What’s the best way to treat the common cold?

932,117 views ・ 2024-09-17

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Martyna Selke
00:07
Throughout history,
0
7295
1251
Jest pewna uporczywa dolegliwość,
00:08
one persistent ailment has inspired a variety of treatments.
1
8546
4296
która zainspirowała różnorodne zabiegi w naszej historii.
00:13
In ancient Egypt, doctors used incantations and breast milk remedies.
2
13009
4921
W starożytności egipscy lekarze stosowali zaklęcia i leki z mleka matki.
00:18
In 18th century Europe, bloodletting was a popular choice.
3
18056
3795
W XVIII-wiecznej Europie popularne było spuszczanie krwi.
00:21
And when President Calvin Coolidge was afflicted in 1924,
4
21934
4338
A kiedy prezydent Calvin Coolidge zachorował w 1924 roku,
00:26
his ill-advised solution was inhaling poisonous chlorine gas.
5
26272
5339
jego wątpliwym rozwiązaniem było wdychanie trującego chloru gazowego.
00:31
These are just a few of history’s many creative attempts
6
31778
3795
To tylko niektóre z pomysłów na to, jak zaradzić przeziębieniu,
00:35
to soothe the common cold.
7
35573
2085
które zapisały się na kartach historii.
00:37
Today, pharmacies are filled with a seemingly mountainous assortment
8
37992
4296
Obecnie apteki są po brzegi wypełnione
00:42
of cold remedies.
9
42288
1543
lekami na przeziębienie.
00:44
But how do these products work? And are they effective?
10
44123
3462
Jak one działają i czy są skuteczne?
00:47
While colds are caused by a variety of viruses,
11
47960
3129
Choć samo przeziębienie spowodowane jest przez różne wirusy,
00:51
their nasty symptoms aren't actually produced by the viruses themselves.
12
51089
4879
to nie one są odpowiedzialne za nieprzyjemne objawy.
00:56
Rather, they’re the result of your body’s natural defenses.
13
56094
3878
Te są efektem naturalnych mechanizmów obronnych organizmu.
01:00
When a virus is detected, white blood cells release proteins called cytokines,
14
60098
4879
Po wykryciu wirusa białe krwinki uwalniają białka zwane cytokinami,
01:04
which recruit more pathogen-fighting immune cells to the area.
15
64977
3963
które pobudzają komórki odpornościowe zwalczające patogeny na danym obszarze.
01:09
To aid in this bombardment, blood vessels widen,
16
69190
3378
Aby wspomóc to bombardowanie, naczynia krwionośne rozszerzają się
01:12
and it's this inflammation that leads to a blocked, stuffy nose.
17
72568
4380
i to ten stan zapalny prowadzi do zatkania nosa.
01:17
The body dials up mucus production in an effort to trap and expel pathogens.
18
77115
5422
Ciało zwiększa produkcję śluzu, próbując złapać i wydalać patogeny.
01:22
But this mucus can irritate and inflame airways,
19
82537
3920
Ten śluz może jednak podrażniać i rozpalać drogi oddechowe,
01:26
causing coughing and a sore throat.
20
86582
2419
powodując kaszel i ból gardła.
01:29
Since the viruses causing colds are so varied,
21
89168
3379
Ponieważ wirusy powodujące przeziębienie są tak zróżnicowane,
01:32
pharmacy products aren't designed to attack viruses,
22
92547
3545
produkty farmaceutyczne nie są przeznaczone do atakowania wirusów,
01:36
but rather to alleviate the most common symptoms.
23
96092
3253
a raczej do łagodzenia najczęstszych objawów.
01:39
So which pill, syrup, or spray should you choose?
24
99554
3503
Którą tabletkę, syrop lub spray wybrać?
01:43
Or should you ditch the pharmacy and try a home remedy?
25
103099
3336
A może zamiast leków z apteki lepiej szukać domowych sposobów?
01:46
It depends.
26
106644
1043
To zależy.
