Sex Determination: More Complicated Than You Thought

Hệ thống xác định giới tính: Rắc rối hơn bạn tưởng

Translator: Bedirhan Cinar

Translator: Linh Khánh Phan Reviewer: Nhu PHAM

(Âm nhạc)

My wife is pregnant right now with our first child,

Vợ tôi đang mang thai và đó sẽ là đứa con đầu tiên của chúng tôi,

and when people see her with her big baby bump,

và khi mọi người thấy cô ấy với cái bụng lớn của mình,

the first question people ask, almost without fail, is,

câu hỏi đầu tiên được hỏi, hầu như không còn gì khác,

"Is it a boy or is it a girl?"

là, "Con trai hay con gái vậy?"

Now, there are some assumptions behind that question

Bây giờ, có một số giả định đằng sau câu hỏi đó

that we take for granted

rằng chúng ta đưa ra các giả định vì sự thân quen của mình đối với sinh học con người.

because of our familiarity with our own human biology.

Đối với em bé, chúng ta có giả định rằng có 50/50 cơ hội

For human babies, we take it for granted that there's a 50/50 chance

of either answer, boy or girl.

cho mỗi câu trả lời, bé trai hay bé gái.

But why is it that way?

Nhưng tại sao nó lại như vậy?

Well, the answer depends on the sex determination system

Vâng, câu trả lời phụ thuộc vào hệ thống xác định giới tính

that has evolved for our species.

đã phát triển trong loài người chúng ta.

You see, for most mammals,

Bạn thấy đấy, đối với hầu hết các động vật có vú,

the sex of a baby is determined genetically

giới tính của một em bé được xác định bởi gen

with the XY chromosome system.

với hệ thống nhiễm sắc thể XY.

Mammals have a pair of sex chromosomes,

Động vật có vú có một cặp nhiễm sắc thể giới tính,

một truyền từ mẹ, và một từ cha.

one passed down from mom, and one from dad.

A pair of X's gives us a girl,

Một cặp X cho ta một bé gái,

and an X and a Y together gives us a boy.

và một X với một Y cho ta một bé trai.

Vì phụ nữ chỉ có X để cho qua các tế bào trứng của họ,

Since females only have X's to pass on in their egg cells,

and males can give either an X or a Y in their sperm cells,

và nam giới có thể cho một X hoặc Y qua các tế bào tinh trùng của mình,

the sex is determined by the father

giới tính được xác định bởi người cha

and the chance of producing a male or a female is 50/50.

và cơ hội cho ra đời một bé trai hoặc gái là 50/50.

This system has worked well for mammals,

Hệ thống này hoạt động tốt với động vật có vú,

but throughout the tree of life, we can see other systems

nhưng xuyên suốt cây phả hệ, chúng ta có thể thấy các hệ thống khác

that have worked just as well for other animals.

cũng hoạt động tốt với các loài động vật khác.

There are other groups of animals that also have genetic sex determination,

Các nhóm động vật khác cũng có giới tính xác định bởi gen di truyền,

but their systems can be pretty different from ours.

nhưng hệ thống của chúng hơi khác so với chúng ta.

Chim và một số loài bò sát có giới tính xác định bởi gen

Birds and some reptiles have their sex genetically determined,

but instead of the sex being determined by dad,

nhưng thay vì giới tính được xác định bởi cha,

their sex is determined by mom.

thì lại được xác định bởi mẹ.

In those groups, a pair of Z sex chromosomes

Trong các nhóm đó, một cặp nhiễm sắc thể Z

produces a male, so these males only have Z's to give.

cho ra một con đực, do đó, con đực chỉ có Z để cho.

However, in these animals, one Z and one W chromosome together,

Tuy nhiên, trong các loài này,

một nhiễm sắc thể Z và một W,

as a pair, produces a female.

sẽ tạo ra một con cái.

In this system, the chance of a male or a female is still 50/50,

Trong hệ thống này, cơ hội ra một con cái hay đực vẫn là 50/50,

it just depends on whether mom puts a Z or a W

nó chỉ phụ thuộc vào việc con mẹ đặt một Z hoặc W

into her egg.

vào trứng của nó.

Certain groups have taken genetic sex determination

Một số nhóm đã xác định giới tính di truyền

in completely other directions.

theo những hướng hoàn toàn khác.

