Titan of terror: the dark imagination of H.P. Lovecraft - Silvia Moreno-García

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

Arcane books of forbidden lore,

တားမြစ်ထားတဲ့အစဉ်အလာရဲ့ ဆန်းကြယ်တဲ့စာအုပ်တွေ

disturbing secrets in the family bloodline,

မျိုးရိုးစဉ်ထဲက လျှို့ဝှက်ချက်တွေကို မွှေနှောက်ကာ

and terrors so unspeakable the very thought of them might drive you mad.

ဒါတွေ တွေးမိရုံနဲ့ကို ရူးနိုင်လောက်တဲ့ ပြောမထွက်အောင်ဆိုးတဲ့ ထိတ်လန့်မှုတွေပါ။

By now, these have become standard elements in many modern horror stories.

အခု ခေတ်သစ် ထိတ်လန့်စရာဇာတ်လမ်းများစွာမှာ ပုံမှန် အရိပ်လက္ခဏာတွေ ဖြစ်လာပါပြီ။

But they were largely popularized by a single author–

ဒါပေမဲ့ သူစေ့ဆော်ပေးတဲ့ ထူးခြားတဲ့ ထိတ်လန့်မှုအမျိုးအစားအတွက်

one whose name has become an adjective

နာမိဝသေသနတစ်ခုဖြစ်လာတဲ့ တစ်ဦးတည်းသော

for the particular type of terror he inspired.

စာရေးဆရာရဲ့အမည်ကြောင့် ၎င်းတို့ဟာ ကျယ်ပြန့််စွာ လူကြိုက်များလာခဲ့တယ်။

Born in Providence, Rhode Island in 1890,

၁၈၉၀ မှာ Rhode Island က Providence မှာ မွေးဖွားခဲ့တဲ့

Howard Phillips Lovecraft grew up admiring the Gothic horror stories

Howard Phillips Lovecraft ဟာ Edgar Allan Poe နဲ့ Robert Chambers တို့

written by Edgar Allan Poe and Robert Chambers.

ရေးသားတဲ့ Gothic ထိတ်လန့်စရာ ဇာတ်လမ်းတွေနဲ့ ကြီးပြင်းလာခဲ့တယ်။

But by the time he began writing in 1917,

ဒါပေမဲ့ ၁၉၁၇ သူ စာစပြီးမရေးခင်

World War I had cast a long shadow over the arts.

ပထမကမ္ဘာဟာ အနုပညာတွေအပေါ်မှာ အရိပ်ရှည်ကြီး ထိုးကျခဲ့တယ်။

People had seen real horrors,

လူတွေဟာ ထိတ်လန့်စရာ အစစ်တွေကို

and were no longer frightened of fantastical folklore.

မြင်တွေ့ခဲ့ပြီး လက်တွေ့မကျတဲ့ ရိုးရာပုံပြင်တွေကို မကြောက်ကြတော့ဘူး။

Lovecraft sought to invent a new kind of terror,

Lovecraft က ထိတ်လန့်မှု အသစ်ကို ဖန်တီးဖို့ ကြိုးစားခဲ့တယ်၊

one that responded to the rapid scientific progress of his era.

သူ့ခေတ်ရဲ့ သိပ္ပံပညာ တစ်ဟုန်ထိုး တိုးတက်မှုကို တုံ့ပြန်တာ တစ်ခုပါ။

His stories often used scientific elements to lend eerie plausibility.

သူ့ဝတ္ထုတွေဟာ မက​ြာခဏ ချောက်ခြားဖွယ်ယုတ္တိ ကိုအားဖြည့်ဖို့ သိပ္ပံ အခြေခံတွေ သုံးတယ်။

In "The Colour out of Space,"

"The Colour out of Space" မှာ

a strange meteorite falls near a farmhouse,

လယ်တဲအနီးမှာ ထူးဆန်းတဲ့ ဥက္ကာခဲတစ်လုံး ပြုတ်ကျတယ်၊

mutating the farm into a nightmarish hellscape.

လက်ကွက်ကို ထိတ်လန့်ဖွယ် ငရဲခန်းအဖြစ် ပြောင်းလိုက်တယ်။

Others incorporated scientific methodology into their form.

