How to make a mummy - Len Bloch

Tłumaczenie: Kacper Borowiecki Korekta: Rysia Wand

Death and taxes are famously inevitable, but what about decomposition?

Śmierć i podatki są nieuniknione, ale co z rozkładem ciała?

As anyone who's seen a mummy knows,

Każdy, kto widział mumię, wie,

ancient Egyptians went to a lot of trouble to evade decomposition.

że starożytni Egipcjanie bardzo się starali unikać rozkładu ciała.

So, how successful were they?

Jak im to wychodziło?

Living cells constantly renew themselves.

Żywe komórki nieustannie się odnawiają.

Specialized enzymes decompose old structures,

Specjalne enzymy rozkładają stare struktury,

and the raw materials are used to build new ones.

a surowce są używane do budowy nowych.

But what happens when someone dies?

Ale co się dzieje, gdy ktoś umiera?

Their dead cells are no longer able to renew themselves,

Jego martwe komórki nie mogą się odbudować,

but the enzymes keep breaking everything down.

ale enzymy cały czas rozkładają struktury.

So anyone looking to preserve a body

Każdy, kto chce zachować ciało

needed to get ahead of those enzymes before the tissues began to rot.

musi wyprzedzić te enzymy, zanim tkanki zaczną gnić.

Neurons die quickly,

Neurony umierają szybko,

so brains were a lost cause to Ancient Egyptian mummifiers,

mózg był więc problemem dla starożytnych mumifikatorów,

which is why, according to Greek historian Herodotus,

dlatego, według greckiego historyka Herodota,

they started the process by hammering a spike into the skull,

rozpoczynali proces przez wbijanie młotka w czaszkę,

mashing up the brain, flushing it out the nose

usuwania mózgu z organizmu

and pouring tree resins into the skull to prevent further decomposition.

i umieszczania w czaszce żywicy, aby zapobiec dalszemu rozkładowi.

Brains may decay first, but decaying guts are much worse.

Mózg może gnić pierwszy, ale gnijące wnętrzności są jeszcze gorsze.

The liver, stomach and intestines contain digestive enzymes and bacteria,

Wątroba, żołądek i jelito zawierają bakterie i enzymy,

which, upon death, start eating the corpse from the inside.

które po śmierci rozkładają ciało od wewnątrz.

So the priests removed the lungs and abdominal organs first.

Kapłani usuwali więc najpierw płuca i organy wewnętrzne.

It was difficult to remove the lungs without damaging the heart,

Trudno usunąć płuca bez uszkodzenia serca,

but because the heart was believed to be the seat of the soul,

ale ponieważ serce uznawano za siedzibę duszy,

they treated it with special care.

traktowali je szczególnie delikatnie.

They placed the visceral organs in jars

Umieszczali narządy trzewne w słoikach

filled with a naturally occurring salt called natron.

wypełnionych natronem, naturalnie występującą solą.

Like any salt, natron can prevent decay by killing bacteria

Natron, jak każda sól, zapobiega gniciu, zabijając bakterie

and preventing the body's natural digestive enzymes from working.

i blokując pracę enzymów trawiennych.

But natron isn't just any salt.

Natron to jednak nie tylko sól.

It's mainly a mixture of two alkaline salts,

To mieszanina dwóch soli zasadowych,

soda ash and baking soda.

sody i proszku do pieczenia.

Alkaline salts are especially deadly to bacteria.

Sole alkaliczne są dla bakterii szczególnie zabójcze.

And they can turn fatty membranes into a hard, soapy substance,

Mogą zamienić błony tłuszczowe w twardą, mydlaną substancję,

thereby maintaining the corpse's structure.

utrzymując w ten sposób strukturę ciała.

After dealing with the internal organs,

Po uporaniu się z narządami wewnętrznymi

the priest stuffed the body cavity with sacks of more natron

kapłan nadziewał ciało workami z natronem

and washed it clean to disinfect the skin.

i dezynfekował nim skórę.

Then, the corpse was set in a bed of still more natron

Następnie zwłoki nacierano resztą natronu

for about 35 days to preserve its outer flesh.

przez około 35 dni, by zachować strukturę zewnętrzną.

By the time of its removal,

Po jego usunięciu

the alkaline salts had sucked the fluid from the body

sole alkaliczne zassały płyny z organizmu

and formed hard brown clumps.

i stworzyły twarde brązowe grudki.

The corpse wasn't putrid,

Trup nie gnił,

but it didn't exactly smell good, either.

ale też nie pachniał zbyt dobrze.

So, priests poured tree resin over the body to seal it,

Kapłani polewali ciało żywicą, aby je uszczelnić,

massaged it with a waxy mixture that included cedar oil,

wmasowywali miksturę zawierającą olej cedrowy

and then wrapped it in linen.

i owijali w płótno.

Finally, they placed the mummy in a series of nested coffins

Ostatecznie umieszczali mumię w zagnieżdżonej trumnie,

and sometimes even a stone sarcophagus.

a czasem nawet kamiennym sarkofagu.

So how successful were the ancient Egyptians at evading decay?

Jak skutecznie Egipcjanom udało się zatrzymać gnicie?

On one hand, mummies are definitely not intact human bodies.

Z jednej strony mumie nie są nienaruszonymi ciałami ludzi.

Their brains have been mashed up and flushed out,

Ich mózgi zmiażdżono i wypłukano,

their organs have been removed and salted like salami,

organy usunięto i zasolono jak salami,

and about half of their remaining body mass has been drained away.

a połowa pozostałej masy ciała została wysuszona.

Still, what remains is amazingly well-preserved.

To, co pozostało, jest niezwykle dobrze zachowane.

Even after thousands of years,

Nawet po tysiącach lat

scientists can perform autopsies on mummies

naukowcy mogą przeprowadzać autopsje,

to determine their causes of death,

by stwierdzić przyczynę śmierci,

and possibly even isolate DNA samples.

a być może nawet wyizolować próbki DNA.

This has given us new information.

To dało nam nowe informacje.

For example, it seems that air pollution was a serious problem in ancient Egypt,

Zanieczyszczone powietrze było poważnym problemem w starożytności,

probably because of indoor fires used to bake bread.

prawdopodobnie z uwagi na ogniska używane do wypieku chleba.

Cardiovascular disease was also common, as was tuberculosis.

Często zdarzała się gruźlica i choroby układu krążenia.

So ancient Egyptians were somewhat successful at evading decay.

Starożytni Egipcjanie umieli trochę zapobiec rozkładowi.

Still, like death, taxes are inevitable.

Tak jak śmierć, podatki są nieuniknione.

When some mummies were transported, they were taxed as salted fish.

Niektóre mumie podczas transportu opodatkowano jako solone ryby.