What’s the best way to treat the common cold?

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Moon Thit

Throughout history,

သမိုင်းတစ်လျှောက်လုံးမှာ

one persistent ailment has inspired a variety of treatments.

ဆက်တိုက်ရှိနေတဲ့ နာမကျန်းမှုတစ်ခုက ကုသမှု အမျိုးမျိုးကို လှုံ့ဆော်ပေးခဲ့တယ်။

In ancient Egypt, doctors used incantations and breast milk remedies.

ရှေးဟောင်း အီဂျစ်မှာ ဆရာဝန်တွေက ဂါထာမန္တန် တွေနဲ့ ရင်သားနို့ ကုသမှုတွေကို သုံးခဲ့တယ်။

In 18th century Europe, bloodletting was a popular choice.

၁၈ ရာစု ဥရောပမှာ သွေးဖောက်ထုတ်တာက လူကြိုက်များတဲ့ ရွေးချယ်မှုတစ်ခုပါ။

And when President Calvin Coolidge was afflicted in 1924,

၁၉၂၄ ခုနှစ်မှာ သမ္မတ Calvin Coolidge ဒုက္ခဖြစ်တဲ့အခါ

his ill-advised solution was inhaling poisonous chlorine gas.

သူ့ရဲ့ မလုပ်သင့်တဲ့ ဖြေရှင်းနည်းက အဆိပ်ရှိတဲ့ ကလိုရင်းဓာတ်ငွေ့ကို ရှူတာပါ။  

These are just a few of history’s many creative attempts

ဒါတွေက သာမန် အအေးမိတာကို သက်သာစေဖို့ သမိုင်းရဲ့

to soothe the common cold.

ဆန်းသစ်တဲ့ ကြိုးပမ်းမှုတွေထဲက အနည်းငယ်ပါ။

Today, pharmacies are filled with a seemingly mountainous assortment

ဒီနေ့ခေတ်မှာ ဆေးဆိုင်တွေဟာ တောင်ပုံရာပုံလို့ ထင်ရတဲ့၊ အအေးမိပျောက်ဆေး

of cold remedies.

မျိုးစုံနဲ့ ပြည့်နေတယ်။

But how do these products work? And are they effective?

ဒါပေမဲ့ ဒီထုတ်ကုန်တွေက ဘယ်လိုလုပ်ဆောင်လဲ။ ဒါတွေက ထိရောက်မှုရှိရဲ့လား။

While colds are caused by a variety of viruses,

အအေးမိတာက ဗိုင်းရပ်စ် အမျိုးမျိုးကြောင့် ဖြစ်ပေမဲ့၊

their nasty symptoms aren't actually produced by the viruses themselves.

ဒါတွေရဲ့  မကောင်းတဲ့ ရောဂါလက္ခဏာတွေက တကယ် ဗိုင်းရပ်စ်တွေကြောင့် ဖြစ်တာမဟုတ်ပါ။

Rather, they’re the result of your body’s natural defenses.

တကယ်တော့၊ ဒါတွေက ကိုယ်ခန္ဓာရဲ့ သဘာဝကာကွယ်မှုတွေကြောင့်ပါ။

When a virus is detected, white blood cells release proteins called cytokines,

ဗိုင်းရပ်စ်ကိုတွေ့တဲ့အခါ၊သွေးဖြူဥဆဲလ်တွေက cytokines ဆိုတဲ့ ပရိုတင်းတွေ ထုတ်လွှတ်ပြီး

which recruit more pathogen-fighting immune cells to the area.

ဒီနေရာဆီ ရောဂါပိုးမွှားတိုက်ဖျက်တဲ့ ကိုယ်ခံအားဆဲလ်တွေကို ပိုစုဆောင်းပေးတယ်။

To aid in this bombardment, blood vessels widen,

ဒီတိုက်ခိုက်မှုမှာ ကူညီဖို့ သွေးကြောတွေက ကျယ်လာတယ်၊

and it's this inflammation that leads to a blocked, stuffy nose.

ဒီရောင်ရမ်းမှုက နှာခေါင်းကို ပိတ်သွားစေတာပါ။  

The body dials up mucus production in an effort to trap and expel pathogens.

ကိုယ်ခန္ဓာက ရောဂါပိုးတွေကို စစ်ထုတ်ဖို့  ကြိုးပမ်းမှုအနေနဲ့ ချွဲ ထုတ်လုပ်ပေးတယ်။

But this mucus can irritate and inflame airways,

ဒါပေမဲ့၊ ဒီချွှဲက လေလမ်းကြောင်းတွေကို ဆွပေးပြီး လှုံ့ဆော်နိုင်တယ်၊

causing coughing and a sore throat.