အခြားဟာတွေက ၎င်းတို့ရဲ့ ပုံစံမှာ သိပ္ပံဆိုင်ရာ နည်းစနစ်တွေ ပေါင်းစပ်တယ်။

"At the Mountains of Madness" is written as a report of an Antarctic expedition

"At the Mountains of Madness" ကို တူးထား တာတွေကို မဖော်ပဲထားတာ ပိုကောင်းတယ်ဆိုတဲ့

that unearths things better left undiscovered.

အန်တာတစ် လေ့လာရေးခရီးတစ်ခုရဲ့ အစီရင်ခံစာအဖြစ် ရေးသားထာတယ်။

In others, mathematics themselves become a source of horror,

အခြားဟာတွေမှာ သင်္ချာပညာ ကိုယ်၌က ထိတ်လန့်မှု အရင်းအမြစ်တစ်ခုဖြစ်လာတယ်။

as impossible geometric configurations

မြင်သူတိုင်းရဲ့ စိတ်တွေကို ကသောင်းကနင်းဖြစ်စေတဲ့

wreak havoc on the minds of any who behold them.

မဖြစ်နိုင်တဲ့ ဂဲသြမေထရီ ပုံပန်းသဏ္ဌာန်တွေအဖြစ်ပေါ့

Like then-recent discoveries of subatomic particles or X-rays,

မကြာခင်က ပရမာဏုမြူ အမှုန်တွေ(သို့) ဓာတ်ရောင်ခြည်တွေ့ရှိမှုတွေလိုပဲ

the forces in Lovecraft’s fiction were powerful,

Lovecraft ရဲ့ ဝတ္ထုတွေထဲက အင်အားစုတွေဟာ အားကောင်းပေမဲ့

yet often invisible and indescribable.

မကြာခဏ မမြင်နိုင်၊ မဖော်ပြနိုင်ပါဘူး။

Rather than recognizable monsters, graphic violence, or startling shocks,

မှတ်မိလွယ်တဲ့ သတ္တဝါကြီးတွေ၊ ပီပြင်တဲ့ ကြမ်းတမ်းမှု(သို့) ထိတ်လန့်မှုထက်

the terror of “Lovecraftian” horror lies in what’s not directly portrayed–

Lovecraftian ရဲ့ ထိတ်လန့်မှုဟာ တိုက်ရိုက် မဖော်ပြတဲ့ ထိတ်လန့်မှုဆိုပေမဲ့

but left instead to the dark depths of our imagination.

ဒီအစား စိတ်ကူးရဲ့ မှောင်တဲ့ နက်ရှိုင်းမှုတွေ ချန်ထားခဲ့တယ်။

Lovecraft’s dozens of short stories, novellas, and poems

Lovecraft ရဲ့ များပြားတဲ့ ဝတ္ထု၊ဝတ္ထုလတ်နဲ့ ကဗျာတွေဟာ

often take place in the same fictional continuity,

ပြန်ပြန်လာနေတဲ့ ဇာတ်ကောင်တွေ၊ တည်နေရာတွေ၊ ဒဏ္ဍာရီတွေနဲ့

with recurring characters, locations, and mythologies.

တစ်မျိုးတည်းသော စိတ်ကူးယဉ် ချိတ်ဆက်မှုမှာ တည်ထားပါတယ်။

At first glance,

ရုတ်တရက်ကြည့်ရင်

they appear to be set within Lovecraft’s contemporary New England.

Lovecraft ရဲ့ ခေတ်ပြိုင် New England အတွင်းမှာ ဇာတ်အိမ်တည်ထားပုံပေါက်တယ်။

But beneath the surface of this seemingly similar reality lie dark masters,

ဒါပေမဲ့ တကယ့်ဘဝနဲ့ ဆင်သလိုထင်ရတဲ့ မျက်နှာပြင်အောက်မှာ ယုတ်မာတဲ့ဝိဇ္ဇာကြီးတွေ

for whom Earth’s inhabitants are mere playthings.

သူတို့အတွက်တော့ ကမ္ဘာမှာ နေထိုင်သူတွေဟာ ကစားစရာတွေ သက်သက်ပါ။

More like primordial forces than mere deities,

နတ်တွေထက် အာဒိကပ္ပ ပိုဆန်တဲ့ အင်အားစုတွေပါ

Lovecraft’s Great Old Ones lurk at the corners of our reality.

