These companies with no CEO are thriving

Translator: Phuu Pwint Thura Reviewer: Sanntint Tint

There's a grocery store in Brooklyn, New York,

New York မြို့ Brooklynမှာ ဧရိယာတစ်ဝီုက်က ကုန်စုံဆိုင်တွေရဲ့ ၁ စတုရန်းပေအတွင်းမှာ

with sales per square foot 4 times as high as any other grocery store

ရောင်းနိုင်မှုထက် ၄ ဆပိုများတဲ့

in the area.

ဆိုင်တစ်ခုရှိတယ်။

10,000 people work there, and it doesn’t have a CEO.

ဒီမှာ လူပေါင်း ၁၀၀၀၀ အလုပ်လုပ်လျက်ရှိပြီး CEO မရှိပါဘူး။

This place is the Park Slope Food Co-op,

သူ့နာမည်က Park Slope Food Co-op ဖြစ်ပြီး

and it’s one of 3 million cooperatives, or co-ops for short, around the world.

ကမ္ဘာအနှံ့မှာရှိတဲ့ သမဝါယမ အတိုကောက်အနေနဲ့

သ/မလို့ခေါ်တဲ့ ၃ သန်းထဲမှာပါတယ်။

Co-ops are a big part of the global economy:

သ/မ လုပ်ငန်းတွေက ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးရဲ့ အပိုင်းကြီးတစ်ခုဖြစ်ပြီး

they employ 280 million people— 10% of the world’s workforce

ကမ္ဘာ့လုပ်အားရဲ့ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းရှိတဲ့ လူပေါင်း သန်း၂၈၀ ကို အလုပ်ခန့်ထားတယ်၊

and the equivalent of over $2 trillion flow through their doors every year.

နှစ်စဥ်ပျမ်းမျှ၀င်ငွေ ‌အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂ ထရီလီယျံရှိတယ်။

How is it possible that a business with 10,000 workers doesn’t have a CEO?

၀န်ထန်း ၁ သောင်းတောင်ရှိတဲ့ လုပ်ငန်းမှာ CEO မရှိဘူးဆိုတာ ဘယ်လိုဖြစ်နိုင်မှာလဲ။

ဒီမေးခွန်းကိုဖြေဖို့ သ/မက ဘာလဲ၊ဘာကြောင့် တည်ထောင်ခဲ့တာလဲဆိုတာ အရင်သိရပါမယ်။

To answer that, we have to talk about what a co-op is and why they were founded.

Let’s rewind to 1844.

၁၈၈၄ ခုနှစ်ကို ပြန်သွားကြရအောင်။

Rochdale, Englandက ရက်ကန်းသမား၂၈ ယောက်စုပြီး

A group of 28 weavers in Rochdale, England

မျှတူပိုင်နိုင်မယ့် ဆိုင်တစ်ဆိုင်ကို အတူတကွတည်ထောင်ကြတယ်။

came together to create and co-own a store.

By buying in bulk directly from suppliers, they could negotiate prices,

ကုန်သွင်းသူတွေကနေ တိုက်ရိုက် ကုန်တွေ လက်ကား၀ယ်တဲ့အခါ စျေးဆစ်နိုင်တဲ့အတွက်

which allowed all of them to buy stuff they couldn't otherwise afford.

သာမန်တစ်ဦးတည်း၀ယ်ဖို့ မတတ်နိုင်တဲ့ ကုန်တွေကို ၀ယ်ကြတယ်။

သူတို့ဟာဆိုင်ကို စည်းလုံးစွာ ဒီမိုကရေစီနည်းကျ စီမံခဲ့ကြတယ်၊

They ran the store collectively and democratically,

which was remarkable at the time.

ထိုစဥ်ကာလတုန်းကတော့ ဒီနည်းစနစ်ဟာ အံ့သြစရာဖြစ်နေတယ်။

The Rochdale Society of Equitable Pioneers wasn't the world's first co-op,

Rochdale Society of Equitable Pioneers က ကမ္ဘာ့ပထမဆုံး သ/မ ကုမ္ပဏီမဟုတ်ပေမဲ့

but it was the first to publicize its principles—

ယနေ့‌ခေတ် သ/မ ကုမ္ပဏီတွေလိုက်နာဖို့ စည်းကမ်းတွေကို

ပထမဆုံး လူသိရှင်ကြားထုတ်ဖော်ခဲ့တယ်။

principles that guide co-ops to this day.

Today, there are all kinds of co-ops:

ယနေ့မှာတော့ သ/မ အမျိုးအစားပေါင်း များစွာရှိပါတယ်။

REI in the US and S-Group in Finland are large consumer co-ops.

USက REI၊ Finlandက S-Group တို့ဟာ စားသုံးသူ သ/မကြီးတွေဖြစ်တယ်။

Credit unions and mutual insurance companies are financial sector co-ops.

