Ethical dilemma: What makes life worth living? - Douglas MacLean

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

On your planet, life depends entirely on Nuronium.

ကမ္ဘာဂြိုဟ်ပေါ်မှာ သက်ရှိတွေဟာ နျူရိုနီယံ အပေါ် လုံးလုံး မူတည်နေတယ်။

Your species is almost otherwise identical to humans,

သင့်မျိုးစိတ်က၊ သာမန် သိမှတ်မှုအတွက် လေထုထဲက နျူရိုနီယံ

except you require Nuronium in the atmosphere for normal cognition.

လိုအပ်တာကလွဲပြီး၊ တစ်နည်းနည်းနဲ့ လူသားတွေနဲ့ တူညီလုနီးပါးပါ။

Without it, people lose their capacity to imagine and think reflectively.

ဒါမရှိရင် လူတွေဟာ စိတ်ကူး၊ စဉ်းစားနိုင်စွမ်း ပျောက်ဆုံးသွားတယ်။

Over time, they even lose their ability to make and retain long-term memories.

ကြာလာတာနဲ့ ရေရှည်မှတ်ဉာဏ်တွေ ပြုလုပ်၊ ထိန်းသိမ်းနိုင်စွမ်းကိုတောင် ဆုံးၡုံးတယ်။

While this is certainly a delicate situation,

ဒါက သိမ်မွေ့တဲ့ အခြေအနေတစ်ခုဆိုတာ သေချာပေမဲ့

this essential element also provides an infinite source of clean energy,

ဒီမရှိမဖြစ်အရာက သန့်ရှင်းတဲ့ စွမ်းအင်ရဲ့ အကန့်အသတ်မဲ့ ရင်းမြစ်ကို ထောက်ပံ့တာပါ။

which has allowed your people to thrive for millennia.

ဒါက လူတွေကို နှစ်ပေါင်းထောင်ချီ ရှင်သန် ခွင့်ပေးခဲ့တာပါ။

But leading scientists have discovered terrible news.

ဒါပေမဲ့ ထိပ်တန်း သိပ္ပံပညာရှင်တွေက ကြောက်စရာ သတင်းကို တွေ့ရှိခဲ့တယ်။

Somehow the entire source of Nuronium has been irreversibly compromised.

တစ်နည်းနည်းနဲ့ နျူရိုနီယံရင်းမြစ်တစ်ခုလုံး ဟာ ပြန်မပြင်နိုင်အောင် ထိခိုက်သွားပါပြီ။

It now emits a pollutant that lowers fertility in your species,

အခု ဒါက မျိုးစိတ်တွေထဲမှာ မျိုးပွားမှုကို လျော့စေတဲ့ ညစ်ညမ်းမှုတစ်ခုကိုထုတ်လွှတ်တယ်။

and if your planet continues relying on this resource,

ဂြိုဟ်ကမ္ဘာက ဒီရင်းမြစ်ကို ဆက်အားကိုးရင်၊

your people will go extinct within 100 years.

လူတွေဟာ အနှစ် ၁၀၀ အတွင်း မျိုးသုဉ်းသွားမယ်။

However, in an incredible stroke of luck,

ဒါပေမဲ့ မယုံနိုင်လောက်တဲ့ ကံကောင်းမှုတစ်ခုမှာ

your scientists have identified a passing comet from which they can mine

သိပ္ပံပညာရှင်တွေဟာ ဖြတ်သန်းသွားတဲ့ ကြယ်တံခွန်တစ်ခုကို တွေ့ခဲ့ကြပြီး ဒါကနေ

an alternate energy source called Polixate.

ပေါ်လီဇိတ်ဆိုတဲ့ အခြား စွမ်းအင်ရင်းမြစ် တစ်ခုကို ထုတ်ယူနိုင်တာပါ။

Polixate won’t cause infertility

ပေါ်လီဇိတ်က မြုံတာကို ဖြစ်စေမှာမဟုတ်ဘဲ

and would provide the same renewable energy as Nuronium.

း နျူရိုနီယံလို အလားတူ ပြန်ပြည့်ဖြိုးမြဲ စွမ်းအင်ကို ထောက်ပံ့ပေးမှာပါ။

But it won’t sustain cognition in quite the same way.

