These companies with no CEO are thriving

Translator: Dinh Lieu Vu

There's a grocery store in Brooklyn, New York,

Có một tiệm tạp hóa ở Brooklyn, New York,

with sales per square foot 4 times as high as any other grocery store

với doanh số bán hàng trên mỗi foot vuông cao gấp bốn lần so với bất kì cửa tiệm nào

in the area.

ở cùng khu vực.

10,000 people work there, and it doesn’t have a CEO.

10,000 người làm việc tại đó, và họ không có giám đốc điều hành.

This place is the Park Slope Food Co-op,

Đó chính là hợp tác xã thực phẩm Park Slope,

and it’s one of 3 million cooperatives, or co-ops for short, around the world.

và nó là một trong ba triệu hợp tác xã, gọi tắt là HTX, trên khắp thế giới.

Co-ops are a big part of the global economy:

Các HTX là một phần lớn trong nền kinh tế toàn cầu:

they employ 280 million people— 10% of the world’s workforce

chúng tạo ra việc làm cho 280 triệu người– chiếm 10% nguồn lao động của thế giới

and the equivalent of over $2 trillion flow through their doors every year.

và tương đương với hơn hai triệu USD chảy qua cánh cửa của các HTX mỗi năm.

How is it possible that a business with 10,000 workers doesn’t have a CEO?

Làm sao một doanh nghiệp với 10,000 người

có thể hoạt động mà chẳng cần giám đốc điều hành?

To answer that, we have to talk about what a co-op is and why they were founded.

Để trả lời được,

chúng ta phải bàn về HTX là gì và tại sao chúng được thành lập.

Let’s rewind to 1844.

Hãy ngược về năm 1844.

A group of 28 weavers in Rochdale, England

Một nhóm thợ dệt gồm 28 người ở Rochdale, nước Anh

came together to create and co-own a store.

đã cùng nhau lập ra một cửa tiệm.

By buying in bulk directly from suppliers, they could negotiate prices,

Nhờ thu mua trực tiếp số lượng lớn từ nhà cung cấp,

họ có thể thương lượng giá cả,

which allowed all of them to buy stuff they couldn't otherwise afford.

điều mà cho phép tất cả mua vải len mà từng cá nhân không đủ khả năng chi trả.

They ran the store collectively and democratically,

Họ vận hành cửa tiệm một cách tập thể và dân chủ,

which was remarkable at the time.

điều mà đáng chú ý vào thời điểm đó.

The Rochdale Society of Equitable Pioneers wasn't the world's first co-op,

Hiệp hội những người tiên phong– công bằng Rochdale

không phải là HTX đầu tiên của thế giới,

but it was the first to publicize its principles—

nhưng họ là HTX đầu tiên công khai nguyên tắc của mình–

principles that guide co-ops to this day.

những nguyên tắc mà dẫn dắt các HTX đến ngày nay.

Today, there are all kinds of co-ops:

Cho tới giờ, có nhiều kiểu HTX:

REI in the US and S-Group in Finland are large consumer co-ops.

REI ở Hoa Kỳ và S-Group ở Phần Lan là các HTX tiêu dùng lớn.

Credit unions and mutual insurance companies are financial sector co-ops.

Các tổ chức tín dụng và bảo hiểm tương hỗ là những HTX khu vực tài chính.

And when farmers or other producers come together, that's a producer co-op.

Và khi những nhà nông hay nhà sản xuất tập hợp cùng nhau, đó là một HTX sản xuất.

And then there are worker co-ops,

Rồi thì có những HTX công nhân,

like Mondragon in Spain or The Cheeseboard in Berkeley, California,

như Mondragon ở Tây Ban Nha hay The Cheeseboard ở Berkeley, California,

which are founded to provide jobs to people in the community.

được thành lập để đem đến việc làm cho mọi người trong cộng đồng.

Some consumer co-ops, like Park Slope,

Vài HTX tiêu dùng, như Park Slope,

require their members to work shifts in the store.

yêu cầu các thành viên làm việc theo ca ở cửa tiệm.

