Could this technology end all viruses?

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

This round structure is only about ten billionths of a meter in diameter,

ဒီအဝိုင်းပုံစံက အချင်း တစ်မီတာရဲဲ့ အပုံ ဆယ်ဘီလီယံပုံခန့်သာရှိပေမဲ့

but it— as well as other technologies in the pipeline—

ပိုက်လိုင်း အခြားနည်းပညာတွေအပြင်

could be stepping stones to a monumental public health ambition:

ဧရာမ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးရည်မှန်း ချက်တစ်ခုဆီ လှေကားထစ်တွေဖြစ်နိုင်တယ်၊

a single vaccine that protects you against everything.

အရာအားလုံးကို ကာကွယ်ပေးတဲ့ တစ်ခုတည်းသော ကာကွယ်ဆေးပါ။

We’ll get back to the grand vision later, but first,

နောက်မှ ခမ်းနားတဲ့ မြင်ကွင်းကို ပြန်သွားမယ်၊ အရင်ဆုံး

let’s start with something that’s being developed now:

အခု တီထွင်နေတဲ့ အရာတစ်ခုနဲ့ စလိုက်ရအောင်။

a vaccine that would protect you against every strain of the flu—

မရှိသေးတဲ့ တုပ်ကွေးမျိုးကွဲတွေတောင်မှ

even ones that don’t exist yet.

ကာကွယ်မယ့် ကာကွယ်ဆေးပါ။

Here’s one flu virus particle.

ဒါက တုပ်ကွေးဗိုင်းရပ်စ် အမှုန်တစ်ခုပါ။

On the inside is the virus’ RNA,

အတွင်းမှာ ဗိုင်းရပ်စ်ရဲ့ RNA ရှိပြီး

and on the outside are lots and lots of hemagglutinin proteins.

အပြင်မှာ hemagglutinin ပရိုတင်းများစွာရှိတယ်။

Hemagglutinin attaches to a receptor on a human cell

hemagglutinin က လူ့ဆဲလ်တစ်ခုပေါ်က အာရုံခံအင်္ဂါ တစ်ခုဆီ တွယ်ကပ်သွားပြီး

and fuses the viral and human membranes, starting the infection.

ဗိုင်းရပ်စ်နှဲ့ လူ့အမြှေးပါးတွေကို ပေါင်းစပ်ကာ ရောဂါပိုးစတင်တယ်။

Hemagglutinin is also one of the things your immune system recognizes

hemagglutinin က ကိုယ်ခံအားစနစ်က အသိအမှတ်ပြုကာ တုံ့ပြန်မှုအများဆုံးတွေထဲမှ

and reacts to the most.

တစ်ခုလည်းဖြစ်ပါတယ်။

To understand how this works,

ဒါ အလုပ်လုပ်ပုံကို နားလည်ဖို့

think of hemagglutinin as a bust of 19th century French Emperor Napoleon Bonaparte.

၁၉ ရာစု ပြင်သစ်ဧကရာဇ် နပိုလီယံဘိုနာပတ်ရဲ့ ရုပ်လုံးအဖြစ် hemagglutinin ကို တွေးပါ။

Croissant!

လခြမ်းကွေး ပေါင်မုန့်

If you show Napoleon to an immune system and say, “remember him,”

သင်က ခုခံအားစနစ်ိကို နပိုလီယံပုံ ပြသပြီး “သူ့ကို မှတ်ထားပါ” လို့ ပြောရင်

the immune system will mostly focus on his head.

ခုခံအားစနစ် သူ့ဦးခေါင်းပေါ်ကိုပဲ အများစု အာရုံစိုက်မှာပါ။

And the same is true for the real hemagglutinin.

hemagglutinin အတွက်လည်း အလားတူပါပဲ။

One way the immune system remembers things

ကိုယ်ခံအားစနစ်က အရာတွေကို မှတ်မိစေတဲ့

is by physically interacting with them.

နည်းတစ်ခုက ဒါတွေနဲ့ ရုပ်ပိုင်းအရ ထိတွေ့ဆက်ဆံတာပါ။

Think of it as making plaster molds of parts of the head:

ဦးခေါင်း အစိတ်အပိုင်းတွေကို သရွတ်ပုံစံခွက်တွေ လုပ်တာလို့ မှတ်ယူပါ။

we call these molds antibodies.

ဒီပုံစံခွက်တွေကို ပဋိပစ္စည်းလို့ခေါ်ပါတယ်။

The antibodies float around your bloodstream for a while

ပဋိပစ္စည်းတွေက သွေးကြောတစ်ဝိုက်မှာ ခဏတာ မျောနေပြီး

and then can diminish,

သေးငယ်လာနိုင်ပေမဲ့

but blueprints on how to make them are stored in specialized memory cells,

ဒါတွေ ပြုလုပ်ပုံ အသေးစိတ်ပုံစံတွေကို အထူး မှတ်ဉာဏ်ဆဲလ်တွေမှာ သိမ်းဆည်းထားကာ

waiting for future Napoleons to invade.