Ants, for example, have one of the most interesting systems

Kiến, ví dụ, có một trong các hệ thống thú vị nhất

for determining sex, and because of it, if you are a male ant,

để xác định giới tính, và vì nó, nếu bạn là một chú kiến đực ,

you do not have a father.

bạn sẽ không có cha.

In an ant colony, there are dramatic divisions of labor.

Trong một tổ kiến, có những đơn vị lao động mạnh mẽ.

There are soldiers that defend the colony,

Có những binh lính bảo vệ tổ,

there are workers that collect food, clean the nest and care for the young,

có những kiến thợ thu thập thực phẩm, làm sạch tổ và chăm sóc cho kiến con,

and there's a queen and a small group of male reproductives.

và có một nữ hoàng và một nhóm nhỏ các kiến đực vây quanh.

Now, the queen will mate and then store sperm from the males.

Bây giờ, nữ hoàng sẽ giao phối và sau đó lưu trữ tinh trùng của kiến đưc.

And this is where the system gets really interesting.

Và đây là điểm thực sự thú vị của hệ thống

If the queen uses the stored sperm to fertilize an egg,

Nếu nữ hoàng sử dụng tinh trùng được lưu trữ để thụ tinh cho trứng,

then that egg will grow up to become female.

thì trứng sẽ nở ra con cái.

However, if she lays an egg without fertilizing it,

Tuy nhiên, nếu nó đẻ một quả trứng mà không thụ tinh,

then that egg will still grow up to be an ant,

sau đó trứng sẽ vẫn phát triển thành một chú kiến,

but it will always be a male.

nhưng nó sẽ luôn luôn là một con đực.

So you see, it's impossible for male ants to have fathers.

Vì vậy, bạn thấy, kiến đực không thể có cha.

And male ants live their life like this, with only one copy of every gene,

Và kiến đực sống cuộc sống của chúng như vậy,

với chỉ một bản sao của mỗi gen,

much like a walking sex cell.

giống như một tế bào tính dục biết đi

This system is called a haplodiploid system,

Hệ thống này được gọi là một hệ thống haplodiploid,

and we see it not only in ants,

và chúng ta nhìn thấy nó không chỉ ở kiến,

but also in other highly social insects like bees and wasps.

nhưng cũng ở nơi các loại côn trùng có tính xã hội cao khác như ong và ong bắp cày.

Since our own sex is determined by genes,

Vì giới tính riêng của chúng ta được xác định bởi gen,

and we do know of these other animals that have their sex determined by genes,

và chúng ta biết được rằng các loài động vật khác có giới tính được xác định bởi gen,

it's easy to assume that for all animals

rất dễ dàng để giả định điều đó cho tất cả các loài động vật

the sex of their babies still must be determined by genetics.

giới tính của lũ con của chúng vẫn còn phải được xác định bởi di truyền học.

However, for some animals, the question of whether it will be a boy or a girl

Tuy nhiên, đối với một số loài động vật, câu hỏi rằng đó sẽ là trai hay gái

has nothing to do with genes at all,

không liên quan gì đến gen cả,

and it can depend on something like the weather.

và nó có thể phụ thuộc vào cái gì đó giống như thời tiết.

Đây là những động vật như cá sấu và hầu hết các loài rùa.

These are animals like alligators and most turtles.

In these animals, the sex of an embryo in a developing egg

Ở các loài động vật này, giới tính của phôi thai trong một quả trứng đang phát triển

is determined by the temperature.

được xác định bởi nhiệt độ.

Ở các loài này, giới tính của em bé chưa được xác định khi trứng được đẻ ra

In these species, the sex of the baby

is not yet determined when the egg is laid,

and it remains undetermined until sometime in the middle

và nó vẫn chưa xác định cho đến giữa

of the overall development period, when a critical time is reached.

giai đoạn phát triển tổng thể, khi đạt đến một thời điểm quan trọng nhất định.

And during this time, the sex is completely determined

Và trong thời gian này, giới tính được xác định hoàn toàn

by temperature in the nest.

bởi nhiệt độ trong tổ.

In painted turtles, for example,

Ở loài rùa Sơn, ví dụ,

warm temperatures above the critical temperature

nhiệt độ ấm áp trên nhiệt độ mốc

will produce females within the eggs,

sẽ cho ra con cái trong trứng,

and cool temperatures will produce a male.

và nhiệt độ mát mẻ sẽ cho ra con đực.

