Ugly History: The Khmer Rouge murders - Timothy Williams

Translator: leakhena heng Reviewer: Sinet SEM

From 1975 to 1979, the Communist Party of Kampuchea

ពីឆ្នាំ 1975 ដល់ឆ្នាំ 1979 , បក្សកុម្មុយនិស្តកម្ពុជា។

ruled Cambodia with an iron fist,

គ្រប់គ្រងប្រទេសកម្ពុជាដោយកណ្តាប់ដៃដែក

perpetrating genocide that killed one fourth of the country’s population.

ប្រព្រឹត្តអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ដែលបានសម្លាប់ មួយភាគបួននៃចំនួនប្រជាជនរបស់ប្រទេស។

Roughly 1 million Cambodians were executed

ប្រជាជន​កម្ពុជា​ប្រមាណ​១​លាន​នាក់​ ត្រូវបានសម្លាប់

as suspected political enemies or due to their ethnicities.

ជាសត្រូវនយោបាយដែលគេសង្ស័យ ឬដោយសារជនជាតិរបស់ពួកគេ។

The regime targeted Muslim Cham, Vietnamese, Chinese,

របប​នេះ​បាន​កំណត់​​លើ​ជនជាតិ​ចាម​ឥស្លាម， វៀតណាម， ចិន，

Thai, and Laotian individuals.

ជនជាតិថៃ និងឡាវ។

Outside these executions,

នៅខាងក្រៅការប្រហារជីវិតទាំងនេះ

one million more Cambodians died of starvation, disease,

ប្រជាជនកម្ពុជាមួយលាននាក់ទៀត ស្លាប់ដោយការអត់ឃ្លាន ，ជំងឺ

or exhaustion from overwork.

ឬការហត់នឿយពីការងារលើសកម្លាំង។

This genocidal regime rose to power amidst decades of political turmoil.

របបប្រល័យពូជសាសន៍នេះបានឡើងកាន់អំណាច ចំពេល​ភាព​ចលាចល​នយោបាយ​ជាច្រើន​ទសវត្សរ៍។

Following World War II, Cambodia’s monarch, Prince Norodom Sihanouk,

ក្រោយសង្គ្រាមលោកលើកទីពីរ, ព្រះមហាក្សត្រ ប្រទេសកម្ពុជា នរោត្តម សីហនុ,

successfully negotiated the country’s independence after roughly 90 years

ចរចារឯករាជ្យ ប្រទេសដោយជោគជ័យ បន្ទាប់ពីប្រហែល 90 ឆ្នាំ។

of French colonial rule.

នៃការគ្រប់គ្រងអាណានិគមបារាំង។

But Sihanouk’s strict policies provoked friction with many citizens.

ប៉ុន្តែគោលនយោបាយតឹងរឹងរបស់សីហនុ បង្ក​​​ជម្លោះ​ជាមួយ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ជា​ច្រើន។

Especially militant communist rebels, who had long opposed the French

ជាពិសេសពួកឧទ្ទាមកុម្មុយនិស្តសកម្មប្រយុទ្ធ, ដែលប្រឆាំងនឹងបារាំងជាយូរមកហើយ

and now turned their attention to overthrowing the prince.

ហើយឥឡូវនេះបានបង្វែរគោលដៅ ដើម្បីផ្តួលរំលំព្រះអង្គម្ចាស់។

This unstable situation was further complicated

ស្ថានភាពមិនស្ថិតស្ថេរ កាន់តែស្មុគស្មាញ

by a war raging outside Cambodia’s borders.

ដោយការផ្ទុះសង្រ្គាម ក្រៅ​ព្រំដែន​កម្ពុជា។

In Vietnam, millions of American troops were supporting

នៅវៀតណាម ទាហានអាមេរិករាប់លាននាក់ បានគាំទ្រ

the non-communist south against the communist north.

