Why is Marie Antoinette so controversial? - Carolyn Harris

Tłumaczenie: Ola Królikowska Korekta: Anna Sobota

Order! Order! Who’s the defendant today? Looks pretty fancy.

Spokój! Kto jest dziś oskarżonym? Wygląda bardzo wykwintnie.

Rzeczywiście, Wysoki Sądzie.

Indeed, Your Honor.

This is Marie Antoinette, the Queen of France

To Maria Antonina, królowa Francji,

who was notorious for living in opulence while the peasants starved.

która zasłynęła z życia w przepychu, kiedy chłopi głodowali.

That is sensationalist slander.

To populistyczne oszczerstwo.

Marie Antoinette had little power over her circumstances

Maria Antonina miała niewielką władzę nad okolicznościami

and spent her brief life trying to survive in a turbulent, foreign country.

i spędziła krótkie życie, próbując przetrwać w burzliwym, obcym kraju.

You mean she wasn't French?

Chce pan powiedzieć, że nie była Francuzką?

That’s right, Your Honor.

To prawda, Wysoki Sądzie.

She was born in 1755 as the Hapsburg Archduchess Maria Antonia.

Urodziła się w 1755 roku jako habsburska arcyksiężniczka Maria Antonina.

After two of her older sisters passed away,

Po śmierci dwóch starszych sióstr

stała się jedyną opcją w poślubieniu Ludwika Augusta,

she became the only choice for a political marriage to Louis-August,

heir to the French throne.

następcy tronu francuskiego.

Essentially, she was sacrificed to secure peace between Austria and France,

Zasadniczo została poświęcona, by zapewnić pokój między Austrią a Francją

all at the age of 14.

i to w wieku 14 lat.

She seemed to have had adjusted to this “sacrifice” by 1774

Wydawało się, że w 1774 roku przystosowała się już do tej “ofiary”,

when her husband was crowned king.

kiedy jej mąż został koronowany na króla.

She lived a life of luxury, wearing elaborate headdresses,

Żyła w luksusie, nosząc wyszukane nakrycia głowy,

importing foreign fabrics—

sprowadzając zagraniczne tkaniny...

she even had her own private chateau near Versailles!

miała nawet prywatny pałac niedaleko Wersalu!

Meanwhile, France was in an economic tailspin.

Tymczasem Francja przeżywała kryzys gospodarczy.

Bad harvests resulted in mass food shortages,

Złe zbiory spowodowały masowe niedobory żywności,

wages were falling, and the cost of living had skyrocketed.

płace spadały, a koszty utrzymania gwałtownie rosły.

Marie Antoinette’s expensive tastes were completely insensitive

Drogi gust Marii Antoniny nijak się miał do losu jej poddanych.

to the plight of her subjects.

She was the Queen!

Przecież była królową!

If she hadn’t looked glamorous, she would have been criticized.

Gdyby nie wyglądała olśniewająco, zostałaby skrytykowana.

Besides, she sometimes used her image for good.

Poza tym czasem wykorzystywała swój wizerunek w dobrym celu.

After convincing the King to be vaccinated against smallpox,

Po przekonaniu króla do szczepienia przeciwko ospie

she commissioned a special headdress to make the treatment fashionable for all.

zamówiła specjalne nakrycie głowy, aby zabieg wydał się wszystkim modny.

She also used her influence to appoint unqualified friends and admirers

Wykorzystywała też wpływy, by powoływać niekompetentnych przyjaciół i wielbicieli

to important posts.

na ważne stanowiska.

Even more disastrous, she encouraged the King to get involved

Co gorsza, zachęciła króla do zaangażowania się

in the American Revolution,

w rewolucję amerykańską,

a conflict that cost France 1.5 billion francs.

konflikt, który kosztował Francję 1,5 miliarda franków.

Objection!

Sprzeciw!

The Queen had very little influence over her husband’s political decisions

Królowa miała bardzo mały wpływ na decyzje polityczne męża

at that time.

w tamtym czasie.

Besides, France’s financial crisis was much more related to the country’s

Poza tym kryzys finansowy we Francji o wiele bardziej wynikał

outdated tax system and lack of an effective central bank.

z przestarzałego systemu podatkowego i braku efektywnego banku centralnego.

How so?

Jak to?

While France's nobility and clergy had numerous tax exemptions,

Podczas gdy szlachta i duchowieństwo otrzymywały liczne zwolnienia podatkowe,

peasants often paid more than half their income in taxes.

chłopi często oddawali ponad połowę swoich dochodów w podatkach.

This system buried France in debt long before the Queen's arrival.

Ten system pogrążył Francję w długach na długo przed przybyciem królowej.

Her personal expenses were merely a scapegoat

Wykorzystując jej wydatki, zrobiono z niej kozła ofiarnego,

for decades of financial negligence.

żeby ukryć dekady zaniedbań finansowych.

That doesn’t change that Marie Antoinette spent tax money on luxuries

Nie zmienia to faktu, że Maria Antonina wydawała pieniądze podatników na luksusy,

while the masses starved!

podczas gdy lud głodował!

She was so oblivious that when she heard people couldn’t afford bread,

Była tak oderwana od rzeczywistości, że ​​kiedy usłyszała,

że ​​ludzi nie stać na chleb, poleciła im jeść ciastka.

she recommended they eat cake instead.

This is almost certainly a fabrication attributed to the Queen by her enemies.

To niemal na pewno fabrykacja przypisywana królowej przez jej wrogów.

