What’s the best way to treat the common cold?

746,913 views ・ 2024-09-17

TED-Ed


ဗီဒီယိုကိုဖွင့်ရန် အောက်ပါ အင်္ဂလိပ်စာတန်းများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Moon Thit
00:07
Throughout history,
0
7295
1251
သမိုင်းတစ်လျှောက်လုံးမှာ
00:08
one persistent ailment has inspired a variety of treatments.
1
8546
4296
ဆက်တိုက်ရှိနေတဲ့ နာမကျန်းမှုတစ်ခုက ကုသမှု အမျိုးမျိုးကို လှုံ့ဆော်ပေးခဲ့တယ်။
00:13
In ancient Egypt, doctors used incantations and breast milk remedies.
2
13009
4921
ရှေးဟောင်း အီဂျစ်မှာ ဆရာဝန်တွေက ဂါထာမန္တန် တွေနဲ့ ရင်သားနို့ ကုသမှုတွေကို သုံးခဲ့တယ်။
00:18
In 18th century Europe, bloodletting was a popular choice.
3
18056
3795
၁၈ ရာစု ဥရောပမှာ သွေးဖောက်ထုတ်တာက လူကြိုက်များတဲ့ ရွေးချယ်မှုတစ်ခုပါ။
00:21
And when President Calvin Coolidge was afflicted in 1924,
4
21934
4338
၁၉၂၄ ခုနှစ်မှာ သမ္မတ Calvin Coolidge ဒုက္ခဖြစ်တဲ့အခါ
00:26
his ill-advised solution was inhaling poisonous chlorine gas.
5
26272
5339
သူ့ရဲ့ မလုပ်သင့်တဲ့ ဖြေရှင်းနည်းက အဆိပ်ရှိတဲ့ ကလိုရင်းဓာတ်ငွေ့ကို ရှူတာပါ။  
00:31
These are just a few of history’s many creative attempts
6
31778
3795
ဒါတွေက သာမန် အအေးမိတာကို သက်သာစေဖို့ သမိုင်းရဲ့
00:35
to soothe the common cold.
7
35573
2085
ဆန်းသစ်တဲ့ ကြိုးပမ်းမှုတွေထဲက အနည်းငယ်ပါ။
00:37
Today, pharmacies are filled with a seemingly mountainous assortment
8
37992
4296
ဒီနေ့ခေတ်မှာ ဆေးဆိုင်တွေဟာ တောင်ပုံရာပုံလို့ ထင်ရတဲ့၊ အအေးမိပျောက်ဆေး
00:42
of cold remedies.
9
42288
1543
မျိုးစုံနဲ့ ပြည့်နေတယ်။
00:44
But how do these products work? And are they effective?
10
44123
3462
ဒါပေမဲ့ ဒီထုတ်ကုန်တွေက ဘယ်လိုလုပ်ဆောင်လဲ။ ဒါတွေက ထိရောက်မှုရှိရဲ့လား။
00:47
While colds are caused by a variety of viruses,
11
47960
3129
အအေးမိတာက ဗိုင်းရပ်စ် အမျိုးမျိုးကြောင့် ဖြစ်ပေမဲ့၊
00:51
their nasty symptoms aren't actually produced by the viruses themselves.
12
51089
4879
ဒါတွေရဲ့  မကောင်းတဲ့ ရောဂါလက္ခဏာတွေက တကယ် ဗိုင်းရပ်စ်တွေကြောင့် ဖြစ်တာမဟုတ်ပါ။
00:56
Rather, they’re the result of your body’s natural defenses.
13
56094
3878
တကယ်တော့၊ ဒါတွေက ကိုယ်ခန္ဓာရဲ့ သဘာဝကာကွယ်မှုတွေကြောင့်ပါ။
01:00
When a virus is detected, white blood cells release proteins called cytokines,
14
60098
4879
ဗိုင်းရပ်စ်ကိုတွေ့တဲ့အခါ၊သွေးဖြူဥဆဲလ်တွေက cytokines ဆိုတဲ့ ပရိုတင်းတွေ ထုတ်လွှတ်ပြီး
01:04
which recruit more pathogen-fighting immune cells to the area.
