Ethical dilemma: Should we get rid of mosquitoes? - Talya Hackett

708,732 views ・ 2023-01-31

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Łukasz Izmaiłowski Korekta: Ola Królikowska
Z powodu przenoszonych patogenów
00:07
Because of the pathogens they carry,
0
7420
2127
00:09
mosquitoes are responsible for more human deaths every year than any other animal,
1
9547
5005
komary zabijają każdego roku więcej osób niż jakiekolwiek inne zwierzęta,
00:14
including other humans.
2
14677
2044
w tym inni ludzie.
00:17
But very few of the 3,500 mosquito species
3
17180
3628
Jednak tylko niewielka liczba z 3500 gatunków komarów
00:20
actually transmit deadly diseases to humans.
4
20808
2753
przenosi choroby śmiertelne na ludzi.
00:23
So what if we could get rid of the most lethal mosquitoes?
5
23644
3879
Co by się stało, gdybyśmy mogli pozbyć się najbardziej śmiercionośnych komarów?
00:27
Over the last two decades,
6
27899
1543
Przez ostatnie dwie dekady
00:29
scientists have begun conducting experiments using engineered technologies
7
29442
4796
naukowcy prowadzili eksperymenty, korzystając z technologii inżynieryjnych
00:34
called “gene drives” that could theoretically do just that.
8
34238
4839
zwanych “napędami genetycznymi”, które teoretycznie mogłyby to zrobić.
00:39
So, should we?
9
39577
1919
Czy więc powinniśmy?
00:41
To begin grappling with this question,
10
41871
1919
Aby zacząć analizę tego problemu,
00:43
we have to get a sense of how the technology works.
11
43790
2919
musimy zrozumieć, jak działa ta technologia.
00:47
In the usual process of inheritance,
12
47126
2211
W zwykłym procesie dziedziczenia genów
00:49
the genomes of each parent recombine randomly.
13
49337
3587
genomy każdego z rodziców rekombinują się losowo.
00:53
So their offspring end up with the DNA that’s a rough 50/50 mix
14
53299
4379
Potomstwo dostaje DNA, które jest mieszaniną w stosunku 50/50
00:57
from their parents.
15
57678
1335
od rodziców.
00:59
But gene drives thwart this process and ensure they're passed on.
16
59263
4713
Napędy genowe uniemożliwiają ten proces, by mieć pewność, że będą przekazane dalej.
01:04
Gene drives are found in nature but,
17
64852
2336
Napędy genowe są obecne w naturze,
01:07
using new gene-editing technology,
18
67188
2377
ale przy użyciu technologii edycji genów
01:09
scientists have also begun engineering them in contained labs.
19
69565
3879
naukowcy zaczęli też je tworzyć w zamkniętych laboratoriach.
01:13
For example, in a 2018 study,
20
73736
2961
Na przykład w badaniu z 2018 roku
01:16
researchers injected a gene drive into mosquito eggs
21
76697
3754
naukowcy wstrzyknęli napęd genowy do jaj komara,
01:20
that made females sterile when they had two copies of the modified gene.
22
80451
4713
który sprawił, że samice były bezpłodne, gdy miały dwie kopie zmodyfikowanego genu.
01:25
Such a modification would usually disappear quickly.
23
85665
2919
Taka modyfikacja zwykle szybko by zniknęła.
01:28
But it spread.
24
88709
1669
Doszło jednak do jej rozprzestrzenienia.
01:30
The modified mosquitoes passed the gene drive onto some of their offspring.
25
90711
3879
Komary poddane modyfikacji przekazały napęd genowy części potomstwa.
Napęd genowy, który został odziedziczony na jednym chromosomie,
01:35
The gene drive, which they inherited on one chromosome,
26
95091
2919
01:38
copied itself onto the other chromosome in the offspring’s sperm and egg cells,
27
98010
4505
skopiował się na drugi chromosom w komórce jajowej i nasieniowej potomstwa.
01:42
ensuring it was passed on to their offspring,
28
102765
2378
To zapewniło przekazanie go potomstwu
01:45
regardless of which chromosome they received.