Tôi không thực sự chắc chắn về việc ai là người sáng tác ra cách ghi nhớ này,

I'm not sure who came up with this mnemonic,

but you can remember that when it comes to painted turtles,

nhưng bạn có thể nhớ rằng, khi nói đến rùa Sơn,

they are all hot chicks and cool dudes.

chúng là các cô nàng nóng bỏng và các cậu trailạnh lùng.

Đối với một số loài cá nhiệt đới, câu hỏi về nó sẽ là một cậu bé hoặc nó sẽ là một cô bé

For some tropical fish, the question of will it be a boy or will it be a girl

isn't settled until even later in life.

chưa được quyết định cho đến ngay cả sau này trong cuộc đời của chúng.

You see, clownfish all start out their lives as males,

Bạn thấy đấy, cá hề bắt đầu cuộc sống là đực,

Tuy nhiên, khi chúng trưởng thành, chúng trở thành con cái.

However, as they mature, they become female.

They also spend their lives in small groups with a strict dominance hierarchy

Chúng cũng sống cuộc sống trong các nhóm nhỏ với một hệ thống phân cấp thống trị nghiêm ngặt

where only the most dominant male and female reproduce.

nơi chỉ có một con đực và con cái chiếm ưu thế nhất được quyền sinh sản.

And amazingly, if the dominant female in the group dies,

Và đáng ngạc nhiên là nếu con cái chiếm ưu thế trong đội chết,

the largest and most dominant male will then quickly become female

con đực lớn nhất và chiếm ưu thế nhất sẽ nhanh chóng biến thành cái

and take her place, and all of the other males

thế chỗ con cái, và tất cả con đực khác sẽ di chuyển lên thêm một bậc trong hệ thống.

will move up one rank in the hierarchy.

Ở các loài động vật đại dương khác,

In another very different ocean animal,

the green spoonworm,

loài sâu xanh chẳng hạn,

the sex of the babies is determined

giới tính của các em bé được xác định bởi một khía cạnh hoàn toàn khác của môi trường.

by a completely different aspect of the environment.

Đối với loài này, đó là chỉ đơn giản là một vấn đề nơi ở của ấu trùng

For this species, it is simply a matter of where a larva

happens to randomly fall on the sea floor.

ngẫu nhiên rơi vào đáy biển.

If a larva lands on the open sea floor, then it will become a female.

Nếu một ấu trùng đáp xuống trên đáy biển mở,

nó sẽ trở thành một con cái.

But if it lands on top of a female, then it will become a male.

Nhưng nếu nó rơi trên đầu một con cái,

nó sẽ trở thành một con đực.

So for some species, the question of boy or girl

Như vậy đối với một số loài, câu hỏi là cậu bé hay cô bé

is answered by genetics.

được trả lời bởi di truyền học. Đối với những loài khác, nó được trả lời bởi môi trường.

For others, it's answered by the environment.

And for others still, they don't even bother with the question at all.

Và với những loài khác nữa, chúng thậm chí chẳng thèm quan tâm đến câu hỏi này.

Take whiptail lizards, for example.

Hãy lấy thằn lằn con, làm ví dụ.

For those desert lizards, the answer is easy.

Đối với những con thằn lằn sa mạc đó, câu trả lời thật dễ dàng.

Nó là một con cái. Nó luôn luôn là một con cái.

It's a girl. It's always a girl.

They are a nearly all-female species, and although they still lay eggs,

Chúng là một loài gần như tất cả là phụ nữ,

và mặc dù chúng vẫn đẻ trứng, những quả trứng nở ra như nhân bản nữ của mình.

these eggs hatch out female clones of themselves.

Vì vậy nó sẽ là một cô bé hay một cậu bé?

So will it be a girl or will it be a boy?

Throughout the entire animal kingdom,

Trong suốt toàn bộ Vương Quốc động vật,

it does really all depend on the system of sex determination.

nó không thực sự phụ thuộc vào hệ thống xác định giới tính.

For humans, that system is a genetic XY system.

Đối với con người, hệ thống đó là một hệ thống di truyền XY.

And for me and my wife, we found out

Và đối với tôi và vợ tôi, chúng tôi đã biết rằng

it's going to be a baby boy.

nó sẽ là là một cậu bé.

(Kiss)