Credit union တွေ၊ အာမခံကုမ္ပဏီတွေကတော့ ဘဏ္ဍာရေး သ/မတွေပါ။

And when farmers or other producers come together, that's a producer co-op.

လယ်သမားတွေနဲ့ ကုန်ထုတ်လုပ်သူတွေ စုပေါင်းလုပ်ကိုင်ရင် ထုတ်လုပ်သူ သ/မပါ။

Spain က Mondragon၊ California Berkeley ကThe Cheeseboard ကုမ္ပဏီတို့ဟာ

And then there are worker co-ops,

like Mondragon in Spain or The Cheeseboard in Berkeley, California,

ဒေသခံတွေ အလုပ်ရအောင်ရည်ရွယ်ပြီး တည်ထောင်ထားတဲ့ အလုပ်သမား သ/မတွေပါ။

which are founded to provide jobs to people in the community.

Some consumer co-ops, like Park Slope,

စားသုံးသူ သ/မ တစ်ခုဖြစ်တဲ့ Park Slope ကုမ္ပဏီက

require their members to work shifts in the store.

အဖွဲ့၀င်တွေကို ဆိုင်မှာ အလုပ်လုပ်စေတယ်။

In exchange for their work, members pay 15 to 50% less for groceries,

အလဲအလှယ်အနေနဲ့ ၀ယ်တဲ့ပစ္စည်းတွေကို ၁၅% မှ ၅၀% အထိလျှော့စျေးရပြီး

and they influence what products are— or aren’t— sold there.

ဘယ်ပစ္စည်းတွေရောင်းသင့် မရောင်းသင့်ကိုလည်း ဆုံးဖြတ်ခွင့်ရှိကြတယ်။

Three crucial things to know about co-ops:

သ/မ အကြောင်း မဖြစ်မနေသိရမယ့် အချက်(၃)ချက်ရှိတယ်၊

first, all co-ops are jointly owned by their members,

ပထမအချက်ကတော့ သ/မတိုင်းကို အဖွဲ့၀င်တွေက ပူးတွဲပိုင်ဆိုင်ကြပြီး

whether those members are consumers, producers, workers, or whoever.

စားသုံးသူ၊ ထုတ်လုပ်သူ၊ ၀န်ထမ်းစတဲ့ မည်သူမဆို အဖွဲ့၀င်ဖြစ်နိုင်တယ်။

Unlike traditional companies, which can have outside shareholders,

ပြင်ပအစုရှင်တွေပါတဲ့ သမာရိုးကျ ကုမ္ပဏီတွေနဲ့ မတူတာကတော့

all owners of a co-op are also members.

သ/မ ပိုင်ရှင်တိုင်းဟာ အဖွဲ့၀င်တွေ ဖြစ်နေခြင်းပါ။

ဒုတိယအချက် သ/မ ကုမ္ပဏီတွေဟာ အမြတ်အများကြီးရဖို့ တည်ထောင်ထားတာမဟုတ်ဘူး။

Second, co-ops are not founded to maximize profit.

Many do turn a significant profit, but that’s not their core mission.

အများစုက အမြတ်သိသိသာသာကျန်ပေမဲ့ ဒါက အဓိကရည်ရွယ်ချက်မဟုတ်ပါ။

So evaluating a co-op purely by traditional business metrics

ဒါကြောင့် သ/မတွေကို သမားရိုးကျ ကုမ္ပဏီတွေလို တန်ဖိုးဖြတ်လိုက်တာက

ignores the most important reason for their existence:

သူတို့ဖြစ်တည်နေမှုရဲ့ အရေးအပါဆုံး အကြောင်းပြချက်ပါ။

အဖွဲ့၀င်တွေအပေါ်ဘယ်လိုအကျိုးပြုစေပုံကို လျစ်လျူရှုလိုက်သလိုပါပဲ။

how well do they serve their members?

And third: co-ops are controlled democratically by their members.

တတိယအချက်-သ/မ တွေကို အဖွဲ့၀င်တွေက ဒီမိုကရေစီနည်းကျစီမံကြတယ်။

But how do decisions get made?

ဒါပေမဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ဘယ်လိုချကြလဲ။

It varies.

အမျိုးမျိုးရှိပါတယ်။

At a small worker co-op like The Cheeseboard,

The Cheeseboard လို အလုပ်သမား သ/မ အသေးလေးတွေမှာ

day-to-day operational decisions are just made by the workers.

နေ့စဥ်လုပ်ငန်းလည်ပတ်ဖို့ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို ၀န်ထမ်းတွေကပဲ သတ်မှတ်တယ်။

As co-ops get larger, they do institute some form of leadership or management.

