Hacking bacteria to fight cancer - Tal Danino

398,774 views ・ 2019-12-10

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Paulina Kaniewska Korekta: Ola Królikowska
00:05
In 1884, a patient’s luck seemed to go from bad to worse.
0
5943
4820
W 1884 roku poważny stan pewnego pacjenta stale się pogarszał.
00:10
This patient had a rapidly growing cancer in his neck,
1
10763
3505
Mężczyźnie, który miał na szyi szybko rosnący guz złośliwy,
00:14
and then came down with an unrelated bacterial skin infection.
2
14268
4641
przyplątało się jeszcze bakteryjne zapalenie skóry.
00:18
But soon, something unexpected happened:
3
18909
2710
Wkrótce potem stało się coś, czego nikt się nie spodziewał.
00:21
as he recovered from the infection, the cancer also began to recede.
4
21619
5051
Jak tylko pacjent zwalczył infekcję, nowotwór zaczął się cofać.
00:26
When a physician named William Coley tracked the patient down 7 years later,
5
26670
4861
Kiedy 7 lat później lekarz William Coley odszukał mężczyznę,
00:31
no visible signs of the cancer remained.
6
31531
2660
po guzie nie było śladu.
00:34
Coley believed something remarkable was happening:
7
34191
2971
Coley wierzył, że jest świadkiem czegoś niezwykłego.
00:37
that the bacterial infection had stimulated the patient’s immune system
8
37162
4310
Infekcja bakteryjna pobudziła układ odpornościowy pacjenta
00:41
to fight off the cancer.
9
41472
2238
do zwycięskiej walki z rakiem.
00:43
Coley’s fortunate discovery led him to pioneer
10
43710
2794
To szczęśliwe odkrycie uczyniło Coleya pionierem nowej metody
00:46
the intentional injection of bacteria to successfully treat cancer.
11
46504
4913
polegającej na wstrzykiwaniu bakterii pacjentom onkologicznym.
00:51
Over a century later, synthetic biologists have found an even better way
12
51417
4450
Ponad sto lat później biolodzy syntetyczni odkryli jeszcze lepszy sposób,
00:55
to use these once unlikely allies—
13
55867
3087
żeby pozyskać dla sprawy tych nieoczekiwanych sprzymierzeńców.
00:58
by programming them to safely deliver drugs directly to tumors.
14
58954
5086
Zaprogramowali bakterie tak, żeby mogły dostarczać leki bezpośrednio do guzów.
01:04
Cancer occurs when normal functions of cells are altered,
15
64040
3630
Nowotwór złośliwy zaburza normalne funkcjonowanie komórek,
01:07
causing them to rapidly multiply and form growths called tumors.
16
67670
4864
zmuszając je do szybkich podziałów i tworzenia narośli zwanych guzami.
01:12
Treatments like radiation, chemotherapy, and immunotherapy
17
72534
4290
Metody leczenia takie jak naświetlanie, chemioterapia czy immunoterapia
01:16
attempt to kill malignant cells, but can affect the entire body
18
76824
3635
mają na celu zniszczenie komórek rakowych, ale oddziałują na cały organizm,
01:20
and disrupt healthy tissues in the process.
19
80459
2998
niszcząc także zdrowe tkanki.
01:23
However, some bacteria like E. coli
20
83457
2620
Niektóre bakterie, na przykład E. coli,
01:26
have the unique advantage of being able to selectively grow inside tumors.
21
86077
5451
mają unikalną zdolność rozwijania się wewnątrz nowotworów.
01:31
In fact, the core of a tumor forms an ideal environment
22
91528
3950
Guz stanowi dla nich doskonałe środowisko,
01:35
where they can safely multiply, hidden from immune cells.
23
95478
3889
gdzie mogą mnożyć się w najlepsze ukryte przed komórkami układu odpornościowego.
01:39
Instead of causing infection,
24
99367
1701
Zamiast wywoływać infekcje
01:41
bacteria can be reprogrammed to carry cancer-fighting drugs,
25
101068
4009
odpowiednio przeprogramowane bakterie przenoszą leki przeciwnowotworowe
01:45
acting as Trojan Horses that target the tumor from within.
26
105077
4770
i jak konie trojańskie atakują guzy od środka.
01:49
This idea of programming bacteria to sense and respond in novel ways
27
109847
4947
Programowanie bakterii do odbierania nowych bodźców i reagowania w nowy sposób
01:54
is a major focus of a field called Synthetic Biology.
28
114794
4720
jest głównym przedmiotem zainteresowania biologii syntetycznej.
01:59
But how can bacteria be programmed?
29
119514
2470
Ale jak zaprogramować bakterie?
02:01
The key lies in manipulating their DNA.
30
121984
3099
Odpowiedzią okazuje się manipulacja genetyczna.
02:05
By inserting particular genetic sequences into bacteria,
31
125083
3373
Wprowadzając do wnętrza bakterii pewne sekwencje genetyczne,
02:08
they can be instructed to synthesize different molecules,
32
128456
3259
można sprawić, żeby mikroorganizmy zsyntetyzowały różne cząsteczki,
02:11
including those that disrupt cancer growth.
33
131715
3556
w tym takie, które zakłócają rozwój raka.
02:15
They can also be made to behave in very specific ways
34
135271
3061
Bakterie można też zmusić, żeby zachowywały się w określony sposób,
02:18
with the help of biological circuits.
35
138332
2534
używając do tego układów biologicznych.
02:20
These program different behaviors depending on the presence, absence,
36
140866
4209
Programują one różne zachowania
zależnie od tego, czy pewne czynniki są, czy ich nie ma albo czy występują łącznie.
02:25
or combination of certain factors.