15
64977
3963
ဒီနေရာဆီ ရောဂါပိုးမွှားတိုက်ဖျက်တဲ့ ကိုယ်ခံအားဆဲလ်တွေကို ပိုစုဆောင်းပေးတယ်။
01:09
To aid in this bombardment, blood vessels widen,
16
69190
3378
ဒီတိုက်ခိုက်မှုမှာ ကူညီဖို့ သွေးကြောတွေက ကျယ်လာတယ်၊
01:12
and it's this inflammation that leads to a blocked, stuffy nose.
17
72568
4380
ဒီရောင်ရမ်းမှုက နှာခေါင်းကို ပိတ်သွားစေတာပါ။  
01:17
The body dials up mucus production in an effort to trap and expel pathogens.
18
77115
5422
ကိုယ်ခန္ဓာက ရောဂါပိုးတွေကို စစ်ထုတ်ဖို့  ကြိုးပမ်းမှုအနေနဲ့ ချွဲ ထုတ်လုပ်ပေးတယ်။
01:22
But this mucus can irritate and inflame airways,
19
82537
3920
ဒါပေမဲ့၊ ဒီချွှဲက လေလမ်းကြောင်းတွေကို ဆွပေးပြီး လှုံ့ဆော်နိုင်တယ်၊
01:26
causing coughing and a sore throat.
20
86582
2419
ဒါက ချောင်းဆိုးနဲ့ လည်ချောင်းနာတာကို  ဖြစ်စေတာပါ။
01:29
Since the viruses causing colds are so varied,
21
89168
3379
အအေးမိစေတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးတွေက အလွန် ကွဲပြားတာကြောင့်၊
01:32
pharmacy products aren't designed to attack viruses,
22
92547
3545
ဆေးဝါး ထုတ်ကုန်တွေက ဗိုင်းရပ်စ်တွေကို တိုက်ခိုက်ဖို့ မဟုတ်ဘဲ၊
01:36
but rather to alleviate the most common symptoms.
23
96092
3253
တကယ်က အဖြစ်အများဆုံး လက္ခဏာတွေကို သက်သာစေဖို့ ပုံစံထုတ်လုပ်ထားတာပါ။
01:39
So which pill, syrup, or spray should you choose?
24
99554
3503
ဒီတော့ ဘယ်ဆေးလုံး၊ ဘယ်ဆေးရည် ဒါမှမဟုတ် ဘယ်ဖျန်းဆေးကို ရွေးချယ်သင့်လဲ။ 
01:43
Or should you ditch the pharmacy and try a home remedy?
25
103099
3336
ဒါမှမဟုတ် ဆေးဝါးကို ဖြတ်ပြီး အိမ်တွင်း ကုထုံးကို စမ်းကြည့်သင့်သလား။
01:46
It depends.
26
106644
1043
အခြေအနေပေါ် မူတည်တယ်။
01:47
Most pharmacy products contain a painkiller,
27
107812
3003
ဆေးဝါး ထုတ်လုပ်မှုအများစုမှာ အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးတစ်ခုအပြင်၊
01:50
in addition to one or several other active ingredients,
28
110815
3545
အခြား ဆေးဝါးအရ တက်ကြွတဲ့ ဒြပ်အတော်များများ ဒါမှမဟုတ်
01:54
or those mystifying chemical names stamped onto the packaging.
29
114443
4088
ထုပ်ပိုးရာမှာ တံဆိပ်ခတ်ထားတဲ့ နားလည်ရခက်တဲ့  ဓာတုအမည်တွေပါဝင်တယ်။
01:58
While there are over a dozen cold-related ingredients available,
30
118698
4129
အအေးမိတာနဲ့ ဆက်နွှယ်တဲ့ အမည်ပေါင်း တစ်ဒါဇင်ကျော်ရှိပေမဲ့၊  
02:02
most fall into one of four symptom-fighting categories:
31
122827
3962
အများစုက ရောဂါလက္ခဏာတိုက်ဖျက်ရေး အမျိုးအစား ၄ ခုထဲက တစ်ခုထဲမှာ ပါဝင်နေတာပါ။
02:07
if you’re sick of dealing with the mucous-y mess oozing from your nostrils,
32
127165
4713
နှာခေါင်းထဲက နှာရည်ယိုတာကို ဖြေရှင်းရတာကို စိတ်ကုန်နေရင်၊
02:12
you may want to take nasal decongestants, like pseudoephedrine.
