How brass instruments work - Al Cannon

Translator: Deren Dlsoz Reviewer: Daban Q. Jaff

What gives the trumpet its clarion ring

چی ئەلقەی زریکە دەداتە زوڕنایەکە

and the tuba its gut-shaking "omm pah pah?"

و ئامێرەکە لە ناو سک دەلەرێتەوە "ئوم پا پا؟"

And what makes the trombone so jazzy?

و چی وا لە ترۆمبۆن دەکات کە زۆر بە جۆش بێت؟

The answer lies not in the brass these instruments are made of,

وەڵامەکە لە مسی زەرد نییە، ئەم ئامێرانەی لێی دروست کراون

but in the journey air takes

بەڵام لە گەشت هەوا دەبات

from the musician's lungs to the instrument's bell.

لە سییەکانی مۆسيقاژەن بۆ ناو زەنگی ئامێرەکە.

Like any sound, music consists of vibrations traveling through air.

وەک هەر دەنگێک مۆسیقا پێکدێت لە لەرینەوەی هەوادا.

Instruments are classified based on how those vibrations are produced.

ئامێرەکان پۆلێن کراون لەسەر بنەمای چۆن ئەو لەرینەوانە بەرهەم دەهێنرێت.

Percussion instruments are struck.

ئامێرەکانی لێدان لێدەدرێن.

String instruments are plucked or bowed.

ئامێرەکانی دەزوو لێدەدرێت یان دەچەمێندرێتەوە.

Woodwinds have air blown against a reed or sharp edge.

هەوایان لێدا لە دژی قەراغێکی تیژ یان بە پێچ.

For brass instruments, however,

بەڵام، بۆ ئامێری مس،

the vibration come directly from the musician's mouth.

لەرینەوەکە ڕاستەوخۆ دێت لە دەمی مۆسیقاژەنەکە.

One of the first things a brass player must learn is to breathe in deeply,

یەکێک له یەکەم شت یاریزانێکی مس دەبێت فێربێت بە قوڵی هەناسە بدات،

until every possible particle of air is crammed into the lungs.

هەتا هەموو تەنۆلکەیەکی گونجاوی هەوا پڕ بووە لە سییەکان.

Once all that air is inside, it must come out through the mouth,

کاتێک هەموو ئەو هەوایە لە ژوورەوەیە دەبێت لە دەمەوە بێتە دەرەوە،

but there, an internal battle takes place

بەڵام لەوێ، شەڕی ناوخۆیی دروست دەبێت

as the musician simultaneously tries to hold their lips firmly closed

وەک مۆسیقاژەنێک لە هەمان کاتدا هەوڵ دەدات بۆ ئەوەی لێوەکانیان بە پتەوی یەک بگرن

while blowing enough air to force them open.

لە کاتی هەوا دانەوە بۆ ئەوەی ناچاریان بکات کە بیانکەنەوە.

The escaping air meets resistance from the lip muscles,

هەوای دەربازبوو بەرەنگاری یەک دەگرێت لە ماسولکەکانی لێوەوە،

forms an opening called the aperture

کردنەوەیەک دروست دەکات پێی دەوترێت کون

and creates the vibration that brass players call "the buzz."

و لەرینەوەکە دروست دەکات کە یاریزانانی مس بە "گیزەکە" ناوی دەبەن

When a mouthpiece is held up to those vibrating lips,

کاتێک تەنێک بەرز دەگیرێت بۆ ئەو لێوانەی کە دەلەرنەوە،

it slightly refines the buzz,

کەمێک گیزەکە چاک دەکاتەوە،

amplifying the vibration at certain frequencies.

لەرینەوەکە گەورە دەکات لە چەند لەرەلەرێک.

But things get really interesting

بەڵام شتەکان زۆر سەرنج ڕاکێش دەبن

depending on what instrument is attached to that mouthpiece.

دەکەوێتە سەر ئەوەی چ ئامێرێک بە دەمەوە بەسترابێت.

A brass instrument's body is essentially a tube

لەشی ئامێری مس لە بنەڕەتدا بۆڕیەکە

that resonates with the air column blowing through it.

کە لەگەڵ هەواکەدا دەجوڵێت ئەستوونەکە لە ناو ئەودا دەتەقێتەوە.

The way that sound waves travel through this column

بەو شێوەی شەپۆلەکانی دەنگ بەناو ستوونەکە گەشت دەکەن

forms a limited pattern of pitches known as the harmonic series,

شێوازێکی سنورداری گۆڕەپانیەکان پێکدەهێنن بە زنجیرەی هارمۆنیک ناسراوە،

with notes spaced far apart at the lower end,

لەگەڵ تێبینیەکان دوور لە یەک لە کۆتایی خوارەوە،

but coming closer together as the pitch increases.

