A day in the life of a Mongolian queen - Anne F. Broadbridge

Tłumaczenie: Agata Schweizer Korekta: Marta Grochowalska

As dawn breaks over a moveable city of ten thousand yurts,

Nad miasto z 10 tysięcy jurt nadchodzi świt.

Queen Boraqchin is in for a rude awakening.

Na śpiącą królową Boraqchin czeka niemiła niespodzianka.

A rogue sheep has slipped past her servants and guards

Owca przemknęła się koło strażników,

wpadła do jej jurty

and bolted into her yurt,

where he springs into bed and bleats in her ear.

i wskoczyła na łóżko, becząc jej do ucha.

Although she’s the formidable khatun of the Golden Horde,

Mimo, że Boraqchin jest potężną khatun Złotej Hordy,

a huge kingdom in the Mongolian Empire,

ogromnego królestwa w imperium mongolskim,

Boraqchin has a hands-on approach to ruling.

osobiście angażuje się w rządzenie królestwem.

She’s been married to Batu Khan,

W wieku 15 lat została żoną Batu-chana,

the fearsome grandson of Genghis Khan himself,

potężnego wnuka samego Czyngis-chana.

since she was fifteen –

and while her husband is out on his raids,

Kiedy jej mąż udaje się na wyprawy,

she juggles the duties of flocks, family and empire at home.

ona łączy obowiązki wobec gospodarstwa, rodziny i imperium.

This makes her the manager – and the mover – of a city of thousands.

Staje się organizatorem przenosin miasta z tysiącami mieszkańców.

Twice a year, Boraqchin moves the city between two seasonal camping grounds.

Dwa razy w roku Boraqchin przenosi miasto między sezonowymi obozami.

This ensures constant water and lush grass in summer,

W lecie zapewniając stałe źródło wody i bujną trawę,

and protection from harsh winds in winter.

a w zimie ochronę przed srogimi wiatrami.

The whole operation requires weeks of strict planning,

Cała operacja wymaga tygodni szczegółowego planowania:

liaising with the other camps in her domain, strategic delegation –

kontaktowania się z obozami, delegowania zadań

and the patience to move at the speed of dawdling animals.

i cierpliwości przy poruszaniu się tempem wlekących się zwierząt.

Today is moving day,

Dziś jest dzień przenosin i Boraqchin musi poprowadzić

and she’ll have to direct throngs of her ladies, commanders, slaves and animals

rzesze swoich dam, dowodzących, niewolników i zwierząt,

up the river Volga for the summer.

w górę rzeki Wołga, gdzie spędzą lato.

As Boraqchin steps outside,

Kiedy Boraqchin wychodzi na dwór,

she’s greeted by a commotion –

wita ją zamieszanie.

her unwanted visitor is now running circles around her stewards.

Jej nieproszony gość biega dookoła służby,

They’re attempting to stow her possessions securely into wagons.

która stara się pakować dobytek.

Boraqchin orders them to get it under control –

Boraqchin nakazuje przywrócić porządek.

but she’s the only one quick enough to catch the stray.

Ale tylko ona jest na tyle szybka, żeby złapać zabłąkaną owcę.

She next supervises her ladies who are unpinning her yurt

Następnie dogląda dam,

które przenoszą jej jurtę na specjalnie dostosowany wóz.

and lifting it onto its custom wagon.

It requires a team of twenty oxen to pull,

Potrzeba 20 wołów, aby go pociągnąć

i Boraqchin, nie ufając innym, sama nim powozi.

and Boraqchin wouldn’t trust anyone to steer it but herself.

Next, Boraqchin and her woolly companion meet with the guards.

Następnie Boraqchin z owcą spotykają się ze strażnikami.

She orders them to keep close watch on her husband's special reception yurt

Królowa nakazuje im szczególnie zadbać

o ceremonialną jurtę męża oraz jego przenośny tron.

and port-able throne during the journey.

They’ll also act as outriders,

Jako członkowie eskorty dostają nakaz zabezpieczenia drogi,

and she tells them how to secure the route, surround her for safety –

ochrony królowej

and keep the animals in check.

oraz pilnowania zwierząt.

But when the sheep finally breaks free and makes for the fields,

Ale kiedy owca rzuca się do ucieczki w kierunku pól,

the guards can barely keep up

strażnicy ledwo za nią nadążają,

as it scampers through crowds packing up their yurts.

kiedy przemyka się między pakującymi jurty.

Exasperated, Boraqchin rides down to the pastures herself.

Zirytowana Boraqchin sama jedzie za nią w kierunku pastwiska.

When she gets there,

she catches sight of the troublesome sheep wriggling into the middle of a flock.

Dojeżdżając, dostrzega spłoszoną owcę, starającą się dostać do środka stada.

Kiedy za nią podąża,

When she follows him in,

he’s nestled next to a ewe, his mother.

widzi ją wtulającą się w bok matki.

She’s pregnant, and seems to be in pain.

Matka jest w ciąży i wygląda na to, że cierpi.

With a start, Boraqchin realizes that this ewe’s impending delivery

Boraqchin zdaje sobie sprawę, że o zbliżającym się porodzie

zapomniano w natłoku zajęć związanych z przeprowadzką.

has been forgotten in the flurry of moving day.

There’s no time to find a shepherd –

Nie ma czasu na znalezienie pasterza,

instead, Boraqchin rolls up her sleeves, greases her arm

więc Boraqchin sama podciąga rękawy, natłuszcza rękę

i pomaga owcy urodzić dwóch nowych podwładnych imperium.

and helps the ewe give birth to two new additions to the empire.

Leaving the lambs and their mother,

Zostawiając młode z matką,

Boraqchin dashes back to the camp.

Boraqchin pędzi z powrotem do obozu.

Here the final touches have been put to packing,

Trwają tam ostatnie przygotowania przed podróżą

and vehicles are starting to line up.

i wozy zaczynają formować kolumnę.

This vast procession starts with the queen

Rozległą procesję otwiera królowa

and two hundred wagons filled with her treasures.

i dwieście wozów z jej majątkiem.

Next up are the junior wives and crew,

Następne w kolejności są młodsze żony i ich służba,

then the concubines –

później konkubiny.

and this is only Boraqchin's camp.

A to tylko obóz Boraqchin.

After this comes the second imperial camp

Za nim drugi królewski obóz,

led by another senior wife,

prowadzony przez kolejną w hierarchii żonę,

then two more camps, also led by wives.

a następnie dwa kolejne obozy, również prowadzone przez żony.

Boraqchin has been checking in with them for weeks to ensure

Od tygodni Boraqchin pracuje z nimi, aby zapewnić spokojny odjazd

a smooth departure and orderly queue.

i uporządkowaną kolejkę.

But they only make up the royal portion of the line –

To jednak tylko królewska część kolumny.

behind them winds the entire civilian city,

Za nimi podąża całe miasto,

which includes holy men with portable chapels and mosques,

święci mężowie z przenośnymi kaplicami i meczetami,

families, tradesmen, and shepherds.

rodziny, handlarze i pasterze.

Finally, Boraqchin settles into her wagon.

W końcu Boraqchin siada w swoim wozie.

It’ll take weeks to reach their destination –

Osiągnięcie celu zajmie im tygodnie.

but over the course of the journey,

W czasie podróży

she’ll keep everyone expertly in check –

Boraqchin na wszystkich będzie miała oko:

from her proud children and attentive subjects,

na jej dumne dzieci, usłużnych podwładnych,

to the most meandering sheep at the back of line.

ale też na najbardziej włóczące się owce na końcu kolumny.