What makes something "Kafkaesque"? - Noah Tavlin

Сo znaczy „kafkowski”? - Noah Tavlin

Tłumaczenie: Ola Królikowska Korekta: Marta Grochowalska

"Someone must have been telling lies about Josef K.

"Ktoś musiał zrobić doniesienie na Józefa K.,

He knew he had done nothing wrong, but one morning, he was arrested."

bo mimo że nic nie złego nie popełnił,

został pewnego ranka po prostu aresztowany".

Thus begins "The Trial,"

Tak zaczyna się "Proces",

one of author Franz Kafka's most well-known novels.

jedna z najsłynniejszych powieści Franza Kafki.

K, the protagonist, is arrested out of nowhere

K., główny bohater, zostaje nagle aresztowany

i wciągnięty w wir niewyjaśnionych zdarzeń.

and made to go through a bewildering process

where neither the cause of his arrest,

Ani powód aresztowania,

nor the nature of the judicial proceedings

ani istota przebiegu czynności procesowych

are made clear to him.

nie zostają mu wyjaśnione.

Ten scenariusz jest tak bardzo charakterystyczny dla twórczości Kafki,

This sort of scenario is considered so characteristic of Kafka's work

that scholars came up with a new word for it.

że badacze stworzyli dla niego nową nazwę.

Kafkaesque has entered the vernacular to describe unnecessarily complicated

Słowo "kafkowski" określa niepotrzebnie skomplikowane

and frustrating experiences,

i frustrujące doświadczenia,

like being forced to navigate labyrinths of bureaucracy.

jak błądzenie w labiryncie biurokracji.

But does standing in a long line to fill out confusing paperwork

Czy oczekiwanie w długiej kolejce, żeby wypełnić niezrozumiałe papiery,

really capture the richness of Kafka's vision?

oddaje głębię wizji Kafki?

Beyond the word's casual use, what makes something Kafkaesque?

Kiedy coś jest naprawdę kafkowskie?

Franz Kafka's stories do indeed deal with many mundane and absurd aspects

Proza Franza Kafki faktycznie pokazuje codzienne absurdy

of modern bureaucracy,

nowoczesnej biurokracji,

drawn in part from his experience of working as an insurance clerk

o której wiedzę Kafka czerpał z własnego doświadczenia

jako agent ubezpieczeniowy w Pradze na początku XX wieku.

in early 20th century Prague.

Bohaterowie Kafki to często pracownicy biurowi.

Many of his protagonists are office workers

compelled to struggle through a web of obstacles

Zmagają się z szeregiem utrudnień,

in order to achieve their goals,

żeby osiągnąć cel.

and often the whole ordeal turns out to be so disorienting and illogical

Nierzadko cały wysiłek jest tak dezorientujący i nielogiczny,

that success becomes pointless in the first place.

że sukces nie ma już znaczenia.

For example, in the short story, "Poseidon,"

W opowiadaniu "Posejdon"

the Ancient Greek god is an executive so swamped with paperwork

grecki bóg jest dyrektorem tak bardzo tonącym w papierach,

that he's never had time to explore his underwater domain.

że nie ma kiedy odkrywać podwodnego świata.

Ironia polega na tym, że nawet bóg nie może poradzić sobie z biurokracją

The joke here is that not even a god can handle the amount of paperwork

demanded by the modern workplace.

narzucaną w pracy.

But the reason why is telling.

Przyczyna problemu daje do myślenia.

He's unwilling to delegate any of the work

Posejdon nikomu nie przekazuje swoich obowiązków,

because he deems everyone else unworthy of the task.

bo uważa, że inni są niegodni jego zadań.

Posejdon u Kafki jest więźniem własnego ego.

Kafka's Poseidon is a prisoner of his own ego.

This simple story contains all of the elements

Ta prosta historia zawiera wszystkie elementy,

that make for a truly Kafkaesque scenario.

powodujące, że coś jest naprawdę kafkowskie.

It's not the absurdity of bureaucracy alone,

Nie tylko absurdalność biurokracji,

but the irony of the character's circular reasoning in reaction to it

ale błędne koło w rozumowaniu, w które wpada bohater,

that is emblematic of Kafka's writing.

jest charakterystyczne dla prozy Kafki.