ဒါပေမဲ့ အဲဒါက အလားတူ သိမှတ်မှုကို အားပေးမှာ မဟုတ်ပါဘူး။

With Polixate in the atmosphere instead of Nuronium,

နျူရိုနီယံ အစား လေထုထဲက ပေါ်လီဇိတ်နဲ့ဆိုရင်၊

people would lose their creativity, their long-term memories,

လူတွေဟာ သူတို့ရဲ့ဖန်တီးနိုင်စွမ်း၊ ရေရှည် မှတ်ဉာဏ်တွေ ဆုံးၡုံးပြီး

and eventually, your entire culture would disappear.

နောက်ဆုံး ယဉ်ကျေးမှုတစ်ခုလုံး ပျောက်ကွယ်သွားမှာပါ။

The Polixate comet will only remain in orbit for a few days,

ပေါ်လီဇိတ် ကြယ်တံခွန်က ဂြိုဟ်ပတ်လမ်းမှာ ရက် အနည်းငယ်သာ ရှိနေမှာဖြစ်ပြီး

and after that it won't return for centuries.

ဒီနောက်မှာ ရာစုနှစ်များစွာ ပြန်လာမှာ မဟုတ်ဘူး။

So your society's administrative council must decide immediately

ဒါကြောင့် လူ့အဖွဲ့အစည်း စီမံရေး ကောင်စီက နျူရိုနီယံကို ဆက်သုံးမလား၊ ပေါ်လီဇိတ်ကို

whether to keep using Nuronium or mount an expedition to harvest the Polixate.

ရှူသွင်းဖို့ စူးစမ်းမှုတစ်ခု အစပျိုးမလား ဆိုတာကို ချက်ချင်း ဆုံးဖြတ်ရမှာပါ။

Right now, the board is split— waiting for your tiebreaking vote.

လောလောဆယ် ဘုတ်အဖွဲ့က သင်တို့ရဲ့ အဆုံးအဖြတ်မဲကို စောင့်နေပါတယ်။

Dr. Taylof’s contingent argues that your people must continue using Nuronium.

Dr.Taylof ရဲ့ ကိုယ်စားပြုဖွဲ့က နျူရိုနီယံ ဆက်သုံးရမယ်ဆိုတာကို စောဒကတက်တယ်။

They believe that your species’ culture— centuries of literature, music, and art,

မျိုးစိတ်တွေရဲ့ ယဉ်ကျေးမှုဖြစ်တဲ့ ရာစုချီတဲ့ စာပေ၊ ဂီတ၊ အနုပညာအပြင်

as well as your achievements in agriculture, medicine, and technology—

စိုက်ပျိုးရေး၊ ဆေးပညာနဲ့ နည်းပညာတွေမှာ အောင်မြင်မှုတွေက ဘဝကို

is what makes life worth living.

ရှင်သန်ရကျိုးနပ်စေတာလို့ သူတို့ ယုံကြည်ကြတယ်။

Without the memories of your people’s history

လူ့သမိုင်းနဲ့ပတ်သက်တဲ့ အမှတ်ရစရာတွေ ဒါမှမဟုတ်

or the ability to dream up new inventions,

တီထွင်မှုအသစ်တွေကို စိတ်ကူးနိုင်စွမ်းမရှိရင်၊

the people on your planet would essentially be reduced to mindless drones.

ကမ္ဘာပေါ်တွေဟာ အခြေခံအနေနဲ့ အဆင်ခြင်မဲ့တဲ့ ဒရုန်းတွေအဖြစ် ယုတ်လျော့သွားမှာပါ။

Their basic needs for survival and reproduction would be met,

ရှင်ကျန်မှုနဲ့ မျိုးပွားမှုအတွက် အခြေခံ လိုအပ်ချက်တွေကို ဖြည့်ဆည်းပေးပေမဲ့၊

but Dr. Taylof believes the lives of those future generations

Dr. Taylof က အဲဒီအနာဂတ် မျိုးဆက်တွေရဲ့ ဘဝဟာ အမှတ်တရတွေ၊ စိတ်ကူးဉာဏ်နဲ့

would be meaningless without memories, imagination, and culture.

