Sex Determination: More Complicated Than You Thought

تعیین جنسیت از آن چیزی که فکر می‌کنید دشوارتر است

Translator: Bedirhan Cinar

Translator: Bidel Akbari Reviewer: Hajar Almasi

My wife is pregnant right now with our first child,

همسرم اولین بچه مان را حامله است،

and when people see her with her big baby bump,

و وقتی مردم شکمِ او را که خیلی بزرگ شده می‌بینند،

the first question people ask, almost without fail, is,

تقریبا همیشه اولین سوالی که می‌پرسند اینه:

"Is it a boy or is it a girl?"

«دختره یا پسر؟»

Now, there are some assumptions behind that question

درحالیکه پشتِ این پرسش پیش‌فرض‌هایی هست

that we take for granted

که ما آنها را

because of our familiarity with our own human biology.

بخاطر آشنایی مان با زیست‌شناسیِ انسان، نادیده می‌گیریم.

For human babies, we take it for granted that there's a 50/50 chance

برای بچه‌ی انسان، ما شانسِ ۵۰-۵۰ بودنِ

of either answer, boy or girl.

پسر بودن یا دختر بودن را نادیده می‌گیریم.

But why is it that way?

اما چرا؟

Well, the answer depends on the sex determination system

جواب بستگی دارد به روش تعیین جنسیتی

that has evolved for our species.

که برای انسان تکامل پیدا کرده.

You see, for most mammals,

برای اغلبِ پستانداران،

the sex of a baby is determined genetically

جنسیتِ نوزاد بصورت ژنتیکی

with the XY chromosome system.

و توسطِ کروموزوم XY تشخیص داده می‌شود.

Mammals have a pair of sex chromosomes,

پستانداران یک جفت کروموزومِ جنسیتی دارند،

one passed down from mom, and one from dad.

که یکی از آنها از طرفِ مادر و دیگری از طرف پدر به جنین منتقل می‌شوند.

A pair of X's gives us a girl,

یک جفت X جنین را دختر می‌کنند،

and an X and a Y together gives us a boy.

و یک X و Y با هم یک پسر را بوجود می‌آورند.

Since females only have X's to pass on in their egg cells,

از آنجا که «ماده‌گان» فقط کروموزومِ X به تخمک‌شان منتقل می‌کنند،

and males can give either an X or a Y in their sperm cells,

و «نرها» می‌توانند یا کروموزومِ X یا Y را از طریق اسپرم شان منتقل کنند

the sex is determined by the father

پس جنسیتِ جنین را پدر تعیین می‌کند

and the chance of producing a male or a female is 50/50.

و شانس بدنیا آوردنِ پسر یا دختر ۵۰-۵۰ است.

این روش برای پستانداران به خوبی جوابگوست،

This system has worked well for mammals,

but throughout the tree of life, we can see other systems

اما در سرتاسر «درختِ زندگی» می‌توانیم شیوه‌های دیگری را هم ببینیم،

that have worked just as well for other animals.

که برای دیگر گونه‌های جانوران کارا بوده اند.

There are other groups of animals that also have genetic sex determination,

گروه‌های دیگری از جانوران هستند که تعیین جنسیت در آنها هم بصورتِ ژنتیکی اتفاق می‌افتد،

but their systems can be pretty different from ours.

اما شیوه‌های آنها می‌تواند با ما خیلی متفاوت باشد.

Birds and some reptiles have their sex genetically determined,

جنسیتِ جنین در پرندگان و بعضی از خزندگان به شیوه‌ی ژنتیکی تعیین می‌شود،

but instead of the sex being determined by dad,

ولی بجای اینکه جنسیت توسطِ پدر تعیین شود

their sex is determined by mom.

توسطِ مادر تعیین می‌شود.

In those groups, a pair of Z sex chromosomes

در این گروه‌ها یک جفت کروموزومِ Z

produces a male, so these males only have Z's to give.

جنین را «نَر» می‌کند، بنابراین نِرهایشان فقط کروموزومِ Z دارند.

However, in these animals, one Z and one W chromosome together,

هرچند در این جانداران یک کروموزومِ Z و یک W با هم،

as a pair, produces a female.

یک «ماده» می‌سازند.

In this system, the chance of a male or a female is still 50/50,

در این روش، شانسِ «نر» یا «ماده» بودن همچنان ۵۰-۵۰ است،

it just depends on whether mom puts a Z or a W

و به این بستگی دارد که مادرِ جنین کروموزومِ Z یا W

into her egg.

به داخل تخمک اش منتقل کند.

Certain groups have taken genetic sex determination

بعضی از گروه‌های جانداران تعیین جنسیتِ جنین را

in completely other directions.

در جهت‌های کاملا متفاوتی پیش برده اند.

