The ballet that incited a riot - Iseult Gillespie

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

We typically think of ballet as harmonious, graceful and polished–

ထုံးစံအနေနဲ့ ထင်ကြတာက ဘဲလေးအကဟာ အတွဲအဖက်ညီ၊ ကျက်သရေရှိကာ ရည်မွန်ပြီး

hardly features that would trigger a riot.

အဓိကရုဏ်းတစ်ခုကို စပေးမယ် ဆိုတာတော့ ထည့်သွင်းစဉ်းစာခဲတယ်။

But at the first performance of Igor Stravinsky’s "The Rite of Spring,"

ဒါပေမဲ့ Igor Stravinsky ရဲ့'The Rite of Spring' ပထမဆုံး တင်ဆက်မှုမှာ

audience members were so outraged that they drowned out the orchestra.

ပရိသတ်တွေဟာ သံစုံတီးဝိုင်း လွှမ်းသွား လောက်အောက် ဒေါသဖြစ်ခဲ့ကြတယ်။

Accounts of the event include people hurling objects at the stage,

ဒီအဖြစ်ရဲ့ ဖြစ်စဉ်တွေမှာ လူတွေဟာ စင်ကို ပစ္စည်းတွေနဲ့ ပစ်ပေါက်ကြ၊

challenging each other to fights, and getting arrested–

ရန်ဖြစ်ဖို့ အချင်းချင်း စိန်ခေါ်တာ၊ အဖမ်းခံရတာတွေပါဝင်ပြီး

all on what started as a sophisticated night at the ballet.

အားလုံးဟာ ဘဲလေးကပွဲမှာ မနှစ်သက်စရာ ညတစ်ညအဖြစ် စတင်ခဲ့တယ်။

First performed in May 1913

၁၉၁၃ မေလမှာ ပါရီမှာရှိတဲ့

at the Théâtre des Champs-Elysées in Paris,

Théâtre des Champs-Elysées ပထမဆုံး ဖျော်ဖြေခဲ့တယ်။

"The Rite of Spring" is set in prehistoric times.

"The Rite of Spring" ဟာ သမိုင်းမတင်မီ ကာလတွေမှာ ဇာတ်အိမ်တည်ထားပါတယ်။

The narrative follows an ancient Pagan community

ဇာတ်ကြောင်းက မြေကြီးကို ကိုးကွယ်ပြီး ရာသီတွေ အပြောင်းအလဲ

worshipping the Earth and preparing for the sacrifice of a woman

ဖြစ်စေဖို့ရည်ရွယ်ကာ အမျိုးသမီး တစ်ယောက်ကို ယဇ်ပူဇော်ဖို့

intended to bring about the change of seasons.

ပြင်ဆင်နေတဲ့ ဗာဟီရဝါဒီ လူစုကို ခြေရာခံတယ်။

But the ballet is much more concerned with the violent relationship

ဒါပေမဲ့ ဘဲလေးကပွဲက ဇာတ်ကောင် (သို့) ဇာတ်ကွက်ဆိုတာထက်

between humans, nature, and culture

လူ၊ သဘာဝနဲ့ ယဉ်ကျေးမှုအကြားက ကြမ်းတမ်းတဲ့ ဆက်နွယ်မှုနဲ့

than with character or plot.

အများကြီး ပိုပတ်သက်နေတယ်။

These themes manifest in a truly upsetting production

ဒီအာဘော်တွေက ကြမ်းတမ်းတဲ့ ဂီတ၊ ဆတ်တောက်တောက် ကခုန်မှု၊ တစ်မူထူးတဲ့

which combines harsh music, jerky dancing, and uncanny staging.

ဇာတ်ခုံအပြင်အဆင်တွေပေါင်းစပ်ထားတဲ့ တကယ့် စိတ်မကောင်းစရာ တင်ဆက်မှုမှာ ပေါ်လွင်တယ်။

It opens with dancers awakening to a solo bassoon,

ဒါက ချောက်ချားဖွယ် သံစဉ်မြင့်တစ်ခုကို မှုတ်နေတဲ့ တစ်ကိုယ်တော် နှဲကြီးတစ်လက်ကို

playing in an eerily high register.

