Ethical dilemma: Should we get rid of mosquitoes? - Talya Hackett

Prevodilac: Milena Petrovic Lektor: Milenka Okuka

Because of the pathogens they carry,

Zbog patogena koje nose,

mosquitoes are responsible for more human deaths every year than any other animal,

komarci su odgovorni za više ljudskih smrti godišnje nego bilo koja životinja,

including other humans.

uključujući i druge ljude.

But very few of the 3,500 mosquito species

Ali samo nekoliko od 3 500 vrsta komaraca

actually transmit deadly diseases to humans.

zapravo prenose smrtonosne bolesti na ljude.

So what if we could get rid of the most lethal mosquitoes?

Šta ako bismo mogli da se rešimo najsmrtonosnijih komaraca?

Over the last two decades,

Tokom poslednje dve decenije,

scientists have begun conducting experiments using engineered technologies

naučnici su počeli da sprovode oglede koristeći inženjersku tehnologiju

called “gene drives” that could theoretically do just that.

nazvanu „genski pogoni” koja bi mogla teoretski da uradi baš to.

So, should we?

Pa, da li bismo trebali?

To begin grappling with this question,

Uhvatiti se u koštac sa ovim pitanjem

we have to get a sense of how the technology works.

zahteva razumevanje kako ova tehnologija radi.

In the usual process of inheritance,

U običajenom procesu nasleđivanja,

the genomes of each parent recombine randomly.

genomi oba roditelja se nasumično kombinuju.

So their offspring end up with the DNA that’s a rough 50/50 mix

Tako da njihovi potomci dobiju DNK koja je otprilike 50/50 mešavina

from their parents.

njihovih roditelja.

But gene drives thwart this process and ensure they're passed on.

Ali genski pogoni ometaju ovaj proces i omogućavaju njihovo dalje prenošenje.

Gene drives are found in nature but,

Genski pogoni se nalaze u prirodi, ali,

using new gene-editing technology,

koristeći tehnologiju za redigovanje gena,

scientists have also begun engineering them in contained labs.

naučnici su takođe počeli da ih prave u zatvorenim laboratorijama.

For example, in a 2018 study,

Na primer, u studiji iz 2018,

researchers injected a gene drive into mosquito eggs

istraživači su ubrizgali genski pogon u jajašca komarca

that made females sterile when they had two copies of the modified gene.

što je učinilo ženke sterilnim kada su imale dve kopije modifikovanog gena.

Such a modification would usually disappear quickly.

Takva modifikacija bi obično nestala brzo.

But it spread.

Međutim, proširila se.

The modified mosquitoes passed the gene drive onto some of their offspring.

Modifikovani komarci su preneli genski pogon na neke od svojih potomaka.

The gene drive, which they inherited on one chromosome,

Genski pogon, koji su nasledili na jednom hromozomu,

copied itself onto the other chromosome in the offspring’s sperm and egg cells,

iskopirao se na drugom hromozomu u spermi i jajnim ćelijama potomka,

ensuring it was passed on to their offspring,

omogućujući prenošenje na njihovo potomstvo,

regardless of which chromosome they received.

bez obzira na to koji su hromozom primili.

This process repeated as all males that carried the gene

Ovaj proces se ponovio tako što su svi mužjaci koji su nosili gen

and all females that had one copy of it, continued reproducing,

i sve ženke koje su imale jednu kopiju, nastavili da se razmnožavaju,

spreading the gene drive.

prenoseći genski pogon.

As they did, they produced more females that had two copies of the gene—

Uradivši to, proizveli su više ženki koje su imale dve kopije gena—

and would therefore sterile.

i stoga bile sterilne.

With a near 100% inheritance rate, the gene spread through the population

Sa skoro 100% stopom nasleđivanja, gen se prenosio kroz populaciju

and within 12 generations almost all females were sterile,

i za 12 generacija skoro sve ženke su bile sterilne,

and the populations crashed.

i populacija je opala.

In 2020, the same team achieved a similar result

Godine 2020, isti tim je došao do sličnog rezultata

with a gene drive that made populations male-only.

sa genskim pogonom koji je stvorio samo populaciju mužjaka.

Gene drives have proven powerful in the lab.

Genski pogoni su se pokazali moćnim u laboratoriji.

So, implementing them in the wild is a big decision—

Dakle, njihovo implementiranje u divljini je velika odluka—

one that’s being considered because of how the fight

ona koja se razmatra zbog toga kako se borba

against mosquito-borne diseases is going.

protiv bolesti koje prenose komaraci odvija.

