DNA: The book of you - Joe Hanson

دی اِن اِی : کتابِ وجودِ شما - جو هانسون

Transcriber: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Translator: Mana Ahmady Reviewer: Bidel Akbari

Every human being starts out the same way:

زندگی‌ هر انسان دوپایی به روش یکسانی آغاز شده:

two cells, one from each parent,

دو سلول،

یکی از پدر و دیگری از مادر،

found each other and became one.

که همدیگر را یافته‌اند و یکی شده‌اند.

And that one cell reproduced itself,

و این تک سلول آغاز به تکثیر خود می‌کند،

dividing, dividing and dividing

تقسیم می‌شه،

و تقسیم می‌شه،

و تقسیم می‌شه

until there were 10 trillion of them.

تا اینکه ۱۰ هزار میلیارد از آنها پدید بیاد.

Do you realize there's more cells in one person's body

آیا متوجه هستید که شمار سلول‌های موجود در بدن یک فرد

از شمار ستاره‌های موجود در کهکشان راه شیری بیشتر است؟

than there are stars in the Milky Way?

But those 10 trillion cells aren't just sitting there in a big pile.

اما آن ۱۰هزار میلیارد سلول بی‌حرکت و صامت مثل یک تپه روی هم نیافتاده‌اند.

That would make for a pretty boring human being!

این یک بشر حوصله سر بَر را به وجود می‌آورد!

So what is it that says a nose is a nose,

پس این چیه که تعیین می‌کند که بینی بینی باشه،

and toes is toes?

و انگشت‌های پا، انگشت؟

What is it that says this is bone

این چیه که می‌گه این استخوان‌ست،

and this is brain

و این مغز است،

and this is heart

و این قلب‌ست،

and this is that little thing in the back of your throat

و این، آن چیز کوچولوی ته گلوی شماست

که هیچوقت نامش را به خاطر نمیارید؟

you can never remember the name of?

هرچیزی که شما از آن ساخته شدید یا در آینده می‌شید

Everything you are or ever will be made of

با رشته‌ی کوچکی از دستورالعمل‌ها آغاز می‌شه

starts as a tiny book of instructions

که در هریک از سلول‌ها موجود است.

found in each and every cell.

Every time your body wants to make something,

هربار که بدن شما می‌خواد چیزی را بسازد،

به آن کتاب راهنما مراجعه می‌کند،

it goes back to the instruction book,

جستجوش می‌کند، و سرهمش می‌کند.

looks it up and puts it together.

So how does one cell hold all that information?

خب، چطور یک سلول می‌تونه همه‌ی این اطلاعات را نگه دارد؟

Let's get small.

بگذارید کوچک بشیم.

I mean, really small -- smaller than the tip of a sewing needle.

یعنی، واقعا کوچک،

کوچک‌تر از نوک یک سوزن خیاطی.

Then we can take a journey inside a single cell

دراین‌صورت می‌تونیم سفری را آغاز کنیم به درون یک سلول

to find out what makes up the book of you,

تا دریابیم که کتاب شما، ژنوم شما، از چی تشکیل شده.

your genome.

تا دریابیم که کتاب شما، ژنوم شما، از چی تشکیل شده.

The first thing we see is that the whole genome, all your DNA,

نخستین چیزی که می‌بینیم این‌ست که تمامی ژنوم،

همه‌ی دی‌ اِن اِی،

is contained inside its own tiny compartment,

در درون محفظه‌ی کوچکی از آنِ خودش نگهداری می‌شه

called the nucleus.

به نام هسته.

If we stretched out all the DNA in this one cell into a single thread,

اگر ما همه‌ی دی‌ اِن اِیِ موجود در یک سلول را بریسیم

و به صورت یک رشته درِش بیاریم،

درازاش به یک‌ متر می‌رسه!

it would be over 3 feet long!

We have to make it fit in a tiny compartment

ما باید آن را در درون محفظه‌ای جا بدیم

که میلیون‌ها بار کوچک‌تر است.

that's a million times smaller.

