Vultures: The acid-puking, plague-busting heroes of the ecosystem - Kenny Coogan

Tłumaczenie: Agnieszka Fijałkowska Korekta: Rysia Wand

In the grasslands of Mauritania,

Na łąkach Mauretanii

a gazelle suffering from tuberculosis takes its last breath.

gazela cierpiąca na gruźlicę bierze ostatni oddech.

Collapsing near a small pool,

Upada w pobliżu małego jeziorka,

the animal’s corpse threatens to infect the water.

a zwłoki zwierzęcia grożą zakażeniem wody.

But for the desert’s cleanup crew, this body isn’t a problem: it’s a feast.

Ale dla pustynnej ekipy sprzątającej ciało to nie problem - to uczta.

Weighing up to 10 kilograms

Waży do dziesięciu kilogramów,

and possessing a wingspan of nearly 3 meters,

przy rozpiętości skrzydeł do prawie trzech metrów.

the lappet-faced vulture is the undisputed king of the carcass.

Sęp uszaty jest bez wątpienia królem padlinożerców.

This bird’s powerful beak and strong neck

Potężny dziób i mocna szyja tego ptaka

easily tear through tough hide and muscle tissue,

łatwo przedzierają się przez twardą skórę i tkanki mięśniowe,

opening entry points for weaker vultures to dig in.

ułatwiając dziobanie słabszym sępom.

This colossal competition is too dangerous for the tiny Egyptian vulture.

Ta kolosalna konkurencja jest zbyt niebezpieczna dla małego białosępa.

With a wingspan of only 180 centimeters,

Z rozpiętością skrzydeł wynoszącą tylko 180 centymetrów,

this vulture migrated to Africa from his family nest in Portugal,

ten sęp wyemigrował do Afryki z rodzinnego gniazda w Portugalii,

using thermal updrafts to stay aloft for hours at a time.

korzystając z kominów termicznych, dzięki którym szybował godzinami.

But upon arrival, he finds himself near the bottom of the pecking order.

Ale po przybyciu znajduje się na spodzie hierarchii dziobania.

Fortunately, what he lacks in size, he makes up for in intelligence.

Na szczęście braki w rozmiarze nadrabia inteligencją.

A short distance away, he spots an unguarded ostrich nest,

Niedaleko widzi niestrzeżone strusie gniazdo,

full of immense, but impenetrable eggs.

pełne ogromnych jaj nie do przebicia.

Using a large rock, he smashes one open for a well-earned meal—

Za pomocą dużego kamienia rozbija jedno z nich i ma zasłużony posiłek,

though he’ll circle back to the gazelle once the larger birds are gone.

choć wróci do gazeli, kiedy tylko większe ptaki odlecą.

High above the commotion are Ruppell’s Griffon vultures.

Wysoko nad tym zamieszaniem są sępy plamiste.

Soaring at an altitude of over 11,000 meters,

Szybują na wysokości ponad 11 tysięcy metrów,

these birds fly higher than any other animal.

wyżej niż jakiekolwiek inne zwierzę.

At this height, they can’t see individual carcasses.

Z tej wysokości nie widzą pojedynczej padliny,

But the sight of their fellow vultures guides them to the feeding.

ale widok innych sępów prowadzi je na żer.

Their featherless heads help them regulate

Ich pozbawione piór głowy pomagają im regulować

the sudden rise in temperature as they descend—

nagły wzrost temperatury podczas opadania w dół

and keep them clean as they tear into the decaying gazelle.

i utrzymywać je w czystości podczas rozrywania gnijącej gazeli.

The carcass is stripped clean in hours,

Padlina została zjedzona na długo przed tym,

well before the rotting meat infects the water supply.

zanim gnijące mięso zainfekowałoby źródło wody.

And the tuberculosis doesn’t stand a chance at infecting the vultures.

Gruźlica nie ma szans na zainfekowanie sępów,

These birds have evolved the lowest gastric pH in the animal kingdom,

które dorobiły się najniższego pH żołądka w królestwie zwierząt,

allowing them to digest diseased carrion and waste without becoming sick.

co pozwala im trawić chorą padlinę i odpady, nie chorując.