Existing mosquito control measures, like insecticide-treated bed nets,

Postojeće mere za suzbijanje komaraca, poput mreža tretiranih insekticidom,

helped reduce the number of deaths from malaria,

pomogle su smanjenju broja smrti od malarije,

the deadliest mosquito-borne disease, between 2000 and 2019.

najsmrtonosnije bolesti koju prenose komarci, između 2000. i 2019.

But fatalities have begun rising again.

Međutim, broj žrtava je počeo ponovo da raste.

Many mosquitoes have developed insecticide resistance—

Mnogo komaraca je razvilo otpornost na insekticide—

and insecticides kill more than just mosquitoes.

i insekticidi ne ubijaju samo komarce.

In addition to the first-ever malaria vaccine,

Pored prve vakcine protiv malarije,

approved in October of 2021,

odobrene u oktobru 2021,

many see promise in gene drives.

mnogi vide spas u genskim pogonima.

Experts are researching what it would look like to specifically target

Stručnjaci izučavaju kako bi izgledalo da ciljaju posebno

the deadliest mosquito populations with this technology.

najsmrtonosniju populaciju komaraca ovom tehnologijom.

Like Anopheles gambiae, for instance:

Kao što je, na primer, gambijski malarični komarac:

the species overwhelmingly responsible for spreading malaria in Equatorial Africa,

ova vrsta je u velikoj meri odgovorna za širenje malarije u Ekvatorijalnoj Africi,

which experiences the vast majority of mosquito-related fatalities.

u kojoj je velika većina smrtnih slučajeva povezana sa komarcima.

The idea is that, when a gene-drive-affected population

Ideja je sledeća, kada pod uticajem genskog pogona populacija

of Anopheles gambiae drops low enough,

gambijskog malaričnog komarca opadne,

it would break the malaria transmission cycle.

to bi prekinulo ciklus prenošenja malarije.

But before gene drive mosquitoes are actually released into the wild,

Međutim, pre puštanja komaraca sa genskim pogonom u divljinu

some big questions need answers.

treba odgovoriti na neka velika pitanja.

Like, could gene drives cross into and cause the collapse of non-target species?

Kao, da li se genski pogoni mogu preneti i izazvati kolaps neciljanih vrsta?

It doesn’t seem that many mosquito species interbreed,

Izgleda da se mnoge vrste komaraca međusobno ne ukrštaju,

making this unlikely,

čineći ovo malo verovatnim,

but scientists are conducting research to be certain.

ali naučnici sprovode istraživanje da bi bili sigurni.

And how might a mosquito population’s collapse affect ecosystems?

Kao i kako bi krah populacije komaraca mogao da utiče na ekosisteme?

One team is examining the feces and stomach contents

Jedan tim ispituje sadržaj izmeta i želuca

of insectivores in Ghana to gauge the role of Anopheles gambiae in local food webs.

bubojeda u Gani da izmeri ulogu gambijskog komaraca u lokalnim mrežama hrane.

And researchers are investigating

Istraživači ispituju

whether suppressing populations could make other insects more vulnerable

i da li bi suzbijanje populacija moglo učiniti ostale insekte ranjivijim

or leave a niche open that a harmful species could occupy.

ili ostaviti utočište koje bi štetna vrsta mogla da nastani.

Scientists are also exploring alternatives to population collapse,

Naučnici takođe istražuju mogućnosti u slučaju kraha populacije,

like gene drives that instead make mosquitoes resistant

poput genskih pogona koji umesto toga čine komarace otpornim

to the malaria parasite.

na parazite malarije.

And others are developing countermeasures to reverse

A drugi razvijaju kontramere da preokrenu

the effects of gene drives if needed.

efekte genskih pogona u slučaju nužde.

Meanwhile, some people have called for gene drive research to halt

U međuvremenu, neki ljudi su zatržili da se zaustavi istraživanje genskih pogona

out of concern for the possible consequences.

zbog zabrinutosti od mogućih posledica.

This raises another question: who should decide whether to release gene drives?

Ovo dovodi do novog pitanja: ko treba da odluči da li osloboditi genske pogone?

It’s essential that communities, scientists, regulators,

Važno je da zajednice, naučnici, regulatori

and governments of the countries most affected by mosquito-borne diseases

i vlade država koje su najviše pogođene bolestima koje prenose komarci

be highly involved in the research and decision-making processes.

budu veoma uključeni u istraživanja i donošenje odluka.

Conversations are currently underway at all levels

Razgovori su trenutno u toku na svim nivoima

to establish a system to manage this new area of research—

za uspostavljanje sistema koji upravlja ovom novom oblasti istraživanja—

and the ethical questions it carries.

i etičkih pitanja koja ona nosi.