These companies with no CEO are thriving

Tłumaczenie: Agnieszka Grabowska Korekta: Ola Królikowska

There's a grocery store in Brooklyn, New York,

Sklep spożywczy na Brooklynie w Nowym Jorku

with sales per square foot 4 times as high as any other grocery store

ma na metr kwadratowy 4 razy większe obroty niż jakikolwiek inny taki sklep

in the area.

w okolicy.

10,000 people work there, and it doesn’t have a CEO.

Pracuje w nim 10 tysięcy osób i nie ma dyrektora.

This place is the Park Slope Food Co-op,

To miejsce to Park Slope Food Co-op

and it’s one of 3 million cooperatives, or co-ops for short, around the world.

i jest jedną z trzech milionów spółdzielni na całym świecie.

Co-ops are a big part of the global economy:

Spółdzielnie są ważną częścią globalnej gospodarki.

they employ 280 million people— 10% of the world’s workforce

Zatrudniają 280 milionów osób, czyli 10% światowej siły roboczej,

and the equivalent of over $2 trillion flow through their doors every year.

a przez ich drzwi co roku przepływa równowartość ponad dwóch bilionów dolarów.

How is it possible that a business with 10,000 workers doesn’t have a CEO?

Jak to możliwe, że firma licząca 10 tysięcy pracowników nie ma dyrektora?

To answer that, we have to talk about what a co-op is and why they were founded.

Najpierw musimy zrozumieć, czym jest spółdzielnia i dlaczego została założona.

Let’s rewind to 1844.

Cofnijmy się do 1844 roku.

A group of 28 weavers in Rochdale, England

Grupa 28 tkaczy w Rochdale w Anglii

came together to create and co-own a store.

połączyła się, żeby stworzyć i współprowadzić sklep.

By buying in bulk directly from suppliers, they could negotiate prices,

Kupując hurtowo bezpośrednio od dostawców, mogli negocjować ceny,

which allowed all of them to buy stuff they couldn't otherwise afford.

co pozwalało im kupować rzeczy, na które inaczej nie byłoby ich stać.

They ran the store collectively and democratically,

Prowadzili sklep razem i demokratycznie,

which was remarkable at the time.

co na tamte czasy było niespotykane.

The Rochdale Society of Equitable Pioneers wasn't the world's first co-op,

“Rochdale Society of Equitable Pioneers” nie było pierwszą spółdzielnią na świecie,

but it was the first to publicize its principles—

ale jako pierwsza opublikowała swoje zasady.

principles that guide co-ops to this day.

Zasady, które służą spółdzielniom do dziś.

Today, there are all kinds of co-ops:

Obecnie jest wiele rodzajów spółdzielni.

REI in the US and S-Group in Finland are large consumer co-ops.

REI w USA i S-Group w Finlandii to duże spółdzielnie konsumenckie.

Credit unions and mutual insurance companies are financial sector co-ops.

Unie kredytowe i towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych

to spółdzielnie sektora finansowego,

And when farmers or other producers come together, that's a producer co-op.

a zrzeszeni rolnicy albo inni producenci tworzą spółdzielnię producentów.

And then there are worker co-ops,

Istnieją też spółdzielnie pracy,

like Mondragon in Spain or The Cheeseboard in Berkeley, California,

takie jak The Cheeseboard w Berkeley w Kalifornii czy Mondragon w Hiszpanii,

which are founded to provide jobs to people in the community.

założone, żeby zapewnić miejsca pracy w danej społeczności.

Some consumer co-ops, like Park Slope,

Niektóre spółdzielnie konsumenckie, jak Park Slope,

require their members to work shifts in the store.

wymagają od członków pracy w sklepie na zmiany.

In exchange for their work, members pay 15 to 50% less for groceries,

W zamian członkowie płacą od 15 do 50% mniej za zakupy

and they influence what products are— or aren’t— sold there.

i mają wpływ na produkty sprzedawane w sklepie.

Three crucial things to know about co-ops:

Trzy ważne informacje o spółdzielniach.

first, all co-ops are jointly owned by their members,

Po pierwsze wszystkie spółdzielnie są wspólną własnością ich członków,

whether those members are consumers, producers, workers, or whoever.

nieważne czy są oni konsumentami, producentami czy kimkolwiek innym.

Unlike traditional companies, which can have outside shareholders,

Wszyscy właściciele spółdzielni są jednocześnie jej członkami,

all owners of a co-op are also members.

w odróżnieniu od zwykłych firm, które mogą mieć zewnętrznych udziałowców.

Second, co-ops are not founded to maximize profit.

Po drugie spółdzielnie nie są zakładane w celu maksymalizacji zysku.

Many do turn a significant profit, but that’s not their core mission.

Wiele z nich osiąga znaczne zyski, ale nie jest to ich główny cel.

So evaluating a co-op purely by traditional business metrics

Więc ocena spółdzielni tylko według tradycyjnych wskaźników biznesowych

ignores the most important reason for their existence:

pomija najważniejszy powód jej istnienia,

how well do they serve their members?

czyli jak dobrze służy swoim członkom?

And third: co-ops are controlled democratically by their members.

Po trzecie spółdzielnie są zarządzane demokratycznie przez członków.

But how do decisions get made?

Jak podejmowane są decyzje?

It varies.

Różnie.

At a small worker co-op like The Cheeseboard,

W małych spółdzielniach pracy, jak The Cheeseboard,

day-to-day operational decisions are just made by the workers.

to pracownicy podejmują codzienne decyzje operacyjne.