ဒါက ချောင်းဆိုးနဲ့ လည်ချောင်းနာတာကို  ဖြစ်စေတာပါ။

Since the viruses causing colds are so varied,

အအေးမိစေတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးတွေက အလွန် ကွဲပြားတာကြောင့်၊

pharmacy products aren't designed to attack viruses,

ဆေးဝါး ထုတ်ကုန်တွေက ဗိုင်းရပ်စ်တွေကို တိုက်ခိုက်ဖို့ မဟုတ်ဘဲ၊

but rather to alleviate the most common symptoms.

တကယ်က အဖြစ်အများဆုံး လက္ခဏာတွေကို သက်သာစေဖို့ ပုံစံထုတ်လုပ်ထားတာပါ။

So which pill, syrup, or spray should you choose?

ဒီတော့ ဘယ်ဆေးလုံး၊ ဘယ်ဆေးရည် ဒါမှမဟုတ် ဘယ်ဖျန်းဆေးကို ရွေးချယ်သင့်လဲ။ 

Or should you ditch the pharmacy and try a home remedy?

ဒါမှမဟုတ် ဆေးဝါးကို ဖြတ်ပြီး အိမ်တွင်း ကုထုံးကို စမ်းကြည့်သင့်သလား။

It depends.

အခြေအနေပေါ် မူတည်တယ်။

Most pharmacy products contain a painkiller,

ဆေးဝါး ထုတ်လုပ်မှုအများစုမှာ အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးတစ်ခုအပြင်၊

in addition to one or several other active ingredients,

အခြား ဆေးဝါးအရ တက်ကြွတဲ့ ဒြပ်အတော်များများ ဒါမှမဟုတ်

or those mystifying chemical names stamped onto the packaging.

ထုပ်ပိုးရာမှာ တံဆိပ်ခတ်ထားတဲ့ နားလည်ရခက်တဲ့  ဓာတုအမည်တွေပါဝင်တယ်။

While there are over a dozen cold-related ingredients available,

အအေးမိတာနဲ့ ဆက်နွှယ်တဲ့ အမည်ပေါင်း တစ်ဒါဇင်ကျော်ရှိပေမဲ့၊  

most fall into one of four symptom-fighting categories:

အများစုက ရောဂါလက္ခဏာတိုက်ဖျက်ရေး အမျိုးအစား ၄ ခုထဲက တစ်ခုထဲမှာ ပါဝင်နေတာပါ။

if you’re sick of dealing with the mucous-y mess oozing from your nostrils,

နှာခေါင်းထဲက နှာရည်ယိုတာကို ဖြေရှင်းရတာကို စိတ်ကုန်နေရင်၊

you may want to take nasal decongestants, like pseudoephedrine.

pseudoephedrine လို နှာခေါင်းပိတ်တာ ပျောက်တဲ့ဆေးတွေကို သောက်နိုင်လောက်တယ်။

This snot-fighter, found in pills and syrups,

ဆေးလုံးတွေနဲ့ ဆေးရည်တွေထဲမှာ တွေ့ရတဲ့ ဒီနှပ်ချေးဖတ် ရှင်းပေးတာက

promotes the release of norepinephrine,

နှာခေါင်းလမ်းတွေမှာရှိတဲ့ ပြွန်တွေဆီ

a chemical messenger that reduces blood flow

သွေးစီးဆင်းမှုကို လျော့နည်းစေတဲ့ ဓာတုဆက်သား norepinephrine ကို

to the vessels in your nasal passages.

ထုတ်လွှတ်ဖို့ အားပေးတယ်။

This frees air and fluid so that you can breathe more easily.

ဒါက ပိုလွယ်ကူစွာ အသက်ရှူနိုင်ဖို့ လေနဲ့ အရည်ကို လွှတ်ပေးတယ်။

Cough suppressants aim to quell those torturous coughs.

ချောင်းဆိုး သက်သာဆေးတွေက မချိမဆံ့ ချောင်းဆိုးတာတွေ ပျောက်ဖို့ ရည်ရွယ်တာပါ၊

Dextromethorphan, one of the most common suppressants,

အသုံးအများဆုံး သက်သာဆေးတွေထဲက တစ်ခုဖြစ်တဲ့ Dextromethorphan က

addresses the head of the command chain,

ချောင်းဆိုးတာအတွက် တာဝန်ရှိတဲ့

moderating brain regions responsible for coughing.