အနာဂတ် နပိုလီယံတွေ ကျူးကျော်မယ့်အချိန်ကို စောင့်နေတယ်။

Here’s the thing, though.

ဒါပေမဲ့ ဒီမှာ အရေးကြီးတာက

Hemagglutinin is constantly mutating.

hemagglutinin က အဆက်မပြတ် သန္ဓေ ပြောင်းနေတယ်။

Most mutations are subtle,

ဗိုင်းရပ်စ် RNA မှာ စာတစ်လုံးတည်း

produced by single letter changes in the virus’ RNA: like this or this.

ပြောင်းလဲမှုတွေက ထုတ်လုပ်တဲ့ သန္ဓေ ပြောင်း လဲမှုအများစုကသိမ်မွေ့တယ်။ ဒီလိုမျိုးပါ။

Over time, Napoleon-slash-hemagglutinin’s head can change enough

ကြာလာတာနဲ့အမျှ ပဋိပစ္စည်းတွေက ဒါကို အသိအမှတ်ပြုဖို့ အားနည်းလောက်အောင်

that our antibodies become less good at recognizing it.

နပိုလီယံ slash-hemagglutinin ဦးခေါင်းက ပြောင်းလဲနိုင်တယ်။

This is called antigenic drift.

ဒါကို antigenic drift လို့ ခေါ်ပါတယ်။

Influenza is constantly drifting;

တုပ်ကွေးက အဆက်မပြတ် ရွေ့လျားနေတယ်။

that’s one reason you have to get a new flu shot every year.

ဒါက နှစ်တိုင်း တုပ်ကွေးဆေးသစ်ထိုး ရမယ်ဆိုတဲ့ အကြောင်းပြချက်ပါ။

But sometimes bigger changes happen.

ဒါပေမဲ့ တစ်ခါတလေ ပိုကြီးတဲ့ ပြောင်းလဲမှုတွေ ဖြစ်တယ်။

An animal, usually a pig, can get infected with, say,

များသောအားဖြင့် တိရစ္ဆာန်တစ်ကောင် ဝက်တစ်ကောင်ဟာ လူတုပ်ကွေးနဲ့

a human flu and a bird flu.

ကြက်ငှက်တုပ်ကွေး ကူးစက်နိုင်တယ်။

And those different viruses might infect the same cell.

မတူတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်တွေက တူညီတဲ့ ဆဲလ်ကို ကူးစက်နိုင်တယ်။

If that happens, the two different viral genomes can recombine

ဒီလိုဖြစ်ရင် မတူတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ် ဗီဇနှစ်ခုက နည်းလမ်း ဆယ် (သို့)

in tens or even hundreds of ways.

ရာဂဏန်းချီကာ ပြန်လည်ပေါင်းစပ်နိုင်တယ်။

The human flu virus could pick up a bird flu hemagglutinin

လူတုပ်ကွေး ဗိုင်းရပ်စ်က လူကို အရင်က မကူးစက်နိုင်တဲ့ ကြက်ငှက်တုပ်ကွေး

that’s never infected humans before.

hemagglutinin ကို ကောက်ယူနိုင်တယ်။

This is called antigenic shift,

ဒါကို antigenic shift လို့ ခေါ်ပြီး

and if you get infected by this version of influenza,

သင်ဟာ ဒီပုံစံနဲ့ တုပ်ကွေး ကူးစက်ရင်

none of the antibodies against Napoleon's head are going to help you.

နပိုလီယံ ဦးခေါင်းကို ဆန့်ကျင်တဲ့ ပဋိပစ္စည်းတစ်ခုက သင့်ကို ကူညီမှာမဟုတ်ဘူး။

Antigenically shifted viruses have the potential

ပဋိဇာတ်ပြောင်းထားတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်တွေက လူများစွာကို

to infect many people very quickly,

လျင်မြန်စွာ ကူးစက်နိုင်ခြေရှိပြီး

causing epidemics and sometimes pandemics.

ကူးစက်ရောဂါတွေနဲ့ တစ်ခါတစ်ရံ ကပ်ရောဂါတွေ ဖြစ်ပွားစေတယ်။

A truly universal flu vaccine would be able to protect

တကယ့် အလုံးစုံ တုပ်ကွေး ကာကွယ်ဆေးက လက်ရှိ တုပ်ကွေးမျိုးကွဲတွေနဲ့

against current flu strains and future drifted or shifted strains.