As co-ops get larger, they do institute some form of leadership or management.

Większe spółdzielnie wprowadzają jakąś formę kierownictwa albo zarządu.

Park Slope has a general manager who leads the 80 or so employees.

Park Slope ma prezesa, który kieruje około 80 pracownikami.

And the largest network of worker and consumer co-ops in the world,

Mondragon, największa na świecie sieć spółdzielni pracy i konsumenckich,

Mondragon, has a president and managers who lead

ma prezesa i kierowników nadzorujących około 30 tysięcy pracowników-właścicieli

the roughly 30,000 worker-owners and 50,000 contract workers.

i 50 tysięcy pracowników kontraktowych.

But leadership roles in a co-op are very different than in a traditional company.

Ale role przywódcze w spółdzielni są zupełnie inne niż te w tradycyjnej firmie.

The leadership implements policies that its members or worker-owners

Kierownictwo wdraża politykę, którą pracownicy-właściciele

have agreed upon, by vote.

zaakceptowali w drodze głosowania.

And at Mondragon workers, can vote to fire the president.

W Mondragon pracownicy mogą głosować za zwolnieniem prezesa.

At a co-op, there’s no single person

W spółdzielni nie ma jednej osoby mającej odgórną władzę nad resztą,

with overarching, top-down power over everyone else,

like a CEO would have in a traditional company.

tak jak dyrektor w tradycyjnej firmie.

Meanwhile, in both co-ops and traditional companies,

Ale tak samo jak w tradycyjnych firmach,

major company-wide decisions are made by voting.

główne decyzje dotyczące całej firmy są wynikiem głosowania.

But who votes and how is wildly different.

Ale to kto i jak głosuje różni się diametralnie.

In a traditional company, voting rights usually come with shares of stock.

W tradycyjnej firmie prawo do głosowania zazwyczaj wiąże się z akcjami.

The more shares you own, the more votes you have.

Im więcej akcji się posiada, tym więcej ma się głosów.

Take Alphabet, the parent company of Google:

Na przykład w Alphabet, firmie matce Google,

there are thousands of shareholders,

są tysiące udziałowców,

but the two founders control 51% of the votes

ale dwóch założycieli kontroluje 51% głosów,

and therefore the direction of the company.

a tym samym kierunek rozwoju firmy.

In a co-op, every member has the right to vote,

W spółdzielni każdy członek ma prawo głosować

and in most co-ops, every member gets one vote.

i zazwyczaj każdy ma jeden głos.

That difference results in radically different policies

Ta różnica prowadzi do radykalnie innej polityki

than you’d find at traditional companies.

od tej w tradycyjnych firmach.

For example, Mondragon limits the salaries of its management

Na przykład Mondragon ogranicza pensje kierownictwa

to about 6 times what the lowest paid worker makes.

do około sześciokrotności pensji najniżej opłacanego pracownika.

In Spain, CEOs of traditional companies make, on average,

W Hiszpanii dyrektorzy tradycyjnych firm zarabiają średnio

143 times as much as a typical worker.

143 razy więcej niż przeciętny pracownik.

At Park Slope, there’s a monthly general meeting,

W Park Slope co miesiąc jest walne zgromadzenie,

where any member can show up to vote,

na którym każdy członek może zagłosować,

and a motion needs a simple majority to pass.

a wniosek potrzebuje większości, żeby przejść.

It then gets taken up by the Board of directors,

Następnie trafia do zarządu złożonego z członków spółdzielni

which is composed of co-op members, for official approval.

w celu oficjalnego zatwierdzenia.

At The Cheeseboard, the worker-owners try to reach consensus on major decisions.

W The Cheeseboard pracownicy-właściciele

dążą do konsensusu w sprawie ważnych decyzji.

This means that some decisions can take a long time.

Dlatego podejmowanie niektórych decyzji może długo trwać.

For example, in the late 1970s,

Na przykład pod koniec lat 70.

the workers debated whether to post a sign outside declaring

pracownicy przez półtora roku debatowali nad tym,

that The Cheeseboard was a collective for one and a half years.

czy wywiesić na zewnątrz znak informujący, że The Cheeseboard jest spółdzielnią.

But the extensive discussion, and disagreements,

Ale ta długa dyskusja i spory

around that decision made it a solid one—

sprawiły, że decyzja była dobrze podjęta.

The Cheeseboard still advertises the fact that it’s a collective

Firma ta 50 lat później

almost 50 years later.

nadal reklamuje swoją kolektywność.

And that’s not all that’s working well at co-ops.

To nie wszystkie pozytywne aspekty spółdzielni.

Studies in the UK show that co-op start-ups are almost half as likely

Według badań z Wielkiej Brytanii ryzyko zamknięcia się nowo powstałej spółdzielni

to close within five years as traditional businesses.

w ciągu 5 lat jest o połowę mniejsze niż zwykłej firmy.

And in one study, researchers polled 600 workers

W jednym z badań naukowcy przepytali 600 pracowników

at two in-home healthcare businesses:

dwóch firm oferujących domową opiekę zdrowotną,

one was a worker co-op and the other was a traditional company.

jedna była spółdzielnią pracy, a druga tradycyjną firmą.

The workers did similar work with similar salaries.

Pracownicy wykonywali podobną pracę za podobną wypłatę.

The biggest difference?

Największa różnica?

Co-op workers were about 40% happier with their jobs.

Pracownicy spółdzielni byli o około 40% bardziej zadowoleni ze swojej pracy.