ယဉ်ကျေးမှု မရှိရင်၊ အဓိပ္ပာယ်မဲ့နေမယ်လို့ ယုံကြည်တယ်။

And since Dr. Taylof’s group doesn’t believe that future generations

နောက်ပြီး Dr. Taylof ရဲ့ အဖွဲ့က အနာဂတ်မျိုးဆက်တွေဟာ ဖြစ်တည်လာဖို့

have any inherent right to be brought into existence,

မွေးရာပါ အခွင့်အရေးရှိတယ်လို့ မယုံကြည်တာကြောင့်

if it’s not possible for them to add to the civilization they’ve inherited,

သူတို့ အမွေရခဲ့တဲ့ ယဉ်ကျေးမှုကို ထပ်ဖြည့်ဖို့ မဖြစ်နိုင်ရင်၊

there's no point in trying to preserve them.

ဒါတွေကို ထိန်းသိမ်းဖို့ ကြိုးစားတာက အလားပါပဲ။

Besides, no living beings are harmed by continuing to rely on Nuronium—

ဒါအပြင် နျူရိုနီယံကို ဆက်မှီခိုတာက ဘယ်သက်ရှိသတ္တဝါများကိုမှ မထိခိုက်ဘူး။

your species should simply accept their fate and go extinct with dignity.

မျိုးစိတ်တွေက ကြမ္မာကို လက်ခံရုံဖြစ်ပြီး ဂုဏ်သိက္ခာနဲ့ မျိုးသုဉ်းသွားသင့်တာပါ။

Dr. Kahan and their colleagues strongly disagree.

Dr. Kahan နဲ့ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်တွေက အပြင်းအထန် သဘောကွဲကြတယ်။

They admit that switching to Polixate would decrease

ပေါ်လီဇိတ်ဆီ ကူးပြောင်းတာက လူတွေရဲ့ ဘဝ အရည်အသွေးကို

your people’s quality of life.

လျော့ပါးစေမယ်လို့ သူတို့ ဝန်ခံတယ်။

But with their basic needs met,

ဒါပေမဲ့ အခြေခံလိုအပ်ချက် ပြည့်တာနဲ့ဆို

they could still experience a kind of happiness observed

အခြားမှာ မြင်ရတဲ့ ပျော်ရွှင်မှု တစ်မျိုးမျိုးကို ကြုံနိုင်ဆဲပါ၊

in other, arguably less complex lifeforms.

ဘာဖြစ်ဖြစ် ရှုပ်ထွေးမှု ပိုနည်းတဲ့သက်ရှိပုံစံတွေပါ။

And even if there's no chance of your people redeveloping creativity,

လူတွေ တီထွင်နိုင်စွမ်း ပြန်လည် ဖွံ့ဖြိုးဖို့ အခွင့်အလမ်းမရှိရင်တောင်၊

what's most important for Dr. Kahan is that we would be preserving life.

Dr. Kahan အတွက် အရေးကြီးဆုံးက လူတွေ ဘဝကို ထိန်းသိမ်းနေမယ့်အရာပါ။

Dr. Kahan’s faction believes the continuation of life alone

ဒေါက်တာ ကာဟန်ရဲ့အဖွဲ့ က ဘဝတစ်ခုတည်း ဆက်တည်ရှိနေတာက

is incomparably valuable.

ယှဉ်မရအောင် အဖိုးတန်တယ်လို့ ယုံကြည်တယ်။

They also believe that, on average, every member of your species contributes,

ပျမ်းမျှအနေနဲ့ မျိုးစိတ်ဝင်တိုင်းက သူ့လူ တွေ တိုးတက်ကောင်းမွန်ဖို့ နည်းပါးပေမဲ့၊

in small but constant ways, to the betterment of your people.

အဆက်မပြတ် အထောက်အကူပြုတယ်လို့ လည်း သူတို့က ယုံကြည်ကြတယ်။

So by choosing to ensure your people’s existence,

ဒီတော့ လူတွေရဲ့ဖြစ်တည်မှုကို သေချာစေဖို့ ရွေးချယ်ရင်း၊

you would ultimately be improving the total happiness of your species.

