Vultures: The acid-puking, plague-busting heroes of the ecosystem - Kenny Coogan

Çeviri: Giray Başbuğ Gözden geçirme: Gözde Alpçetin

In the grasslands of Mauritania,

Moritanya çayırlarında,

a gazelle suffering from tuberculosis takes its last breath.

veremden muzdarip olan bir ceylan son nefesini veriyor.

Collapsing near a small pool,

Küçük bir gölün yakınına çöken ceset

the animal’s corpse threatens to infect the water.

suyu kirletmekle tehdit ediyor.

But for the desert’s cleanup crew, this body isn’t a problem: it’s a feast.

Ancak çölün temizlik ekibi için bu beden bir sorun değil: Bir ziyafet.

Weighing up to 10 kilograms

10 kilo ağırlığına ulaşabilen

and possessing a wingspan of nearly 3 meters,

ve neredeyse 3 metre kanatlara sahip

the lappet-faced vulture is the undisputed king of the carcass.

sarkık suratlı akbaba, cesedin tartışmasız kralı.

This bird’s powerful beak and strong neck

Bu kuşun güçlü gagası ve kuvvetli boynu

easily tear through tough hide and muscle tissue,

daha zayıf akbabaların kazabilmesi için

opening entry points for weaker vultures to dig in.

sert deri ve kas dokuyu kolayca deliyor.

This colossal competition is too dangerous for the tiny Egyptian vulture.

Bu devasa rekabet, minik Mısır akbabası için fazla tehlikeli.

With a wingspan of only 180 centimeters,

Yalnızca 180 santimetrelik kanat genişliği ile bu akbaba,

this vulture migrated to Africa from his family nest in Portugal,

alçak basınç alanlarını kullanarak bazen saatlerce havada kalıp

using thermal updrafts to stay aloft for hours at a time.

Portekiz'deki yuvasından Afrika'ya göç etti.

But upon arrival, he finds himself near the bottom of the pecking order.

Ama varışının üzerine, kendini hiyerarşinin neredeyse tabanında buldu.

Fortunately, what he lacks in size, he makes up for in intelligence.

Neyse ki boyuttan kaybettiğini zekasıyla telafi ediyor.

A short distance away, he spots an unguarded ostrich nest,

Biraz uzakta, kocaman ama kırılamaz yumurtalarla dolu

full of immense, but impenetrable eggs.

korumasız bir deve kuşu yuvası gözüne çarpıyor.

Using a large rock, he smashes one open for a well-earned meal—

Büyük bir taş kullanarak, birini kırıp hak edilmiş bir yemek yiyor --

though he’ll circle back to the gazelle once the larger birds are gone.

büyük kuşlar dağılınca dönüp dolaşıp ceylana tekrar gidecek.

High above the commotion are Ruppell’s Griffon vultures.

Kargaşadan çok çok yükseklerde benekli akbabalar dolanıyor.

Soaring at an altitude of over 11,000 meters,

11.000 metreden yüksekte süzülen bu kuşlar

these birds fly higher than any other animal.

tüm diğer hayvanlardan daha yüksekte uçuyor.

At this height, they can’t see individual carcasses.

Bu yükseklikten tek tek leşleri seçemezler.

But the sight of their fellow vultures guides them to the feeding.

Ama diğer akbabaların görüntüleri onları beslenmeye yönlendiriyor.

Their featherless heads help them regulate

Tüysüz kafaları, inişle gerçekleşen

the sudden rise in temperature as they descend—

ani sıcaklık değişimini ayarlamalarına yardımcı olur --

and keep them clean as they tear into the decaying gazelle.

ve çürüyen ceylana yumulurken temiz kalmalarını sağlar.

The carcass is stripped clean in hours,

Leş, su kaynağını kirletmeden bayağı önce,

well before the rotting meat infects the water supply.

saatler içinde temizlenir.

And the tuberculosis doesn’t stand a chance at infecting the vultures.

Veremin, akbabalara bulaşma konusunda en ufak bir şansı yok.

These birds have evolved the lowest gastric pH in the animal kingdom,

Bu kuşlar, hayvan krallığındaki en düşük mide pH'ına sahip.

allowing them to digest diseased carrion and waste without becoming sick.

Bu da hastalanmadan, hastalıklı leşleri ve artıkları sindirmelerini sağlıyor.