သတိပြုမိစေတဲ့ ကချေသည်တွေနဲ့ ဖွင့်တယ်။

This gives way to discordant strings, punctured by unexpected pauses

ကချေသည်တွေ ဂီတမှာ တဆန့်ငင်ငင်လုပ်စဉ် မမျှော်လင့်တဲ့ရပ်နားမှုတွေကြောင့် ပျက်ရတဲ့

while the dancers twitch to the music.

အသံကြောင်ကြိုးတွေကို လမ်းဖွင့်ပေးတယ်။

These frightening figures enact the ballet’s brutal premise,

ဒီထိတ်လန့်စရာ သဏ္ဌာန်တွေက ဘဲလေးကပွဲရဲ့ အဆိုကို သရုပ်ဖော်တယ်။

which set audiences on edge

ဒါက ပရိသတ်တွေကို နေမထိထိုင်မထိဖြစ်စေပြီး

and shattered the conventions of classical music.

ဂန္ထဝင်ဂီတရဲ့ ထုံးနည်းတွေကို အစိတ်စိတ်ကွဲစေတယ်။

In these ways and many more,

ဒီနည်းတွေအပြင် နောက်ထပ် နည်းများစွာနဲ့

"The Rite of Spring" challenged the orchestral traditions

"The Rite of Spring" ဟာ ၁၉ ရာစုရဲ့ သံစုံဂီတ အစဉ်အလာတွေကို

of the 19th century.

စိန်ခေါ်ခဲ့တယ်။

Composed on the cusp of both the first World War

ပထမ ကမ္ဘာစစ်နဲ့ ရုရှား တော်လှန်ရေး နှစ်ခုစလုံးရဲ့

and the Russian revolution,

စပ်ကူးမတ်ကူးမှာ ရေးဖွဲ့ခဲ့တဲ့

"The Rite of Spring" seethes with urgency.

"The Rite of Spring" ဟာ အရေးတကြီးနဲ့ ပွက်ထတယ်။

This tension is reflected in various formal experiments,

ဒီတင်းအားက ဆန်းသစ်တဲ့ တိုပြတ်ပြတ် အသံ အသုံးပြုမှု(သို့)

including innovative uses of syncopation, or irregular rhythm;

ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ စည်းချက် အပါအဝင် သမားရိုးကျ စမ်းသပ်မှုအစုံမှာ ထင်ဟပ်တယ်။

atonality or the lack of a single key,

စနစ်တကျမရှိတဲ့(သို့)သီးခြာ၊ သံစဉ်မရှိတာနဲ့

and the presence of multiple time signatures.

နရီပြသင်္ကေတ မျိုးစုံ ရှိတာပါ။

Alongside these strikingly modern features,

ဒီသိသာတဲ့ ခေတ်ပေါ် အင်္ဂါရပ်တွေနဲ့အတူ Stravinsky ဟာ

Stravinsky spliced in aspects of Russian folk music–

ရုရှား ကျေးလက်ဂီတရဲ့သွင်ပြင် တွေထဲမှာ တေ့ဆက်လိုက်တယ်။

a combination that deliberately disrupted

သူ့ရဲ့ မနှစ်သက်တော့တဲ့ မြို့ပြ ပရိသတ်ရဲ့

the expectations of his sophisticated, urban audience.

မျှော်လင့်ချက်တွေကို တမင်တကာ နှောင့်ယှက်တဲ့ ပေါင်းစပ်မှုတစ်ခုပါ။

This wasn’t Stravinsky’s first use of folk music.

ဒါက Stravinsky ရဲ့ ပထမဆုံး ကျေးလက်ဂီတကို အသုံးပြုမှု မဟုတ်ဘူး။

Born in a small town outside of St. Petersburg in 1882,

၁၈၈၂ မှာ St. Petersburg အပြင်ဘက် နယ်မြိုလေးတစ်ခုမှာ မွေးဖွားခဲ့တဲ့

Stravinsky’s reputation was cemented with the lush ballet "The Firebird."

Stravinsky ရဲ့ ဂုဏ်သတင်းဟာ "The Firebird" စွဲမက်ဖွယ် ဘဲလေးအကနဲ့ ခိုင်မာစေခဲ့တယ်။

Based on a Russian fairytale,

ရုရှား နတ်သမီးပုံပြင်ကို အခြေခံတဲ့

this production was steeped in Stravinsky’s fascination

ဒီတင်ဆက်မှုဟာ Stravinsky ရဲ့ စွဲလမ်းခြင်းမှာ

with folk culture.