In fact, Marie Antoinette frequently engaged in charity work

Tak naprawdę Maria Antonina często angażowała się w działalność charytatywną,

focused on addressing poverty.

koncentrując się na walce z ubóstwem.

Her reputation as a heartless queen was based on rumors and slander.

Jej reputacja jako królowej bez serca była oparta na plotkach i oszczerstwach.

Even the most famous case against her was a complete fraud.

Nawet najsłynniejsza sprawa przeciwko niej była kompletnym oszustwem.

Pardon?

Co proszę?

In 1784, a thief forged fake letters from the Queen

W 1784 roku pewien złodziej sfałszował listy od królowej,

to purchase an outrageously expensive diamond necklace.

żeby kupić skandalicznie drogi diamentowy naszyjnik.

The truth came out eventually,

Prawda w końcu wyszła na jaw,

but the public already saw her as a wasteful spendthrift.

ale opinia publiczna i tak już postrzegała królową jako rozrzutną.

Meanwhile, it's really her husband who ruined France's finances.

Tymczasem to tak naprawdę jej mąż zrujnował finanse Francji.

On that, we agree.

W tym się zgadzamy.

Louis XVI was an incompetent king.

Ludwik XVI był niekompetentnym królem.

Even after the revolution began and he lost much of his power

Nawet po wybuchu rewolucji i utracie znacznej części władzy na rzecz

to the newly formed National Assembly,

nowo powstałego Zgromadzenia Narodowego

he refused to yield control.

odmówił podporządkowania się.

Louis vetoed numerous pieces of legislation—

Ludwik zawetował wiele aktów prawnych

and he was supported by his conservative Queen.

i był w tym wspierany przez swoją konserwatywną królową.

To a point.

Do pewnego momentu.

Marie Antoinette believed in the divine right of kings,

Maria Antonina wierzyła w boskie prawo królów,

but despite personal reservations, she tried to work with reformers.

choć mimo osobistych zastrzeżeń próbowała współpracować z reformatorami.

Though all she got in return were false reports that she was sleeping with them.

Ale w zamian otrzymała tylko fałszywe doniesienia, że ​​z nimi sypiała.

No amount of charity work could counter this avalanche of slander.

Żadna działalność charytatywna nie mogła przeciwdziałać tej lawinie oszczerstw.

The revolutionaries also prevented the King’s family from leaving Paris—

Rewolucjoniści uniemożliwili też rodzinie króla opuszczenie Paryża.

how could she negotiate with people keeping her prisoner?

Jak mogła negocjować z ludźmi, którzy trzymali ją jako więźnia?

Well, they were right to do so!

Cóż, mieli do tego prawo!

In 1791, the royal couple tried fleeing to Austria

W 1791 roku para królewska próbowała uciec do Austrii,

to gather support and regain power.

żeby zebrać poparcie i odzyskać władzę.

Even after they were caught,

Nawet po złapaniu król i królowa

the King and Queen continued to pass military secrets

wciąż przekazywali Austriakom tajemnice wojskowe.

to their Austrian contacts.

Isn't that treason?

Czy to nie zdrada?

Certainly, and Louis was executed for it, alongside 32 other charges.

Z pewnością, Ludwik został stracony za ten i 32 inne zarzuty.

Even if you believe the King's execution was just,

Nawet jeśli wierzy pan, że egzekucja króla była uzasadniona,

there's no excuse for how the new government treated Marie Antoinette.

nie ma usprawiedliwienia dla tego, jak nowy rząd traktował Marię Antoninę.

She was separated from her son and kept in a cell with no privacy.

Oddzielono ją od syna i trzymano w celi bez prywatności.

The tribunal in charge of prosecuting the Queen had no proof of her treason,

Trybunał odpowiedzialny za osądzenie królowej nie miał dowodów na jej zdradę,

so they denigrated her with baseless accusations of incest and orgies.

więc oczerniano ją bezpodstawnymi oskarżeniami o kazirodztwo i orgie.

Yet she maintained composure until the very end.

Mimo to zachowała spokój do samego końca.

The Queen’s final words were an apology to her executioner

Ostatnie słowa królowej były przeprosinami skierowanymi do jej kata

for stepping on his foot.

za nadepnięcie na jego stopę.

However refined she may have been,

Jakkolwiek wytworna by nie była,

Marie Antoinette was willing to betray her country to stay in power.

Maria Antonina była gotowa zdradzić swój kraj, by zachować władzę.

In life and death, she remains a symbol of everything wrong

Za życia i po śmierci pozostaje symbolem wszystkiego,

with the decadent monarchy.

co w dekadenckiej monarchii było złe...

A convenient symbol—

Albo wygodnym symbolem

and an example of the public’s appetite for smearing prominent women

i przykładem chęci opinii publicznej do oczerniania słynnych kobiet

with their own fantasies and frustrations.

i obarczania ich własnymi fantazjami i frustracjami.

So what you’re saying is she was guilty of being Queen?

Chce pan powiedzieć, że była winna bycia królową?

Should monarchs be judged by their personal qualities

Czy monarchów należy oceniać na podstawie ich cech osobistych

or the historical role they occupied?

czy historycznej roli, jaką pełnili?

And can even the powerful be victims of circumstance?

I czy nawet potężni mogą być ofiarami okoliczności?

These are the questions that arise when we put history on trial.

To pytania, które pojawiają się, gdy stawiamy historię przed sądem.