We could just bunch it up like Christmas lights,

ما می‌تونیم آن را درست مانند ریسه‌های کریسمس مچاله‌ کنیم،

but that could get messy.

اما این خیلی نامرتب و درهم‌ست.

We need some organization.

ما به یک جور سازمان‌دهی نیاز داریم.

First, the long thread of DNA wraps around proteins

نخست، رشته‌ی بلند دی اِن اِی به دور پروتئین‌هایی پیچیده می‌شه

clustered into little beads called nucleosomes,

که در درون دانه‌هایی به نام نوکلئوزوم انباشته شده‌اند،

which end up looking like a long, beaded necklace.

و در نهایت شبیه به یک گردنبند خرمهره‌دار دراز می‌شه.

And that necklace is wrapped up in its own spiral,

و این گردنبند به خودی خود به شکل مارپیچی درآمده

که درست مانند یک سیم تلفن است.

like an old telephone cord.

And those spirals get layered on top of one another

و آن مارپیچ‌ها به صورت لایه‌لایه روی هم قرار می‌گیرند

until we get a neat little shape that fits inside the nucleus.

و به این ترتیب ما یک شکل کوچک تر و تمیز به دست میاریم که درون هسته جا می‌شه.

Voilà! Three feet of DNA squeezed into a tiny compartment.

وای! یک متر دی اِن اِی درون یک محفظه‌ی کوچولو فشرده می‌شه.

If only we could hire DNA to pack our suitcases!

آخ اگر می‌تونستیم دی اِن اِی را اَجیر کنیم که چمدان‌هامان را ببنده!

Each tiny mass of DNA is called a chromosome.

هر توده‌ی کوچک دی اِن اِی یک کروموزوم نام دارد.

The book of you would have 46 chapters,

کتاب شما ۴۶ فصل دارد،

one for each chromosome.

یکی برای هر کروموزوم.

Twenty-three chapters of your book came from your mom,

۲۳ تا از فصل‌های کتاب شما از سوی مادرتان است،

and 23 chapters came from your dad.

و ۲۳ تا از پدرتان به شما می‌رسه.

Two of those chapters, called "X" and "Y,"

دو تا از فصل‌ها به نام «ایکس» و «وای»،

determine if you're male, "XY,"

تعیین می‌کند که شما مرد هستید، «ایکس‌وای»،

or female, "XX."

یا یک زن، «ایکس‌ایکس».

اگر این دو را کنار هم بگذارید دو مجموعه‌ی ۲۳ فصلیِ یکسان

Put them together, and we get

two almost identical but slightly different sets of 23 chapters.

اما اندکی متفاوت به دست میارید.

The tiny variations are what makes each person different.

این تفاوت‌های جزئی هستند که هر آدمی را متفاوت می‌کنند.

It's estimated that all the chapters together

تخمین زده می‌شه که همه‌ی فصل‌ها روی هم‌ رفته

hold about 20,000 individual instructions, called genes.

حدود ۲۰٫۰۰۰ فرمان جداگانه را، به نام ژن، در خود نگه‌می‌دارند.

Written out, all those 20,000 instructions

به تفصیل، همه‌ی این ۲۰٫۰۰۰ فرمان

are 30 million letters long!

۳۰ میلیون حرف را شامل می‌شن!

If someone were writing one letter per second,

اگر کسی می‌تونست در هر ثانیه یک حرف بنویسد،

یک سال طول می‌کشید که همه‌ی آن را یک‌بار بنویسد.

it would take them almost an entire year to write it once.

به نظر میاد که کتاب ژنوم ما بسیار بسیار طولانی‌تر از

It turns out that our genome book is much, much longer

than just those 30 million letters --

فقط ۳۰ میلیون حرف باشد،

almost 100 times longer!

تقریبا صدبرابر بیشتر!

What are all those extra pages for?