ဦးနှောက်နယ်ပယ်တွေကို ထိန်းပေးရင်း အဆင့်ဆင့် ညွှန်ကြားတယ်။

While it’s not fully understood how this ingredient manages to quiet coughs,

ချောင်းဆိုးတာကို ငြိမ်ဖို့ ဆေးအမည်တွေက စီမံပုံကို အပြည့်အဝ နားမလည်ပေမဲ့၊

we know it interacts with receptors that neurons use to communicate.

ဆက်သွယ်ဖို့ နျူရွန်းတွေသုံးတဲ့ အာရုံခံ အင်္ဂါတွေနဲ့ ဆက်သွယ်တာကိုတော့ သိတယ်။

Drugs like ketamine and PCP engage similar receptors,

Ketamin နဲ့ PCP လို ဆေးဝါးတွေမှာ အလားတူ အာရုံခံအင်္ဂါတွေ ပါဝင်တာကြောင့်၊

which is why it’s important to take dextromethorphan as directed,

 မြင့်မားတဲ့ ဆေးချိန်တွေက စိတ်ချောက်ခြား စေတာအတွက် နာမည်ဆိုးဖြစ်တာကြောင့်

as high doses are notorious for causing hallucinatory effects.

dextromethorphan ကို ညွှန်ကြားတဲ့အတိုင်း သောက်ဖို့ အရေးကြီးတယ်။

But not all coughing is bad when you have a cold—

ဒါပေမဲ့ အအေးမိတဲ့အခါ ချောင်းဆိုးတာအာလုံးက မကောင်းတာမဟုတ်ဘူး၊

expelling mucus can help clear out infectious debris

ချွဲတွေကို ထုတ်ပစ်တာက ကူးစက်တတ်တဲ့ အစအနတွေကို ရှင်းဖို့နဲ

and ease uncomfortable congestion.

သက်သောင့်သက်သာမရှိတဲ့ ပိတ်ဆို့မှုကို သက်သာစေနိုင်တယ်။

By lubricating airways, our third class of ingredients, expectorants,

လေလမ်းကြောင်းတွေကို ချောဆီထိုးတာကနေ တတိယတန်းစား၊ သလိပ်ပျော်ဆေးတွေက

aim to help improve coughing rather than eliminate it.

ချောင်းဆိုးတာကို ပျောက်စေတာထက် သက်သာစေဖို့ ရည်ရွယ်တာပါ။

Guaifenesin, the most common expectorant,

အသက်ရှူလမ်းကြောင်းမှာ အရည် စိမ့်ထွက်တာတွေကို တိုးစေရင်း

is thought to hydrate mucus by upping fluid secretions in the respiratory tract,

ချွဲတွေကို စိုစေတယ်လို့ယူဆရတဲ့ တတိယတန်းစား အသုံးအများဆုံး သလိပ်ပျော်ဆေး Guaifenesin က

making it less sticky and easier to clear out.

သလိပ်ကို စေးကပ်မှု နည်းစေကာ ရှင်းလင်းဖို့ ပိုလွယ်ကူစေတယ်။

Finally, we have antihistamines.

နောက်ဆုံး antihistamines တွေ  ရှိပါတယ်။

As advertised, these inhibit the effects of histamine,

ကြော်ငြာထားတဲ့အတိုင်း၊ ဒါတွေက ဓာတ်မတည့်မှု လက္ခဏာတွေ နောက်ကွယ်က

the chemical messenger behind allergy symptoms.

ဓာတု ဆက်သားဖြစ်တဲ့ histamine အကျိုးဆက်တွေကို တားဆီးပေးတယ်။

While histamines aren't involved producing cold symptoms,

ဟစ္စတာမင်းတွေက အအေးမိ လက္ခဏာတွေ ထုတ်လုပ်တာမှာ မပါဝင်ပေမဲ့၊

studies suggest many antihistamines can still help dry a runny nose.

antihistamines တွေက နှာရည်ယိုတာခြောက်ဖို့ ကူညီနိုင်ဆဲလို့ လေ့လာမှုတွေက အကြံပြုတယ်။

Benadryl, for example, contains diphenhydramine,

ဥပမာ၊ Benadryl မှာ လေလမ်းကြောင်းတွေမှာ

which blocks both the effects of histamine and a neurotransmitter

ချွဲ စီးဆင်းမှုကို ထိန်းညှိတဲ့ histamine နဲ့ neurotransmitter နှစ်မျိုးစလုံးရဲ့

which regulates the flow of mucus in our airways.

