Could this technology end all viruses?

290,208 views ・ 2022-11-03

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Julia Ratajczyk Korekta: Ola Królikowska
00:07
This round structure is only about ten billionths of a meter in diameter,
0
7128
4713
Ta okrągła struktura ma tylko około jednej dziesięcio-miliardowej metra średnicy,
00:11
but it— as well as other technologies in the pipeline—
1
11841
3003
ale ta, jak wiele innych technologii w fazie przygotowania,
00:14
could be stepping stones to a monumental public health ambition:
2
14844
3462
może być kamieniem milowym w podstawowym celu zdrowia publicznego.
00:18
a single vaccine that protects you against everything.
3
18639
3295
Jedna szczepionka, która chroni przed wszystkim.
00:22
We’ll get back to the grand vision later, but first,
4
22185
2544
Wrócimy do wielkiej wizji później,
00:24
let’s start with something that’s being developed now:
5
24729
2627
ale najpierw zacznijmy od obecnie opracowywanej szczepionki,
00:27
a vaccine that would protect you against every strain of the flu—
6
27398
3796
która ochroni przed każdą odmianą grypy,
00:31
even ones that don’t exist yet.
7
31360
2169
nawet taką, która jeszcze nie istnieje.
00:33
Here’s one flu virus particle.
8
33529
2086
To jest jeden wirus.
00:35
On the inside is the virus’ RNA,
9
35740
2210
W środku jest RNA wirusa,
00:37
and on the outside are lots and lots of hemagglutinin proteins.
10
37950
3671
a na zewnątrz jest mnóstwo białek hemaglutyniny.
00:41
Hemagglutinin attaches to a receptor on a human cell
11
41746
3462
Hemaglutynina przyłącza się do receptora ludzkiej komórki,
00:45
and fuses the viral and human membranes, starting the infection.
12
45208
4045
przez co łączy błony komórkowe wirusa i człowieka, zaczynając infekcję.
00:49
Hemagglutinin is also one of the things your immune system recognizes
13
49629
4254
Hemaglutynina jest jedną z rzeczy, którą rozpoznaje układ odpornościowy
00:53
and reacts to the most.
14
53883
1710
i najbardziej na nią reaguje.
00:55
To understand how this works,
15
55676
1585
Żeby zrozumieć to działanie,
00:57
think of hemagglutinin as a bust of 19th century French Emperor Napoleon Bonaparte.
16
57261
5130
pomyślcie o hemaglutyninie jak o popiersiu francuskiego cesarza Napoleona Bonaparte.
01:02
Croissant!
17
62892
1001
Croissant!
01:04
If you show Napoleon to an immune system and say, “remember him,”
18
64352
3587
Gdy pokażecie Napoleona systemowi odpornościowemu
i powiecie “zapamiętaj go”,
01:08
the immune system will mostly focus on his head.
19
68147
2962
system odpornościowy skupi się głównie na jego głowie.
01:11
And the same is true for the real hemagglutinin.
20
71234
2460
To samo dotyczy prawdziwej hemaglutyniny.
01:13
One way the immune system remembers things
21
73820
2252
Układ odpornościowy zapamiętuje rzeczy
01:16
is by physically interacting with them.
22
76072
2335
przez fizyczną interakcję z nimi.
01:18
Think of it as making plaster molds of parts of the head:
23
78407
4088
Pomyślcie o tym jako robieniu formy gipsowej części głowy.
01:22
we call these molds antibodies.
24
82495
2002
Te formy nazywamy przeciwciałami.
01:24
The antibodies float around your bloodstream for a while
25
84622
2794
Przeciwciała pływają w krwioobiegu przez pewien czas
01:27
and then can diminish,
26
87416
1127
i później mogą zniknąć,
01:28
but blueprints on how to make them are stored in specialized memory cells,
27
88543
3712
ale sposób ich wytworzenia jest zapisany w specjalnych komórkach pamięci,
01:32
waiting for future Napoleons to invade.
28
92255
2752
czekających na przyszły atak Napoleonów.
01:35
Here’s the thing, though.
29
95091
1209
Jest jednak problem.
01:36
Hemagglutinin is constantly mutating.
30
96300
2586
Hemaglutynina ciągle mutuje.
01:39
Most mutations are subtle,
31
99011
1752
Większość mutacji jest drobna,
01:40
produced by single letter changes in the virus’ RNA: like this or this.
32
100763
4588
wywołana przez jednoliterowe zmiany w RNA wirusa: takie lub takie.
01:45
Over time, Napoleon-slash-hemagglutinin’s head can change enough
33
105726
4422
Z czasem głowa Napoleona/hemaglutyniny, może się na tyle zmienić,
01:50
that our antibodies become less good at recognizing it.