01:47
Most pharmacy products contain a painkiller,
27
107812
3003
Poza składnikami aktywnymi
01:50
in addition to one or several other active ingredients,
28
110815
3545
większość produktów farmaceutycznych zawiera środek przeciwbólowy
01:54
or those mystifying chemical names stamped onto the packaging.
29
114443
4088
czy inne tajemnicze związki chemiczne wypisane na opakowaniu.
01:58
While there are over a dozen cold-related ingredients available,
30
118698
4129
Choć dostępnych jest wiele składników zwalczających objawy przeziębienia,
02:02
most fall into one of four symptom-fighting categories:
31
122827
3962
większość z nich należy do jednej z czterech kategorii.
02:07
if you’re sick of dealing with the mucous-y mess oozing from your nostrils,
32
127165
4713
Jeśli masz dość radzenia sobie ze śluzem wyciekającym z nosa,
02:12
you may want to take nasal decongestants, like pseudoephedrine.
33
132003
4504
możesz wziąć leki udrażniające, takie jak pseudoefedryna.
02:16
This snot-fighter, found in pills and syrups,
34
136757
3212
Ten pogromca kataru, znajdujący się w pigułkach i syropach,
02:19
promotes the release of norepinephrine,
35
139969
2336
sprzyja uwalnianiu noradrenaliny,
02:22
a chemical messenger that reduces blood flow
36
142305
2836
chemicznego przekaźnika, który zmniejsza przepływ krwi
02:25
to the vessels in your nasal passages.
37
145141
2210
do naczyń w przewodzie nosowym.
02:27
This frees air and fluid so that you can breathe more easily.
38
147560
4212
To uwalnia powietrze i płyn, dzięki czemu możesz łatwiej oddychać.
02:32
Cough suppressants aim to quell those torturous coughs.
39
152190
3962
Na męczący kaszel pomogą środki tłumiące.
02:36
Dextromethorphan, one of the most common suppressants,
40
156402
3170
Dekstrometorfan, jeden z najczęstszych środków hamujących,
02:39
addresses the head of the command chain,
41
159614
2502
zwraca się do szefa łańcucha dowodzenia,
02:42
moderating brain regions responsible for coughing.
42
162116
3337
moderując obszary mózgu odpowiedzialne za kaszel.
02:45
While it’s not fully understood how this ingredient manages to quiet coughs,
43
165620
4963
Chociaż nie jest w pełni zrozumiałe, jak ten składnik łagodzi kaszel,
02:50
we know it interacts with receptors that neurons use to communicate.
44
170666
4547
wiemy, że oddziałuje on na receptory, których neurony używają do komunikacji.
02:55
Drugs like ketamine and PCP engage similar receptors,
45
175379
4338
Leki takie jak ketamina i fencyklidyna angażują podobne receptory,
02:59
which is why it’s important to take dextromethorphan as directed,
46
179717
4046
dlatego ważne jest przyjmowanie dekstrometorfanu zgodnie z zaleceniami,
03:03
as high doses are notorious for causing hallucinatory effects.
47
183846
4838
bo wysokie dawki są halucynogenne.
03:09
But not all coughing is bad when you have a cold—
48
189143
3212
Ale nie każdy kaszel podczas przeziębienia jest zły.
03:12
expelling mucus can help clear out infectious debris
49
192355
3879
Wydalanie śluzu może pomóc usunąć zakaźne zanieczyszczenia
03:16
and ease uncomfortable congestion.
50
196234
2752
i złagodzić nieprzyjemną niedrożność nosa.
03:19
By lubricating airways, our third class of ingredients, expectorants,
51
199153
5130
Nawilżając drogi oddechowe, środki wykrztuśne, trzecie z kategorii,
03:24
aim to help improve coughing rather than eliminate it.
52
204283
3837
mają wywołać kaszel, a nie go zlikwidować.
03:28
Guaifenesin, the most common expectorant,
53
208246
2877
Uważa się, że guaifenezyna, najczęstszy środek wykrztuśny,
03:31
is thought to hydrate mucus by upping fluid secretions in the respiratory tract,
54
211123
5339
nawilża śluz poprzez zwiększanie wydzielania płynów w drogach oddechowych,
03:36
making it less sticky and easier to clear out.
