The life cycle of the butterfly - Franziska Bauer

Translator: Glaraa Qubat Reviewer: Daban Q. Jaff

In order to become a butterfly,

بۆ ئەوەی ببیتە پەپوولە،

a caterpillar’s body dissolves almost completely

جەستەی کرمۆکەکە خەریکە بە تەواوی هەڵدەوەشێتەوە

and is rebuilt from its own juices.

و لە شەربەتەکانی خۆیەوە دروست کراوە.

As inconvenient and even downright dangerous as this process sounds,

و سەڕەرای ئەوەی کە دیارە ئەوە مەترسى و نارەحەتییەکی ڕەهایە،

it’s actually quite common.

لەراستیدا زۆر باوە.

Butterflies are just a few of the 800,000 insect species

پەپوولەکان ژمارەیەکی کەم لە ٨٠٠,٠٠٠جۆر مێروو دروست دەکەن

that transition from larvae to adults through complete metamorphosis.

کە لە کرمۆکەوە بۆ مێرووی گەنج دەگۆڕدرێت لە ڕێگەی پرۆسەی گۆرانکاری تەواوەوە.

That’s approximately 85% of insects and 70% of all known animal species.

ئەوە نزیکەی ٨٥% مێرو لە ٧٠% ی هەموو جۆرە گیانلەبەرە ناسراوەکان.

But how exactly does a caterpillar become a butterfly?

بەڵام چۆن کرمۆکە بە تەواوی دەبێتە پەپوولە؟

When a caterpillar hatches from an egg,

کاتێک کە کرمۆکە لە هێکە هەڵدێت،

it has none of a butterfly’s physical traits.

هیچ لە خاسیەتی جەستەیی پەپوولەیەکی نییە.

It does have groups of cells inside its body called imaginal discs

گروپێکی خانەی هەیە لە ناو لەشی دا پێی دەگوترێت خانەی خەیاڵی

that will eventually become its butterfly parts.

کە دواجار دەبێتە بەشەکانی پەپوولە .

For now, these cells remain dormant.

ئێستا ئەو خانانە بەبێ بەرنامە دەمێننەوە.

Juvenile hormone suppresses their activity,

هۆرمۆنە نێوجەوانەکان چالاکییەکەیان سەرکوت دەکەن،

and prevents the caterpillar from beginning metamorphosis too early.

و ڕێگری لە کرمۆکەکە دەکات لە سەرەتای گۆڕانی زۆر زوو.

Immediately after hatching, the caterpillar begins to feed,

ڕاستەوخۆ دوای هەڵهێنانی کرمۆکەکە دەست دەکات بە خواردن،

building up fat until its rigid skin, called a cuticle, becomes too tight.

دروستكردنی چەوری تا ئەوكاتەی كە پێستی پتەوە، پێی دەوترێت بەرگی ڕووەك زۆر توند دەبێت.

At this point, a hormone called ecdysone triggers the cuticle to shed, or molt.

لەم خاڵەدا، ھۆڕمۆنێك پێی دەوترێت ئەكدیسۆن كە بەرگی ڕووەك لێژ دەكات بۆ ڕشتن، یان توێكڵ.

As the caterpillar grows, it usually molts four times.

كاتێك كە كرمۆكەكە گەشە دەكات بە زۆری چوار جار دەپوكێنێت.

Then, when it’s nice and plump,

دواتر، كاتێك جوان و لەش پڕدەبێت،

the caterpillar’s levels of juvenile hormone drop,

ئاستی هۆرمۆنی کرمۆکەکە نزمە،

which triggers it to stop eating and moving.

كەوا دەكات لە خواردن و جوڵە بوەستێت.

A final burst of ecdysone

و کۆتا دەستەی ئەکدیسۆن

prompts the caterpillar’s cells to begin to self-destruct.

وا لە خانەکانی کرمۆکە دەکات بۆ ئەوەی دەست بکەن بە خۆ لەناوچوون.

Soon, the muscles, fat, and other tissues are almost entirely liquefied,

بەم زووانە، ماسولکەکان، چەوری، شانەی تر دەسوڕێتەوە بۆ دۆخی شلەی تەواو،

though the imaginal discs stay intact and begin to grow.

خانە خەیاڵیەکان بە تەندروستی دەمێننەوە و دەست دەکەن بە گەورەبوون.

At the same time, a second skin layer called the pupal cuticle

لە هەمان کاتدا چینێکی دیکەی پێست پێی دەوترێت پێستی پاکیزە

forms underneath the first.

لەژێر یەکەم چینی پێستدا.

One more molt exposes the hard exterior of the pupa.

دانەیەکی تر کە ڕووی دەرەوەی سەختی قۆزاغە دەخاتە ڕوو.

Besides the imaginal discs, only a few tissues are spared,

جگە لە خانەی خەیاڵی، چەند شانەی تریش ماوە،

including parts of the respiratory system,

بە بەشەکانی کۆئەندامی هەناسەدان،

the heart,

و دڵ،

some abdominal muscles,

هەندێک ماسولکەی ناو دەم،

and the mushroom bodies of the brain.

