What’s the best way to treat the common cold?

746,913 views ・ 2024-09-17

TED-Ed


Videoyu oynatmak için lütfen aşağıdaki İngilizce altyazılara çift tıklayınız.

Çeviri: Zeynep Sıla Bektaşoğlu Gözden geçirme: Eren Gokce
00:07
Throughout history,
0
7295
1251
Tarih boyunca,
00:08
one persistent ailment has inspired a variety of treatments.
1
8546
4296
inatçı bir hastalık çeşitli tedavilere ilham vermiştir.
00:13
In ancient Egypt, doctors used incantations and breast milk remedies.
2
13009
4921
Eski Mısır’da doktorlar büyüler ve anne sütü tedavileri uygulardı.
00:18
In 18th century Europe, bloodletting was a popular choice.
3
18056
3795
18. yüzyıl Avrupa’sında ise kan akıtma popüler bir tercihti.
00:21
And when President Calvin Coolidge was afflicted in 1924,
4
21934
4338
Ve Başkan Calvin Coolidge, 1924′te hastalığa yakalandığında
00:26
his ill-advised solution was inhaling poisonous chlorine gas.
5
26272
5339
bulduğu akılsızca çözüm, zehirli klor gazı solumaktı.
00:31
These are just a few of history’s many creative attempts
6
31778
3795
İşte bunlar, tarihin soğuk algınlığını yatıştırmaya yönelik
00:35
to soothe the common cold.
7
35573
2085
yaratıcı girişimlerinden birkaçı.
00:37
Today, pharmacies are filled with a seemingly mountainous assortment
8
37992
4296
Günümüzde eczaneler, bir yığın soğuk algınlığı ilaçlarıyla doludur.
00:42
of cold remedies.
9
42288
1543
00:44
But how do these products work? And are they effective?
10
44123
3462
Peki, bu ilaçlar nasıl çalışır? Ve etkili midirler?
00:47
While colds are caused by a variety of viruses,
11
47960
3129
Soğuk algınlığına çeşitli virüsler neden olsa da,
00:51
their nasty symptoms aren't actually produced by the viruses themselves.
12
51089
4879
ağır semptomlara neden olanlar aslında virüslerin kendisi değildir.
00:56
Rather, they’re the result of your body’s natural defenses.
13
56094
3878
Aksine, vücudunuzun doğal savunmasının bir sonucudur.
01:00
When a virus is detected, white blood cells release proteins called cytokines,
14
60098
4879
Bir virüs tespit edildiğinde, akyuvarlar sitokin denen proteinleri salgılar.
01:04
which recruit more pathogen-fighting immune cells to the area.
15
64977
3963
Ve bu da bölgeye daha fazla patojenle savaşan bağışıklık hücresi toplar.
01:09
To aid in this bombardment, blood vessels widen,
16
69190
3378
Bu bombardımana yardımcı olmak için kan damarları genişler,
01:12
and it's this inflammation that leads to a blocked, stuffy nose.
17
72568
4380
ve bu iltihaplanma burun tıkanıklığına yol açar.
01:17
The body dials up mucus production in an effort to trap and expel pathogens.
18
77115
5422
Vücut, patojenleri yakalamak ve dışarı atmak için mukus üretimini hızlandırır.
01:22
But this mucus can irritate and inflame airways,
19
82537
3920
Ancak bu mukus, solunum yollarını tahriş edip iltihaplandırarak,
01:26
causing coughing and a sore throat.
20
86582
2419
öksürüğe ve boğaz ağrısına neden olabilir.
01:29
Since the viruses causing colds are so varied,
21
89168
3379
Soğuk algınlığına neden olan virüsler çok çeşitli olduğundan,
01:32
pharmacy products aren't designed to attack viruses,
22
92547
3545
eczane ürünleri virüslere saldırmak için değil,
01:36
but rather to alleviate the most common symptoms.
23
96092
3253
en yaygın semptomları hafifletmek için hazırlanırlar.
01:39
So which pill, syrup, or spray should you choose?
24
99554
3503
Peki hangi hapı, şurubu veya spreyi seçmelisiniz?
01:43
Or should you ditch the pharmacy and try a home remedy?
25
103099
3336
Yoksa eczaneyi boş verip çareyi kocakarı ilaçlarında mı aramalısınız?
01:46
It depends.
26
106644
1043
Duruma göre değişir.
01:47
Most pharmacy products contain a painkiller,
27
107812
3003
Çoğu eczane ürünü,
bir veya birkaç aktif bileşenlere ek olarak ağrı kesici
01:50
in addition to one or several other active ingredients,
28
110815
3545
01:54
or those mystifying chemical names stamped onto the packaging.
29
114443
4088