34
110148
3378
że nasze przeciwciała będą coraz gorzej ją rozpoznawać.
01:53
This is called antigenic drift.
35
113985
2544
Nazywa się to zmiennością antygenową.
01:56
Influenza is constantly drifting;
36
116779
2169
Grypa ciągle się zmienia,
01:58
that’s one reason you have to get a new flu shot every year.
37
118948
3086
dlatego trzeba się szczepić przeciw grypie co roku.
02:02
But sometimes bigger changes happen.
38
122034
2461
Czasem zachodzą większe zmiany.
02:04
An animal, usually a pig, can get infected with, say,
39
124662
3212
Zwierzę, zazwyczaj świnia, może zostać zarażone przykładowo
02:07
a human flu and a bird flu.
40
127874
2669
ludzką i ptasią grypą.
02:10
And those different viruses might infect the same cell.
41
130710
3462
Te dwa różne wirusy mogą zainfekować tę samą komórkę.
02:14
If that happens, the two different viral genomes can recombine
42
134380
3879
Jeśli tak się stanie, dwa różne genomy wirusowe mogą się rekombinować
02:18
in tens or even hundreds of ways.
43
138259
2169
na dziesiątki lub setki różnych sposobów.
02:20
The human flu virus could pick up a bird flu hemagglutinin
44
140636
3629
Wirus ludzkiej grypy może zabrać hemaglutyninę wirusa ptasiej grypy,
02:24
that’s never infected humans before.
45
144265
2294
która nigdy wcześniej nie zarażała ludzi.
02:26
This is called antigenic shift,
46
146809
2252
To skok antygenowy.
02:29
and if you get infected by this version of influenza,
47
149270
2920
Jeśli zarazicie się tym typem grypy,
02:32
none of the antibodies against Napoleon's head are going to help you.
48
152273
3795
żadne przeciwciała zwalczające głowę Napoleona wam nie pomogą.
02:36
Antigenically shifted viruses have the potential
49
156402
2669
Wirusy po skoku antygenowym mogą
02:39
to infect many people very quickly,
50
159071
2545
zarażać wielu ludzi w krótkim czasie,
02:41
causing epidemics and sometimes pandemics.
51
161616
3044
powodując epidemie i czasem pandemie.
02:45
A truly universal flu vaccine would be able to protect
52
165369
3546
Faktycznie uniwersalna szczepionka przeciw grypie mogłaby chronić
02:48
against current flu strains and future drifted or shifted strains.
53
168915
4421
przed obecnymi oraz przyszłymi, zmienionymi genetycznie szczepami.
02:53
But how do we design a vaccine against a strain that doesn’t exist yet?
54
173461
3837
Ale jak stworzyć szczepionkę na szczep, który jeszcze nie istnieje?
02:57
We look to the past.
55
177506
1502
Spójrzmy na przeszłość.
02:59
There are key parts of hemagglutinin that haven’t changed much over time
56
179133
4088
Są pewne części hemaglutyniny, które z biegiem lat się nie zmieniły
03:03
and are probably critical to infect human cells;
57
183221
2836
i prawdopodobnie są kluczowe dla zarażania ludzkich komórek.
03:06
these “conserved regions” could be promising targets for universal vaccines.
58
186557
4588
Te “chronione regiony” to obiecujące cele dla uniwersalnych szczepionek.
03:11
But there's a problem that's hindered classical vaccine production.
59
191270
3170
Jest jednak problem utrudniający produkcję zwykłych szczepionek.
03:14
Many conserved regions are in the neck,
60
194440
2878
Wiele chronionych regionów jest na szyi
03:17
and it’s tough to get the immune system to react to the neck.
61
197318
3128
i trudno nakłonić system odpornościowy do reakcji z szyją.
03:20
Also, because influenza-like viruses have been around
62
200571
2753
Też dlatego, że wirusy podobne do wirusów grypy
03:23
for hundreds of millions of years,
63
203324
2294
istnieją od setek milionów lat,
03:25
there may not be a single region that’s common across all species
64
205826
3337
może nie być ani jednego regionu uniwersalnego dla wszystkich gatunków
03:29
and subtypes of influenza.
65
209163
1710
oraz podtypów grypy.
03:31
But there’s promising science in development.
66
211123
2419
Są jednak obiecujące badania w rozwoju.
03:33
Remember this?
67
213751
1168
Pamiętacie to?
03:35
This is a protein called ferritin;
68
215336
2002
To białko ferrytyna.
03:37
Its normal purpose is to store and move iron.
69
217338
3211
Jego zadaniem jest przechowywanie i transportowanie żelaza.
