How many verb tenses are there in English? - Anna Ananichuk

Tłumaczenie: Aleksandra Kaźmierska Korekta: Rysia Wand

Grammatical tense is how languages talk about time

Czas gramatyczny to sposób, w jaki języki mówią o czasie

without explicitly naming time periods

bez wymieniania konkretnego czasu,

by, instead, modifying verbs to specify when action occurs.

przez modyfikację czasownika, aby określić, kiedy czynność ma miejsce.

So how many different tenses are there in a language like English?

Ile jest czasów w takim języku jak angielski?

At first, the answer seems obvious:

Z początku, odpowiedź wydaje się oczywista:

there's past,

jest przeszłość,

present,

teraźniejszość

and future.

i przyszłość.

But thanks to something called grammatical aspect,

Ale dzięki aspektowi czasownika

each of those time periods actually divides further.

każdy z tych okresów w czasie ulega dalszym podziałom.

There are four kinds of aspect.

Są cztery rodzaje aspektu czasownika.

In the continuous or progressive aspect,

W aspekcie postępującym

the actions are still happening at the time of reference.

czynności wciąż trwają w momencie wypowiedzi.

The perfect aspect describes actions that are finished.

Aspekt dokonany opisuje czynności zakończone.

The perfect progressive aspect is a combination,

Aspekt dokonany ciągły to połączenie,

describing a completed part of a continuous action.

opisujące zakończoną część trwającej czynności.

And finally, there's the simple aspect,

Wreszcie mamy aspekt neutralny,

the basic form of the past, present, and future tense,

podstawową formę czasu przeszłego, teraźniejszego i przyszłego,

where an action is not specified as continuous or discrete.

gdzie nie wiadomo, czy chodzi o czynność ciągłą czy zakończoną.

That's all a little hard to follow, so let's see how it works in action.

Trochę trudno za tym nadążyć, więc zobaczmy, jak działa to w praktyce.

Let's say your friends tell you they went on a secret naval mission

Powiedzmy, że koledzy mówią, że byli na tajnej misji morskiej,

to collect evidence of a mysterious sea creature.

aby zebrać dowody istnienia tajemniczego morskiego stwora.

The tense sets the overall frame of reference in the past,

Czasownik osadza ramę odniesienia w przeszłości,

but within that, there are many options.

ale w tym zakresie istnieje wiele opcji.

Your friends might say a creature attacked their boat,

Koledzy mogli powiedzieć, że potwór zaatakował ich łódkę

that's the past simple, the most general aspect,

- to czas przeszły prosty, najbardziej ogólny aspekt,

which gives no further clarification.

który nie daje żadnych wyjaśnień.

They were sleeping when it happened,

Spali, kiedy się to wydarzyło

a continuous process underway at that point.

- ciągła czynność, trwająca w danym momencie.

They might also tell you they had departed from Nantucket

Mogli też dodać, że wyruszyli z Nantucket,

to describe an action completed even earlier.

aby opisać czynność zakończoną uprzednio.

That's an example of the past perfect.

Jest to przykład czasu zaprzeszłego.

Or that they had been sailing for three weeks,

Albo że żeglowali od trzech tygodni,

something that was ongoing up until that point.

coś co trwało aż do tego momentu.

In the present, they tell you that they still search for the creature today,

W teraźniejszości mówią ci, że wciąż poszukują potwora

their present simple activity.

- jest to czynność w czasie teraźniejszym prostym.

Perhaps they are preparing for their next mission continuously as they speak.

Może przygotowują się do następnej misji w trakcie opowiadania

And they have built a special submarine for it, a completed achievement.

i właśnie zbudowali specjalną łódź podwodną - jest to ukończona czynność.

Plus, if they have been researching possible sightings of the creature,

W dodatku, jeżeli badają doniesienia o stworzeniu

it's something they've been doing for a while and are still doing now

to robią to już od pewnego czasu, także teraz

making it present perfect progressive.

- czas przeszło-teraźniejszy postępujący.

So what does this next mission hold?

Co kryje następna misja?

You know it still hasn't happened because they will depart next week,

Wiesz, że się jeszcze nie odbyła, gdyż wyruszą w następnym tygodniu

the future simple.

- czas przyszły prosty.

Your friends will be searching for the elusive creature,

Będą szukać nieuchwytnego stworzenia

an extended continuous undertaking.

- czynność rozciągnięta w czasie.

They tell you the submarine will have reached uncharted depths a month from now.

Opowiadają, że za miesiąc łódź podwodna dotrze do niezbadanych głębin.

That's a confident prediction

Jest to zdecydowana prognoza o czymś,

about what will be achieved by a specific point in the future,

co zostanie osiągnięte przed określonym terminem w przyszłości,

a point at which they will have been voyaging for three weeks

kiedy to będą podróżowali od trzech tygodni

in the future perfect progressive.

- czas zaprzyszły postępujący.

The key insight to all these different tenses

Czasy gramatyczne uczą przede wszystkim,

is that each sentence takes place in a specific moment,

że każde zdanie ma miejsce w konkretnym momencie,

whether it's past, present, or future.

czy to w przeszłości, teraźniejszości czy przyszłości.

The point of aspects is that they tell you as of that moment

Aspekt informuje o stanie czynności

the status of the action.

w momencie opowiadania.

In total, they give us twelve possibilities in English.

W sumie w języku angielskim daje nam to dwanaście możliwości.

What about other languages?

A co z innymi językami?

Some, like French,

Niektóre, jak francuski,

Swahili,

swahili

and Russian take a similar approach to English.

i rosyjski stosują podobne podejście, co angielski.

Others describe and divide time differently.

Inne opisują i dzielą czas inaczej.

Some have fewer grammatical tenses, like Japanese,

Niektóre mają mniej czasów gramatycznych, jak japoński,

which only distinguishes past from non-past,

który wyróżnia tylko czas przeszły i teraźniejszo-przyszły.

Buli and Tukang Basi,

Języki buli i tukang besi

which only distinguish future from non-future,

odróżniają tylko przyszłość i nie-przyszłość,

and Mandarin Chinese with no verb tenses at all, only aspect.

a chiński mandaryński nie ma żadnych czasów, jedynie aspekt.

On the other hand, languages like Yagwa split past tense into multiple degrees,

Z drugiej strony języki takie jak yagwa rozdzielają czas przeszły na wiele stopni,

like whether something happened hours, weeks, or years ago.

w zależności od tego ile godzin, tygodni czy lat temu coś się wydarzyło.

In others, tenses are intertwined with moods that can convey urgency,

W innych czasy są przeplatane z trybami, które wyrażają pilność,

necessity,

potrzebę

or probability of events.

czy prawdopodobieństwo wydarzeń.

This makes translation difficult but not impossible.

To sprawia, że tłumaczenie jest trudne, ale nie niemożliwe.

Speakers of most languages without certain tenses can express the same ideas

Użytkownicy większości języków bez pewnych czasów mogą wyrazić to samo znaczenie

with auxiliary words, like would or did,

za pomocą czasowników posiłkowych

or by specifying the time they mean.

czy przez dookreślenie czasu.

Are the variations from language to language

Czy odmienności między językami

just differents ways of describing the same fundamental reality?

są tylko różnymi sposobami opisu tej samej fundamentalnej rzeczywistości?

Or do their diverse structures reflect different ways of thinking about the world

Czy może te zróżnicowane struktury odzwierciedlają różne sposoby myślenia

and even time itself?

o świecie, a nawet o samym czasie?

And if so, what other ways of conceiving time may be out there?

I jeśli tak, to jak jeszcze można postrzegać czas?