veya ambalaj üzerine damgalanmış gizemli kimyasal isimler içerir.
01:58
While there are over a dozen cold-related ingredients available,
30
118698
4129
Soğuk algınlığı ile ilgili bir düzineden fazla bileşen mevcut olsa da,
02:02
most fall into one of four symptom-fighting categories:
31
122827
3962
çoğu, semptomlarla mücadele eden dört kategoriden birine girer:
02:07
if you’re sick of dealing with the mucous-y mess oozing from your nostrils,
32
127165
4713
Burun deliklerinizden sızan sümüksü pislikle uğraşmaktan bıktıysanız,
02:12
you may want to take nasal decongestants, like pseudoephedrine.
33
132003
4504
psödoefedrin gibi nazal dekonjestan kullanabilirsiniz.
02:16
This snot-fighter, found in pills and syrups,
34
136757
3212
Haplarda ve şuruplarda bulunan bu sümük savaşçısı,
02:19
promotes the release of norepinephrine,
35
139969
2336
burun kanallarınızdaki damarlara,
02:22
a chemical messenger that reduces blood flow
36
142305
2836
kan akışını azaltan kimyasal bir haberci olan
02:25
to the vessels in your nasal passages.
37
145141
2210
norepinefrin salgılanmasını teşvik eder.
02:27
This frees air and fluid so that you can breathe more easily.
38
147560
4212
Bu, daha rahat nefes alabilmeniz için havayı ve sıvıyı serbest bırakır.
02:32
Cough suppressants aim to quell those torturous coughs.
39
152190
3962
Öksürük baskılayıcılar, acı verici öksürükleri hafifletmeyi amaçlar.
02:36
Dextromethorphan, one of the most common suppressants,
40
156402
3170
En yaygın baskılayıcılardan biri olan dekstrometorfan,
02:39
addresses the head of the command chain,
41
159614
2502
komuta zincirinin başına etki ederek,
02:42
moderating brain regions responsible for coughing.
42
162116
3337
öksürükten sorumlu beyin bölgelerini kontrol altına alır.
02:45
While it’s not fully understood how this ingredient manages to quiet coughs,
43
165620
4963
Bu bileşenin öksürüğü nasıl yatıştırdığı tam olarak anlaşılmamış olsa da,
02:50
we know it interacts with receptors that neurons use to communicate.
44
170666
4547
nöronların iletişim kurmak için kullandığı reseptörlerle etkileştiğini biliyoruz.
02:55
Drugs like ketamine and PCP engage similar receptors,
45
175379
4338
Ketamin ve PCP gibi ilaçlar benzer reseptörlerle etkileşime girer,
02:59
which is why it’s important to take dextromethorphan as directed,
46
179717
4046
bu yüzden dekstrometorfanı belirtildiği şekilde almak önemlidir,
03:03
as high doses are notorious for causing hallucinatory effects.
47
183846
4838
çünkü yüksek dozlar halüsinasyona sebep olmalarıyla bilinir.
03:09
But not all coughing is bad when you have a cold—
48
189143
3212
Soğuk algınlığı sırasındaki her öksürme ise kötü değildir—
03:12
expelling mucus can help clear out infectious debris
49
192355
3879
Mukusun dışarı atılması bulaşıcı atıkların temizlenmesine
03:16
and ease uncomfortable congestion.
50
196234
2752
ve rahatsız edici tıkanıklığı hafifletmeye yardımcı olabilir.
03:19
By lubricating airways, our third class of ingredients, expectorants,
51
199153
5130
Üçüncü sınıf bileşen olan söktürücüler, solunum yollarını kayganlaştırarak
03:24
aim to help improve coughing rather than eliminate it.
52
204283
3837
öksürüğü ortadan kaldırmak yerine iyileştirmeye yardımcı olmayı amaçlar.
03:28
Guaifenesin, the most common expectorant,
53
208246
2877
En yaygın balgam söktürücü Guaifenesin’in, solunum yollarındaki
03:31
is thought to hydrate mucus by upping fluid secretions in the respiratory tract,
54
211123
5339
sıvı salgısını artırıp mukusu sulandırarak daha az yapışkan hâle getirdiği
03:36
making it less sticky and easier to clear out.
55
216545
3254
ve temizlenmesini kolaylaştırdığı düşünülmektedir.
03:40
Finally, we have antihistamines.
56
220341
2336
Son olarak antihistaminler var.
03:42
As advertised, these inhibit the effects of histamine,
57
222802
3962
Söylendiği gibi, bunlar alerji semptomlarının arkasındaki
03:46
the chemical messenger behind allergy symptoms.
