The most groundbreaking scientist you've never heard of - Addison Anderson

Επιμέλεια: Chryssa Rapessi

Nicolas Steno is rarely heard of

Ο Νίκολας Στένο είναι σπάνια ακουστός

outside Intro to Geology,

εκτός από την Εισαγωγή στη Γεωλογία,

but anyone hoping to understand life on Earth

αλλά οποιοσδήποτε ελπίζει να κατανοήσει τη ζωή στη γη

should see how Steno expanded and connected

πρέπει να δει πώς ο Στένο επεκτάθηκε και συνέδεσε

those very concepts:

αυτές ακριβώς τις έννοιες:

Earth, life, and understanding.

τη Γη, τη ζωή και την κατανόηση.

Born Niels Stensen in 1638 Denmark,

Γεννημένος ως Νιλς Στένσεν στη Δανία του 1638,

son of a goldsmith,

υιός χρυσοχόου,

he was a sickly kid

ήταν ένα ασθενικό παιδί

whose school chums died of plague.

του οποίου οι σχολικοί φίλοι πέθαναν από πανώλη.

He survived to cut up corpses

Επέζησε για να κομματιάζει πτώματα

as an anatomist,

ως ανατόμος,

studying organs shared across species.

μελετώντας τα όργανα που είναι κοινά σε είδη.

He found a duct in animal skulls

Βρήκε ένα αγωγό σε κρανία ζώων

that sends saliva to the mouth.

που στέλνει το σάλιο στο στόμα.

He refuted Descartes' idea

Αντέκρουσε την ιδέα του Καρτέσιου

that only humans had a pineal gland,

ότι μόνο οι άνθρωποι είχαν μια επίφυση,

proving it wasn't the seat of the soul,

αποδεικνύοντας ότι δεν ήταν η έδρα της ψυχής,

arguably, the debut of neuroscience.

αναμφισβήτητα, το ντεμπούτο της Νευροεπιστήμης.

Most remarkable for the time was his method.

Πιο αξιοσημείωτη για την εποχή ήταν η μέθοδός του.

Steno never let ancient texts,

Ο Στένο ποτέ δεν επέτρεψε στα αρχαία κείμενα,

Aristotelian metaphysics,

την Αριστοτελική μεταφυσική,

or Cartesian deductions

ή τις Καρτεσιανές λογικές παραγωγές

overrule empirical, experimental evidence.

να ακυρώσουν εμπειρικές, πειραματικές αποδείξεις.

His vision, uncluttered by speculation or rationalization,

Η οξυδέρκειά του, καθαρή από πιθανολογία ή εξορθολογισμό,

went deep.

πήγαινε βαθιά.

Steno had seen how gallstones

Ο Στένο είχε δει πώς οι χολόλιθοι

form in wet organs by accretion.

σχηματίζονται σε υγρά όργανα από επικάθηση.

They obeyed molding principles

Υπάκουαν τις αρχές χύτευσης

he knew from the goldsmith trade,

που ήξερε από το εμπόριο χρυσοχοΐας,

rules useful across disciplines

χρήσιμους κανόνες διεπιστημονικά

for understanding solids

για την κατανόηση στερεών

by their structural relationships.

από τις διαρθρωτικές σχέσεις τους.

Later, the Grand Duke of Tuscany

Αργότερα, ο Μέγας Δούκας της Τοσκάνης

had him dissect a shark.

τον έβαλε να διαμελίσει έναν καρχαρία.

Its teeth resembled tongue stones,

Τα δόντια του έμοιαζαν με λίθινες γλώσσες,

odd rocks seen inside other rocks

περίεργα βράχια μέσα από άλλα πετρώματα

in Malta and the mountains near Florence.

στη Μάλτα και τα βουνά κοντά στη Φλωρεντία.

Pliny the Elder, old Roman naturalist,

Ο Πλίνιος ο πρεσβύτερος, παλιός Ρωμαϊκός φυσιοδίφης,

said these fell from the sky.

είπε πως έπεσαν από τον ουρανό.

In the Dark Ages,

folks said they were snake tongues,

Στον Μεσαίωνα, ο κόσμος έλεγε πως ήταν γλώσσες φιδιών,

petrified by Saint Paul.

που απολιθώθηκαν από τον Άγιο Παύλο.

Steno saw that tongue stones were shark teeth

Ο Στένο είδε ότι οι λίθινες γλώσσες ήταν δόντια καρχαρία

and vice versa,

κι αντίστροφα,

with the same signs of structural growth.

με τα ίδια σημάδια διαρθρωτικής ανάπτυξης.

Figuring similar things are made in similar ways,

Διαπιστώνοντας πως παρόμοια πράγματα γίνονται με παρόμοιο τρόπο,

he argued the ancient teeth

υποστήριξε ότι τα αρχαία δόντια

came from ancient sharks

προέρχονταν από αρχαίους καρχαρίες

in waters that formed rock around the teeth

σε ύδατα που σχηματίζαν πέτρα γύρω από τα δόντια

and became mountains.

και γίνονταν βουνά.

Rock layers were once layers of watery sediment,

Στρώματα πετρωμάτων που ήταν κάποτε στρώματα υδαρών ιζημάτων,

which would lay out horizontally,

που παρατάσσονταν οριζόντια,

one atop another,

το ένα επάνω στο άλλο,

oldest up to newest.

απ′ το παλαιότερο μέχρι το νεότερο.

If layers were deformed,

Αν τα στρώματα ήταν παραμορφωμένα, με κλίση,

tilted,

cut by a fault or a canyon,

κομμένα από ένα ψευγάδι ή ένα φαράγγι,

that change came after the layer formed.