33
132003
4504
pseudoephedrine လို နှာခေါင်းပိတ်တာ ပျောက်တဲ့ဆေးတွေကို သောက်နိုင်လောက်တယ်။
02:16
This snot-fighter, found in pills and syrups,
34
136757
3212
ဆေးလုံးတွေနဲ့ ဆေးရည်တွေထဲမှာ တွေ့ရတဲ့ ဒီနှပ်ချေးဖတ် ရှင်းပေးတာက
02:19
promotes the release of norepinephrine,
35
139969
2336
နှာခေါင်းလမ်းတွေမှာရှိတဲ့ ပြွန်တွေဆီ
02:22
a chemical messenger that reduces blood flow
36
142305
2836
သွေးစီးဆင်းမှုကို လျော့နည်းစေတဲ့ ဓာတုဆက်သား norepinephrine ကို
02:25
to the vessels in your nasal passages.
37
145141
2210
ထုတ်လွှတ်ဖို့ အားပေးတယ်။
02:27
This frees air and fluid so that you can breathe more easily.
38
147560
4212
ဒါက ပိုလွယ်ကူစွာ အသက်ရှူနိုင်ဖို့ လေနဲ့ အရည်ကို လွှတ်ပေးတယ်။
02:32
Cough suppressants aim to quell those torturous coughs.
39
152190
3962
ချောင်းဆိုး သက်သာဆေးတွေက မချိမဆံ့ ချောင်းဆိုးတာတွေ ပျောက်ဖို့ ရည်ရွယ်တာပါ၊
02:36
Dextromethorphan, one of the most common suppressants,
40
156402
3170
အသုံးအများဆုံး သက်သာဆေးတွေထဲက တစ်ခုဖြစ်တဲ့ Dextromethorphan က
02:39
addresses the head of the command chain,
41
159614
2502
ချောင်းဆိုးတာအတွက် တာဝန်ရှိတဲ့
02:42
moderating brain regions responsible for coughing.
42
162116
3337
ဦးနှောက်နယ်ပယ်တွေကို ထိန်းပေးရင်း အဆင့်ဆင့် ညွှန်ကြားတယ်။
02:45
While it’s not fully understood how this ingredient manages to quiet coughs,
43
165620
4963
ချောင်းဆိုးတာကို ငြိမ်ဖို့ ဆေးအမည်တွေက စီမံပုံကို အပြည့်အဝ နားမလည်ပေမဲ့၊
02:50
we know it interacts with receptors that neurons use to communicate.
44
170666
4547
ဆက်သွယ်ဖို့ နျူရွန်းတွေသုံးတဲ့ အာရုံခံ အင်္ဂါတွေနဲ့ ဆက်သွယ်တာကိုတော့ သိတယ်။
02:55
Drugs like ketamine and PCP engage similar receptors,
45
175379
4338
Ketamin နဲ့ PCP လို ဆေးဝါးတွေမှာ အလားတူ အာရုံခံအင်္ဂါတွေ ပါဝင်တာကြောင့်၊
02:59
which is why it’s important to take dextromethorphan as directed,
46
179717
4046
 မြင့်မားတဲ့ ဆေးချိန်တွေက စိတ်ချောက်ခြား စေတာအတွက် နာမည်ဆိုးဖြစ်တာကြောင့်
03:03
as high doses are notorious for causing hallucinatory effects.
47
183846
4838
dextromethorphan ကို ညွှန်ကြားတဲ့အတိုင်း သောက်ဖို့ အရေးကြီးတယ်။
03:09
But not all coughing is bad when you have a cold—
48
189143
3212
ဒါပေမဲ့ အအေးမိတဲ့အခါ ချောင်းဆိုးတာအာလုံးက မကောင်းတာမဟုတ်ဘူး၊
03:12
expelling mucus can help clear out infectious debris
49
192355
3879
ချွဲတွေကို ထုတ်ပစ်တာက ကူးစက်တတ်တဲ့ အစအနတွေကို ရှင်းဖို့နဲ
03:16
and ease uncomfortable congestion.
50
196234
2752
သက်သောင့်သက်သာမရှိတဲ့ ပိတ်ဆို့မှုကို သက်သာစေနိုင်တယ်။
03:19
By lubricating airways, our third class of ingredients, expectorants,
51
199153
5130
လေလမ်းကြောင်းတွေကို ချောဆီထိုးတာကနေ တတိယတန်းစား၊ သလိပ်ပျော်ဆေးတွေက
03:24
aim to help improve coughing rather than eliminate it.
