Will the real Fernando please stand up? - Ilan Stavans

Prevodilac: Milenka Okuka Lektor: Strahinja Tomic

On November 30th, 1935, dozens of writers passed away.

30. novembra 1935. godine, desetine pisaca je umrlo.

They came from different backgrounds, espoused divergent beliefs,

Poticali su iz različitih sredina, baštinili oprečna ubeđenja

and wrote in a variety of styles.

i pisali raznim stilovima.

Yet all of their work was stashed in a single trunk

Ipak, sva njihova dela su bila uskladištena u jedan sanduk

in an apartment in Lisbon, Portugal.

u lisabonskom stanu u Portugalu.

So, what mysterious string tied all these writers together?

Dakle, koja tajanstvena nit vezuje sve ove pisce?

Well, the trunk belonged to one enigmatic author, Fernando Pessoa,

Pa, sanduk je pripadao enigmatičnom piscu, Fernandu Pesoi,

who was, in fact, all of them.

koji je zapravo bio svi oni.

Some authors use pseudonyms and pen names

Neki pisci koriste pseudonime i alter ega

to protect their identities or bolster their artistic personas.

da zaštite svoje identitete ili učvrste svoje umetničke ličnosti.

But Pessoa used what he called “heteronyms” to write not as himself

Pesoa je pak koristio nešto što je nazivao „heteronimima”, da ne bi pisao u svoje ime

but as other people he invented,

već u ime drugih ljudi koje je izmislio,

giving way to generative, artistic experimentation.

krčeći put stvaralačkom, umetničkom eksperimentisanju.

He fleshed out their imagined lives, devised their distinct quirks,

Razrađivao je njihove izmišljene živote, smišljao im osobenosti

and cultivated their unique literary voices.

i negovao njihove jedinstvene književne glasove.

Sometimes Pessoa's heteronyms interacted with each other,

Ponekad bi Pesoini heteronimi međusobno interagovali,

even criticizing one another's work.

čak bi i kritikovali dela jedni drugima.

Pessoa described himself as a “nomadic wanderer through [his own] consciousness,”

Pesoa je sebe opisivao kao „nomadskog skitnicu kroz sopstvenu svest”,

“a kind of medium,” “divided” among his heteronyms.

„nekakvog medijuma”, „podeljenog” na svoje heteronime.

“But,” he wrote, “I’m less real than the others,

„Međutim”, pisao je, „manje sam stvaran od njih,

less substantial, less personal, and easily influenced by them all.”

manje supstancijalan, manje ličan i podložniji uticaju svih njih.”

Born in Lisbon in 1888, Pessoa began writing as different people

Rođen u Lisabonu 1888. godine, Pesoa je počeo da piše kao različita lica

when he was around six years old,

kada mu je bilo oko šest godina,

authoring letters as an imaginary Frenchman, Chevalier de Pas.

potpisujući pisma kao izmišljeni Francuz Ševalije de Pas.

When Pessoa’s stepfather moved their family to South Africa,

Kada je Pesoin očuh preselio porodicu u Južnu Afriku,

Pessoa picked up new languages.

Pesoa je savladao nove jezike.

He adopted several English-language heteronyms in high school

U srednjoj školi je usvojio nekoliko heteronima na engleskom

and published booklets of poems featured by the British press.

i objavio je zbirke pesama koje su se pojavile u britanskoj štampi.

In 1905, Pessoa returned to Lisbon for good.

1905. godine, Pesoa se vratio u Lisabon za stalno.

He gained a reputation for his formal dress, affinity for the occult,

Stekao je reputaciju po elegantnoj odeći, sklonosti ka okultnom,

and for being cordial and charming while always keeping people at arm’s length.

kao i srdačnosti i šarmu, dok se uvek držao na distanci.

Pessoa established art and literary journals and a publishing house.

Pesoa je osnivao umetničke i književne časopise, kao i izdavačku kuću.

But while these public ventures failed to take off

Međutim, dok njegovi javni poduhvati nisu uspevali da zažive,

and Pessoa amassed debt and relocated frequently,

a Pesoa je gomilao dugove i često se preseljavao,

his greatest experiments were unfolding in private.

njegovi najvažniji eksperimenti su se odvijali u privatnosti.