و جەستەی قارچکی مێشک.

The caterpillar juice then fuels the development of the imaginal discs

کرمۆکە خانەی خەیاڵی دەروخێنێت بۆ گەشەکردن.

into eyes,

دەبێتە چاو،

antennae,

و هۆرمۆنی هەستەوەر،

legs,

و قاچەکان،

wings,

genitalia,

و باڵەکان،

و ئەندامی کۆئەندامی ئەندامی،

and other body parts.

و بەشەکانی تری جەستە.

Once its new body is built, the insect molts one last time,

هەرکە جەستەی نوێ تەواو بوو، بۆ دواجار مێرووەکە پێستەکەی لادەبرێت،

shedding the pupal cuticle.

پێستی پاکیزەیی دراوە.

From there, it’s free to fly away a new butterfly.

لێرەوە، ئازاد دەبێت وەک پەپوولەیەکی نوێ بفڕێت.

Even after such a dramatic transformation,

و تەنانەت دوای ئەم گۆرانە گەورەیەش،

the butterfly does retain some memories from its caterpillar days.

پەپوولە هەندێک بیرەوەری ژیانی خۆی وەک کرمۆکە دەهێڵێتەوە.

It’s likely the mushroom bodies of the brain

لەوانەیە لەشی قارچکی مێشک بێت

carry important knowledge from the caterpillar over to the adult butterfly.

ئەو زانیاری گرنگ لە ژیانی کرمۆکەکە دەگوازرێتەوە وەک لاوێک دەیگوازێتەوە بۆ پەپوولە.

How did such an involved developmental process come to be?

بەڵام چۆن ئەم پڕۆسەی پەرەسەندنە ئاڵۆزە روودەدات؟

We don’t know for sure.

ئێمە دڵنیانین.

The leading theory is that the caterpillar is actually a drawn-out version

بەلام بیردۆز ئەوەیە کە کرمۆکەکە لە ڕاستیدا وەشانێکی درێژکراوەیە

of a life stage that takes place inside the egg for some other insects.

لە قۆناغێکی ژیانەوە لە ناو هێلکەدا بۆ مێرووەکانی تر روودەدات.

According to this hypothesis, over millions of years,

بەپێی ئەم گریمانەیە کرمۆکە کە ماوەی زیاتر لە ملیۆنان ساڵە،

the larvae evolved the ability to eat and live outside the egg.

بە پەرەپێدانی توانای خواردن و ژیان لە دەرەوەی هێلکە.

Regardless of how complete metamorphosis originated,

و بەبێ گوێدانە ئەوەی کە چۆن گۆرانکاریەکی تەواو دروست دەبێت،

it’s become part of the life cycles of a dizzying number of insect species.

ئەم پڕۆسەیەش بووە بە بەشێک لە سوری ژیانی ژمارەیەکی زۆر لە مێرووەکان،

Still, plenty of species get along perfectly well

زۆربەی جۆرەکانی مێرووەکان بەردەوامن بەشێوەیەکی نایاب.

with a simpler developmental process.

بە پڕۆسەیەکی پێشکەوتنی سادەتر لەوە.

What survival advantages might complete metamorphosis provide

بەڵام ئایا سودەکانی گۆرانکاریەکی تەواو دروست دەکەن

to make up for the added hassle?

کە ئەم کێشەیە دروست دەکات؟

For one, it keeps larvae and adults

یەکەم،کرمۆکە و مێرووی گەنج رزگار دەکات

from competing for the same habitats and food sources.

گرفتی شەڕکردنی هاونیشتیمانیان وهەمان سەرچاوە خۆراکییەکان.

And while the pupa may seem vulnerable,

لە کاتێکدا کە پاکیزەکە بە لاوازی دەردێت،

this immobile stage can actually be a good way

ئەو قۆناغەی جوڵە دەکرێت ڕێگایەکی باش بێت

to pass parts of the year when food is scarce.

بۆ ئەوەی لە ساڵێکدا بە کەمی خۆراکدا تێبگۆشێت.

To us, a butterfly’s metamorphosis might sound as fantastic

ڕەنگە گۆرینی پەپوولە بۆ ئێمە زۆر سەرسورهێنەر بێت

as a phoenix rising from its ashes.

وەک سیمرخ کە لەناو شێی خۆی دێتە دەرەوە.

But these transformations are taking place all around us, all the time.

بەڵام ئەم گۆرانکاریانە لە دەوروبەرمان،هەموو کات روودەدەن.

From the Hercules beetle

لە بێچووی هێرقەل

to the honey bee

بۆ مێشی هەنگ

to the garden ant,

بۆ مێروولەی باخچە،

countless squishy larvae dissolve and emerge

مێرووی بێشومار هەڵوەشێتەوە و سەرهەڵدەدات

as armored, aerodynamic, and nimble adults.

وەک مێرووی گەنج و، زرێپۆش و، فرۆکەو بەدناو.