52
204283
3837
ချောင်းဆိုးတာကို ပျောက်စေတာထက် သက်သာစေဖို့ ရည်ရွယ်တာပါ။
03:28
Guaifenesin, the most common expectorant,
53
208246
2877
အသက်ရှူလမ်းကြောင်းမှာ အရည် စိမ့်ထွက်တာတွေကို တိုးစေရင်း
03:31
is thought to hydrate mucus by upping fluid secretions in the respiratory tract,
54
211123
5339
ချွဲတွေကို စိုစေတယ်လို့ယူဆရတဲ့ တတိယတန်းစား အသုံးအများဆုံး သလိပ်ပျော်ဆေး Guaifenesin က
03:36
making it less sticky and easier to clear out.
55
216545
3254
သလိပ်ကို စေးကပ်မှု နည်းစေကာ ရှင်းလင်းဖို့ ပိုလွယ်ကူစေတယ်။
03:40
Finally, we have antihistamines.
56
220341
2336
နောက်ဆုံး antihistamines တွေ  ရှိပါတယ်။
03:42
As advertised, these inhibit the effects of histamine,
57
222802
3962
ကြော်ငြာထားတဲ့အတိုင်း၊ ဒါတွေက ဓာတ်မတည့်မှု လက္ခဏာတွေ နောက်ကွယ်က
03:46
the chemical messenger behind allergy symptoms.
58
226806
3003
ဓာတု ဆက်သားဖြစ်တဲ့ histamine အကျိုးဆက်တွေကို တားဆီးပေးတယ်။
03:49
While histamines aren't involved producing cold symptoms,
59
229892
3629
ဟစ္စတာမင်းတွေက အအေးမိ လက္ခဏာတွေ ထုတ်လုပ်တာမှာ မပါဝင်ပေမဲ့၊
03:53
studies suggest many antihistamines can still help dry a runny nose.
60
233521
5255
antihistamines တွေက နှာရည်ယိုတာခြောက်ဖို့ ကူညီနိုင်ဆဲလို့ လေ့လာမှုတွေက အကြံပြုတယ်။
03:58
Benadryl, for example, contains diphenhydramine,
61
238901
3420
ဥပမာ၊ Benadryl မှာ လေလမ်းကြောင်းတွေမှာ
04:02
which blocks both the effects of histamine and a neurotransmitter
62
242321
4254
ချွဲ စီးဆင်းမှုကို ထိန်းညှိတဲ့ histamine နဲ့ neurotransmitter နှစ်မျိုးစလုံးရဲ့
04:06
which regulates the flow of mucus in our airways.
63
246575
3254
အကျိုးဆက်တွေကို ပိတ်ဆို့တဲ့ diphenhydramine ပါဝင်တယ်။
04:10
Unfortunately histamines also regulate wakefulness in the brain,
64
250079
4296
ဝမ်းနည်းစရာက histamines တွေက ဦးနှောက်ထဲက နိုးကြွမှုကိုလည်း ထိန်းညှိပေးတာကြောင့်၊
04:14
so many of these drugs can make you drowsy.
65
254375
2920
ဒီဆေးဝါးများစွာက သင့်ကို ငိုက်မျဉ်းစေနိုင်တယ်။
04:17
In this fight against cold symptoms, there’s still a lot we don’t know.
66
257753
4255
အအေးမိ လက္ခဏာတွေကို တိုက်ခိုက်မှုမှာ  မသိရသေးတဲ့ လက္ခဏာတွေ အများကြီးရှိတုန်းပါ။
04:22
Since these ingredients don’t attack the viruses themselves,
67
262174
3712
ဒီဆေးဝါးတွေက ဗိုင်းရပ်စ်ကို မတိုက်ခိုက်တာကြောင့်၊
04:25
it’s unclear if any speed up your recovery.
68
265886
3003
ပြန်လည်သက်သာမှုကို အရှိန်မြှင့်ပေးလားဆိုတာက မရှင်းလင်းဘူး။
ဒါ့အပြင်၊လေ့လာမှုတွေ တင်းကျပ်မှုနည်းတဲ့ လွန်ခဲ့တဲ့ ဆယ်စုနှစ်တွေက၊ အတော်များများကို
04:29
Further, many were first introduced to the market decades ago,
69
269098
3837
04:32
when studies were less rigorous.