37
145075
2736
02:27
For example, tumors have low oxygen and pH levels
38
147811
3746
Na przykład nowotwory cechują się niskimi poziomami tlenu i pH
02:31
and over-produce specific molecules.
39
151557
3073
oraz nadprodukcją określonych cząsteczek.
02:34
Synthetic biologists can program bacteria to sense those conditions,
40
154630
4739
Biolodzy syntetyczni mogą zaprogramować bakterie
do wykrywania tych warunków,
02:39
and by doing so, respond to tumors while avoiding healthy tissue.
41
159369
4643
żeby atakowały nowotwory, a zdrowe tkanki pozostawiały nietknięte.
Układ biologiczny zsynchronizowanego rozpadu komórek bakteryjnych, czyli SLC,
02:44
One type of biological circuit,
42
164012
2365
02:46
known as a synchronized lysis circuit, or SLC,
43
166377
3930
02:50
allows bacteria to not only deliver medicine,
44
170307
2772
każe bakteriom dostarczać lek do guza
02:53
but to do so on a set schedule.
45
173079
2690
zgodnie z ustalonym harmonogramem.
02:55
First, to avoid harming healthy tissue,
46
175769
2240
Żeby nie uszkodzić zdrowych tkanek,
produkcja leku przeciwnowotworowego rusza, kiedy bakterie zaczynają się namnażać,
02:58
production of anti-cancer drugs begins as bacteria grow,
47
178009
4233
03:02
which only happens within the tumor itself.
48
182242
3082
co ma miejsce dopiero wewnątrz nowotworu.
03:05
Next, after they’ve produced the drugs,
49
185324
2347
Następnie kiedy leki są już gotowe,
03:07
a kill-switch causes the bacteria to burst
50
187671
3169
uruchamia się tak zwany włącznik śmierci, który niszczy bakterie,
03:10
when they reach a critical population threshold.
51
190840
3160
ilekroć ich liczebność przekroczy wartość krytyczną.
Lek zostaje uwolniony, a populacja bakterii zdziesiątkowana.
03:14
This both releases the medicine and decreases the bacteria’s population.
52
194000
4497
03:18
However, a certain percentage of the bacteria remain alive
53
198497
4052
Jednak część z nich przeżywa,
03:22
to replenish the colony.
54
202549
1988
dzięki czemu kolonia może się odrodzić.
03:24
Eventually their numbers grow large enough to trigger the kill switch again,
55
204537
3981
Kiedy wzrost liczby bakterii ponownie uruchamia włącznik śmierci,
03:28
and the cycle continues.
56
208518
2050
cykl się powtarza.
03:30
This circuit can be fine-tuned to deliver drugs
57
210568
3050
Układ może zostać tak dostrojony, żeby dostarczać leki
03:33
on whatever periodic schedule is best to fight the cancer.
58
213618
4240
z częstotliwością najwłaściwszą do zwalczania raka.
03:37
This approach has proven promising in scientific trials using mice.
59
217858
4430
Podejście to przyniosło obiecujące wyniki w testach klinicznych na myszach.
03:42
Not only were scientists able to successfully eliminate lymphoma tumors
60
222288
4246
Naukowcom udało się zlikwidować chłoniaki wstrzyknięte myszom wraz z bakteriami.
03:46
injected with bacteria,
61
226534
1590
03:48
but the injection also stimulated the immune system,
62
228124
3170
Zastrzyk wzmocnił też układ odpornościowy,
03:51
priming immune cells to identify and attack untreated lymphomas
63
231294
4538
ucząc jego komórki wykrywać i zwalczać nieleczone chłoniaki
03:55
elsewhere in the mouse.
64
235832
1760
w organizmie myszy.
03:57
Unlike many other therapies,
65
237592
1876
W przeciwieństwie do innych terapii
03:59
bacteria don’t target a specific type of cancer,
66
239468
3010
ta nie bierze na cel konkretnego nowotworu,
04:02
but rather the general characteristics shared by all solid tumors.
67
242478
5311
ale jest ukierunkowana na cechy wspólne wszystkich guzów litych.
04:07
Nor are programmable bacteria limited to simply fighting cancer.
68
247789
4380
Zastosowania modyfikowanych genetycznie bakterii są szersze niż walka z rakiem.
04:12
Instead, they can serve as sophisticated sensors
69
252169
2801
Można je też wykorzystywać jako zaawansowane czujniki monitorujące,
04:14
that monitor sites of future disease.
70
254970
2969
gdzie w przyszłości może się rozwinąć choroba.
04:17
Safe probiotic bacteria could perhaps lie dormant within our guts,
71
257939
4259
Może niegroźne bakterie probiotyczne mogłyby pozostać w jelitach uśpione
04:22
where they’d detect, prevent, and treat disorders
72
262198
2900
i tam zapobiegać chorobom, wykrywać je i leczyć
04:25
before they have the chance to cause symptoms.
73
265098
2944
jeszcze przed wystąpieniem pierwszych objawów.
04:28
Advances in technology have created excitement around a future
74
268042
3575
Postęp technologiczny sprawił, że spersonalizowana medycyna
04:31
of personalized medicine driven by mechanical nanobots.
75
271617
3993
i mechaniczne nanoboty są na wyciągnięcie ręki.
04:35
But thanks to billions of years of evolution
76
275610
2614
Jednak dzięki miliardom lat ewolucji
04:38
we may already have a starting point
77
278224
1860
już teraz możemy mieć punkt wyjścia,
04:40
in the unexpectedly biological form of bacteria.
78
280084
4259
który nieoczekiwanie przyjął biologiczną formę bakterii.
04:44
Add synthetic biology to the mix,
79
284343
2277
Dodajmy do tego biologię syntetyczną
04:46
and who knows what might soon be possible.
80
286620
3017
i kto wie, co jeszcze stanie się możliwe w niedalekiej przyszłości.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7