29
105268
2794
bez względu na to, który chromosom otrzymali.
01:48
This process repeated as all males that carried the gene
30
108646
3212
Ten proces powtarzał się, gdy wszystkie samce przenoszące ten gen
01:51
and all females that had one copy of it, continued reproducing,
31
111858
3670
i wszystkie samice, które miały jego kopie, kontynuowały reprodukcje,
01:55
spreading the gene drive.
32
115736
1627
rozprzestrzeniając napęd genowy.
01:57
As they did, they produced more females that had two copies of the gene—
33
117572
3962
W miarę postępu rodziło się więcej samic, które miały dwie kopie tego genu
02:01
and would therefore sterile.
34
121534
2002
i dlatego były bezpłodne.
02:03
With a near 100% inheritance rate, the gene spread through the population
35
123786
5214
Z niemal 100% wskaźnikiem dziedziczenia gen rozprzestrzeniał się w populacji,
02:09
and within 12 generations almost all females were sterile,
36
129000
4504
a w ciągu 12 pokoleń niemal wszystkie samice stały się bezpłodne,
02:13
and the populations crashed.
37
133504
2086
więc populacja upadła.
02:16
In 2020, the same team achieved a similar result
38
136757
3379
W 2020 roku ten sam zespół osiągnął podobny wynik
02:20
with a gene drive that made populations male-only.
39
140136
3253
dzięki napędowi, który doprowadził do istnienia populacji wyłącznie męskich.
02:24
Gene drives have proven powerful in the lab.
40
144473
2461
Napędy genowe okazały się skuteczne też w laboratoriach.
02:27
So, implementing them in the wild is a big decision—
41
147185
2919
Zaszczepienie ich w dzikich komarach jest decyzją,
02:30
one that’s being considered because of how the fight
42
150396
2461
która jest rozważana z powodu walki z chorobami przenoszonymi przez komary.
02:32
against mosquito-borne diseases is going.
43
152857
2502
02:36
Existing mosquito control measures, like insecticide-treated bed nets,
44
156068
4421
Środki do zwalczania komarów, jak moskitiery z insektycydami,
02:40
helped reduce the number of deaths from malaria,
45
160489
3003
pomagają zmniejszyć liczbę zgonów spowodowanych malarią,
02:43
the deadliest mosquito-borne disease, between 2000 and 2019.
46
163492
4797
najbardziej śmiertelną chorobą przenoszoną przez komary w latach 2000-2019.
02:48
But fatalities have begun rising again.
47
168289
2377
Jednak liczba zgonów znów zaczęła rosnąć.
02:51
Many mosquitoes have developed insecticide resistance—
48
171417
3003
Wiele komarów wykształciło odporność na insektycydy,
02:54
and insecticides kill more than just mosquitoes.
49
174420
3045
a insektycydy zabijają nie tylko komary.
Oprócz pierwszej w historii szczepionki przeciw malarii
02:58
In addition to the first-ever malaria vaccine,
50
178257
2586
03:00
approved in October of 2021,
51
180843
2252
zatwierdzonej w październiku 2021 roku
03:03
many see promise in gene drives.
52
183179
2586
wielu ludzi widzi cień nadziei w napędach genowych.
03:05
Experts are researching what it would look like to specifically target
53
185848
3379
Eksperci badają, jak wyglądałoby zastosowanie tej technologii
03:09
the deadliest mosquito populations with this technology.
54
189227
3294
na najbardziej śmiercionośnych populacjach komarów.
03:12
Like Anopheles gambiae, for instance:
55
192521
2670
Na przykład widliszki,
03:15
the species overwhelmingly responsible for spreading malaria in Equatorial Africa,
56
195191
4921
gatunek, który głównie odpowiada za rozprzestrzenianie się malarii
w Afryce Równikowej.
03:20
which experiences the vast majority of mosquito-related fatalities.
57
200112
4296
Region ten cierpi z powodu największej liczby zgonów spowodowanych
przez komary.
