Could this technology end all viruses?

Çeviri: Yağız Yanardağ Gözden geçirme: Gözde Alpçetin

This round structure is only about ten billionths of a meter in diameter,

Bu yuvarlak yapının çapı bir metrenin sadece on milyarda biri kadardır

but it— as well as other technologies in the pipeline—

ancak bu yapı — üzerinde çalışılan diğer teknolojiler gibi—

could be stepping stones to a monumental public health ambition:

son derece önemli bir halk sağlığı idealine giden yolda bir basamak olabilir:

a single vaccine that protects you against everything.

sizi her şeye karşı koruyan tek bir aşı.

We’ll get back to the grand vision later, but first,

Büyük ideale geri döneceğiz

let’s start with something that’s being developed now:

ama önce şu anda geliştirilmekte olan bir şeyle başlayalım:

a vaccine that would protect you against every strain of the flu—

Sizi gribin her türüne karşı koruyacak bir aşı—

even ones that don’t exist yet.

henüz var olmayanlara karşı bile.

Here’s one flu virus particle.

İşte bir grip virüsü partikülü.

On the inside is the virus’ RNA,

İç kısımda virüsün RNA’sı,

and on the outside are lots and lots of hemagglutinin proteins.

dış kısımda ise çok sayıda hemaglutinin proteini bulunur.

Hemagglutinin attaches to a receptor on a human cell

Hemaglutinin insan hücresi üzerindeki bir reseptöre bağlanır

and fuses the viral and human membranes, starting the infection.

ve viral ile insan hücre zarlarını birleştirerek enfeksiyonu başlatır.

Hemagglutinin is also one of the things your immune system recognizes

Hemaglutinin aynı zamanda bağışıklık sisteminizin en aşina olduğu

and reacts to the most.

ve tepki verdiği şeylerden biridir.

To understand how this works,

Bunun nasıl işlediğini anlamak için

think of hemagglutinin as a bust of 19th century French Emperor Napoleon Bonaparte.

hemaglutinin’i 19. yy. Fransız İmparatoru Napolyon Bonapart’ın büstü olarak düşünün.

Croissant!

Kruvasan!

If you show Napoleon to an immune system and say, “remember him,”

Napolyon’u bağışıklık sistemine gösterip “onu hatırla” derseniz

the immune system will mostly focus on his head.

bağışıklık sistemi çoğunlukla onun kafasına odaklanacaktır.

And the same is true for the real hemagglutinin.

Aynı şey gerçek hemaglutinin için de geçerlidir.

One way the immune system remembers things

İmmün sisteminin bir şeyleri tanımasının bir yolu

o şeylerle fiziksel olarak etkileşime girmesidir.

is by physically interacting with them.

Think of it as making plaster molds of parts of the head:

Başın bazı kısımlarının alçı kalıplarını yapmak gibi düşünün:

we call these molds antibodies.

bu kalıplara antikor diyoruz.

The antibodies float around your bloodstream for a while

Antikorlar bir süre kan akışınızda dolaşır

and then can diminish,

ve sonra azalabilir

but blueprints on how to make them are stored in specialized memory cells,

ancak bunların yapımına dair planlar özel hafıza hücrelerinde saklanır

waiting for future Napoleons to invade.

ve gelecekteki Napolyonların istilasını bekler.

Here’s the thing, though.

Yine de şöyle bir şey var.

Hemagglutinin is constantly mutating.

Hemaglutinin sürekli mutasyona uğramaktadır.

Most mutations are subtle,

Çoğu mutasyon, virüsün RNA’sındaki tek harflik değişimlerle oluşur:

produced by single letter changes in the virus’ RNA: like this or this.

şu veya bu gibi.

Over time, Napoleon-slash-hemagglutinin’s head can change enough

Zamanla Napoleon/hemagglutinin’in kafası,

antikorlarımızın onu tanımakta yetersiz kalmasına neden olacak kadar değişebilir.

that our antibodies become less good at recognizing it.

This is called antigenic drift.

Buna antijenik sapma adı verilir.

Influenza is constantly drifting;

Grip sürekli değişkenlik gösterir.

that’s one reason you have to get a new flu shot every year.

Her yıl yeni bir grip aşısı olmanızın bir nedeni de budur.

But sometimes bigger changes happen.

Ancak bazen büyük değişimler de meydana gelir.

An animal, usually a pig, can get infected with, say,

Örneğin bir hayvan, genellikle bir domuz,

bir insan gribi ve bir kuş gribi ile enfekte olabilir.

a human flu and a bird flu.

And those different viruses might infect the same cell.

Bu farklı virüsler aynı hücreyi enfekte edebilir.

If that happens, the two different viral genomes can recombine

Bu gerçekleşirse iki farklı viral genom

onlarca, hatta yüzlerce şekilde rekombine olabilir.

in tens or even hundreds of ways.

The human flu virus could pick up a bird flu hemagglutinin

İnsan gribi virüsü, daha önce insanlara hiç bulaşmamış

that’s never infected humans before.

bir kuş gribi hemaglütininini alabilir.

This is called antigenic shift,

Buna antijenik sapma denir

and if you get infected by this version of influenza,

ve gribin bu versiyonu ile enfekte olursanız

none of the antibodies against Napoleon's head are going to help you.

Napolyon’un kafasına karşı olan antikorlar size yardımcı olmayacaktır.

Antigenically shifted viruses have the potential

Antijenik olarak sapan virüsler,

çok sayıda insanı çok hızlı bir şekilde enfekte ederek

to infect many people very quickly,

causing epidemics and sometimes pandemics.

salgınlara ve bazen de pandemilere neden olma potansiyeline sahiptir.