ក្រុមសេរីភាគខាងត្បូង ប្រឆាំងនឹងកុម្មុយនិស្តខាងជើង។

While the US petitioned for Cambodia’s support,

ខណៈពេលដែលសហរដ្ឋអាមេរិកបានដាក់ញត្តិ សុំការគាំទ្រពីកម្ពុជា,

Prince Sihanouk tried to stay neutral.

សម្ដេចសីហនុព្យាយាមរក្សាអព្យាក្រឹត។

But in 1970, he was overthrown by his prime minister

តែនៅឆ្នាំ 1970 សម្តេចត្រូវបានផ្ដួលរំលំ ដោយនាយករដ្ឋមន្ត្រីរបស់គាត់

who allowed American troops to bomb regions of Cambodia

ដែលអនុញ្ញាតឱ្យទ័ពអាមេរិកទម្លាក់ គ្រាប់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា

in their efforts to target North Vietnamese fighters.

ដែលគោលដៅរបស់ពួកគេគឺ ជាក្រុមឧទ្ទាមវៀតណាមខាងជើង។

These attacks killed thousands of Cambodian civilians.

ការវាយប្រហារទាំងនោះបានសម្លាប់ប្រជាជនសុីវិល កម្ពុជារាប់ពាន់នាក់។

To regain power after being overthrown,

ដើម្បីបានកាន់​អំណាចវិញ បន្ទាប់ពីត្រូវបានផ្ដួល​រំលំ,

the prince allied with his political enemies.

សម្តេចសីហនុបានចងសម្ព័ន្ធមិត្ត ជាមួយសត្រូវនយោបាយរបស់។

The Communist Party of Kampuchea, also known as the Khmer Rouge,

បក្សកុម្មុយនិស្តកម្ពុជា, ត្រូវបានគេស្គាល់ផងដែរថាជា ខ្មែរក្រហម,

was led by Cambodians who dreamed of making their nation

ត្រូវបានដឹកនាំដោយជនជាតិកម្ពុជាដែលសុបិន ថានឹងប្រែក្លាយប្រទេសរបស់គេទៅជា

a classless society of rice farmers.

ជាសង្គមកសិករគ្មានវណ្ណៈ។

They opposed capitalist Western imperialism

ពួកគេប្រឆាំងនឹងចក្រពត្តិនិយម មូលធននិយម លោកខាងលិច

and sought to lead the country to self-sufficiency.

ហើយ​បាន​ព្យាយាម​ដឹកនាំ​ប្រទេស ដើម្បីមានស្វ័យភាពពេញលេញ។

But to the public, they mostly represented a force

ប៉ុន្តែចំពោះសាធារណជន, ពួកគេគ្រាន់តែជាកម្លាំងមួយដែល

fighting the pro-American government.

ប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលគាំទ្រអាមេរិក។

Angered by destructive American bombing

ដោយសារតែកំហឹងទៅលើការបំផ្លិចបំផ្លាញ ដោយអាមេរិក

and encouraged by the prince’s call to arms,

បូករួមជាមួយការប្រកាសរបស់សម្ដេចអោយកាន់ អាវុធច្បាំងយកអំណាចវិញ,

many Cambodians joined the Khmer Rouge.

ប្រជាជនកម្ពុជាជាច្រើន បានចូលរួមជាមួយខ្មែរក្រហម។

Eventually, a full blown civil war erupted.

នៅទីបំផុតសង្គ្រាម​ស៊ីវិល​​បាន​ផ្ទុះ​ឡើង។

Over five years of fighting,

ការប្រយុទ្ធធ្វើឡើងអស់រយៈពេល៥ឆ្នាំ

more than half a million Cambodians died in this brutal conflict.

បានធ្វើអោយប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជាងកន្លះលាននាក់ ស្លាប់។

But the violence didn’t end

តែអំពើហិង្សាមិនបញ្ចប់​ទេ

when the rebels conquered Phnom Penh in April 1975.

