The philosophy of cynicism - William D. Desmond

Tłumaczenie: Agnieszka Fijałkowska Korekta: Dagmara Platuska

In the 4th century BCE,

W IV wieku przed naszą erą

a banker’s son threw the city of Sinope into scandal by counterfeiting coins.

syn bankiera wywołał skandal w Synopie, fałszując monety.

When the dust finally settled, the young man, Diogenes of Sinope,

Kiedy kurz w końcu opadł, młody człowiek, Diogenes z Synopy,

had been stripped of his citizenship, his money, and all his possessions.

został pozbawiony obywatelstwa, pieniędzy i całego majątku.

At least, that’s how the story goes.

Przynajmniej tak głosi legenda.

While many of the details of Diogenes’ life are shadowy,

Choć wiele szczegółów z życia Diogenesa jest niejasnych,

the philosophical ideas born out of his disgrace survive today.

filozoficzne idee zrodzone z jego hańby przetrwały do dziś.

In exile, Diogenes decided that by rejecting the opinions of others

Na wygnaniu Diogenes zdecydował, że jeśli odrzuci opinie innych

and societal measures of success, he could be truly free.

i społeczne miary sukcesu, będzie naprawdę wolny.

He would live self-sufficiently, close to nature, without materialism,

Żył samowystarczalnie, blisko natury, bez materializmu,

vanity, or conformity.

próżności i konformizmu.

In practice, this meant he spent years wandering around Greek cities

W praktyce oznaczało to, że latami włóczył się po greckich miastach,

with nothing but a cloak, staff, and knapsack—

mając tylko pelerynę, laskę i chlebak.

outdoors year-round, forgoing technology, baths, and cooked food.

Nie miał dachu nad głową, zrezygnował z technologii, kąpieli

i gotowanego jedzenia.

He didn’t go about this new existence quietly,

Nie żył nowym życiem po cichu.

but is said to have teased passers-by and mocked the powerful,

Podobno dokuczał przechodniom i kpił z władzy.

eating, urinating and even masturbating in public.

Jadł, oddawał mocz, a nawet masturbował się publicznie.

The citizens called him a kyôn— a barking dog.

Mieszkańcy nazywali go "kýon", czyli szczekającym psem.

Though meant as an insult,

Choć to miało być obraźliwe, psy były trafnym symbolem jego filozofii.

dogs were actually a good symbol for his philosophy—

they’re happy creatures,

Są szczęśliwymi stworzeniami, wolnymi od abstrakcji,

free from abstractions like wealth or reputation.

takich jak bogactwo czy reputacja.

Diogenes and his growing number of followers

Diogenes i rosnąca liczba jego zwolenników

became known as “dog philosophers,” or kynikoi,

stali się znani jako "psi filozofowie" lub "kynikoi",

a designation that eventually became the word “Cynic.”

określenie, które ostatecznie przekształciło się w słowo "cynik".

Pierwsi Cynicy byli beztroską gromadą,

These early Cynics were a carefree bunch,

drawn to the freedom of a wandering lifestyle.

ciągnącą do wolności wędrownego stylu życia.

As Diogenes’ reputation grew, others tried to challenge his commitment.

Gdy reputacja Diogenesa rosła,

próbowano zakwestionować jego zaangażowanie.

Alexander the Great offered him anything he desired.

Aleksander Wielki zaoferował mu wszystko, czego tylko zapragnie.

But instead of asking for material goods,

Ale zamiast prosić o dobra materialne,

Diogenes only asked Alexander to get out of his sunshine.

Diogenes poprosił Aleksandra, żeby nie zasłaniał mu słońca.

After Diogenes’ death,

Po śmierci Diogenesa

adherents to his philosophy continued to call themselves Cynics

wyznawcy jego filozofii nazywali siebie Cynikami

for about 900 years, until 500 CE.

przez około 900 lat, aż do VI wieku naszej ery.

Some Greek philosophers, like the Stoics,

Niektórzy greccy filozofowie, między innymi stoicy,

thought everyone should follow Diogenes’ example.

uważali, że każdy powinien pójść za przykładem Diogenesa.

They also attempted to tone down his philosophy

Próbowali także stonować jego filozofię,

to be more acceptable to conventional society—

żeby była bardziej akceptowalna dla konwencjonalnego społeczeństwa,

which, of course,

co oczywiście było sprzeczne z oryginalnym podejściem.

was fundamentally at odds with his approach.