Scrawling in various languages on envelopes, book jackets and loose papers,

Piskarajući na raznim jezicima po kovertama, omotima knjiga i papirima,

Pessoa crafted a dreamy love letter as Maria José,

Pesoa je sastavljao sanjivo ljubavno pismo kao Marija Žoze,

a teenager with a spinal disorder who was infatuated with a metalworker;

tinejdžerka sa oboljenjem kičme koja je zaljubljena u metalca;

he scribbled detective stories as Horace James Faber;

škrabao je detektivske priče kao Horas Džejms Fejber;

and analyzed astrological charts as Raphael Baldaya.

i analizirao je astrološke dijagrame kao Rafael Baldaja.

He used three heteronyms most frequently.

Tri heteronima je najčešće koristio.

Alberto Caeiro was a shepherd-poet who used simple diction

Alberto Kaeiro je bio pesnik pastir koji je koristio prostu dikciju

to describe the world as he saw it.

da opiše svet kako ga on vidi.

Ricardo Reis, a doctor, favored the epic style of Classical poets.

Rikardo Reiš, doktor, bio je ljubitelj epskog stila klasičnih pesnika.

And Álvaro de Campos, a bisexual naval engineer and nomad,

I Alvaro de Kampoš, biseksualni mornarički inženjer i nomad,

wrote poetry extolling the wonder and hardship of daily life.

pisao je poeziju koja je veličala čuda i muke svakodnevice.

Using de Campos, Pessoa said he could channel all the emotions

Kroz de Kampoša, tvrdio je Pesoa, mogao je da kanališe sve emocije

he denied himself.

koje je sebi uskraćivao.

And at one point, de Campos claimed it was Pessoa who didn’t truly exist.

A u jednoj tački, de Kampoš je tvrdio da zapravo Pesoa stvarno ne postoji.

During his lifetime,

Tokom svog života,

Pessoa published poems, letters, essays, and literary criticism—

Pesoa je objavljivao pesme, pisma, eseje i književnu kritiku -

some as heteronyms, others under his own name.

neke pod heteronimima, druge pod svojim imenom.

He also produced a handful of books, just one in Portuguese—

Takođe je napisao pregršt knjiga, svega jednu na portugalskom -

a poetry collection about Portugal’s mythic history called “Message.”

pesničku zbirku o mitskoj istoriji Portugala naslovljenu „Poruka”.

He gained local recognition,

Stekao je lokalno priznanje,

but the full scope of his creative endeavours only revealed itself

ali će se pune razmere njegovih kreativnih poduhvata pokazati

tek posle Pesoine smrti, godinu nakon objvaljivanja knjige.

when Pessoa died a year after the book’s release.

From among almost 30,000 pages of unpublished work stashed in his trunk,

Između gotovo 30.000 stranica neobjavljenih dela pohranjenih u sanduku,

critics eventually assembled “The Book of Disquiet” in 1982,

kritičari su naposletku, 1982. sastavili „Knjigu nespokoja”,

which Pessoa spent two decades developing.

koju je Pesoa razvijao dve decenije.

It declares itself, in typically cryptic fashion,

Počinje proglasom u karakterističnom kriptičnom obliku,

“the autobiography of someone who never existed.”

kao „autobiografija nekoga ko nikad nije postojao”.

Pessoa wrote it as the fictional diary of his so-called semi-heteronym,

Pesoa ju je pisao kao fiktivni dnevnik njegovog takozvanog polu-heteronima,

Bernardo Soares,

Bernarda Soareša,

whose personality he described as a “mere mutilation” of his own.

čiju je ličnost opisao kao „puko kasapljenje” sopstvene.

Often frustrated by life’s demands,

Često frustriran životnim zahtevima,

the book’s narrator explores how delving inwards through literature

pripovedač knjige istražuje kako mu zaranjanje u sebe kroz književnost

helps him escape reality’s confines.

pomaže da pobegne od ograničenja stvarnosti.

He continuously challenges conceptions of the self as a singular, reliable unit—

On stalno preispituje pretpostavku o sebi kao pojedinačnom, pouzdanom entitetu -

instead grappling with identity as indefinite,

umesto toga posmatra identitet kao neodređen,

each person a shifting sum of their parts.

gde je svaka osoba promenljivi zbir svojih delova.

“My soul is a hidden orchestra,” the first entry reads.

„Duša mi je skriveni orkestar”, piše u prvom zapisu.

“I do not know what instruments, what violins and harps,

„Ne znam koji instrumenti, koje violine i harfe,

drums and tambours sound and clash inside me.

bubnjevi i doboši odzvanjaju i sudaraju se u meni.

I know myself only as a symphony.”

Sebe poznajem jedino kao simfoniju.”