03:40
But it’s also the rough size and shape of a small virus.
70
220549
3546
Ma też rozmiar i kształt małego wirusa.
03:44
And if you attach viral proteins to it, like this,
71
224095
2711
Jeśli przyłączycie białka wirusa do niej tak,
03:46
you’d have something that looks, to an immune system, like a virus—
72
226806
3462
będzie to wyglądało dla układu odpornościowego jak wirus,
03:50
but would be completely harmless and very engineerable.
73
230268
3003
jednak będzie całkowicie niegroźny i podatny na modyfikacje.
03:53
Recently, scientists engineered a ferritin nanoparticle
74
233437
3045
Ostatnio naukowcy opracowali nanocząsteczkę ferrytyny,
03:56
to present 8 identical copies of the neck region of an H1 flu virus.
75
236482
5547
aby stworzyć 8 identycznych kopii wirusa grypy H1 z obszaru szyi.
04:02
They vaccinated mice with the nanoparticle,
76
242196
2169
Zaszczepili oni myszy tymi nanocząsteczkami
04:04
then injected them with a lethal dose of a completely different subtype,
77
244365
4379
i później wstrzyknęli im śmiertelną dawkę kompletnie innego podtypu
04:08
H5N1.
78
248744
1585
H5N1.
04:10
All the vaccinated mice lived; all the unvaccinated ones died.
79
250329
3754
Wszystkie zaszczepione myszy przeżyły, a wszystkie niezaszczepione zmarły.
04:14
Going one step beyond that,
80
254292
1584
Pójdźmy krok dalej.
04:15
there may be conserved regions that we could take advantage of
81
255876
2962
Istnieją chronione regiony, z których możemy wyciągnąć korzyści
04:18
across different-but-related virus species—
82
258838
2836
z różnych, ale spokrewnionych gatunków wirusów,
04:21
like SARS-CoV-2, MERS,
83
261674
2127
takich jak SARS-CoV-2, MERS
04:23
and a few coronaviruses which cause some common colds.
84
263801
3003
oraz kilka koronawirusów wywołujących częste przeziębienia.
04:27
Over the past few decades,
85
267221
1376
Przez kilka ostatnich dekad
04:28
a different part of the immune system has come into clearer focus.
86
268597
3671
inna część systemu odpornościowego stała się wyraźniejsza.
04:32
Instead of antibodies, this part of the immune system
87
272268
2753
Zamiast przeciwciał ta część systemu odpornościowego
04:35
uses a vast array of T cells that kill, for example,
88
275021
3586
używa szerokiej gamy limfocytów T, które zwalczają przykładowo
04:38
cells that have been infected by a virus.
89
278607
2712
komórki zainfekowane przez wirusy.
04:41
Vaccines that train this part of the immune system,
90
281319
2460
Szczepionki trenujące tę część systemu odpornościowego
04:43
in addition to the antibody response, could provide broader protection.
91
283779
3671
oprócz reakcji przeciwciał zapewniają lepszą ochronę.
04:47
A universal flu vaccine would be a monumental achievement in public health.
92
287783
5089
Ogólna szczepionka przeciw grypie byłaby wielkim sukcesem dla zdrowia publicznego.
04:53
A fully universal vaccine against all infectious disease is— for the moment—
93
293205
5047
W pełni uniwersalna szczepionka przeciw wszystkim chorobom zaraźliwym
to na ten moment science fiction,
04:58
squarely in the realm of science fiction,
94
298252
2294
05:00
partially because we have no idea how our immune system would react
95
300546
3420
bo nie wiemy, jak nasz system odpornościowy zareagowałby,
05:03
if we tried to train it against hundreds of different diseases at the same time.
96
303966
4338
gdybyśmy chcieli go szkolić przeciw setkom różnych chorób w tym samym czasie.
05:08
Probably not well.
97
308387
1168
Zapewne niezbyt dobrze.
05:09
But that doesn’t mean it’s impossible.
98
309555
1835
Jednak nie jest to niemożliwe.
05:11
Look at where medicine is today compared to where it was two centuries ago.
99
311390
3629
Spójrzcie, gdzie jest dzisiejsza medycyna, a gdzie była dwa wieki temu.
05:15
Who knows what it’ll look like in another 50 or 100 years—
100
315019
3337
Kto wie, jak będzie wyglądać za kolejne 50 czy 100 lat.
05:18
maybe some future groundbreaking technology
101
318606
2753
Może jakaś przyszła, przełomowa technologia
05:21
will bring truly universal vaccines within our grasp.
102
321359
3253
zapewni nam uniwersalne szczepionki na wyciągnięcie ręki.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7