بەڵام نزیک بوونەوە لە یەکتر لەگەڵ بەرزبوونەوەی چینەکە.

The musician can alter the pitch of the note

مۆسیقاژەنەکە دەتوانێت ئاوازی چینەکە بگۆرێت

through slight contractions of the lips and alterations to air volume and speed.

لە ڕێگەی گرێدانێکی کەم لە لێوەکان و گۆڕانکاریەکان بۆ قەبارەی هەوا و خێرایی.

Slower, warm sighing air produces lower pitches,

هێواشتر، هەوای گەرم هەڵمژ بەرهەم دەهێنێتە خوارەوەی چینەکە،

and faster, cool, flowing air produces higher pitches in the series.

و خێراتر، سارد، هەوا دەڕوات لە زنجیرەکە چینەکان زیاتر بەرهەم دەهێنێت

But any single harmonic series has gaps where pitches are missing

بەڵام هەر زنجیرە هارمۆنیەک کەلێنی هەیە کە تیایدا گۆڕەپانی ونبوو

and the versatility of brass instruments

و بەهاوبەریەتی ئامێرەکانی مس

lies in their ability to switch between multiple series.

دەکەوێتە توانایان بۆ گۆڕین لە نێوان زنجیرەی هەمەجۆردا.

On instruments like the trumpet, valves can be lowered

لە ئامێرەکانی وەک زوڕنا، دەمەکانی دەکرێت دابەزبن

to increase the length of tubing the air travels through,

بۆ زیادکردنی درێژی تیوب هەوایەکە گەشت دەکات،

while on a trombone, this is done by extending its slide.

لە کاتێکدا لەسەر ترۆمبۆن ئەمە بە درێژکردنەوەی سلایدەکەی ئەنجام درا.

Lengthening the tube stretches the vibrating air column,

درێژکردنەوەی بۆرییە ستوونە هەواییە لەرینەوەکە،

reducing the frequency of vibrations and resulting in a lower pitch.

کەمکردنەوەی لەرەلەری لەرینەوەی و ئەنجامی خوارەوەی چینەکە

This is why the tuba, the largest brass instrument,

لەبەر ئەوەیە توباکە گەورەترین ئامێری مسیە،

is also the one capable of playing the lowest notes.

هەروەها توانای ژەنینی کەمترین نۆتەکانی ھەیە.

So changing the instrument length shifts its harmonic series,

بۆیە گۆڕینی درێژی ئامێری زنجیرە هارمۆنییەکەی دەگوازرێتەوە،

while slight variations of the air flow and the player's lips

لە کاتێک کە جیاوازی کەم لە لێشاوی هەوا و لێوەکانی مۆسیقاژەن

produce the different notes within it.

نۆتی جیاواز دروست دەکات.

And those notes finally emerge through the flared bell opening at the end.

و ئەو تێبینیانە لە کۆتای بە نێو زەنگی گەشاوەی دێنە دەرەوە.

What started as a deep breath and a vibrating buzz on the lips

ئەوەی وەک هەناسەیەکی قووڵ دەستی پێکرد و گیزەیەکی لەرزۆکە لەسەر لێوەکان

has now been transformed into a bold and brassy tune.

ئێستا گۆڕدراوە بۆ ئاوازێکی تۆخ و گەورە.

The musician's skillful manipulation of every part of the process

کارتێکردنی لێهاتووی مۆسیقاژەن لە هەموو بەشێکی پرۆسەکە

from lungs,

لە سییەکان،

to lips,

بۆ لێوەکان،

to the mouthpiece,

بۆ ئامێرەکە،

to the instrument itself creates an amazing palette of pitches

بۆ ئامێرەکە خۆی چینێکی سەرسوڕهێنەری تەختەی پێکان دروست دەکات

that can be heard in musical genres across the globe.

دەکرێت لە ژانرە میوزیکیەکان ببیسترێت لە سەرتاسەری جیهان.

By harnessing the power of natural resonance

بە دەستبەسەراگرتنی هێز لە دووبارەبوونی سروشتی

in a flexible and controllable way,

بە شێوەیێکی نەرم و کۆنترۆڵکراو،

brass instruments are great examples of the fusion of human creativity

ئامێری مسی نمونەی زۆر باشن لە تێکەڵبوونی داهێنانی مرۆڤ

with the physics of our world.

لەگەڵ فیزیای جیهانی ئێمە.