အကျိုးဆက်တွေကို ပိတ်ဆို့တဲ့ diphenhydramine ပါဝင်တယ်။

Unfortunately histamines also regulate wakefulness in the brain,

ဝမ်းနည်းစရာက histamines တွေက ဦးနှောက်ထဲက နိုးကြွမှုကိုလည်း ထိန်းညှိပေးတာကြောင့်၊

so many of these drugs can make you drowsy.

ဒီဆေးဝါးများစွာက သင့်ကို ငိုက်မျဉ်းစေနိုင်တယ်။

In this fight against cold symptoms, there’s still a lot we don’t know.

အအေးမိ လက္ခဏာတွေကို တိုက်ခိုက်မှုမှာ  မသိရသေးတဲ့ လက္ခဏာတွေ အများကြီးရှိတုန်းပါ။

Since these ingredients don’t attack the viruses themselves,

ဒီဆေးဝါးတွေက ဗိုင်းရပ်စ်ကို မတိုက်ခိုက်တာကြောင့်၊

it’s unclear if any speed up your recovery.

ပြန်လည်သက်သာမှုကို အရှိန်မြှင့်ပေးလားဆိုတာက မရှင်းလင်းဘူး။

ဒါ့အပြင်၊လေ့လာမှုတွေ တင်းကျပ်မှုနည်းတဲ့ လွန်ခဲ့တဲ့ ဆယ်စုနှစ်တွေက၊ အတော်များများကို

Further, many were first introduced to the market decades ago,

when studies were less rigorous.

ဈေးကွက်မှာ ပထမဆုံး မိတ်ဆက်ပေးခဲ့တယ်။

So, scientists continue to reevaluate how well each ingredient relieves symptoms.

ဒါကြောင့် သိပ္ပံပညာရှင်တွေဟာ လက္ခဏာတွေကို ဘယ်လောက် သက်သာစေတာကို ပြန်အကဲဖြတ်နေကြတယ်။

Similar questions remain around holistic remedies.

ခြုံငုံ ကုသမှုတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး အလားတူ မေးခွန်းတွေက ကျန်ရှိနေဆဲပါ။

Many people use zinc, but research on its effectiveness is inconclusive.

လူများစွာသည် ဇင့်ကိုအသုံးပြုကြပေမဲ့၊ ဒါရဲ့ ထိရောက်မှုနဲ့ပတ်သက်တဲ့ သုတေသနက မရေရာဘူး။

And while vitamin C has many benefits,

ဗိုက်တာမင်စီက အကျိုးကျေးဇူးများစွာ ရှိပေမဲ့၊

the value of taking large doses to fight a cold is likely overhyped.

အအေးမိတာကို တိုက်ဖျက်ဖို့ ဆေးအမြောက်အမြား သောက်သုံးတာရဲ့ တန်ဖိုးက ချဲ့ကားလွန်းနေတယ်။

Yet studies suggest that honey can improve cough

ဒါပေမဲ့၊ ပျားရည်က ချောင်းဆိုးတာကို သက်သာစေနိုင်ပြီး

and may even shorten your illness by a day or two.

ရောဂါကို တစ်ရက်၊နှစ်ရက် တိုစေနိုင်တယ်လို လေ့လာမှုများက ဖော်ပြတယ်။

Who knows what the future of cold treatment will look like.

အအေးမိတာ ကုသမှုရဲ့ အနာဂတ်က ဘယ်လိုဆိုတာ ဘယ်သူမှမသိပါ။

Until then, better understanding these products can help you choose

အဲဒီအချိန်မတိုင်ခင်၊ ဒီထုတ်ကုန်တွေကို ပိုကောင်းကောင်း နားလည်တာက လက္ခဏာတွေအတွက်

the right ones for your symptoms—

သင့်တော်တာတွေကိုရွေးချယ်ပြီး ဘယ်ကုသမှုတွေက

and know which remedies can best reduce the sting of a nasty cold.

ကသိကအောက်နိုင်တဲ့အအေးမိတာကို အကောင်းဆုံး လျော့စေနိုင်တာကို သိဖို့ ကူညီနိုင်တယ်။