ရိုးရာ ယဉ်ကျေးမှုနဲ့စိမ့်ဝင်တယ်

But he plotted a wilder project in "The Rite of Spring,"

ဒါပေမဲ့ The Rite of Spring မှာ ဗာဟီရဝါဒီဓလေ့ရဲ့အရှိကို ထုတ်ဖို့

pushing folk and musical boundaries to draw out the rawness of pagan ritual.

ကျေးလက်နဲ့ ဂီတ နယ်နိမိတ်တွေကိုတွန်းဖယ်ကာ ပိုကြမ်းတဲ့ ပရောဂျက်တစ်ခုကို က​ြံစည်တယ်။

Stravinsky brought this reverie to life

Stravinsky က အနုပညာရှင် Nicholas Roerich နဲ့

in collaboration with artist Nicholas Roerich.

ပူးပေါင်းကာ ဒီအတွေးနယ်ချဲ့မှုကို အသက်သွင်းပေးခဲ့တယ်။

Roerich was obsessed with prehistoric times.

Roerich က သမိုင်းမတင်မီ ကာလတွေကို စွဲလမ်းနေသူပါ။

He had published essays about human sacrifice

သူဟာ လူသား ယစ်ပူဇော်မှုအကြောင်း စာတမ်းတွေ ထုတ်ဝေခဲ့ပြီး

and worked on excavations of Slavic tombs

အခင်းအကျင်းနဲ အဝတ်အစား ဒီဇိုင်းဆင်တာအပြင်

in addition to set and costume design.

Slavic အုတ်ဂူတွေ တူးဖော်မှုတွေကို လုပ်ဆောင်ခဲ့တယ်။

For "The Rite of Spring," he drew from Russian medieval art

"The Rite of Spring" အတွက် ရုရှား အလယ်ခေတ်အနုပညာနဲ့ ကချေသည်တွေရဲ့

and peasant garments to create costumes that hung awkwardly

ကိုယ်တွေပေါ်မှာကိုးရိုးကားရား ချိတ်ထားတဲ့ ဝတ်စုံတွေကို ဖန်တီးဖို့

on the dancers’ bodies.

လယ်သမား အထည်တွေကနေ ရေးဆွဲတယ်။

Roerich set them against vivid backdrops of primeval nature;

Roerich က ဒါတွေကို ကမ္ဘာဦး သဘာဝရဲ့ အထင်းသား နောက်ခံတွေနဲ့ ယှဉ်ပြီး ဆင်တယ်၊

full of jagged rocks, looming trees and nightmarish colors.

ထော်နေတဲ့ကျောက်တုံးတွေ၊ မိုးနေတဲ့ သစ်ပင် တွေ၊ မသတီစရာ အရောင်တွေနဲ့ပြည့်နေတာပါ။

Along with its dazzling sets and searing score,

၎င်းရဲ့ စူးရဲတဲ့ အပြင်အဆင်တွေနဲ့ ပူလောင်နေတဲ့ တေးသွားနဲ့အတူ

the original choreography for "The Rite of Spring"

"The Rite of Spring" အတွက် မူလ အကဗေဒဟာ

was highly provocative.

အတော်ကြီးကို နှိုးဆွပေးခဲ့တယ်။

This was the doing of legendary dancer Vaslav Nijinsky,

ဒါကို လုပ်နေတာက အထင်ကရ ကချေသည် Vaslav Nijinsky ပါ။

who developed dances to rethink “the roots of movement itself.”

'လှုပ်ရှားမှု ကိုယ်၌ရဲ့ ရင်းမြစ်တွေ'လို့ အကတွေကို ပြန်လည်တွေးခေါ်ဖို့ တီထွင်သူပါ။

Although Stravinsky later expressed frustration

Stravinsky ဟာ နောက်ပိုင်းမှာ Nijinsky ရဲ့ မရမနေခိုင်းတဲ့

with Nijinsky’s demanding rehearsals

ဇာတ်တိုက်တာတွေနဲ့ ဂီတကို တဇွတ်ထိုး

and single-minded interpretations of the music,

အဓိပ္ပာယ်ကောက်တာတွေကို စိတ်ပျက်မှုတွေကို ဖော်ပြခဲ့ပေမဲ့

his choreography proved as pioneering as Stravinsky’s composition.