این همه صفحه‌ی اضافه برای چیست؟

Well, each page of instructions has a few pages of nonsense inserted

خب، هر صفحه دستورالعمل چند صفحه چرندیات را در خودش جا داده

که پیش از اینکه بتونیم به یک چیز مفید برسیم باید ازش جدا بشه.

that have to be taken out before we end up with something useful.

The parts we throw out, we call introns.

بخش‌هایی که دور می‌اندازیم، اسمشان هست اینترون [میانه].

The instructions we keep, we call exons.

فرمان‌هایی که نگهشان می‌داریم را بهشان می‌گیم اِگزون [بیانه].

We can also have hundreds of pages in between each gene.

همچنین امکانش هست که میان هر دو ژن چندصد صفحه وجود داشته باشه.

برخی از این صفحه‌های اضافی

Some of these excess pages were inserted

توسط بیماری‌ها و آلودگی‌های ناخوشایندی از نیاکان ما لابلای ژن‌هامان گنجانده شده‌اند.

by nasty little infections in our ancestors,

but some of them are actually helpful.

اما برخی از آنها در واقع سودمند هم هستند.

They protect the ends of each chapter from being damaged,

آنها مراقب هستند که پایان‌بندی‌های هر فصل دچار آسیب نشه،

or some help our cells find a particular thing they're looking for,

یا برخی از آنها به کمک سلول‌هامان میان تا آنها بتونند چیز خاصی را که به دنبالش هستند، بیابند،

or give a cell a signal to stop making something.

یا به یک سلول پیغام بدن که دست از ساختن چیزی بردارد.

All in all, for every page of instructions,

روی‌هم رفته، به ازای هر صفحه از فرمان‌ها

there's almost 100 pages of filler.

حدود ۱۰۰ صفحه پرکننده وجود دارد.

In the end, each of our books' 46 chapters

در پایان، هریک از کتاب‌های ۴۶ فصلی ما

میان ۴۸ تا ۲۵۰ میلیون حرف دارد.

is between 48 and 250 million letters long.

That's 3.2 billion letters total!

یعنی در مجموع ۳/۲ میلیارد حرف!

To type all that copy,

برای تایپ کردن یک رونوشت، باید ۱۰۰ سالی براش عرق بریزید،

you'd be at it for over 100 years,

و کتاب تقریبا ۶۰۰٫۰۰۰ صفحه خواهد بود.

and the book would be over 600,000 pages long.

Every type of cell carries the same book,

هر نوع سلولی کتاب مشابهی را در بر می‌گیرد،

but each has a set of bookmarks

اما هر کدام نشانه‌ی لای کتابش در جای متفاوتی خواهد بود که دقیقا بهش می‌گه

that tell it exactly which pages it needs to look up.

که باید در کدام صفحه‌ها به جستجو بپردازد.

So a bone cell reads only the set of instructions it needs to become bone.

بنابراین یک سلول استخوانی تنها مجموعه‌ای از دستورها را می‌خواند که نیاز دارد تا استخوان بشه.

سلول‌های مغز شما،

Your brain cells,

they read the set that tells them how to become brain.

آنها مجوعه‌ای را می‌خوانند که به آنها می‌گه چطور مغز بشن.

If some cells suddenly decide to start reading other instructions,

اگر بعضی از سلول‌ها ناگهان تصمیم بگیرند که فرمان‌های دیگری را بخوانند،

در واقع می‌تونند از یک نوع به دیگری تبدیل بشن.

they can actually change from one type to another.

So every little cell in your body is holding on to an amazing book,

بنابراین هر سلول کوچک درون بدن شما به یک کتاب جالب چنگ انداخته،

full of the instructions for life.

که پر از فرمان‌هایی برای زیستن‌ست.

Your nose reads nose pages,

بینی شما صفحه‌های بینی را می‌خواند،

your toes read toes pages.

انگشت‌های پاتون شما صفحه‌‌ی انگشت‌ها را،

And that little thing in the back of your throat?

و آن چیز کوچک ته گلوتان،

It's got its own pages, too.

صفحه‌های خودش را دارد.

They're under "uvula."

آنها در بخش زبان کوچک جای گرفته‌اند.