သင်ဟာ နောက်ဆုံးတော့ မျိုးစိတ်ရဲ့ စုစုပေါင် းပျော်ရွှင်မှုကို ပိုကောင်းမွန်စေမှာပါ။

But Dr. Taylof rejects the idea that maximizing happiness

ဒါပေမဲ့ Dr. Taylof က ပျော်ရွှင်မှု အများဆုံးဖြစ်စေတာက ရှင်သန်ခြင်းရဲ့ အန္တိမ

is the ultimate goal of living.

ပန်းတိုင်ဆိုတဲ့ အယူအဆကို ငြင်းပယ်ခဲ့တယ်။

They believe that a valuable life consists not only of happiness

အဖိုးတန်တဲ့ ဘဝမှာ ပျော်ရွှင်မှုသာမက အဓိပ္ပာယ်ရှိမှုလည်း ပါဝင်တယ်လို့

but also meaningfulness.

သူတို့က ယုံကြည်ကြတယ်။

And that acting as links in the chain of tradition

ဓလေ့ထုံးစံ ကွင်းဆက်နဲ့ ယဉ်ကျေးမှု လက်ရာတွေကို ထိန်းသိမ်းရာမှာ

and preserving cultural artifacts

ချိတ်ဆက်မှုအဖြစ် လုပ်ဆောင်တာက

are some of the most fundamental sources of meaning a species can have.

မျိုးစိတ်တစ်ခု ရှိနိုင်တဲ့ အခြေခံအကျဆုံး ရင်းမြစ်တချို့ပါ။

Merely continuing to exist, in lives like those of contented pets,

ရောင့်ရဲနေတဲ့ အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်တွေလို ဘဝတွေမှာ ဆက်ဖြစ်တည်ရုံသက်သက်က

would not be valuable.

တန်ဖိုးရှိမှာမဟုတ်ဘူး။

Meanwhile, the advocates for Polixate believe there’s something

တစ်ချိန်တည်းမှာ၊ ပေါ်လီဇိတ်ကို ထောက်ခံသူတွေက မျိုးသုဉ်းတာကို ရွေးတာနဲ့

fundamentally unethical about choosing extinction.

ပတ်သက်ပြီး အခြေခံအနေဲ့ ကျင့်ဝတ်နဲ့ မညီတာတစ်ခုရှိတယ်လို့ ယုံကြည်ကြတယ်။

Dr. Kahan argues there’s no moral difference between what we do

Dr. Kahan က ခြားနားစွာ လုပ်ဆောင်နိုင် ခဲ့တဲ့အခါ၊ ဘာ လုပ်တယ် ဆိုတာနဲ့

and what we allow to happen when we could have acted differently.

ဘာကို ဖြစ်ခွင့်ပေးတာဆိုတာအကြား ကိုယ်ကျင့် ဆိုင်ရာ ကွာခြားမှုမရှိဘူးလို့ စောဒကတက်တယ်။

So while it would be tragic if your people ceased to exist due to chance,

ဒီတော့ လူတွေက ကံတရားကြောင့် ဖြစ်တည်ဖို့ ရပ်တန့်သွားရင်၊ ဝမ်းနည်းစရာဖြစ်ပေမဲ့၊

to knowingly make a decision that results in extinction

မျိုးသုဉ်းစေတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခုကို သိသိကြီး ချမှတ်တာက

is tantamount to mass murder.

အစုလိုက်အပြုံလိုက် လူသတ်မှု သဘောသက်ရောက်တယ်။

Both sides have much more to say, but the council needs your vote now.

နှစ်ဖက်စလုံးမှာ ပြောစရာအများကြီးရှိပေမဲ့၊ ကောင်စီက အခု သင့်ရဲ့ ဆန္ဒမဲ လိုအပ်နေတယ် ။

So what shall it be: Nuronium for a while, or Polixate forever?

ဒီတော့ ခဏတာ နျူရိုနီယံလား၊ ဒါမှမဟုတ် ထာဝရ ပေါ်လီဇိတ်လား။