The ABC's of gas: Avogadro, Boyle, Charles - Brian Bennett

ABC gazów: Avogadro, Boyle, Charles - Brian Bennett

Transcriber: tom carter Reviewer: Bedirhan Cinar

Tłumaczenie: Capa Girl Korekta: Daniel Wróblewski

In society, we have to follow laws that maintain order.

W społeczeństwie, musimy przestrzegać praw utrzymujących porządek.

Did you know all chemical matter follows certain laws as well?

Czy wiecie, ze podobnie jest w przypadku materii?

In fact, we can describe those laws by looking at relationships.

Możemy opisać te prawa patrząc na relacje.

Some easy laws to begin with are the ones that govern the gases.

Na początek kilka prostych praw rządzących gazami.

Back in 1662, Robert Boyle realized that gases had an interesting response

W 1662 roku, Robert Boyle zdał sobie sprawę, że gazy miają ciekawą właściwość

when he put them into containers and changed their volume.

gdy je włożyć do pojemnika i zmienić jego objętość.

Take an empty bottle and put the cap on it, closing that container.

Weźmy pustą butelkę, zakręćmy korek,

Now squeeze your bottle, and what happens?

a następnie ściśnijmy ją. Co się wtedy stanie?

The pressure inside the bottle increases when the size of the container decreases.

Ciśnienie wewnątrz wzrasta wraz ze zmniejszeniem rozmiaru butelki.

You can only crush that container so much until the gases inside push back on your hand.

Możemy zgnieść butelkę jedynie do momentu, aż gaz nie odepchnie naszej ręki z powrotem.

This is called an inverse proportion, and it changes at the same rate for every gas.

Nazywa się to proporcjonalnością odwrotną i zmienia się identycznie dla każdego gazu.

Boyle's law allows chemists to predict the volume of any gas at any given pressure

Prawo Boyle'a pozwala chemikom przewidzieć objętość każdego gazu w dowolnym ciśnieniu,

because the relationship is always the same.

ponieważ ich zależność jest niezmienna.

In 1780, Jacques Charles noticed a different relationship between gases and their temperature.

W 1780 roku Jacques Charles zauważył związek pomiędzy gazami, a ich temperaturą.

If you've ever seen a hot-air balloon, you've seen this law in action.

Jeśli kiedykolwiek widziałeś balon gazowy, widziałeś jak ta zasada działa.

When the ballons are laid out, they're totally flat.

Kiedy położy się balon na ziemi, jest on całkiem płaski.

Instead of blowing the balloon up like a party balloon, they use a giant flame to heat the air inside that envelope.

Nadmuchuje się go za pomocą ogromnego płomienia podgrzewającego powietrze wewnątrz powłoki.

As the air is heated up, the balloon begins to inflate as the gas volume increases.

Wraz z podgrzewaniem wzrasta objętość powietrza.

The hotter the gas becomes, the larger the volume, and that's Charles' law.

Im gaz staje się cieplejszy, tym większa jego objętość. Tak brzmi Prawo Charles'a.

Notice this law is different from Boyle's.

Zauważcie, że różni się od Prawa Boyle'a.

Charles' law is a direct relationship.

Prawo Charles'a określa bezpośredni związek.

As the temperature increases, the volume increases as well.

Wraz ze wzrostem temperatury zwiększa się objętość.

The third law is also easily demonstrated.

Trzecie prawo równie łatwo zademonstrować.

When you're blowing up party balloons, the volume increases.

Kiedy nadmuchujemy baloniki wzrasta w nich ciśnienie.

As you are blowing, you're forcing more and more gas particles into the balloon from your lungs.

Wdmuchujemy cząsteczki gazów z naszych płuc do balonu.

This causes the balloon volume to increase. This is Avogadro's law in action.

To wpływa na zwiększenie objętości balonu. Oto Prawo Avogadra.

As the number of particles of gas added to a container are increased,

Wraz ze wzrostem liczby cząsteczek gazu,

the volume will increase as well.

wzrasta objętość balonu.

If you add too many particles, well, you know what happens next.

Jeśli wdmuchniemy za dużo cząsteczek... Wiecie co się stanie.

Laws are everywhere, even in the tiniest particles of gas.

Prawa funkcjonują wszędzie, nawet w najmniejszej cząsteczce gazu.

If you squeeze them, the pressure will increase as the particles are pushed together.

Jeśli je ścisnąć, ciśnienie wzrośnie, jako że cząstki są ściśnięte.

Low volume means a high pressure because those particles push back.

Mniejsza objętość oznacza większe ciśnienie, ponieważ cząsteczki odpychają się.

As the temperature increases, gases move away from one another, and the volume increases as well.

Wraz ze wzrostem temperatury cząsteczki gazów oddalają się od siebie, a objętość wzrasta.

Finally, if you add gas to a closed container, that container's volume will expand.

Wreszcie, jeśli doda się gazu do zamkniętego pojemnika, w pojemniku objętość również wzrośnie.

But be careful not to add too much, because otherwise you could end up with a burst balloon.

Uwaga jednak, by nie dodać zbyt dużo, bo balon pęknie.