သ/မတွေအရွယ်ကြီးလာတာနဲ့အမျှ ဦးဆောင်ဖို့၊ စီမံဖို့ အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုကိုတည်ထောင်တယ်။

Park Slope has a general manager who leads the 80 or so employees.

Park Slope ကုမ္ပဏီမှာ ၀န်ထမ်း ၈၀နီပါးကို အုပ်ချုပ်တဲ့အထွေထွေမန်နေဂျာတစ်ယောက်ရှိတယ်။

And the largest network of worker and consumer co-ops in the world,

အလုပ်သမားနဲ့ စားသုံးသူ သ/မတွေ စုပေါင်းထားတဲ့ ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး

Mondragon, has a president and managers who lead

Mondragon ကတော့ ဥက္ကဋ္ဌတစ်ဦးနဲ့ မန်နေဂျာတွေရှိပြီး

ပျှမ်းမျှ ပိုင်ရှင်၀န်ထမ်းပေါင်း၃သောင်းနဲ့ စာချုပ်နဲ့ခန့်ထားတဲ့၀န်ထမ်း၅သောင်းကို

the roughly 30,000 worker-owners and 50,000 contract workers.

ဦးဆောင်တယ်။

But leadership roles in a co-op are very different than in a traditional company.

သ/မတွေရဲ့ ခေါင်းဆောင်တာ၀န်တွေဟာ သမာရိုးကျ ကုမ္ပဏီတစ်ခုနဲ့မတူပါဘူး။

The leadership implements policies that its members or worker-owners

ခေါင်းဆောင်ရာမှာ ပိုင်ရှင်၀န်ထမ်းတွေ မဲပေးဆုံးဖြတ်ထားတဲ့ မူဝါဒတွေကို

have agreed upon, by vote.

အသုံးပြုရပါတယ်။

And at Mondragon workers, can vote to fire the president.

Mondragon မှာဆို ၀န်ထမ်းတွေဟာ ဥက္ကဋ္ဌကို မဲပေးပြီးဖြုတ်ချနိုင်တယ်။

At a co-op, there’s no single person

သ/မတွေမှာ သာမန်ကုမ္ပဏီတစ်ခုရဲ့ CEO ရာထူးလို

with overarching, top-down power over everyone else,

အထက်ကအောက်ကို လွှမ်းမိုးအုပ်ချုပ်ချယ်လှယ်နိုင်တဲ့

လူတစ်ဦးတစ်ယောက်မှ မရှိဘူး။

like a CEO would have in a traditional company.

သ/မတွေနဲ့ သာမာန်ကုမ္ပဏီတွေတူတာကတော့ ကုမ္ပဏီတစ်ခုလုံးနဲ့ဆိုင်တဲ့

Meanwhile, in both co-ops and traditional companies,

major company-wide decisions are made by voting.

အရေးကြီးဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို မဲပေးဆုံးဖြတ်ခြင်းဖြစ်တယ်။

But who votes and how is wildly different.

ဘယ်သူတွေ မဲပေးတယ်၊ဘာကြောင့် မဲပေးတယ် ဆိုတာကတော့ အလွန်ကွဲပြားပါတယ်။

In a traditional company, voting rights usually come with shares of stock.

သာမန်ကုမ္ပဏီမှာ ရှယ်ယာပိုင်သူတွေသာ မဲပေးနိုင်တယ်။

ရှယ်ယာများများပိုင်လေ၊ မဲများများပေးနိုင်လေဖြစ်ပါတယ်။

The more shares you own, the more votes you have.

ဥပမာအနေနဲ့ Google ရဲ့ပိုင်ရှင် Alphabet ကုမ္ပဏီဟာ

Take Alphabet, the parent company of Google:

there are thousands of shareholders,

သူ့မှာ ရှယ်ယာပိုင်သူ ထောင်ပေါင်းများစွာရှိပေမဲ့

but the two founders control 51% of the votes

တည်ထောင်သူနှစ်ဦးက မဲတွေရဲ့ ၅၁% ကို ပိုင်တာကြောင့်

and therefore the direction of the company.

ကုမ္ပဏီရဲ့ ဦးတည်ရာကို ထိန်းချုပ်ထားတယ်။

In a co-op, every member has the right to vote,

သ/မမှာတော့ အဖွဲ့၀င်တိုင်းဟာ မဲပေးနိုင်ပြီး

and in most co-ops, every member gets one vote.

သ/မအများစုမှာ အဖွဲ့၀င်တစ်ဦးတိုင်း မဲတစ်ခုရတယ်။

That difference results in radically different policies

ဒီမတူညီမှုကြောင့်သ/မနဲ့ သာမန် ကုမ္ပဏီက မူဝါဒတွေ

than you’d find at traditional companies.