Lovecraft ရဲ့ Great Old Ones ဟာ လက်တွေ့ဘဝရဲ့ ထောင့်တွေမှာ ပုန်းလျှိုးနေတယ်

Beings such as Yog-Sothoth,

နျူကလိယ ကမောက်ကမဖြစ်မှုတွေထဲက

“who froths as primal slime in nuclear chaos

ရှေးဦး အကျိအချွဲတွေလို အမြှပ်ထတဲ့

beyond the nethermost outposts of space and time.”

Yog-Sothoth လို သတ္တဝါတွေဟာ နေရာနဲ့အချိန်ရဲ့ အလွန်မှာပါ။

Or the blind, idiot god Azathoth,

(သို့) ဆိုးယုတ်တဲ့ ဗုံတွေရဲ့ စိတ်ပျက်ဖွယ်

whose destructive impulses are stalled only by

တီးခတ်မှုတွေနဲ့ကျိန်စာသင့် ပုလွေတွေရဲ့ ငြီးငွေ့ဖွယ်၊

the “maddening beating of vile drums

နားမခံသာတဲ့ အသံပါးပါးကသာ တန့်ထားနိုင်တဲ့

and the thin monotonous whine of accursed flutes.”

မျက်ကန်း၊ ငတုံးနတ် Azathoth သူ့ရဲ့ ဖျက်လိုဖျက်ဆီး စိတ်ပေါက်မှုတွေပါ။

These beings exist beyond our conceptions of reality,

ဒီသတ္တဝါတွေဟာ ဖြစ်တည်မှုရဲ့ အတွေးအမြင်တွေရဲ့အလွန်မှာ တည်ရှိပြီး

their true forms as inscrutable as their motives.

သူတို့ ပုံအစစ်တွေဟာ သူတို့စေ့ဆော်မှုတွေလို နားမလည်နိုင်စရာပါ။

Lovecraft’s protagonists–

Lovecraft ရဲ့ ဇာတ်လိုက်တွေဟာ

often researchers, anthropologists, or antiquarians–

မကြာခဏ သူတို့ရဲ့ဖြစ်တည်မှု အရိပ်အငွေတွေနဲ့ ကြုံကြိုက်သွားတဲ့

သုတေသီတွေ၊ မနုဿဗေဒ ပညာရှင်တွေနဲ့ ရှေးဟောင်းပစ္စည်းစုသူတွေပါ။

stumble onto hints of their existence.

But even these indirect glimpses are enough to drive them insane.

ဒါပေမဲ့ ဒီသွယ်ဝိုက်တဲ့ ရိပ်ခနဲအမြင်တွေဟာ သူ့တို့ကို ရူးစေဖို့ လုံလောက်တယ်။

And if they survive,

သူ့တို့သာ ရှင်ကျန်ရင်

the reader is left with no feeling of triumph, only cosmic indifference–

စာရေးသူဟာ စာဖတ်သူမှာ အောင်ပွဲခံစိတ်မဟုတ်ပဲ စကြဝဠာဆိုင်ရာ ဥပေက္ခာပြုမှုသာ ကျန်ရစ်တာပါ၊

the terrible sense that we are but insignificant specks

ကျွန်ပ်တို့ဟာ ဉာဏ်မမီအောင် နက်တဲ့ အားတွေရဲ့ ပြုသမျှနုရမည့်

at the mercy of unfathomable forces.

ပါမွှား အမှုန်တွေသာဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့ ဆိုးဝါးတဲ့ အသိပါ။

ဒါပေမဲ့ ဖြစ်နိုင်တာက ဒီသတ္တဝါတွေမှာရှိတဲ့ အကြီးမားဆုံးအစွမ်းက

But perhaps the greatest power these creatures had

was their appeal to Lovecraft’s contemporaries.

Lovecraft ရဲ့ ခေတ်ပြိုင်တွေကို ဆွဲဆောင်နိုင်စွမ်းပါ။

During his lifetime,

သူ့ဘဝတာအတွင်းမှာ

Lovecraft corresponded with other writers,

Lovecraft ဟာ အခြားစာရေးဆရာတွေနဲ့ စာရေးဆက်သွယ်တယ်

encouraging them to employ elements and characters from his stories in their own.

