Ugly History: The Khmer Rouge murders - Timothy Williams

Tłumaczenie: Karol Cieślik Korekta: Ola Królikowska

From 1975 to 1979, the Communist Party of Kampuchea

W latach 1975-1979 Komunistyczna Partia Kambodży

ruled Cambodia with an iron fist,

rządziła Kambodżą żelazną ręką,

perpetrating genocide that killed one fourth of the country’s population.

doprowadzając do śmierci 25% populacji kraju.

Roughly 1 million Cambodians were executed

Około milion Khmerów zostało straconych

as suspected political enemies or due to their ethnicities.

jako wrogowie ludu lub ze względu na ich narodowość.

The regime targeted Muslim Cham, Vietnamese, Chinese,

Ofiarami ludobójstwa byli muzułmańscy Czamowie, Wietnamczycy, Chińczycy,

Thai, and Laotian individuals.

Tajowie i Laotańczycy.

Outside these executions,

Prócz egzekucji

one million more Cambodians died of starvation, disease,

do śmierci kolejnego miliona Khmerów doprowadził głód, choroby

or exhaustion from overwork.

i przepracowanie.

This genocidal regime rose to power amidst decades of political turmoil.

Ten ludobójczy reżim doszedł do władzy w latach politycznych zawirowań.

Following World War II, Cambodia’s monarch, Prince Norodom Sihanouk,

Po II wojnie światowej kambodżański monarcha, książę Norodom Sihanouk

successfully negotiated the country’s independence after roughly 90 years

wynegocjował niepodległość swojego kraju po około 90 latach

of French colonial rule.

kolonialnych rządów Francji.

But Sihanouk’s strict policies provoked friction with many citizens.

Surowe rządy Sihanouka wywoływały niezadowolenie wielu poddanych.

Especially militant communist rebels, who had long opposed the French

Komuniści, którzy przez lata sprzeciwiali się rządom Francji,

and now turned their attention to overthrowing the prince.

za nowy cel obrali obalenie księcia.

This unstable situation was further complicated

Niestabilność w kraju pogłębiała się ze względu na wojnę,

by a war raging outside Cambodia’s borders.

która toczyła się za granicami Kambodży.

In Vietnam, millions of American troops were supporting

W Wietnamie miliony amerykańskich żołnierzy wspierało

the non-communist south against the communist north.

niekomunistyczne południe w walce z komunistyczną północą.

While the US petitioned for Cambodia’s support,

Książę Sihanouk starał się pozostać neutralnym

Prince Sihanouk tried to stay neutral.

mimo próśb USA.

But in 1970, he was overthrown by his prime minister

Ale w 1970 roku został obalony i rządy przejął premier,

who allowed American troops to bomb regions of Cambodia

który pozwolił armii USA na bombardowanie Kambodży

in their efforts to target North Vietnamese fighters.

w walce z żołnierzami Północnego Wietnamu.

These attacks killed thousands of Cambodian civilians.

Rezultatem tych bombardowań była śmierć tysięcy Khmerów.

To regain power after being overthrown,

Żeby odzyskać utraconą władzę,

the prince allied with his political enemies.

książę sprzymierzył się z dawnymi przeciwnikami.

The Communist Party of Kampuchea, also known as the Khmer Rouge,

Komunistyczna Partia Kambodży, zwana również Czerwonymi Khmerami,

was led by Cambodians who dreamed of making their nation

składała się z Khmerów, których marzeniem było stworzenie

a classless society of rice farmers.

bezklasowego społeczeństwa rolników uprawiających ryż.

They opposed capitalist Western imperialism

Sprzeciwiali się imperializmowi kapitalistycznego Zachodu

and sought to lead the country to self-sufficiency.

i chcieli, żeby ich kraj był samowystarczalny.

But to the public, they mostly represented a force

Ludność postrzegała ich głównie jako siłę,

fighting the pro-American government.

która walczyła z proamerykańskim rządem.

Angered by destructive American bombing

Wielu Khmerów rozwścieczonych amerykańskimi bombardowaniami

and encouraged by the prince’s call to arms,

i wezwaniami księcia do broni

many Cambodians joined the Khmer Rouge.

wstąpiło w szeregi Czerwonych Khmerów.

Eventually, a full blown civil war erupted.

W końcu wybuchła wojna domowa.

Over five years of fighting,

W ciągu pięciu lat wojny

more than half a million Cambodians died in this brutal conflict.

zginęło ponad pół miliona Khmerów.

But the violence didn’t end

Przemoc nie skończyła się,

when the rebels conquered Phnom Penh in April 1975.

gdy w kwietniu 1975 roku buntownicy zdobyli Phnom Penh.

Upon taking the capital,

Po przejęciu stolicy Czerwoni Khmerowie

the Khmer Rouge executed anyone associated with the previous government.

przeprowadzili egzekucje wszystkich związanych z poprzednim rządem.

Prince Sihanouk remained stripped of power and was put under house arrest,

Książę Sihanouk nie odzyskał władzy i został umieszczony w areszcie domowym.

and the Khmer Rouge began evacuating city residents to the countryside.

Czerwoni Khmerzy rozpoczęli ewakuację ludności miejskiej na tereny wiejskie.

Those who couldn't make the trip by foot were abandoned,

Tych, którzy nie mogli iść dalej, porzucano,

separating countless families.

co doprowadziło do rozdzielenia rodzin.

In this new regime, every citizen was stripped of their belongings

Nowy reżim konfiskował własność prywatną obywateli

and given the same clothes and haircut.

i wymagał, żeby każdy miał taką samą odzież i fryzurę.

Private property, money, and religion were outlawed.

Własność prywatna, pieniądze i religia zostały zakazane.