03:24
The idea is that, when a gene-drive-affected population
58
204533
3295
Gdyby populacja widliszek dotknięta przez napęd genowy
03:27
of Anopheles gambiae drops low enough,
59
207828
2420
spadła do odpowiednio niskiego poziomu,
03:30
it would break the malaria transmission cycle.
60
210248
2711
przerwałoby to cykl przenoszenia malarii.
03:33
But before gene drive mosquitoes are actually released into the wild,
61
213626
3587
Ale zanim komary mające napędy genowe zostaną wypuszczone na wolność,
03:37
some big questions need answers.
62
217213
2502
trzeba udzielić odpowiedzi na kilka ważnych pytań.
03:39
Like, could gene drives cross into and cause the collapse of non-target species?
63
219966
5255
Na przykład, czy napędy genowe mogą zostać na nie przeniesione
i spowodować upadek gatunków niedocelowych?
03:45
It doesn’t seem that many mosquito species interbreed,
64
225304
3462
Nie wydaje się, żeby wiele gatunków komarów krzyżowało się ze sobą,
03:48
making this unlikely,
65
228766
1502
co czyni to mało prawdopodobnym.
03:50
but scientists are conducting research to be certain.
66
230268
2919
Jednak naukowcy prowadzą badania, aby mieć pewność.
03:53
And how might a mosquito population’s collapse affect ecosystems?
67
233729
4588
Jak upadek populacji komarów może wpłynąć na ekosystemy?
03:58
One team is examining the feces and stomach contents
68
238776
2878
Jeden z zespołów bada odchody i zawartość żołądków
04:01
of insectivores in Ghana to gauge the role of Anopheles gambiae in local food webs.
69
241654
5464
zwierząt owadożernych w Ghanie,
by ocenić rolę widliszek w lokalnych łańcuchach pokarmowych.
04:07
And researchers are investigating
70
247285
1668
Eksperci badają,
04:08
whether suppressing populations could make other insects more vulnerable
71
248953
3587
czy tłumienie populacji może obniżyć odporność innych owadów
04:12
or leave a niche open that a harmful species could occupy.
72
252540
3336
lub pozostawić otwartą niszę, którą mógłby zająć szkodliwy gatunek.
04:16
Scientists are also exploring alternatives to population collapse,
73
256585
3921
Naukowcy badają także alternatywy, które doprowadziłyby do upadku populacji,
04:20
like gene drives that instead make mosquitoes resistant
74
260798
3253
takie jak napędy genowe, które sprawiłyby, że komary będą odporne
04:24
to the malaria parasite.
75
264051
1710
na zarodźce malarii.
04:25
And others are developing countermeasures to reverse
76
265928
2711
Inni skupiają się na opracowaniu przeciwdziałania, żeby odwrócić
04:28
the effects of gene drives if needed.
77
268639
2252
skutki napędów genowych, jeśli będzie to konieczne.
04:31
Meanwhile, some people have called for gene drive research to halt
78
271517
3879
Tymczasem niektórzy ludzie domagają się zaprzestania badań nad napędami genowymi
04:35
out of concern for the possible consequences.
79
275396
2502
ze względu na możliwe konsekwencje.
04:38
This raises another question: who should decide whether to release gene drives?
80
278149
5172
To rodzi kolejne pytanie: kto powinien zdecydować, czy wprowadzić napędy genowe?
04:43
It’s essential that communities, scientists, regulators,
81
283529
3337
Istotne jest, aby społeczności, naukowcy, prawodawcy
04:46
and governments of the countries most affected by mosquito-borne diseases
82
286866
4045
i rządy krajów najbardziej dotkniętych chorobami przenoszonymi przez komary
04:50
be highly involved in the research and decision-making processes.
83
290911
3754
były w pełni zaangażowane w badania oraz proces podejmowania decyzji.
04:55
Conversations are currently underway at all levels
84
295333
2585
Obecnie trwają rozmowy na wszystkich szczeblach,
04:57
to establish a system to manage this new area of research—
85
297918
3838
aby utworzyć system zarządzania tym nowym obszarem badań
05:01
and the ethical questions it carries.
86
301756
2752
i związanymi z nim kwestiami etycznymi.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7