In fact, species like the mountain-dwelling bearded vulture

Gatunki takie jak mieszkające w górach orłosępy brodate

have stomachs so acidic,

mają żołądki tak kwaśne,

they can digest most bones in just 24 hours.

że mogą strawić większość kości w ciągu zaledwie 24 godzin.

This adaptation helps smaller vultures supplement their diet with dung,

Adaptacja ta pomaga mniejszym sępom uzupełnić dietę odchodami,

while larger vultures can consume diseased meat up to 3 days old.

podczas gdy większe sępy mogą jeść chorą padlinę, choćby 3-dniową.

Their acidic stomachs protect them from living animals too:

Ich kwaśne żołądki chronią je też przed żywymi zwierzętami:

their rancid vomit scares off most predators.

ich zjełczałe wymiociny odstraszają większość drapieżników.

These stomachs of steel are essential to removing pathogens like cholera,

Te żołądki ze stali są niezbędne

do usuwania patogenów z ekosystemu Afryki,

takich jak cholera, wąglik i wścieklizna.

anthrax, and rabies from the African ecosystem.

But while vultures can easily digest natural waste,

Ale podczas gdy sępy łatwo trawią naturalne odpady,

man-made chemicals are another story.

chemikalia wytwarzane przez człowieka to już inna historia.

Diclofenac, a common veterinary drug used to treat cattle in India,

Diklofenak, powszechny lek stosowany w leczeniu bydła w Indiach,

is fatal to vultures.

jest zabójczy dla sępów.

And because local religious beliefs prohibit eating beef,

Ponieważ lokalne wierzenia religijne zabraniają jedzenia wołowiny,

scavengers often consume cattle carcasses.

padlinożercy często jedzą padłe bydło.

Since the 1990s, the drug,

Od lat 90. XX wieku lek ten,

along with threats from electricity pylons and habitat loss,

obok zagrożeń spowodowanych przez słupy elektryczne i utratę siedlisk,

has contributed to a 95% decline in the region’s vulture population.

przyczynił się do 95% spadku populacji lokalnych sępów.

In nearby Africa, poachers intentionally poison carcasses

W pobliskiej Afryce kłusownicy celowo zatruwają padlinę,

to prevent the birds’ presence from alerting authorities to their location.

żeby obecność ptaków nie zdradziła ich władzom.

One poisoned carcass can kill over 500 vultures.

Jedne zatrute zwłoki mogą zabić ponad 500 sępów.

Today, more than 50% of all vulture species are endangered.

Obecnie ponad 50% wszystkich gatunków sępów jest zagrożonych.

In regions where vultures have gone extinct,

W regionach, w których wyginęły sępy,

corpses take three times longer to decay.

padlina rozkłada się trzy razy dłużej,

These carcasses contaminate drinking water,

zanieczyszcza wodę pitną,

while feral dogs and rats carry the diseases into human communities.

podczas gdy dzikie psy i szczury przenoszą choroby do ludzkich siedlisk.

The Asian and African Vulture Crisis has led to an epidemic of rabies in India,

Kryzys sępów w Azji i Afryce doprowadził do epidemii wścieklizny w Indiach,

where infections kill roughly 20,000 people each year.

gdzie co roku infekcje zabijają około 20 000 osób.

Fortunately, some communities have already realized how important vultures are.

Na szczęście niektóre środowiska zrozumiały już wagę sępów.

Conservationists have successfully banned drugs like Diclofenac,

Działacze ruchu na rzecz ochrony przyrody zakazali stosowania leków jak Diclofenak,

while other researchers are working to repopulate vulture communities

podczas gdy inni badacze pracują nad odnowieniem siedlisk sępów

through breeding programs.

dzięki programom hodowlanym.

Some regions have even opened vulture restaurants

W niektórych regionach otworzono nawet restauracje dla sępów,

where farmers safely dispose of drug-free livestock.

w których rolnicy bezpiecznie pozbywają się zwierząt wolnych od leków.

With help, vultures will be able to continue their role

Z naszą pomocą sępy będą mogły kontynuować swoją rolę

conserving the health of our planet— transforming death and decay into life.

w ochronie zdrowia naszej planety, przekształcając śmierć i rozkład w życie.