Why should you read Toni Morrison’s “Beloved”? - Yen Pham

Tłumaczenie: Martyna Selke Korekta: Ola Królikowska

A mirror that shatters without warning.

Lustro, które pęka bez ostrzeżenia.

A trail of cracker crumbs strewn across the floor.

Pokruszone ciastka na podłodze.

Two tiny handprints that appear on a cake.

Dwie maleńkie dłonie odbite na cieście.

Everyone at 124 Bluestone Road knows their house is haunted—

Wszyscy na Bluestone Road 124 wiedzą, że ich dom jest nawiedzony,

but there’s no mystery about the spirit tormenting them.

i nie jest tajemnicą, czyja dusza ich dręczy.

This ghost is the product of an unspeakable trauma;

Duch jest wytworem nieopisanej traumy,

the legacy of a barbaric history

spuścizną barbarzyńskiej historii,

that hangs over much more than this lone homestead.

która dotyka znacznie więcej niż ten jeden dom.

So begins "Beloved," Toni Morrison’s Pulitzer Prize-winning novel

Tak rozpoczyna się “Umiłowana”, za którą Toni Morrison dostała Pulitzera.

about the suffering wrought by slavery and the wounds that persist in its wake.

To powieść o cierpieniu i ranach wywołanych niewolnictwem.

Published in 1987, "Beloved" tells the story of Sethe,

Wydana w 1987 roku “Umiłowana” opowiada historię Sethe,

a woman who escaped enslavement.

kobiety, która wyrwała się z niewolnictwa.

When the novel opens, Sethe has been living free for over a decade.

Powieść rozpoczyna się dekadę po jej wyzwoleniu.

Her family has largely dissolved— Sethe’s mother-in-law died years earlier,

Sethe nie miała już dużej rodziny, bo jej teściowa zmarła lata wcześniej,

and her two sons ran away from fear of the specter.

a dwaj synowie uciekli przerażeni zjawą.

Sethe’s daughter Denver remains in the house,

Jej córka Denver została w domu,

but the pair live a half-life.

ale obie wiodą ciężki żywot.

Shunned by the wider community,

Unikane przez większość społeczności,

the two have only each other and the ghost for company.

mogą liczyć na towarzystwo własne i ducha.

Sethe is consumed by thoughts of the spirit,

Sethe pochłonięta jest myślami o duszy,

whom she believes to be her eldest daughter.

która według niej należy do jej najstarszej córki.

When a visitor from Sethe’s old life returns and threatens the ghost away,

Gdy znajomy z dawnych lat pojawia się i przepędza ducha,

it seems like the start of a new beginning for her family.

wydaje się, że rodzina ma szansę na nowy początek.

But what comes in the ghost’s place may be even harder to bear.

Jednak to, co zastąpiło ducha, może być trudniejsze do zniesienia.

As with much of Morrison’s work,

Jak większość dzieł Morrison,

"Beloved" investigates the roles of trauma and love in African-American history.

“Umiłowana” bada rolę traumy i miłości w afrykańsko-amerykańskiej historii.

Morrison writes about black identities in a variety of contexts,

Autorka w różnych kontekstach przedstawia tożsamości czarnoskórych ludzi,

but her characters are united by their desire to find love and be loved—

jednak jej postacie łączy pragnienie kochania i bycia kochanymi,

even when it’s painful.

nawet jeśli jest to bolesne.

Some of her novels explore when love challenges social conventions,

Niektóre z jej powieści traktują o miłości sprzeciwiającej się normom społecznym,

like the forbidden affection that grows between the townsfolk of "Paradise"

jak w przypadku zakazanego uczucia, które rodzi się między mieszkańcami “Raju”

and their fugitive neighbors.

i ich zbiegłymi sąsiadami.

Other works examine how we can be blind to the love we already possess.

Inne mówią o tym, jak możemy być ślepi na miłość, którą już mamy.

In "Sula," one character realizes that it’s not her marriage,

W “Suli” bohaterka uświadamia sobie, że to nie jej małżeństwo,

but rather, one of her friendships that embodies the great love of her life.

a jedna z przyjaźni jest odzwierciedleniem największej miłości jej życia.

Perhaps Morrison’s most famous exploration of the difficulty of love

Jednak najbardziej znaną powieścią, w której autorka zgłębia trudy miłości,

takes place in "Beloved."

jest zapewne “Umiłowana”.

