam eder.

So anyone looking to preserve a body

Yani cesedi korumakla ilgilenen birisi,

needed to get ahead of those enzymes before the tissues began to rot.

dokular çürümeye başlamadan enzimlerden kurtulmalıdır.

Neurons die quickly,

Nöronlar hızlı ölür

so brains were a lost cause to Ancient Egyptian mummifiers,

bu yüzden Antik Mısır mumyacıları için beyin ümitsiz bir vak'adır,

which is why, according to Greek historian Herodotus,

Yunan tarihçisi Heredotus'a göre bu sebeple,

they started the process by hammering a spike into the skull,

mumyalama sürecine kafatasına çivi çakarak başlayıp,

beyini ezmiş, burun yoluyla onu dışarı çıkarmış ve gelecekteki

mashing up the brain, flushing it out the nose

and pouring tree resins into the skull to prevent further decomposition.

çürümeleri önlemek için kafatasının içine ağaç reçinesi dökmüşlerdir.

Brains may decay first, but decaying guts are much worse.

Beyin ilk sırada çözünüyor olabilir fakat çözünen bağırsaklar çok daha berbat.

The liver, stomach and intestines contain digestive enzymes and bacteria,

Karaciğer, mide ve ince bağırsaklar hazmettirici enzimlere ve bakterilere

which, upon death, start eating the corpse from the inside.

sahiptir ki o enzimler ölümden sonra, içeriden cesedi yemeye başlar.

So the priests removed the lungs and abdominal organs first.

Bu yüzden rahip ilk olarak akciğerleri ve karnın içindeki organları çıkartır.

It was difficult to remove the lungs without damaging the heart,

Kalbe zarar vermeden akciğerleri çıkartmak zordur fakat kalbin,

but because the heart was believed to be the seat of the soul,

ruhun bulunduğu yer olduğuna inanıldığından,

they treated it with special care.

kalbe özel bir ilgiyle yaklaştılar.

They placed the visceral organs in jars

İç organları kavanoza koyup,

filled with a naturally occurring salt called natron.

sodyum karbonat denen doğal olarak da bulunan bir tuzla doldururlar.

Like any salt, natron can prevent decay by killing bacteria

Herhangi bir tuz gibi, sodyum karbonat da bakterileri öldürerek ve

and preventing the body's natural digestive enzymes from working.

vücudun doğal hazmettirici enzimlerinin çalışmasını önleyerek çürümeyi durdurur.

But natron isn't just any salt.

Fakat sodyum karbonat herhangi bir tuz değildir.

It's mainly a mixture of two alkaline salts,

Ağırlıklı olarak iki alkalik tuz, çamaşır sodası ve kabartma tozundan

soda ash and baking soda.

oluşan bir karışımdır.

Alkaline salts are especially deadly to bacteria.

Alkalin tuzlar bakteriler için özellikle öldürücüdür.

And they can turn fatty membranes into a hard, soapy substance,

Yağlı zarlardan sıkı, sabunsu maddelere dönüşebilirler

böylece cesedin yapısını korurlar.

thereby maintaining the corpse's structure.

After dealing with the internal organs,

İç organlarla işleri bittikten sonra,

the priest stuffed the body cavity with sacks of more natron

rahip vücudun oyuklarını bir sürü sodyum karbonat torbasıyla doldurur

and washed it clean to disinfect the skin.

ve deriyi arındırmak için cesedi yıkardı.

Then, the corpse was set in a bed of still more natron

Sonrasında ise, dışındaki etlerin korunması için, ceset 35 günlüğüne

for about 35 days to preserve its outer flesh.

daha fazla sodyum karbonatın bulunduğu bir yatağa yerleştirilirdi.

By the time of its removal,

Çıkarıldığında,

the alkaline salts had sucked the fluid from the body

alkalin tuzlar cesetteki sıvılar tarafından emilmiş

and formed hard brown clumps.

ve kahverengi kümelere dönüşmüş olurdu.

The corpse wasn't putrid,

Ceset çürütülmedi

but it didn't exactly smell good, either.

fakat çok güzel koktuğu da söylenemez.

Rahip cesedi mühürlemek için, üzerine ağaç reçinesi döker,

So, priests poured tree resin over the body to seal it,

massaged it with a waxy mixture that included cedar oil,

sedir yağı da içeren yapışkan bir karışımla ona masaj yapardı

ve daha sonra bir ketene onu sarardı.

and then wrapped it in linen.

Finally, they placed the mummy in a series of nested coffins

Son olarak, cesedi iç içe geçmiş tabutlar dizisine hatta bazen

and sometimes even a stone sarcophagus.

taş bir lahite yerleştirirlerdi.

Peki antik Mısırlılar çürümeyi önlemede ne kadar başarılıydılar ?

So how successful were the ancient Egyptians at evading decay?

On one hand, mummies are definitely not intact human bodies.

Bir yandan, mumyalar kesinlikle bozulmamış insan vücutları değildir.

Their brains have been mashed up and flushed out,

Beyinleri ezilip, dışarı atılmış,

their organs have been removed and salted like salami,

organları dışarı çıkarılıp salam gibi tuzlanmış,

and about half of their remaining body mass has been drained away.

ve geri kalan vücutlarının yarısı da suyunu çekmiştir.

Still, what remains is amazingly well-preserved.

Geriye kalanlar hala çok iyi korunuyor.

Even after thousands of years,

Binlerce yıl sonra bile,

scientists can perform autopsies on mummies

bilim adamları ölümlerine neyin sebep olduğunu saptayabilmek için

to determine their causes of death,

mumyalara otopsi uygulayabiliyor

and possibly even isolate DNA samples.

ve büyük bir ihtimalle DNA örnekleri bile ayırt edilebiliyor.

This has given us new information.

Bu bize yeni bir bilgi veriyor.

For example, it seems that air pollution was a serious problem in ancient Egypt,

Örneğin, antik Mısır'da hava kirliliği ciddi bir sorunmuş gibi görünüyor,

probably because of indoor fires used to bake bread.

muhtemelen bunun sebebi ekmek yapmak için evde yakılan ateşlerdi.

Cardiovascular disease was also common, as was tuberculosis.

Tıpkı verem gibi, kalbe ve kan damarlarına bağlı hastalıklar da yaygındı.

So ancient Egyptians were somewhat successful at evading decay.

Yani antik Mısırlılar bir şekilde çürümeyi önlemede başarılı oldular.

Still, like death, taxes are inevitable.

Ama hala, ölüm gibi, vergiler de kaçınılmaz.

Bazı mumyalar taşınırken, tuzlu bir balık gibi vergilendirilirlerdi.

When some mummies were transported, they were taxed as salted fish.