In fact, species like the mountain-dwelling bearded vulture

Hatta dağları kendilerine mesken edinen sakallı akbaba gibi türlerin

have stomachs so acidic,

midesi o kadar asidiktir ki

they can digest most bones in just 24 hours.

çoğu kemiği yalnızca 24 saatte sindirebilirler.

This adaptation helps smaller vultures supplement their diet with dung,

Bu adaptasyon, küçük akbabaların beslenmelerini dışkı ile desteklemesini,

while larger vultures can consume diseased meat up to 3 days old.

büyük akbabaların ise 3 gün beklemiş hastalıklı etleri tüketebilmesini sağlar.

Their acidic stomachs protect them from living animals too:

Asidik mideleri onları diğer yaşayan hayvanlardan da korur.

their rancid vomit scares off most predators.

İğrenç kokan kusmukları çoğu yırtıcıyı kaçırır.

These stomachs of steel are essential to removing pathogens like cholera,

Bu çelikten mideler; kolera, şarbon ve kuduz patojenlerini

anthrax, and rabies from the African ecosystem.

Afrika ekosisteminden kaldırmakta kilit konumdadırlar.

But while vultures can easily digest natural waste,

Ancak akbabalar, ne kadar doğal atıkları kolayca sindirebilseler de

man-made chemicals are another story.

insan yapımı kimyasallar ayrı bir konu.

Diclofenac, a common veterinary drug used to treat cattle in India,

Hindistan'da sığır tedavisinde yaygın bir ilaç olan diklofenak

is fatal to vultures.

akbabalar için ölümcüldür

And because local religious beliefs prohibit eating beef,

ve yerel dini inançlar sığır eti yemeyi yasakladığı için

scavengers often consume cattle carcasses.

leşçil hayvanlar sık sık sığır leşleri tüketir.

Since the 1990s, the drug,

1990'lardan beri,

elektrik direkleri ve yaşam alanı kaybıyla beraber bu ilaç

along with threats from electricity pylons and habitat loss,

has contributed to a 95% decline in the region’s vulture population.

bölgenin akbaba popülasyonundaki %95 düşüşe katkıda bulundu.

In nearby Africa, poachers intentionally poison carcasses

Yakın Afrika'da kaçak avcılar, kuşların yetkililere yerlerini belli etmemesi için

to prevent the birds’ presence from alerting authorities to their location.

kasten leşleri zehirliyor.

One poisoned carcass can kill over 500 vultures.

Zehirli bir leş 500'den fazla akbabanın sonu olabilir.

Today, more than 50% of all vulture species are endangered.

Günümüzde, tüm akbaba türlerinin %50'sinden fazlası tehlikede.

In regions where vultures have gone extinct,

Akbabaların neslinin tükendiği bölgelerde

corpses take three times longer to decay.

cesetlerin yok olması üç kat zaman alıyor.

These carcasses contaminate drinking water,

Bu cesetler içme sularını kirletirken

while feral dogs and rats carry the diseases into human communities.

vahşi köpekler ve fareler, hastalıkları insan topluluklarına taşıyor.

The Asian and African Vulture Crisis has led to an epidemic of rabies in India,

Asya ve Afrika Akbaba Krizi, Hindistan'da yılda yaklaşık 20.000 insanı öldüren

where infections kill roughly 20,000 people each year.

bir kuduz salgınına yol açtı.

Fortunately, some communities have already realized how important vultures are.

Neyse ki bazı topluluklar akbabaların ne kadar önemli olduğunu çoktan anladı.

Conservationists have successfully banned drugs like Diclofenac,

Çevreciler, diklofenak gibi ilaçları başarıyla yasaklatırken

while other researchers are working to repopulate vulture communities

araştırmacılar, çiftleşme programlarıyla

akbaba popülasyonlarını canlandırmak üzerinde çalışıyor.

through breeding programs.

Some regions have even opened vulture restaurants

Hatta bazı bölgeler, çiftçilerin ilaçsız çiftlik hayvanı sağladığı

where farmers safely dispose of drug-free livestock.

akbaba restoranları açtılar.

With help, vultures will be able to continue their role

Biraz yardım ile, akbabalar görevlerini yerine getirmeyi sürdürecek.

conserving the health of our planet— transforming death and decay into life.

Gezegenimizin sağlığını koruyup ölüm ve çürümeyi hayata dönüştürecek.