នៅពេលដែលពួកឧទ្ទាមខ្មែរក្រហមដណ្តើមបាន ភ្នំពេញ ក្នុងខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥។

Upon taking the capital,

ក្រោយពេលដណ្តើមយករាជធានី,

the Khmer Rouge executed anyone associated with the previous government.

ខ្មែរក្រហមសម្លាប់គ្រប់គ្នា ពាក់ព័ន្ធជាមួយរដ្ឋាភិបាលមុន។

Prince Sihanouk remained stripped of power and was put under house arrest,

សម្ដេចសីហនុនៅតែគ្មានអំណាច ហើយត្រូវបានឃុំខ្លួនក្នុងផ្ទះ,

and the Khmer Rouge began evacuating city residents to the countryside.

ហើយខ្មែរក្រហមចាប់ផ្តើមជម្លៀសចេញ អ្នករស់នៅទីក្រុងទៅកាន់ជនបទ។

Those who couldn't make the trip by foot were abandoned,

អ្នក​ដែល​មិន​អាច​ធ្វើ​ដំណើរ​បាន ដោយជើងត្រូវបានទុកចោល,

separating countless families.

ធ្វើអោយគ្រួសាររាប់មិនអស់បែកបាក់គ្នា។

In this new regime, every citizen was stripped of their belongings

ក្នុងរបបថ្មីនេះ ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូប ត្រូវបានគេដកហូត​ទ្រព្យសម្បត្តិផ្ទាល់ខ្លួន

and given the same clothes and haircut.

ហើយបានផ្តល់សម្លៀកបំពាក់ដូចគ្នា និងកាត់សក់ម៉ូតដូចគ្នា។

Private property, money, and religion were outlawed.

ទ្រព្យសម្បត្តិឯកជន, លុយកាក់, ហើយសាសនាត្រូវបានហាមឃាត់។

The new agricultural workforce was expected to produce

កសិករថ្មីត្រូវបានគេ បញ្ជាអោយផលិត

impossible amounts of rice,

ស្រូវក្នុងបរិមាណដែលមិនអាចទៅរួច,

and local leaders would be killed if they couldn’t fulfill quotas.

ហើយមេដឹកនាំក្នុងតំបន់នឹងត្រូវសម្លាប់ ប្រសិនបើពួកគេមិនអាចបំពេញតាមគោលដៅ។

Many prioritized their orders to the capital above feeding workers.

មេដឹកនាំជាច្រើនអោយគោរពបញ្ជាថ្នាក់លើ ជាជាងសុខទុក្ខនិងការផ្តល់អាហារដល់កម្មករ។

Underfed, overworked, and suffering from malaria and malnutrition,

ការហូបមិនគ្រប់, ធ្វើការលើសទម្ងន់, ឈឺជំងឺគ្រុនចាញ់ និងកង្វះអាហារូបត្ថម្ភ,

thousands perished.

បានសម្លាប់មនុស្សរាប់ពាន់នាក់។

The Khmer Rouge members enforcing the system were no safer.

មេដឹកនាំក្នុងរង្វង់ខ្មែរក្រហមផ្ទាល់ ក៏មិនមានសុវត្ថិភាពដែរ។

When their plan failed to produce rice at the expected rates,

នៅពេលដែលផែនការរបស់ពួកគេបរាជ័យ ក្នុងការផលិតស្រូវក្នុងបរិមាណរំពឹងទុក,

Khmer Rouge leadership became paranoid.

មេដឹកនាំ​ខ្មែរ​ក្រហម​ ក៏មាន​ការភិតភ័យ។

They believed that internal enemies were trying to sabotage the revolution,

ពួកគេជឿថាមានសត្រូវផ្ទៃក្នុង ព្យាយាមបំផ្លាញបដិវត្តន៍,

and they began arresting and executing anyone perceived as a threat.

ហើយ​ពួក​គេ​ចាប់​ផ្ដើម​ចាប់​ខ្លួន និង​ សម្លាប់អ្នកណាម្នាក់គេយល់ថាជាការខ្មាំង។

This brutality continued for almost four years.