His tragicomic stories act as a form of mythology for the modern industrial age,

Te tragikomiczne historie są formą mitologii współczesnej ery przemysłowej,

employing dream logic to explore the relationships

w której logika snu pomaga zrozumieć relacje

between systems of arbitrary power and the individuals caught up in them.

między narzuconymi systemami władzy a jednostką złapaną w ich sidła.

Weźmy na przykład opowiadanie "Przemiana".

Take, for example, Kafka's most famous story, "Metamorphosis."

When Gregor Samsa awaken's one morning to find himself transformed

Kiedy pewnego ranka Gregor Samsa budzi się

into a giant insect,

jako gigantyczny robak,

his greatest worry is that he gets to work on time.

najbardziej martwi się o to, czy zdąży na czas do pracy.

Of course, this proves impossible.

Oczywiście mu się to nie udaje.

It was not only the authoritarian realm of the workplace that inspired Kafka.

Praca rządząca życiem to niejedyna inspiracja Kafki.

Some of his protagonists' struggles come from within.

Bohaterowie niektórych jego utworów zmagają się z samymi sobą.

The short story, "A Hunger Artist,"

Opowiadanie "Głodomór"

describes a circus performer whose act consists of extended fasts.

opisuje artystę cyrkowego, którego występy polegają na głodówkach.

He's upset that the circus master limits these to 40 days,

Artysta jest zły, kiedy właściciel cyrku ogranicza głodówki do 40 dni.

believing this prevents him from achieving greatness in his art.

Uważa, że przeszkodzi mu to w osiągnięciu mistrzostwa.

But when his act loses popularity,

Kiedy występy tracą na popularności,

he is left free to starve himself to death.

artysta zostaje pozostawiony na śmierć głodową.

The twist comes when he lays dying in anonymity,

Punkt zwrotny następuje, kiedy umierający w zapomnieniu

regretfully admitting that his art has always been a fraud.

mężczyzna przyznaje, że jego sztuka była oszustwem.

He fasted not through strength of will,

Głodował nie dzięki sile woli,

but simply because he never found a food he liked.

a dlatego że nie smakowało mu żadne jedzenie.

Nawet "Proces",

Even in "The Trial,"

which seems to focus directly on bureaucracy,

który wydaje się skupiać na biurokracji,

the vague laws and bewildering procedures point to something far more sinister:

opowiada o czymś o wiele straszniejszym.

the terrible momentum of the legal system proves unstoppable,

Machiny prawnej nie może zatrzymać nikt,

even by supposedly powerful officials.

nawet rzekomo wpływowe osoby.

This is a system that doesn't serve justice,

Ten system nie służy sprawiedliwości,

but whose sole function is to perpetuate itself.

a jedynie zapewnia sobie przetrwanie.

What political theorist Hannah Arendt,

Teoretyk polityki Hannah Arendt

writing years after Kafka's death,

wiele lat po śmierci Kafki

would call "tyranny without a tyrant."

nazwała to "tyranią bez tyrana".

Yet accompanying the bleakness of Kafka's stories,

Utworom Kafki towarzyszy duża dawka humoru,

there's a great deal of humor

rooted in the nonsensical logic of the situations described.

polegająca na absurdzie opisywanych sytuacji.

So on the one hand, it's easy to recognize the Kafkaesque in today's world.

Z jednej strony łatwo dziś rozpoznać, co jest kafkowskie w naszym świecie.

We rely on increasingly convoluted systems of administration

Opieramy się na zagmatwanym systemie administracji,

that have real consequences on every aspect of our lives.

który wpływa na każdy aspekt naszego życia.

And we find our every word judged by people we can't see

Każde nasze słowo oceniają ludzie, których nie widzimy,

according to rules we don't know.

według zasad, których nie znamy.

On the other hand, by fine-tuning our attention to the absurd,

Z drugiej strony, opisując absurd,

Kafka also reflects our shortcomings back at ourselves.

Kafka zwraca uwagę na nasze wady.

In doing so, he reminds us that the world we live in is one we create,

Przypomina, że to my stworzyliśmy świat, w którym żyjemy,

and have the power to change for the better.

i to my możemy zmienić go na lepsze.