Others viewed the Cynics less charitably.

Inni postrzegali Cyników mniej życzliwie.

In the Roman province of Syria in the 2nd century CE,

W rzymskiej prowincji Syrii w II wieku naszej ery

the satirist Lucian described the Cynics of his own time as unprincipled,

satyryk Lukian opisał Cyników jako pozbawionych zasad,

materialistic, self-promoting hypocrites,

materialistycznych, samozwańczych hipokrytów,

who only preached what Diogenes had once actually practiced.

którzy głosili tylko to, co Diogenes kiedyś faktycznie praktykował.

Reading Lucian’s texts centuries later,

Czytając teksty Lukiana wieki później,

Renaissance and Reformation writers called their rivals cynics as an insult—

pisarze renesansu i reformacji obraźliwie nazywali swoich rywali "cynikami",

meaning people who criticized others without having anything worthwhile to say.

jako ludzi, którzy krytykują innych, nie mając nic mądrego do powiedzenia.

This usage eventually laid the groundwork for the modern meaning

Takie użycie ostatecznie położyło podwaliny

of the word “cynic:"

pod współczesne znaczenie słowa "cynik",

a person who thinks everyone else is acting out of pure self-interest,

osoby, która uważa, że wszyscy inni działają we własnym interesie,

even if they claim a higher motive.

nawet jeśli twierdzą, że kierują się wyższymi motywami.

Still, the philosophy of cynicism had admirers,

Mimo to filozofia cynizmu miała wielbicieli,

especially among those who wished to question

szczególnie wśród tych, którzy chcieli zakwestionować stan społeczeństwa.

the state of society.

The 18th-century French philosopher Jean-Jacques Rousseau

XVIII-wieczny francuski filozof Jean-Jacques Rousseau

was called the “new Diogenes”

został nazwany "nowym Diogenesem", gdy argumentował, że sztuka, nauka

when he argued that the arts, sciences, and technology,

i technologia deprawują ludzi.

corrupt people.

In 1882, Friedrich Nietzsche reimagined a story

W 1882 roku Friedrich Nietzsche napisał historię,

in which Diogenes went into the Athenian marketplace

w której Diogenes poszedł z latarnią na ateński rynek,

with a lantern,

searching in vain for a single honest person.

na próżno szukając jednej uczciwej osoby.

In Nietszche’s version,

W wersji Nietzschego na rynek wpada tak zwany szaleniec,

a so-called madman rushes into a town square

to proclaim that “God is dead.”

który ogłasza, że "Bóg nie żyje".

This was Nietzsche’s way of calling for a “revaluation of values,”

W ten sposób Nietzsche wzywał do przewartościowania wartości

and rejecting the dominant Christian and Platonic idea

i odrzucał dominującą chrześcijańską i platońską ideę

of universal, spiritual insights beyond the physical world.

uniwersalnych, duchowych prawd istniejących poza światem fizycznym.

Nietzsche admired Diogenes for sticking stubbornly

Nietzsche podziwiał Diogenesa za trzymanie się tego, co "tu i teraz".

to the here-and-now.

More recently,

Niedawno porównano hipisów z lat 60. XX wieku do Diogenesa

the hippies of the 1960s have been compared with Diogenes

as counter-cultural rebels.

jako kontrkulturowych buntowników.

Diogenes’ ideas have been adopted

Poglądy Diogenesa w kółko przyjmowano i definiowano na nowo.

and reimagined over and over again.

The original cynics might not have approved

Pierwotni cynicy mogliby nie akceptować tych nowych interpretacji.

of these fresh takes:

they believed that their values of rejecting custom

Wierzyli, że ich wartości odrzucenia zwyczajów

and living closely with nature were the only true values.

i życia blisko natury były jedynymi prawdziwymi wartościami.

Whether or not you agree with that, or with any of the later incarnations,

Możesz się zgadzać lub nie z tym poglądem albo z jego późniejszymi wersjami,

all have one thing in common: they questioned the status quo.

ale wszystkie mają jedną wspólną cechę: kwestionowały status quo.

And that’s an example we can still follow:

To przykład, który nadal możemy naśladować:

not to blindly follow conventional or majority views,

nie podążać ślepo za konwencjonalnymi poglądami ogółu,

but to think hard about what is truly valuable.

ale mocno zastanowić się nad tym, co jest naprawdę wartościowe.