55
216545
3254
dzięki czemu jest on mniej lepki i łatwiejszy do usunięcia.
03:40
Finally, we have antihistamines.
56
220341
2336
Ostatnią z kategorii są leki przeciwhistaminowe.
03:42
As advertised, these inhibit the effects of histamine,
57
222802
3962
Reklamowane są jako hamujące działanie histaminy,
03:46
the chemical messenger behind allergy symptoms.
58
226806
3003
chemicznego przekaźnika stojącego za objawami alergii.
03:49
While histamines aren't involved producing cold symptoms,
59
229892
3629
Chociaż histamina nie powoduje objawów przeziębienia, badania sugerują,
03:53
studies suggest many antihistamines can still help dry a runny nose.
60
233521
5255
że wiele leków z tej grupy może pomóc w udrożnieniu nosa.
03:58
Benadryl, for example, contains diphenhydramine,
61
238901
3420
Na przykład Benadryl zawiera difenhydraminę,
04:02
which blocks both the effects of histamine and a neurotransmitter
62
242321
4254
która blokuje działanie zarówno histaminy, jak i neuroprzekaźnika,
04:06
which regulates the flow of mucus in our airways.
63
246575
3254
który reguluje przepływ śluzu w naszych drogach oddechowych.
04:10
Unfortunately histamines also regulate wakefulness in the brain,
64
250079
4296
Niestety histamina reguluje też czuwanie w mózgu,
04:14
so many of these drugs can make you drowsy.
65
254375
2920
więc wiele z tych leków może powodować senność.
04:17
In this fight against cold symptoms, there’s still a lot we don’t know.
66
257753
4255
Walka z objawami przeziębienia to wciąż wiele niewiadomych.
04:22
Since these ingredients don’t attack the viruses themselves,
67
262174
3712
Ponieważ składniki te nie atakują wirusów bezpośrednio,
04:25
it’s unclear if any speed up your recovery.
68
265886
3003
nie ma pewności, czy jakiekolwiek przyspieszają powrót do zdrowia.
04:29
Further, many were first introduced to the market decades ago,
69
269098
3837
Ponadto wiele z nich wprowadzono na rynek kilkadziesiąt lat temu,
04:32
when studies were less rigorous.
70
272935
2044
gdy badania były mniej rygorystyczne.
04:35
So, scientists continue to reevaluate how well each ingredient relieves symptoms.
71
275021
6047
Dlatego naukowcy nadal badają skuteczność składników łagodzących objawy.
04:41
Similar questions remain around holistic remedies.
72
281152
3628
Podobne pytania pozostają wokół holistycznych środków zaradczych.
04:44
Many people use zinc, but research on its effectiveness is inconclusive.
73
284864
5172
Wiele osób używa cynku, ale badania nad jego skutecznością są niejednoznaczne.
04:50
And while vitamin C has many benefits,
74
290161
2794
I chociaż witamina C ma wiele zalet,
04:52
the value of taking large doses to fight a cold is likely overhyped.
75
292955
5130
przyjmowanie dużych dawek na przeziębienie jest prawdopodobnie przereklamowane.
04:58
Yet studies suggest that honey can improve cough
76
298210
3546
Badania sugerują jednak, że miód może poprawić kaszel,
05:01
and may even shorten your illness by a day or two.
77
301756
3128
a nawet skrócić chorobę o dzień lub dwa.
05:05
Who knows what the future of cold treatment will look like.
78
305259
3295
Kto wie, jak będzie wyglądała przyszłość leczenia przeziębienia.
05:08
Until then, better understanding these products can help you choose
79
308554
4046
Do tego czasu poznanie tych produktów może pomóc w wyborze
05:12
the right ones for your symptoms—
80
312600
2085
środka odpowiadającego twoim objawom
05:14
and know which remedies can best reduce the sting of a nasty cold.
81
314685
5130
i zrozumieniu, które leki skutecznie zwalczają uciążliwości przeziębienia.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7