ဝတ္ထုတွေမှ အရိပ်လက္ခဏာတွေ၊ ဇာတ်ကောင်တွေကို သူတို့ကိုယ်ပိုင်သုံးဖို့ အာပေးရင်းပေါ့

References to Lovecraftian gods or arcane tomes

Lovecraftian နတ်တွေ (သို့) ဆန်းကျယ်တဲ့ ကျမ်းကြီးတွေကို ကိုးကားချက်တွေကို

can be found in many stories by his pen pals,

Robert E. Howard နဲ့ Robert Bloch တို့လို

such as Robert E. Howard and Robert Bloch.

သူ့စာရေးဖော်တွေရေးတဲ့ ဝတ္ထုများစွာမှာ တွေ့နိုင်ပါတယ်။

Today, this shared universe is called the Cthulhu Mythos,

ယနေ့မှာ Lovecraft ရဲ့ နာမည်ဆိုး ကျော်ကြားတဲ့ နဂါးနဲ့ ရေဘဝဲအစပ်ကိုလိုက်ပြီး

named after Lovecraft’s infamous blend of dragon and octopus.

မှည့်ထားတဲ့ ဒီတူမျှတဲ့ လောကကို Cthulhu Mythos လို့ခေါ်တယ်။

Unfortunately,

ကံမကောင်းစွာပဲ

Lovecraft’s fear of the unknown found a less savory expression

Lovecraft ရဲ့ မသိမှုကိုကြောက်စိတ်က သူ့အမြင်တွေထဲမှာ မကောင်းလှတဲ့

in his personal views.

အသုံးအနှုန်းတစ်ခုတစ်ခုတွေ့ရတယ်။

The author held strong racist views,

ပြင်းထန်တဲ့ လူမျိုးရေး အမြင်တွေစွဲကိုင်ပြီး

and some of his works include crude stereotypes and slurs.

သူ့လက်ရာတစ်ချို့မှာ ရုန့်ရင်းတဲ့ သမားရိုးကျတွေနဲ့ အမနာပတွေပါဝင်တယ်။

But the rich world he created would outlive his personal prejudices.

ဒါပေမဲ့ သူဖန်တီးခဲ့တဲ့ ချမ်းသာတဲ့ လောကဟာ သူ့အာဃာတတွေထက် အသက်ရှည်မယ်။

And after Lovecraft’s death,

Lovecraft ကွယ်လွန်ပြီးနောက်မှာ

the Cthulhu Mythos was adopted by a wide variety of authors,

Cthulhu Mythos ကို ကျယ်ပြန့်တဲ့ စာရေးဆရာစုံက

often reimagining them from diverse perspectives

စာရေးဆရာရဲ့ အာဃာတတွေကို ကျော်လွန်တဲ့ အမြင်မျိုးစုံကနေ

that transcend the author’s prejudices.

ယေဘုယျအနေနဲ့ ၎င်းတို့ကို ပြန်လည်တွေးရင်း မွေးစားခဲ့ကြတယ်။

Despite his literary legacy,

စာပေဆိုင်ရာ အမွေအနှစ်ဆိုပေမဲ့

Lovecraft was never able to find financial success.

Lovecraft ဟာ ငွေကြေးအောင်မြင်မှု ဘယ်တော့မှ မတွေ့ရှိနိုင်ခဲ့ပါ။

He died unknown and penniless at the age of 46–

အသက် ၄၆ နှစ်မှာ လူမသိသူမသိ တစ်ပြားမှမရှိပဲ သေဆုံးခဲ့တယ်။

a victim of the universe’s cosmic indifference.

လောကကြီးရဲ့ ဥပေက္ခာပြုမှု သားကောင်တစ်ဦးပါ။

But his work has inspired numerous short stories, novels,

ဒါပေမဲ့ သူ့လက်ရာက များစွာသော၊ ဝတ္ထုတို၊ဝတ္ထုရှည်တွေနဲ့

tabletop games, and cultural icons.

စားပွဲ့တင်ဂိမ်းတွေ၊ ယဉ်ကျေးမှု လက္ခဏာတွေ စေ့ဆော်ပေးတယ်။

And as long as humans feel a sense of dread about our unknown future,

လူသားတွေဟာ မသိသေးတဲ့ အနာဂတ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး ထိတ်လန့်စိတ်ခံစားနေရွေ့တော့

Lovecraftian horror will have a place in the darkest corners of our imagination.

Lovecraftian ထိတ်လန့်မှုဟာ စိတ်ကူးရဲ့ အမှောင်ဆုံးထောင့်တွေမှာ နေရာယူထားဦးမှာပါ