သူ့အကဗေဒဟာ Stravinsky ရဲ့သီကုံးမှုလိုပဲ ခေတ်ရှေ့ပြေးနတာကို သက်သေပြခဲ့တယ်။

He contorted traditional ballet–

သူဟာ အစဉ်အလာ ဘဲလေးအကကို

to both the awe and horror of his audience,

သူ့ပရိသတ် အံ့ဩ၊ ကြောက်လန့်သွား လောက်အောင် ပုံဖျက်ပစ်ခဲ့တယ်။

many of whom expected the refinement and romance of the genre.

အများအပြားက ဒီအမျိုးအစားရဲ့ရည်မွန်မှုနဲ့ ကြည်နူးမှုကို မျှော်လင့်ခဲ့တာလေ။

The dancing in "The Rite of Spring" is agitated and uneven,

"The Rite of Spring" ထဲက ကခုန်ခြင်းဟာ ဖျော်ဖြေသူတွေရဲ့ သရဲပူးသလို

with performers cowering, writhing and leaping about as if possessed.

တွန့်ဆုတ်လိုက်၊ လူးလွန့်လိုက် ခုန်လိုက်နဲ​့ လှုံ့ဆော်ကာ တုန်ယင်စေတယ်။

Often, the dancers are not one with the music

မကြာခဏ ကချေသည်တွေဟာ ဂီတ အလိုက်အတိုင်းမဟုတ်ပေမဲ့

but rather seem to struggle against it.

ဂီတကို ဆန့်ကျင် ရုန်းကန်တာ ပိုဆန်တယ်။

Nijinsky instructed them to turn their toes inwards

Nijinsky သူတို့ကို ခြေချောင်းတွေကို အတွင်းဘက်လှည့်ဖို့နဲ့

and land heavily after jumps, often off the beat.

မကြာခဏ စီးချက်အကြွနဲ့ ခုန်အပြီးမှာ လေးလံစွာ ကျဖို့ ညွှန်ကြားထားတယ်။

For the final, frenzied scene,

အပြီးသတ် သွေးရူးသွေးတန်း ပြကွက်အတွက်

a woman dances herself to death to loud bangs and jarring strings.

မိန်းမတစ်ယောက်ဟာ ကျယ်လောင်တဲ့ ဆောင့်သံတွေ၊ ထိတ်လန့်ဖွယ် ကြိုးသံတွေနဲ့ သေတဲ့အထိ ကတယ်။

The ballet ends abruptly on a harsh, haunting chord.

ဘဲလေးကပွဲဟာ စူးရှ၊ ခြောက်လှန့်တဲ့ အသံတွဲတစ်ခုနဲ့ မပြေမပြစ် ဆုံးသွားတယ်။

Today, "The Rite of Spring"

ဒီနေ့မှာ "The Rite of Spring" ဟာ

remains as chilling as its controversial debut,

၎င်းရဲ့ အငြင်းပွားဖွယ် အစလိုပဲ ကျောချမ်းစရာ ဖြစ်တုန်းဆိုပေမဲ့

but the shockwaves of the original work continue to resound and inspire.

မူလ လက်ရာရဲ့ ဂယက်လှိုင်းပြင်းတွေကတော့ ဆက်လက် ပဲ့တင်၊ စေ့ဆော်ဆဲပါ။

You can hear Stravinsky’s influence in modern jazz’s dueling rhythms,

ခေတ်ပေါ် ဂျပ်ဇ်ရဲ့ ယှဉ်တွဲနေတဲ့ စည်းချက်တွေ၊ရှေးရိုးဆန်တဲ့ ဂန္ထဝင်ဂီတနဲ့

folky classical music, and even film scores for horror movies,

သရဲကားတွေအတွက် ဇာတ်ဝင်တေးတွေမှာတောင် Stravinsky ရဲ ဩဇာလွှမ်းမှုကိုကြားနိုင်တယ်။

which still illicit a riotous audience response.

ဒါက ရုန်းဆန်ခတ် ပရိသတ် တုံ့ပြန်မှုတစ်ခုကို ချိုးဖောက်နေစေတုန်းပါ။