The new agricultural workforce was expected to produce

Nowej sile roboczej postawiono nieosiągalne cele

impossible amounts of rice,

produkcji ryżu,

and local leaders would be killed if they couldn’t fulfill quotas.

a za ich nieosiąganie lokalni zarządcy byli zabijani.

Many prioritized their orders to the capital above feeding workers.

Wielu z nich przekładało osiąganie celów nad karmienie pracowników.

Underfed, overworked, and suffering from malaria and malnutrition,

Z powodu niedożywienia, przepracowania i malarii

thousands perished.

zginęły tysiące ludzi.

The Khmer Rouge members enforcing the system were no safer.

Członkowie grupy egzekwujący nowe zasady też nie byli bezpieczni.

When their plan failed to produce rice at the expected rates,

Kiedy plan produkcji ryżu nie osiągnął oczekiwanych celów,

Khmer Rouge leadership became paranoid.

przywódcy Czerwonych Khmerów popadli w paranoję.

They believed that internal enemies were trying to sabotage the revolution,

Wierzyli oni, że wrogowie wewnętrzni próbują sabotować rewolucję,

and they began arresting and executing anyone perceived as a threat.

więc zaczęli aresztować i tracić każdego podejrzanego.

This brutality continued for almost four years.

Ten terror trwał prawie cztery lata.

Finally, in 1979, Vietnamese troops

Ostatecznie w 1979 roku wietnamskie wojska

working alongside defected Khmer Rouge members took control of the country.

wraz ze zbiegłymi członkami Czerwonych Khmerów przejęły kontrolę nad krajem.

This political upheaval triggered yet another civil war

Ten polityczny chaos wywołał kolejną wojnę domową

that wouldn’t end until the 1990s.

która trwała do lat 90.

In the years that followed,

W kolejnych latach

there was no easy path to justice for victims and their families.

nie było prostego sposobu dla ofiar na osiągnięcie sprawiedliwości.

A hybrid UN-Cambodian tribunal was established in 2003,

Hybrydowy trybunał ONZ-Kambodża powstał w 2003 roku,

but it only tried Khmer Rouge in the topmost leadership positions.

ale sądził on wyłącznie członków Czerownych Khmerów najwyższych szczebli.

Lower level Khmer Rouge members appeared in court as well,

Mniej ważni członkowie Czerownych Khmerów też pojawili się w sądzie,

but they weren't placed on trial.

ale nie jako oskarżeni.

Instead, they gave testimony and offered insight

Zeznawali i wyjaśniali, jak funkcjonował

into the cruel system that had enabled their superiors’ crimes.

okrutny system, który umożliwiał zbrodnie przełożonym.

Some of these perpetrators were even legally acknowledged as victims,

Niektórzy ze sprawców zbrodni zostali prawnie uznani za ofiary,

because they constantly feared for their lives

bo żyli w ciągłym strachu o swoje życie,

and committed violence as a means of self-preservation.

a zbrodnie popełniali, żeby przeżyć.

This perception of low level Khmer Rouge members

Postrzeganie członków grupy niskiego szczebla

as victims rather than perpetrators extended beyond the courtroom.

jako ofiar, a nie zbrodniarzy nie ograniczało się do sądu.

Like other Cambodians, most Khmer Rouge members lost family,

Jak inni Khmerzy, większość z nich straciła członków rodziny,

suffered hunger, were stripped of their homes and belongings,

głodowała, została pozbawiona domów i dobytku

and were overworked to exhaustion.

oraz była przepracowana do wycieńczenia.

And the paranoia amongst Khmer Rouge leadership

Paranoja przywódców Czerwonych Khmerów

had led to a higher rate of execution for Khmer Rouge members

doprowadziła do częstszych egzekucji wśród członków partii

than the ethnic majority population.

niż wśród pozostałej ludności.

As a result, many Cambodians today don't just see the genocide

W rezultacie wielu Khmerów postrzega ludobójstwo

as one committed against ethnic minority groups,

nie jako popełnione przeciwko mniejszościom etnicznym,

but also as a broad campaign of violence impacting the entire population.

a jako ogólną kampanię przemocy wpływającą na całość społeczeństwa.

As of 2021, only three people have received prison sentences.

Do 2021 roku tylko trzy osoby zostały skazane na pozbawienie wolności.

Many victims would like the tribunal

Wiele ofiar chciałoby, żeby trybunał

to pursue further trials of Khmer Rouge leaders.

prowadził kolejne sprawy przeciwko przywódcom partii.

However, a 2018 national survey revealed

Jednak ankieta z 2018 roku wykazała,

that most victims feel the tribunal has contributed to justice.

że większość ofiar uważa, że trybunał przyczynił się do sprawiedliwości.

In the wake of such tragedy,

W następstwie takiej tragedii

it’s tempting to paint conflicts in simplistic terms—

chce się uprościć te wydarzenia,

casting one group as oppressor and the other as oppressed.

wskazując na grupę prześladowców i prześladowanych.

But many Cambodians live with a more complex reality.

Większość Khmerów żyje w bardziej skomplikowanych realiach.

Everyone suffered, even those who contributed to the suffering of others.

Każdy cierpiał,

także ci, którzy przyczynili się do cierpienia innych.

This perception doesn’t excuse any acts of violence.

To podejście nie ma usprawiedliwiać przemocy.

But how a society remembers traumatic events

Ale to, jak społeczeństwo pamięta traumatyczne wydarzenia,

plays a part in who is seen as victim, who is seen as perpetrator,

gra rolę w tym, kto jest uważany za ofiarę, kto za zbrodniarza,

and how a shattered society can build a path into the future.

i jak zdruzgotane społeczeństwo może rozwijać się w przyszłości.