αυτή η αλλαγή ήρθε αφού σχηματίστηκε το στρώμα.

Sounds simple today;

Ακούγεται απλό σήμερα,

back then, revolutionary.

τότε ήταν επαναστατικό.

He'd invented stratigraphy

Είχε εφεύρει τη στρωματογραφία

and laid geology's ground work.

και έθεσε τις βάσεις της Γεωλογίας.

By finding one origin for shark teeth from two eras

Βρίσκοντας την προέλευση των δοντιών καρχαρία από δύο εποχές

by stating natural laws ruling the present

δηλώνοντας ότι οι φυσικοί νόμοι που διέπουν το παρόν

also ruled the past,

ίσχυαν και το παρελθόν,

Steno planted seeds for uniformitarianism,

ο Στένο έβαλε τις βάσεις για τον ομοιομορφισμό,

the idea that the past was shaped by processes

η ιδέα ότι το παρελθόν διαμορφώθηκε από διαδικασίες

observable today.

που παρατηρούνται σήμερα.

In the 18th and 19th centuries,

Κατά τον 18ο και 19ο αιώνα,

English uniformitarian geologists,

οι Άγγλοι ομοιομορφιστές γεωλόγοι,

James Hutton and Charles Lyell,

Τζέιμς Χάτον και τον Τσαρλς Λαϊέλ,

studied current, very slow rates

μελέτησαν τους τρέχοντες πολύ αργούς συντελεστές

of erosion and sedimentation

διάβρωσης και καθίζησης

και συνειδητοποίησαν ότι η Γη έπρεπε να είναι πολύ παλαιότερη

and realized the Earth had to be way older

than the biblical guestimate, 6000 years.

από τις βιβλικές υποθέσεις, 6.000 χρόνια.

Out of their work came the rock cycle,

Από την εργασία τους βγήκε ο κύκλος του βράχου,

which combined with plate tectonics

που μαζί με τις τεκτονικές πλάκες

in the mid-twentieth century

στα μέσα του 20ού αιώνα

to give us the great molten-crusting, quaking,

μας έδωσαν την μεγάλη θεωρία της Γης

all-encircling theory of the Earth,

που συμπεριλάμβανε το λιωμένο περίβλημα και τους σεισμούς,

from a gallstone to a 4.5 billion-year-old planet.

από έναν χολόλιθο σε έναν πλανήτη ηλικίας 4,5 δισεκατομμυρίων ετών.

Now think bigger,

Σκεφτείτε κάτι μεγαλύτερο,

take it to biology.

πάμε στη βιολογία.

Say you see shark teeth in one layer

Έστω ότι βλέπετε δόντια καρχαρία σε ένα στρώμα

and a fossil of an organism

και το απολίθωμα ενός οργανισμού που δεν έχετε ξαναδεί κάτω του.

you've never seen under that.

The deeper fossil's older, yes?

Το πιο βαθύ είναι πιο παλιό, σωστά;

You now have evidence

Τώρα έχετε αποδείξεις

of the origin and extinction of species over time.

της προέλευσης και εξαφάνισης των ειδών στην πάροδο του χρόνου.

Get uniformitarian.

Να ο ομοιομορφισμός.

Maybe a process still active today

Ίσως να υπάρχει ακόμη μια διαδικασία

caused changes not just in rocks but in life.

που προκάλεσε αλλαγές όχι μόνο σε βράχους αλλά και στη ζωή.

It might also explain similarities and differences

Αυτό μπορεί να εξηγήσει ομοιότητες και διαφορές

between species

μεταξύ των ειδών

found by anatomists like Steno.

που βρέθηκαν από ανατόμους όπως ο Στένο.

It's a lot to ponder,

but Charles Darwin had the time

Είναι πολύ να σκεφτείς,

αλλά ο Κάρολος Δαρβίνος είχε τον χρόνο

on a long trip to the Galapagos,

σε ένα μακρύ ταξίδι στα Γκαλάπαγκος,

reading a copy of his friend Charles Lyell's

διαβάζοντας ένα αντίγραφο του φίλου του Τσαρλς Λαϊέλ,

"Principles of Geology,"

«Αρχές της Γεωλογίας»

which Steno sort of founded.

που κατά κάποιο τρόπο ίδρυσε ο Στένο.

Sometimes giants stand on the shoulders

Μερικές φορές οι γίγαντες στέκονται στους ώμους

of curious little people.

περίεργων μικρών αθρώπων.

Nicolas Steno helped evolve evolution,

Ο Νίκολας Στένο βοήθησε να εξελιχθεί η εξέλιξη,

broke ground for geology,

προετοίμασε το έδαφος για τη γεωλογία,

and showed how unbiased, empirical observation

και έδειξε πώς η αμερόληπτη, εμπειρική παρατήρηση

can cut across intellectual borders

μπορεί να ξεπεράσει πνευματικά σύνορα

to deepen our perspective.

για να εμβαθύνει τη δική μας οπτική γωνία.

His finest accomplishment, though,

Το μεγαλύτερο επίτευγμά του, όμως,

may be his maxim,

ίσως είναι το γνωμικό του,

casting the search for truth

η αναζήτηση της αλήθειας

beyond our senses and our current understanding

πέρα από τις αισθήσεις και την τρέχουσα κατανόησή μας

as the pursuit of the beauty

ως επιδίωξη της ομορφιάς

of the as yet unknown.

από το ακόμα άγνωστο.

Beautiful is what we see,

Όμορφο είναι αυτό που βλέπουμε,

more beautiful is what we know,

πιο όμορφο είναι ό,τι γνωρίζουμε,

most beautiful, by far, is what we don't.

ομορφότερο, κατά πολύ, είναι ό,τι δεν γνωρίζουμε.