70
272935
2044
ဈေးကွက်မှာ ပထမဆုံး မိတ်ဆက်ပေးခဲ့တယ်။
04:35
So, scientists continue to reevaluate how well each ingredient relieves symptoms.
71
275021
6047
ဒါကြောင့် သိပ္ပံပညာရှင်တွေဟာ လက္ခဏာတွေကို ဘယ်လောက် သက်သာစေတာကို ပြန်အကဲဖြတ်နေကြတယ်။
04:41
Similar questions remain around holistic remedies.
72
281152
3628
ခြုံငုံ ကုသမှုတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး အလားတူ မေးခွန်းတွေက ကျန်ရှိနေဆဲပါ။
04:44
Many people use zinc, but research on its effectiveness is inconclusive.
73
284864
5172
လူများစွာသည် ဇင့်ကိုအသုံးပြုကြပေမဲ့၊ ဒါရဲ့ ထိရောက်မှုနဲ့ပတ်သက်တဲ့ သုတေသနက မရေရာဘူး။
04:50
And while vitamin C has many benefits,
74
290161
2794
ဗိုက်တာမင်စီက အကျိုးကျေးဇူးများစွာ ရှိပေမဲ့၊
04:52
the value of taking large doses to fight a cold is likely overhyped.
75
292955
5130
အအေးမိတာကို တိုက်ဖျက်ဖို့ ဆေးအမြောက်အမြား သောက်သုံးတာရဲ့ တန်ဖိုးက ချဲ့ကားလွန်းနေတယ်။
04:58
Yet studies suggest that honey can improve cough
76
298210
3546
ဒါပေမဲ့၊ ပျားရည်က ချောင်းဆိုးတာကို သက်သာစေနိုင်ပြီး
05:01
and may even shorten your illness by a day or two.
77
301756
3128
ရောဂါကို တစ်ရက်၊နှစ်ရက် တိုစေနိုင်တယ်လို လေ့လာမှုများက ဖော်ပြတယ်။
05:05
Who knows what the future of cold treatment will look like.
78
305259
3295
အအေးမိတာ ကုသမှုရဲ့ အနာဂတ်က ဘယ်လိုဆိုတာ ဘယ်သူမှမသိပါ။
05:08
Until then, better understanding these products can help you choose
79
308554
4046
အဲဒီအချိန်မတိုင်ခင်၊ ဒီထုတ်ကုန်တွေကို ပိုကောင်းကောင်း နားလည်တာက လက္ခဏာတွေအတွက်
05:12
the right ones for your symptoms—
80
312600
2085
သင့်တော်တာတွေကိုရွေးချယ်ပြီး ဘယ်ကုသမှုတွေက
05:14
and know which remedies can best reduce the sting of a nasty cold.
81
314685
5130
ကသိကအောက်နိုင်တဲ့အအေးမိတာကို အကောင်းဆုံး လျော့စေနိုင်တာကို သိဖို့ ကူညီနိုင်တယ်။
ဤဝဘ်ဆိုဒ်အကြောင်း

ဤဆိုက်သည် သင့်အား အင်္ဂလိပ်စာလေ့လာရန်အတွက် အသုံးဝင်သော YouTube ဗီဒီယိုများနှင့် မိတ်ဆက်ပေးပါမည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ထိပ်တန်းဆရာများ သင်ကြားပေးသော အင်္ဂလိပ်စာသင်ခန်းစာများကို သင်တွေ့မြင်ရပါမည်။ ဗီဒီယိုစာမျက်နှာတစ်ခုစီတွင် ပြသထားသည့် အင်္ဂလိပ်စာတန်းထိုးများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။ စာတန်းထိုးများသည် ဗီဒီယိုပြန်ဖွင့်ခြင်းနှင့်အတူ ထပ်တူပြု၍ လှိမ့်သွားနိုင်သည်။ သင့်တွင် မှတ်ချက်များ သို့မဟုတ် တောင်းဆိုမှုများရှိပါက ဤဆက်သွယ်ရန်ပုံစံကို အသုံးပြု၍ ကျွန်ုပ်တို့ထံ ဆက်သွယ်ပါ။

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7