အနာဂတ်မှာ မျောနေ သို့မဟုတ် ရွေ့နေတဲ့ မျိုးကွဲတွေကို ကာကွယ်နိုင်မှာပါ။

But how do we design a vaccine against a strain that doesn’t exist yet?

ဒါပေမဲ့ မရှိသေးတဲ့ မျိုးကွဲကို ကာကွယ်တဲ့ ကာကွယ်ဆေးကို ဘယ်လို ပုံစံထုတ်မလဲ။

We look to the past.

အတိတ်ကို ကြည့်တယ်။

There are key parts of hemagglutinin that haven’t changed much over time

ကြာလာတာနဲ့အမျှ ပြောင်းလဲခြင်းမရှိတဲ့ hemagglutinin ရဲ့ အဓိက အပိုင်းတွေ ရှိပြီး

and are probably critical to infect human cells;

ဒါတွေက လူ့ဆဲလ်တွေကို ကူးစက်ဖို့ အလွန်အရေးကြီးပါတယ်။

these “conserved regions” could be promising targets for universal vaccines.

“ထိန်းသိမ်း ဒေသတွေ”က အလုံးစုံကာကွယ်ဆေး တွေအတွက် အလားအလာ ပစ်မှတ်တွေဖြစ်နိုင်တယ်။

But there's a problem that's hindered classical vaccine production.

ဒါပေမဲ့ ရှေးရိုးကာကွယ်ဆေး ထုတ်လုပ်မှုကို ဟန့်တားတဲ့ ပြဿနာရှိတယ်။

Many conserved regions are in the neck,

ထိန်းသိမ်းထားတဲ့ ဒေသများစွာက လည်ပင်းမှာရှိပြီး

and it’s tough to get the immune system to react to the neck.

လည်ပင်းကို တုံ့ပြန်ဖို့ ခုခံအားစနစ်ကို ရရှိဖို့ ခက်ခဲတယ်။

Also, because influenza-like viruses have been around

ဒါ့အပြင် တုပ်ကွေးလို ဗိုင်းရပ်စ်တွေက နှစ်သန်းပေါင်း

for hundreds of millions of years,

ရာနဲ့ချီကာ တည်ရှိနေတာကြောင့်

there may not be a single region that’s common across all species

တုပ်ကွေး မျိုးစိတ်တွေနဲ့ မျိုးခွဲများအားလုံးမှာ အဖြစ်များတဲ့

and subtypes of influenza.

ဒေသတစ်ခုမှ ရှိမှာမဟုတ်ဘူး။

ဒါပေမဲ့ တိုးတက်မှုအတွက် အလားအလာရှိတဲ့ သိပ္ပံရှိတယ်။

But there’s promising science in development.

Remember this?

ဒါကို မှတ်မိလား။

This is a protein called ferritin;

ဒါက ferritin လို့ ခေါ်တဲ့ ပရိုတင်းတစ်ခုပါ၊

Its normal purpose is to store and move iron.

၎င်းရဲ့သာမာန်ရည်ရွယ်ချက်က သံဓာတ်ကို သိုလှောင်၊ ရွှေ့ပြောင်းဖို့ပါ။

But it’s also the rough size and shape of a small virus.

ဒါပေမဲ့ ဒါက ဗိုင်းရပ်စ်ငယ်တစ်ခုရဲ့ ကြမ်းတမ်းတဲ့ အရွယ်နဲ့ ပုံလည်းဖြစ်နေတယ်။

And if you attach viral proteins to it, like this,

ဒါကို ဗိုင်းရပ်စ်ပရိုတင်းတွေနဲ့ ဒီလိုမျိုး တွဲလိုက်ရင်

you’d have something that looks, to an immune system, like a virus—

သင့်မှာ ဗိုင်းရပ်စ်လို ခုခံအားစနစ်တစ်ခုရှိလာမယ်။

but would be completely harmless and very engineerable.

ဒါပေမဲ့ လုံးဝ အန္တရာယ်ကင်းပြီး အလွန် ပြုပြင်နိုင်မယ်။

Recently, scientists engineered a ferritin nanoparticle

မကြာခင်က သိပ္ပံပညာရှင်တွေဟာ H1 တုပ်ကွေး ဗိုင်းရပ်စ်ရဲ့လည်ပင်း

to present 8 identical copies of the neck region of an H1 flu virus.

ဒေသ ပုံတူပွား ၈ ခုကို တင်ပြဖို့ ferritin နာနို အမှုန်တစ်ခုကို တီထွင်ခဲ့တယ်။

They vaccinated mice with the nanoparticle,

ကြွက်တွေကို နာနိုအမှုန်နဲ့ ကာကွယ်ဆေးထိုးပြီး

then injected them with a lethal dose of a completely different subtype,

လုံးဝကွဲပြားတဲ့ H5N1 အမျိုးအစားခွဲကို သေစေတဲ့

H5N1.