អំពើឃោរឃៅនេះបានបន្ត អស់រយៈពេលជិតបួនឆ្នាំ។

Finally, in 1979, Vietnamese troops

ទីបំផុតនៅឆ្នាំ1979, កងទ័ពវៀតណាម

working alongside defected Khmer Rouge members took control of the country.

សហការ​ជាមួយអតីតមេ​ខ្មែរ​ក្រហម​ ដែល​រត់ចោល​ជួរ​ បានដណ្តើមគ្រប់គ្រងប្រទេស។

This political upheaval triggered yet another civil war

ចលាចលនយោបាយនេះបានបង្កើតអោយមាន សង្គ្រាមស៊ីវិលមួយទៀត

that wouldn’t end until the 1990s.

ដែលបន្តរហូតដល់ទស្សវតឆ្នាំ១៩៩០។

In the years that followed,

ទោះជាឆ្លងកាត់ប៉ុន្មានឆ្នាំមកក្តី

there was no easy path to justice for victims and their families.

ក៏ផ្លូវទៅរកយុត្តិធម៌ដល់ជនរងគ្រោះនិងគ្រួសារ របស់ពួក មានភាពលំបាក។

A hybrid UN-Cambodian tribunal was established in 2003,

សាលាក្តីកូនកាត់អង្គការសហប្រជាជាតិ និងកម្ពុជា ត្រូវបានបង្កើតក្នុងឆ្នាំ2003,

but it only tried Khmer Rouge in the topmost leadership positions.

តែ​បាន​ត្រឹម​​កាត់ទោស​ខ្មែរក្រហមក្នុង តំណែងកំពូលប៉ុណ្ណោះ។

Lower level Khmer Rouge members appeared in court as well,

សមាជិកខ្មែរក្រហមតូចតាច បានបង្ហាញខ្លួននៅក្នុងតុលាការផងដែរ

but they weren't placed on trial.

ប៉ុន្តែ​ពួកគេ​មិន​ត្រូវ​បាន​កាត់​ទោស​ទេ។

Instead, they gave testimony and offered insight

ផ្ទុយទៅវិញ ពួកគេបានផ្ដល់សក្ខីភាព និងផ្តល់ព័ត៌មានយ៉ាងសំខាន់

into the cruel system that had enabled their superiors’ crimes.

អំពីប្រព័ន្ធដ៏ឃោរឃៅដែលបានអនុញ្ញាតិ ថ្នាក់លើរបស់ពួកគេប្រព្រឹត្តអំពើឧក្រិដ។

Some of these perpetrators were even legally acknowledged as victims,

ជនល្មើសទាំងនេះខ្លះត្រូវបាន ទទួលស្គាល់ដោយស្របច្បាប់ថាជាជនរងគ្រោះ,

because they constantly feared for their lives

ដោយសារការភ័យខ្លាចឥតឈប់ឈរ អំពីការគំរាមដល់ជីវិតពួកគេ

and committed violence as a means of self-preservation.

ហើយ​បាន​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​ហិង្សា ជាមធ្យោបាយការពារខ្លួនឯងកុំអោយគេសម្លាប់។

This perception of low level Khmer Rouge members

ការយល់ឃើញថា សមាជិកខ្មែរក្រហមតូចតាច

as victims rather than perpetrators extended beyond the courtroom.

ជាជនរងគ្រោះ ជាងថាជាជនល្មើស មិនមែនមានតែក្នុងបន្ទប់សវនាការទេ។

Like other Cambodians, most Khmer Rouge members lost family,

ខ្មែរក្រហម​ភាគច្រើនបាត់បង់សមាជិកគ្រួសារ

suffered hunger, were stripped of their homes and belongings,

ជួបប្រទះការស្រេកឃ្លាន, ត្រូវបានគេដកហូត ផ្ទះនិងរបស់របររបស់ពួកគេ,

and were overworked to exhaustion.