58
226806
3003
kimyasal haberci olan histaminin etkilerini engeller.
03:49
While histamines aren't involved producing cold symptoms,
59
229892
3629
Histaminler soğuk algınlığı semptomlarının oluşmasında rol oynamasa da,
03:53
studies suggest many antihistamines can still help dry a runny nose.
60
233521
5255
çalışmalar birçok antihistaminin
burun akıntısını kurutmaya yardımcı olabileceğini göstermektedir.
03:58
Benadryl, for example, contains diphenhydramine,
61
238901
3420
Örneğin Benadryl, hem histaminin etkilerini
04:02
which blocks both the effects of histamine and a neurotransmitter
62
242321
4254
hem de solunum yollarımızdaki mukus akışını düzenleyen
04:06
which regulates the flow of mucus in our airways.
63
246575
3254
nörotransmiterin etkilerini engelleyen difenhidramin içerir.
04:10
Unfortunately histamines also regulate wakefulness in the brain,
64
250079
4296
Maalesef histaminler beyindeki uyanıklığı da düzenler,
04:14
so many of these drugs can make you drowsy.
65
254375
2920
bu nedenle bu ilaçların çoğu sizi uyuşuk hâle getirebilir.
04:17
In this fight against cold symptoms, there’s still a lot we don’t know.
66
257753
4255
Soğuk algınlığı semptomlarına karşı verilen bu mücadelede
hâlâ bilmediğimiz çok şey var.
04:22
Since these ingredients don’t attack the viruses themselves,
67
262174
3712
Bu bileşenler virüslerin kendilerine saldırmadığından,
04:25
it’s unclear if any speed up your recovery.
68
265886
3003
iyileşmenizi hızlandırıp hızlandırmadıkları da belli değil.
04:29
Further, many were first introduced to the market decades ago,
69
269098
3837
Ayrıca, birçoğu ilk kez onlarca yıl önce,
çalışmaların daha az özenli olduğu zamanlarda piyasaya sürüldü.
04:32
when studies were less rigorous.
70
272935
2044
04:35
So, scientists continue to reevaluate how well each ingredient relieves symptoms.
71
275021
6047
Bu yüzden bilim insanları her bir bileşenin semptomları
ne kadar iyi hafiflettiğini incelemeye devam ediyor.
04:41
Similar questions remain around holistic remedies.
72
281152
3628
Bütüncül tedaviler konusunda da benzer soru işaretleri var.
04:44
Many people use zinc, but research on its effectiveness is inconclusive.
73
284864
5172
Birçok insan çinko kullanır ancak
etkinliği üzerine yapılan araştırmalar yetersizdir.
04:50
And while vitamin C has many benefits,
74
290161
2794
Ve C vitamininin birçok faydası olsa da,
04:52
the value of taking large doses to fight a cold is likely overhyped.
75
292955
5130
soğuk algınlığıyla savaşmak için yüksek dozlar almak abartılıyor.
04:58
Yet studies suggest that honey can improve cough
76
298210
3546
Yine de araştırmalar balın öksürüğü iyileştirebileceğini,
05:01
and may even shorten your illness by a day or two.
77
301756
3128
hatta hastalığınızı bir veya iki gün kısaltabileceğini göstermektedir.
05:05
Who knows what the future of cold treatment will look like.
78
305259
3295
Soğuk algınlığı tedavisinin geleceğinin neye benzeyeceğini kim bilebilir.
05:08
Until then, better understanding these products can help you choose
79
308554
4046
O zamana kadar, bu ürünleri daha iyi anlamak,
semptomlarınız için doğru olanı seçmenize ve hangi ilaçların soğuk algınlığının
05:12
the right ones for your symptoms—
80
312600
2085
05:14
and know which remedies can best reduce the sting of a nasty cold.
81
314685
5130
acısını en iyi şekilde azaltabileceğini bilmenize yardımcı olabilir.
Bu web sitesi hakkında

Bu site size İngilizce öğrenmek için yararlı olan YouTube videolarını tanıtacaktır. Dünyanın dört bir yanından birinci sınıf öğretmenler tarafından verilen İngilizce derslerini göreceksiniz. Videoyu oradan oynatmak için her video sayfasında görüntülenen İngilizce altyazılara çift tıklayın. Altyazılar video oynatımı ile senkronize olarak kayar. Herhangi bir yorumunuz veya isteğiniz varsa, lütfen bu iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime geçin.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7