A truly universal flu vaccine would be able to protect

Tam anlamıyla evrensel bir grip aşısı,

mevcut griplere ve gelecekteki kaymış

against current flu strains and future drifted or shifted strains.

veya sapmış türlere karşı etki sağlayacaktır.

But how do we design a vaccine against a strain that doesn’t exist yet?

Peki henüz var olmayan bir türe karşı nasıl bir aşı tasarlayabiliriz?

We look to the past.

Geçmişe bakarız.

There are key parts of hemagglutinin that haven’t changed much over time

Hemaglutinin’in zaman içinde çok fazla değişmeyen

and are probably critical to infect human cells;

ve insan hücrelerini enfekte etmek için önemi olan bazı kısımları vardır.

these “conserved regions” could be promising targets for universal vaccines.

Bu “korunan bölgeler” evrensel aşılar için umut verici noktalar olabilir.

But there's a problem that's hindered classical vaccine production.

Ancak klasik aşı üretimini zorlaştıran bir sorun mevcut.

Many conserved regions are in the neck,

Birçok korunan bölge karında yer alır

and it’s tough to get the immune system to react to the neck.

ve bağışıklık sisteminin karına tepki vermesini sağlamak zordur.

Also, because influenza-like viruses have been around

Ayrıca influenza benzeri virüsler yüz milyonlarca yıldır var olduğundan

for hundreds of millions of years,

there may not be a single region that’s common across all species

tüm influenza türleri ve alt tipleri arasında ortak olan

tek bir bölge olmayabilir.

and subtypes of influenza.

But there’s promising science in development.

Ancak geliştirilmekte olan umut verici bir çalışma var.

Remember this?

Bunu hatırlıyor musunuz?

This is a protein called ferritin;

Bu, ferritin adı verilen bir proteindir.

Its normal purpose is to store and move iron.

Asıl amacı demiri depolamak ve taşımaktır.

But it’s also the rough size and shape of a small virus.

Ancak aynı zamanda kabaca küçük bir virüsün boyutu ve şekline sahip.

And if you attach viral proteins to it, like this,

Eğer buna bunun gibi viral proteinler eklerseniz

you’d have something that looks, to an immune system, like a virus—

bağışıklık sistemine virüs gibi görünen,

but would be completely harmless and very engineerable.

tamamen zararsız ve mühendisliğe uygun bir şey elde edersiniz.

Recently, scientists engineered a ferritin nanoparticle

Yakın zamanda bilim insanları,

to present 8 identical copies of the neck region of an H1 flu virus.

H1 grip virüsünün 8 özdeş kopyasını sunmak için

bir ferritin nanopartikülü tasarladılar.

They vaccinated mice with the nanoparticle,

Fareleri nanopartikül ile aşıladılar,

then injected them with a lethal dose of a completely different subtype,

ardından onlara tamamen farklı bir alt tip olan H5N1′in

H5N1.

öldürücü dozunu enjekte ettiler.

All the vaccinated mice lived; all the unvaccinated ones died.

Aşılanan tüm fareler yaşadı; aşılanmayanların ise hepsi öldü.

Going one step beyond that,

Bunun bir adım ötesinde,

there may be conserved regions that we could take advantage of

COVID-19, MERS ve bazı soğuk algınlıklarına neden olan

across different-but-related virus species—

birkaç koronavirüs gibi farklı ama ilişkili virüs türlerinde

like SARS-CoV-2, MERS,

and a few coronaviruses which cause some common colds.

yararlanabileceğimiz korunmuş bölgeler olabilir.

Over the past few decades,

Son birkaç on yıldır,

a different part of the immune system has come into clearer focus.

bağışıklık sisteminin farklı bir yönü daha net bir şekilde ortaya çıkmıştır.

Instead of antibodies, this part of the immune system

Bağışıklık sisteminin bu bölümü antikorlar yerine,

uses a vast array of T cells that kill, for example,

örneğin bir virüs tarafından enfekte edilmiş hücreleri öldüren

cells that have been infected by a virus.

çok sayıda T hücresi kullanmaktadır.

Vaccines that train this part of the immune system,

Antikor yanıtına ek olarak bağışıklık sisteminin

in addition to the antibody response, could provide broader protection.

bu kısmını da harekete geçiren aşılar daha geniş bir koruma sağlayabilir.

A universal flu vaccine would be a monumental achievement in public health.

Evrensel bir grip aşısı, halk sağlığı konusunda önemli bir başarı sağlayacaktır.

A fully universal vaccine against all infectious disease is— for the moment—

Tüm bulaşıcı hastalıklara karşı tamamen evrensel bir aşı— şu an için—

squarely in the realm of science fiction,

bilim kurgu dünyası için geçerlidir

partially because we have no idea how our immune system would react

çünkü bağışıklık sistemimizi aynı anda yüzlerce farklı hastalığa karşı

if we tried to train it against hundreds of different diseases at the same time.

eğitmeye çalıştığımızda nasıl tepki vereceği konusunda hiçbir fikrimiz yok.

Probably not well.

Muhtemelen iyi olmayacaktır.

But that doesn’t mean it’s impossible.

Ancak bu imkansız demek de değildir.

Look at where medicine is today compared to where it was two centuries ago.

İki yüzyıl öncesine kıyasla bugün tıbbın geldiği noktaya bir bakın.

Who knows what it’ll look like in another 50 or 100 years—

Kim bilir 50 ya da 100 yıl sonra durumlar nasıl olacak—

maybe some future groundbreaking technology

belki de gelecekte çığır açacak bir teknoloji

will bring truly universal vaccines within our grasp.

gerçekten evrensel aşıları mümkün kılacaktır.