Ants, for example, have one of the most interesting systems

برای نمونه، مورچه‌گان یکی از جالب‌ترین روش‌ها را

for determining sex, and because of it, if you are a male ant,

برای تعیین جنسیت دارند، و اینطور است که اگر شما یک مورچه‌ی «نَر» باشید،

you do not have a father.

یعنی شما پدر ندارید.

In an ant colony, there are dramatic divisions of labor.

در یک کُلُنیِ مورچه‌گان، مشتقاتِ چشمگیری از کار وجود دارد.

There are soldiers that defend the colony,

سربازانی وجود دارند که از آن حفاظت می‌کنند،

there are workers that collect food, clean the nest and care for the young,

کارگرانی هستند که غذا جمع می‌کنند،آشیانه را تمیز می‌کنند و از نوزادان نگهداری می‌کنند،

and there's a queen and a small group of male reproductives.

و یک ملکه و گروهِ کم تعدادی از مورچه‌گانِ نرِ مولد.

Now, the queen will mate and then store sperm from the males.

ملکه با نرها آمیزش می‌کند و اسپرم آنها را ذخیره می‌کند.

And this is where the system gets really interesting.

و اینجا است که این روش خیلی جالب می‌شود.

If the queen uses the stored sperm to fertilize an egg,

اگر ملکه برای بارور کردن تخمک از اسپرم استفاده کند،

then that egg will grow up to become female.

آن تخمک به یک مورچه‌ی ماده تبدیل می‌شود.

However, if she lays an egg without fertilizing it,

و اگر از اسپرم استفاده نکند،

then that egg will still grow up to be an ant,

آن تخمک همچنان مورچه خواهد شد

but it will always be a male.

ولی همیشه مورچه‌ی «نَر» خواهد بود.

So you see, it's impossible for male ants to have fathers.

بنابراین همانطور که مشاهده می‌کنید، مورچه‌های «نَر» بهیچوجه پدر ندارند.

And male ants live their life like this, with only one copy of every gene,

مورچه‌های «نَر» با تنها یک نسخه ازهریک از ژن هایشان در طول حیات شان زندگی می‌کنند،

much like a walking sex cell.

بیشتر شبیه به یک سلولِ جنسیتیِ متحرک.

This system is called a haplodiploid system,

نام این روش «هاپلودیپلویدی» است،

and we see it not only in ants,

و ما نه تنها آن را در مورچه گان می‌بینیم،

but also in other highly social insects like bees and wasps.

بلکه در حشرات خیلی اجتماعی مثل زنبورعسل و زنبورهای بی‌عسل - هم مشاهده می‌کنیم.

Since our own sex is determined by genes,

اکنون که جنسیتِ ما با ژن‌ها تعیین می‌شود،

and we do know of these other animals that have their sex determined by genes,

و درباره‌ی دیگر موجوداتی که جنسیت شان توسط ژن‌ها تعیین می‌شود اطلاع داریم،

it's easy to assume that for all animals

ممکن است فکر کنیم ژن‌ها باید برای همه‌ی موجودات

the sex of their babies still must be determined by genetics.

تعیین کننده‌ی جنسیتِ نوزاد باشند.

However, for some animals, the question of whether it will be a boy or a girl

هرچند برای برخی از جانداران، پسر یا دختر بودنِ نوزاد

has nothing to do with genes at all,

هیچ ربطی به ژن‌ها ندارد.

and it can depend on something like the weather.

و ممکن است به چیزی مثل «آب و هوا» وابسته باشد.

These are animals like alligators and most turtles.

برای نمونه می‌توان به گونه‌ای از تمساح‌ها و بیشترِ لاک‌پشت‌ها اشاره کرد.

In these animals, the sex of an embryo in a developing egg

در این جانوران، جنیستِ رویان (جنین) در تخمکِ در حال توسعه

is determined by the temperature.

توسطِ دمایِ هوا تعیین می‌شود.

In these species, the sex of the baby

در این گونه‌ها، جنسیتِ نوزاد

is not yet determined when the egg is laid,

در زمان تخم‌گذاری هنوز مشخص نشده،

and it remains undetermined until sometime in the middle

و تا رسیدن به یک مرحله‌ی میانی

of the overall development period, when a critical time is reached.

در طول رشدِ جنین نامشخص می‌ماند، تا وقتی که زمانِ حیاتی فرا برسد.

And during this time, the sex is completely determined

و در این موقعیت، جنسیتِ رویان

by temperature in the nest.

فقط با توجه به دمای آشیانه تعیین می‌شود.

In painted turtles, for example,

برای نمونه، در لاک‌پشت‌های نقش‌دار،

warm temperatures above the critical temperature

دمای گرم و بالاتر از یک حد مشخص

will produce females within the eggs,

رویان را به جنسِ ماده تبدیل می‌کند،

and cool temperatures will produce a male.