In exchange for their work, members pay 15 to 50% less for groceries,

Đổi lại với công việc của mình,

các thành viên chi trả ít hơn từ 15 tới 50% cho các mặt hàng,

and they influence what products are— or aren’t— sold there.

và chúng ảnh hưởng đến những gì các sản phẩm

được— hoặc không được— bán.

Three crucial things to know about co-ops:

Ba điều cốt lõi để nhận biết các HTX:

first, all co-ops are jointly owned by their members,

đầu tiên, tất cả các HTX đều sở hữu chung bởi chính các thành viên,

whether those members are consumers, producers, workers, or whoever.

nơi mà họ chính là người tiêu dùng, nhà sản xuất, nhân viên, hay bất kì ai.

Khác với các công ty truyền thống, nơi mà có thể có các cổ đông bên ngoài,

Unlike traditional companies, which can have outside shareholders,

all owners of a co-op are also members.

toàn bộ ông chủ của một HTX chính là các thành viên của nó.

Second, co-ops are not founded to maximize profit.

Thứ hai, các HTX không được thành lập để tối đa hóa lợi nhuận.

Many do turn a significant profit, but that’s not their core mission.

Nhiều người đổi về một lợi nhuận đáng kể,

nhưng đó không phải là điều cốt lõi của các HTX.

So evaluating a co-op purely by traditional business metrics

Vậy nên đánh giá thuần túy một HTX qua các số liệu kinh doanh truyền thống

ignores the most important reason for their existence:

sẽ bỏ qua lý do tồn tại quan trọng nhất của HTX:

how well do they serve their members?

Các HTX phục vụ các thành viên tốt đến đâu?

And third: co-ops are controlled democratically by their members.

Và thứ ba: các HTX được kiểm soát một cách dân chủ

bởi các thành viên sở hữu.

But how do decisions get made?

Nhưng làm sao để đưa ra quyết định?

It varies.

Nó đa dạng.

At a small worker co-op like The Cheeseboard,

Ở HTX công nhân nhỏ như The Cheeseboard,

day-to-day operational decisions are just made by the workers.

ngày ngày các quyết định vận hành được đưa ra bởi công nhân.

As co-ops get larger, they do institute some form of leadership or management.

khi các HTX lớn hơn, người ta lập ra vài hình thức lãnh đạo hoặc quản lý.

Park Slope has a general manager who leads the 80 or so employees.

Park Slope có một tổng giám đốc người lãnh đạo khoảng 80 nhân viên.

And the largest network of worker and consumer co-ops in the world,

Và mạng lưới HTX công nhân và người tiêu dùng lớn nhất trên thế giới,

Mondragon, has a president and managers who lead

Mondragon, có một chủ tịch và các quản lý dẫn dắt

the roughly 30,000 worker-owners and 50,000 contract workers.

khoảng chừng 30,000 công nhân làm chủ và hơn 50,000 công nhân hợp đồng.

But leadership roles in a co-op are very different than in a traditional company.

Nhưng các vai trò lãnh đạo trong HTX

thì rất khác biệt so với một công ty truyền thống.

The leadership implements policies that its members or worker-owners

Ban lãnh đạo thực thi các chính sách mà thành viên hoặc công nhân làm chủ

have agreed upon, by vote.

đã đồng thuận, nhờ vào phiếu bầu.

And at Mondragon workers, can vote to fire the president.

Và ở Mondragon các công nhân, có thể bỏ phiếu để sa thải chủ tịch.

At a co-op, there’s no single person

Trong một HTX, không ai

with overarching, top-down power over everyone else,

có quyền lực bao trùm, từ trên xuống ảnh hưởng đến người khác,

like a CEO would have in a traditional company.

như một giám đốc điều hành ở một doanh nghiệp truyền thống.

Meanwhile, in both co-ops and traditional companies,

Trong khi, ở cả HTX và doanh nghiệp truyền thống,

major company-wide decisions are made by voting.

các quyết định lớn – khắp công ty được đưa ra nhờ vào biểu quyết.

But who votes and how is wildly different.

Nhưng ai bỏ phiếu và cách bỏ phiếu thì cực kì khác nhau.

In a traditional company, voting rights usually come with shares of stock.

Ở một công ty truyền thống, quyền bỏ phiếu thường đi kèm với cổ phần.