ဆေးကို ထိုးပေးတယ်။

All the vaccinated mice lived; all the unvaccinated ones died.

ကာကွယ်ဆေးထိုးတဲ့ ကြွက်အားလုံး သက်ရှင်တယ်။ မထိုးရသေးတာတွေအားလုံး သေတယ်။

Going one step beyond that,

ဒါထက် တစ်လှမ်းကျော်သွားရင်

there may be conserved regions that we could take advantage of

အအေးမိတာတချို့ကို ဖြစ်စေတဲ့ SARS-CoV-2၊ MERS နဲ့

across different-but-related virus species—

သာမန်အအေးမိတာလို ကွဲပြားပေမဲ့ ဆက်နွှယ်နေတဲ့

like SARS-CoV-2, MERS,

ဗိုင်းရပ်စ်မျိုးစိတ်တွေ တစ်လျှောက်

and a few coronaviruses which cause some common colds.

အသာစီးယူနိုင်တဲ့ ထိန်းသိမ်းထားတဲ့ ဒေသတွေ ရှိနိုင်တယ်။

Over the past few decades,

ဆယ်စုနှစ်အနည်းငယ်အတွင်း

a different part of the immune system has come into clearer focus.

မတူတဲ့ ကိုယ်ခံအားစနစ်ရဲ့ အပိုင်းတစ်ခုကို ပိုရှင်းလင်းစွာ အာရုံစိုက်လာခဲ့တယ်။

Instead of antibodies, this part of the immune system

ပဋိပစ္စည်းတွေအစား ဒီကိုယ်ခံအား စနစ်ရဲ့ အစိတ်အပိုင်းက

uses a vast array of T cells that kill, for example,

ဥပမာ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကူးစက်ခံရတဲ့ ဆဲလ်တွေကို သတ်ပစ်တဲ့

cells that have been infected by a virus.

T ဆဲလ် အများအပြားကို အသုံးပြုတယ်။

Vaccines that train this part of the immune system,

ခုခံအားစနစ်ရဲ့ဒီအပိုင်းကို လေ့ကျင့်တဲ့ကာကွယ်ဆေးတွေက

in addition to the antibody response, could provide broader protection.

ပဋိပစ္စည်း တုံ့ပြန်မှုအပြင် ပိုကျယ်ပြန့် တံ့ ကာကွယ်မှုကို ပေးနိုင်တယ်။

A universal flu vaccine would be a monumental achievement in public health.

အလုံးစုံ တုတ်ကွေး ကာကွယ်ဆေးက ပြည်သူ့ ကျန်းမာရေးအတွက် ဧရာမအောင်မြင်မှုဖြစ်မှာပါ။

A fully universal vaccine against all infectious disease is— for the moment—

ကူးစက်ရောဂါအားလုံးကို တိုက်ဖျက်ဖို့ အပြည့်အဝ အလုံးစုံ ကာကွယ်ဆေးက လောလောဆယ်

squarely in the realm of science fiction,

တိတိကျကျဆို သိပ္ပံ စိတ်ကူးယဉ်နယ်ပယ်မှာ

partially because we have no idea how our immune system would react

တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ကွဲပြားတဲ့ ရာနဲ့ချီတဲ့ ရောဂါတွေကို တစ်ချိန်တည်း

if we tried to train it against hundreds of different diseases at the same time.

လေ့ကျင့်ဖို့ ကြိုးစားရင် ကိုယ်ခံအားစနစ်က တုံ့ပြန်ပုံကို မသိနိုင်တာကြောင့်ပါ။

Probably not well.

မကောင်းလောက်ဘူး။

But that doesn’t mean it’s impossible.

ဒါပေမဲ့ မဖြစ်နိုင်ဘူးလို့ မဆိုလိုဘူး။

Look at where medicine is today compared to where it was two centuries ago.

လွန်ခဲ့တဲ့ ရာစု နှစ်ခုက ဆေးဝါးတွေ ဒီနေ့ခ ဘယ်နေရာမှာ ရှိနေတာကို ကြည့်ပါ။

Who knows what it’ll look like in another 50 or 100 years—

နောက်ထပ် အနှစ် ၅၀ သို့မဟုတ် ၁၀၀ မှာ ဘယ်လို ဖြစ်မှာကို ဘယ်သူ သိနိုင်လဲ။

maybe some future groundbreaking technology

အနာဂတ်မှာ ခေတ်မီဆန်းသစ်တဲ့ နည်းပညာတချို့က

will bring truly universal vaccines within our grasp.

တကယ့် အလုံးစုံ ကာကွယ်ဆေးတွေကို ယူဆောင်လာဖို့ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိပါတယ်။