Here, the author considers how the human spirit is diminished

Morrison przedstawia w niej, jak maleje hart ducha człowieka,

when you know the things and people you love most will be taken away.

wiedzącego, że rzeczy i ludzie, których kocha, zostaną mu odebrane.

Morrison shows that slavery is destructive to love in all forms,

Pokazuje, że niewolnictwo niszczy każdy rodzaj miłości,

poisoning both enslaved people and their enslavers.

zatruwając zniewolonych i tych, którzy zniewalają.

"Beloved" examines the dehumanizing effects of the slave trade

“Umiłowana” bada odczłowieczające skutki handlu niewolnikami

in numerous ways.

na wiele sposobów.

Some are straightforward, such as referring to enslaved people

Bezpośrednich - poprzez zwracanie się do zniewolonych ludzi

as animals with monetary value.

jak do zwierząt na sprzedaż.

But others are more subtle.

I bardziej subtelnych.

Sethe and Paul D.— the visitor from her old plantation—

Sethe i Paul D., stary znajomy z plantacji,

are described as trying to “live an unlivable life.”

opisani są jako próbujący “przeżyć życie nie do życia”.

Their coping mechanisms are different; Sethe remains mired in her past,

Radzą sobie na różne sposoby.

Sethe tkwi w przeszłości, a Paul D. całkowicie się dystansuje.

while Paul D. dissociates himself completely.

But in both cases, it’s clear each character has been irreparably scarred.

Ale w obu przypadkach jest jasne, że zostali nieuleczalnie zranieni.

Morrison also blends perspectives and timelines,

Morrison miesza perspektywy i chronologię,

to convey how the trauma of slavery

żeby pokazać, jak trauma niewolnictwa

ripples across various characters and time periods.

roznosi się po różnych postaciach i okresach.

As she delves into the psyche of townspeople, enslavers,

Zagłębiając się w psychikę mieszkańców, osób zniewalających

and previously enslaved people,

i niegdyś zniewolonych ludzi,

she exposes conflicting viewpoints on reality.

uwidacznia kontrastujące sposoby postrzegania rzeczywistości.

This tension shows the limitations of our own perspectives,

Różnica potrzeb pokazuje, jak ograniczony jest nasz punkt widzenia

and the ways in which some characters

i sposoby, w jakie niektóre postacie

are actively avoiding the reality of their actions.

aktywnie unikają zmierzenia się z rzeczywistością swoich czynów.

But in other instances, the characters’ shifting memories align perfectly;

W innych przypadkach wspomnienia bohaterów składają się w całość,

capturing the collective trauma that haunts the story.

ukazując zbiorową traumę przeszywającą historię.

Though "Beloved" touches on dark subjects,

Choć “Umiłowana” dotyka mrocznych zagadnień,

the book is also filled with beautiful prose,

powieść pełna jest pięknej prozy

highlighting its characters’ capacity for love and vulnerability.

podkreślającej zdolność bohaterów do miłości i wrażliwości.

In a stream-of-consciousness sequence written from Sethe’s perspective,

W sekwencji strumienia świadomości opisanego z perspektywy Sethe

Morrison unspools memories of subjugation alongside moments of tenderness;

Morrison wdzięcznie prezentuje wspomnienia czasów zniewolenia i chwil czułości,

like a baby reaching for her mother’s earrings, spring colors,

jak dziecka sięgającego po kolczyki mamy, wiosennych kolorów

and freshly painted stairs.

czy świeżo pomalowanych schodów.

Sethe’s mother-in-law had them painted white, she recalls,

U teściowej Sethe były białe,

“so you could see your way to the top… where lamplight didn’t reach."

“żeby bez problemu dojść na górę, gdzie nie dociera światło”.

Throughout the book, Morrison asks us to consider hope in the dark,

Przez powieść Morrison zachęca do rozważań o nadziei w ciemności

and to question what freedom really means.

i kwestionowania, czym naprawdę jest wolność.

She urges readers to ponder the power we have over each other,

Skłania czytelników do zastanowienia nad władzą, jaką wobec siebie mamy,

and to use that power wisely.

i tego, żeby korzystać z niej z rozwagą.

In this way, "Beloved" remains a testimony to the destructiveness of hate,

“Umiłowana” jest świadectwem tego, jak destrukcyjna jest nienawiść,

the redeeming power of love,

jak wyzwalająca jest miłość

and the responsibility we bear to heed the voices of the past.

i jaka odpowiedzialność ciąży na nas, żeby baczyć na głosy przeszłości.