و هوای سرد آن را نَر می‌کند.

مطمئن نیستم این «یادیار»(فن بخاطرسپردن) برای اولین بار به ذهن چه کسی رسید،

I'm not sure who came up with this mnemonic,

but you can remember that when it comes to painted turtles,

ولی وقتی موضوعِ لاک‌پشت‌های نقش‌دار مطرح میشه،

they are all hot chicks and cool dudes.

اونها «دخترانِ دلرُبا» و «پسرانِ باحال» هستند. (کنایه از معنیِ عامیانه‌ی "Cool" و "Hot")

For some tropical fish, the question of will it be a boy or will it be a girl

پسر یا دختر بودن گونه‌ای از ماهی‌های نواحیِ گرمسیری

isn't settled until even later in life.

بعدا در طول زندگی آنها مشخص می‌شود.

You see, clownfish all start out their lives as males,

همه‌ی دلقک‌ماهی‌ها در مرحله‌ی اول زندگی شان «نَر» هستند،

However, as they mature, they become female.

ولی بعد از بلوغ «ماده» می‌شوند.

همچنین آنها در گروه‌های کوچکی زندگی می‌کنند

They also spend their lives in small groups with a strict dominance hierarchy

که در آنها قوانینِ سختی از نظر برتری و سلسله‌مراتب برقرار است

where only the most dominant male and female reproduce.

و فقط برترین «نَر» و «ماده» در آن گروه می‌توانند تولید مثل کنند.

And amazingly, if the dominant female in the group dies,

و جالب است که اگر ماده‌ی غالبِ این گروه بمیرد،

the largest and most dominant male will then quickly become female

بزرگترین و برترین «نَر» در این گروه بسرعت به یک «ماده» تبدیل می‌شود

and take her place, and all of the other males

و جای او را می‌گیرد،

will move up one rank in the hierarchy.

و هریک از نَرهای این گروه یک پله صعود می‌کنند.

In another very different ocean animal,

در یکی دیگر از جانداران ساکنِ اقیانوس

the green spoonworm,

یعنی «کِرم قاشقی» اوضاع خیلی متفاوت است،

the sex of the babies is determined

جنسیتِ نوزادان

by a completely different aspect of the environment.

توسط عاملِ دیگری از محیط مشخص می‌شود.

For this species, it is simply a matter of where a larva

در این گونه جنسیت نوزاد به این بستگی دارد که «لیسه» (نوزاد)

happens to randomly fall on the sea floor.

بطور اتفاقی در کجای سطح دریا بیفتد.

If a larva lands on the open sea floor, then it will become a female.

اگر روی سطح دریا بیفتد، «ماده» خواهد بود.

But if it lands on top of a female, then it will become a male.

ولی اگر روی یک نوزادِ «ماده» بیفتد، آنگاه «نَر» می‌شود.

So for some species, the question of boy or girl

بنابراین برای بعضی گونه‌ها اینکه نوزاد پسر یا دختر است

is answered by genetics.

توسط ژنتیک مشخص می‌شود.

For others, it's answered by the environment.

برای برخی دیگر توسط محیط مشخص می‌شود.

And for others still, they don't even bother with the question at all.

برای برخی دیگر، اصلا این سوال مطرح نیست.

Take whiptail lizards, for example.

برای نمونه «مارمولک‌های دُم‌شلاقی» را در نظر بگیرید.

For those desert lizards, the answer is easy.

برای آن مارمولک‌های صحرایی پاسخ به این سوال خیلی ساده است.

It's a girl. It's always a girl.

دختر است. همیشه دختر خواهد بود.

They are a nearly all-female species, and although they still lay eggs,

آنها گونه‌هایی هستند که تمامی‌شان «ماده» هستند، و با وجود اینکه همچنان تخم‌گذاری می‌کنند،

these eggs hatch out female clones of themselves.

از این تخم‌ها نوزادانی پدید می‌آیند که «تاگِ» (کپیِ) مادرشان هستند.

So will it be a girl or will it be a boy?

پس جواب این سوال که بچه پسر است یا دختر؟

Throughout the entire animal kingdom,

در سراسر قلمرو حیوانات،

it does really all depend on the system of sex determination.

همه‌ی اینها به روش تعیین جنسیتِ نوزاد بستگی دارد.

For humans, that system is a genetic XY system.

برای انسان‌ها این روش برپایه‌ی ژنِ XY است.

And for me and my wife, we found out

و من و همسرم متوجه شدیم

it's going to be a baby boy.

که فرزندمان پسر خواهد بود.

(Kiss)

(بوسه)