The more shares you own, the more votes you have.

Càng sở hữu nhiều cổ phần, sẽ càng có nhiều phiếu bầu.

Take Alphabet, the parent company of Google:

Như Alphabet, công ty mẹ của Google:

there are thousands of shareholders,

có hàng ngàn cổ đông,

but the two founders control 51% of the votes

nhưng hai nhà sáng lập kiểm soát 51% phiếu bầu

and therefore the direction of the company.

và vì vậy nắm quyền điều khiển công ty.

In a co-op, every member has the right to vote,

Trong một HTX, mỗi thành viên có quyền bỏ phiếu,

and in most co-ops, every member gets one vote.

và ở hầu hết các HTX, mọi thành viên đều có một lá phiếu.

That difference results in radically different policies

Sự khác biệt đó về cơ bản tạo ra chính sách khác biệt

than you’d find at traditional companies.

hơn so với các công ty truyền thống.

For example, Mondragon limits the salaries of its management

Ví dụ, Mondragon hạn chế các khoản lương của ban quản lý

to about 6 times what the lowest paid worker makes.

khoảng sáu lần mức lương thấp nhất được trả cho công nhân.

In Spain, CEOs of traditional companies make, on average,

Ở Tây Ban Nha, giám đốc điều hành

của các công ty truyền thống thu về, trung bình,

143 times as much as a typical worker.

nhiều gấp 143 lần so với một công nhân điển hình.

At Park Slope, there’s a monthly general meeting,

Tại Park Slope, có một buổi họp chung hàng tháng,

where any member can show up to vote,

nơi mọi thành viên có thể xuất hiện để bỏ phiếu,

and a motion needs a simple majority to pass.

và một đề nghị cần đơn giản đa số để thông qua.

It then gets taken up by the Board of directors,

Rồi nó được đưa ra bởi hội đồng quản trị,

which is composed of co-op members, for official approval.

nơi mà được lập ra bởi thành viên HTX, cho việc phê duyệt chính thức.

At The Cheeseboard, the worker-owners try to reach consensus on major decisions.

Tại The Cheeseboard, công nhân làm chủ sẽ cố gắng đạt được sự đồng thuận

về những quyết định lớn.

This means that some decisions can take a long time.

Điều này có nghĩa là một số quyết định sẽ mất nhiều thời gian.

For example, in the late 1970s,

Ví dụ, cuối những năm 1970,

the workers debated whether to post a sign outside declaring

các công nhân đã tranh luận việc bố trí biển hiệu ở ngoài công bố rằng

that The Cheeseboard was a collective for one and a half years.

The Cheeseboard là một tập thể trong một năm rưỡi hay không.

But the extensive discussion, and disagreements,

Nhưng cuộc thảo luận rộng rãi, và những bất đồng,

around that decision made it a solid one—

xung quanh đã đem lại một quyết định nhất trí –

The Cheeseboard still advertises the fact that it’s a collective

The Cheeseboard vẫn quảng bá sự thật rằng nó là một tập thể

almost 50 years later.

trong gần 50 năm sau đó.

And that’s not all that’s working well at co-ops.

Và đó không phải là tất cả những gì hiệu quả ở HTX.

Studies in the UK show that co-op start-ups are almost half as likely

Các nghiên cứu ở Vương Quốc Anh chỉ ra

gần một nửa các HTX khởi nghiệp có khả năng cao

to close within five years as traditional businesses.

phá sản trong 5 năm như các doanh nghiệp truyền thống.

And in one study, researchers polled 600 workers

Và trong một nghiên cứu cho thấy, khi thăm dò 600 công nhân

at two in-home healthcare businesses:

ở hai công ty chăm sóc sức khỏe tại nhà:

one was a worker co-op and the other was a traditional company.

một nhân viên hợp tác xã và người kia làm ở công ty bình thường.

The workers did similar work with similar salaries.

Họ làm công việc giống nhau và nhận mức lương tương tự.

The biggest difference?

Sự khác biệt lớn nhất là?

Co-op workers were about 40% happier with their jobs.

Khoảng 40% nhân viên HTX hạnh phúc với công việc của họ.