အကြီးအကျယ် ခြားနားစေတယ်။

For example, Mondragon limits the salaries of its management

ဥပမာအနေနဲ့ Mondragon မှာ မန်နေဂျာတွေရဲ့လစာဟာ

to about 6 times what the lowest paid worker makes.

လစာအနိမ့်ဆုံးရတဲ့ အလုပ်သမားတွေထက် ၆ဆသာပိုတယ်။

In Spain, CEOs of traditional companies make, on average,

Spainက သာမန်ကုမ္ပဏီတွေက CEO တွေရဲ့ပျှမ်းမျှ လစာဟာ

143 times as much as a typical worker.

ပုံမှန်အလုပ်သမားတစ်ယောက်လစာထက် ၁၄၃ ဆတောင်ပိုများတယ်။

At Park Slope, there’s a monthly general meeting,

Park Slope မှာ အဖွဲ့၀င်တိုင်း အဆိုပြုချက်တွေကို လာရောက်မဲပေးနိုင်တဲ့

where any member can show up to vote,

လစဥ် အစည်းအဝေးတစ်ခုရှိပြီး

and a motion needs a simple majority to pass.

အများသဘောတူချက် ရဖို့လိုတယ်။

It then gets taken up by the Board of directors,

ပြီးနောက် ၄င်းအဆိုပြုချက်ကို အဖွဲ့၀င်တွေနဲ့ဖွဲ့စည်းထားတဲ့

which is composed of co-op members, for official approval.

ဒါရိုက်တာဘုတ်အဖွဲ့က တရား၀င် အတည်ပြုတယ်။

The Cheeseboard မှာပိုင်ရှင်၀န်ထမ်းတွေက အရေးကြီးဆုံးဖြတ်ချက်တွေကိုအများသဘောတူအောင်

At The Cheeseboard, the worker-owners try to reach consensus on major decisions.

ကြိုးစားကြတယ်။

This means that some decisions can take a long time.

ဆိုလိုတာကတော့ အချို့ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ အတည်ပြုဖို့ အချိန်ကြာနိုင်တာပါ။

For example, in the late 1970s,

ဥပမာအားဖြင့် ၁၉၇၀ နှစ်လွန်နှောင်းပိုင်းမှာ

the workers debated whether to post a sign outside declaring

The Cheeseboard ဟာ စုပေါင်းလုပ်ငန်းတစ်ခု လို့ရေးထားတဲ့ ဆိုင်းဘုတ်ကို

that The Cheeseboard was a collective for one and a half years.

ထားသင့်၊မထားသင့်ကြောင်း ၀န်ထမ်းတွေ ၁နှစ်ခွဲကြာအောင် ငြင်းခုံခဲ့ကြတယ်။

But the extensive discussion, and disagreements,

ဆွေးနွေးမှု၊ သဘောမတူမှုပေါင်း များစွာပြီးနောက်မှာတော့

around that decision made it a solid one—

ဆုံးဖြတ်ချက် အခိုင်အမာချလိုက်တယ်။

The Cheeseboard still advertises the fact that it’s a collective

The Cheeseboard ဟာ စုပေါင်းလုပ်ငန်းဖြစ်ကြောင်းကြေညာလာတာ

almost 50 years later.

နှစ်ပေါင်း ၅၀ လောက်ရှိနေပါပြီ။

And that’s not all that’s working well at co-ops.

သ/မတွေရဲ့ ကောင်းကျိုးတွေက ဒီတစ်မျိုးတည်းမဟုတ်ဘူး။

Studies in the UK show that co-op start-ups are almost half as likely

UK က လေ့လာမှုတစ်ခုအရ သ/မတွေဟာ ၅ နှစ်အတွင်း သာမန်ကုမ္ပဏီတစ်ခုထက်

to close within five years as traditional businesses.

ပိုမြန်မြန် အရင်းကျေနိုင်ကြောင်း တွေ့ရပါတယ်။

And in one study, researchers polled 600 workers

လေ့လာမှုတစ်ခုမှာ သုတေသီတွေဟာ အိမ်တိုင်ရာရောက်ဆေးကုသတဲ့

at two in-home healthcare businesses:

အလုပ်သမား သ/မတစ်ခုအနေနဲ့ ၀န်ထမ်းပေါင်း ၆၀၀ကို

one was a worker co-op and the other was a traditional company.

စစ်တမ်းကောက်ယူကြည့်တယ်။

The workers did similar work with similar salaries.

၀န်ထမ်းအားလုံး တူညီတဲ့ တာ၀န်တွေကို တူညီတဲ့ လစာတွေနဲ့ လုပ်ကြတယ်။

The biggest difference?

အကြီးမားဆုံး ခြားနားချက်ကတော့

Co-op workers were about 40% happier with their jobs.

သ/မ၀န်ထမ်းတွေဟာ အလုပ်ခွင်မှာ ၄၀% ပိုပျော်ကြတာပါပဲ။