ហើយត្រូវធ្វើការហួសកម្លាំង ដូចប្រជាជនខ្មែរទូទៅដែរ

And the paranoia amongst Khmer Rouge leadership

ហើយជំងឺខ្លាចមិនទុកចិត្ត របស់មេដឹកនាំកំពូលខ្មែរក្រហម

had led to a higher rate of execution for Khmer Rouge members

បាននាំឱ្យមានការប្រហារជីវិត សមាជិកខ្មែរក្រហមយ៉ាងច្រើន

than the ethnic majority population.

គឺច្រើនជាការសំលាប់ប្រជាជនសាមញ្ញ។

As a result, many Cambodians today don't just see the genocide

ជា​លទ្ធផល,​ ​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ច្រើន ​បច្ចុប្បន្នមិនមើលឃើញថាអំពើប្រល័យពូជសាសន៍

as one committed against ethnic minority groups,

ជាការសម្លាប់រង្គៀលតែជនជាតិភាគតិច

but also as a broad campaign of violence impacting the entire population.

តែក៏ជាយុទ្ធនាការនៃអំពើហិង្សាមានលក្ខណៈទូទៅ ដែលប៉ះពាល់ដល់ប្រជាជនកម្ពុជាទាំងអស់។

As of 2021, only three people have received prison sentences.

ត្រឹមឆ្នាំ 2021 មានមនុស្សតែបីនាក់ប៉ុណ្ណោះ បានទទួលការកាត់ទោសដាក់ពន្ធនាគារ។

Many victims would like the tribunal

ជនរងគ្រោះជាច្រើនចង់ឱ្យសាលាក្តីនេះ

to pursue further trials of Khmer Rouge leaders.

បន្តការដាក់ទោសថែមទៀត លើមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម។

However, a 2018 national survey revealed

យ៉ាងណាក៏ដោយ ការស្ទង់មតិថ្នាក់ជាតិ ឆ្នាំ2018 បានបង្ហាញ

that most victims feel the tribunal has contributed to justice.

ដែលជនរងគ្រោះភាគច្រើនមានអារម្មណ៍ សាលាក្តីបានរួមចំណែកដល់យុត្តិធម៌។

In the wake of such tragedy,

ក្រោយ​កើត​មាន​សោកនាដកម្ម​បែប​នេះ,

it’s tempting to paint conflicts in simplistic terms—

យើងងាយនិយាយអំពីជំលោះនេះដោយចាត់ទូកថា

casting one group as oppressor and the other as oppressed.

ក្រុមមួយជាអ្នកជិះជាន់ និងក្រុមមួយទៀតជាអ្នកត្រូវបានជិះជាន់។

But many Cambodians live with a more complex reality.

ប៉ុន្តែ​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ជាច្រើន​រស់នៅ ជាមួយនឹងការពិតដ៏ស្មុគស្មាញ។

Everyone suffered, even those who contributed to the suffering of others.

មនុស្សគ្រប់គ្នាបានរងទុក្ខសូម្បីតែអ្នកដែល បានរួមចំណែកធ្វើទុក្ខអ្នកដទៃ។

This perception doesn’t excuse any acts of violence.

ការយល់ឃើញនេះមិនមែណជាហេតុផល ដើម្បីធ្វើអំពើហឹង្សាណាមួយទេ។

But how a society remembers traumatic events

ប៉ុន្តែរបៀបដែលសង្គមចងចាំ ចំពោះព្រឹត្តិការណ៍ដ៏ឈឺចាប់មួយនេះ

plays a part in who is seen as victim, who is seen as perpetrator,

បានកំណត់ថាអ្នកណាជាជនរងគ្រោះ អ្នកណាជាអ្នកប្រព្រឹត្ត

and how a shattered society can build a path into the future.

និងរបៀបដែលសង្គមបែកបាក់មួយអាច កសាងផ្លូវមួយទៅអនាគត។