How brass instruments work - Al Cannon

Tłumaczenie: Marcin Głodziak Korekta: Małgorzata Ciborska

What gives the trumpet its clarion ring

Co nadaje trąbce charakterystyczne ostre brzmienie?

and the tuba its gut-shaking "omm pah pah?"

A tubie poruszające wnętrzności "um-pa-pa"?

And what makes the trombone so jazzy?

Dlaczego puzon brzmi tak jazzowo?

The answer lies not in the brass these instruments are made of,

Odpowiedź nie tkwi w mosiądzu użytym do produkcji tych instrumentów,

but in the journey air takes

lecz w drodze, jaką powietrze pokonuje

from the musician's lungs to the instrument's bell.

z płuc grającego do wylotu z czary instrumentu.

Like any sound, music consists of vibrations traveling through air.

Jak wszystkie dźwięki, muzyka to wibracje przemieszczające się w powietrzu.

Instruments are classified based on how those vibrations are produced.

Instrumenty dzieli się w zależności od sposobu powstawania tych wibracji.

Percussion instruments are struck.

W instrumenty perkusyjne się uderza.

String instruments are plucked or bowed.

Na strunowych gra się smyczkiem lub szarpie się struny.

Woodwinds have air blown against a reed or sharp edge.

W dętych drewnianych wdmuchuje się powietrze w stroik lub na ostrą krawędź.

For brass instruments, however,

W dętych blaszanych

the vibration come directly from the musician's mouth.

wibracje powstają bezpośrednio w ustach grającego.

One of the first things a brass player must learn is to breathe in deeply,

Na początku grający musi się nauczyć wdychać tak głęboko,

until every possible particle of air is crammed into the lungs.

żeby jak największa ilość powietrza została upchana w płuca.

Once all that air is inside, it must come out through the mouth,

Następnie wydostaje się ono przez usta.

but there, an internal battle takes place

Tu trwa jednak wewnętrzna walka.

as the musician simultaneously tries to hold their lips firmly closed

Muzyk jednocześnie stara się utrzymywać zaciśnięte wargi,

while blowing enough air to force them open.

i wydmuchiwać powietrze na tyle mocno, by je uchylić.

The escaping air meets resistance from the lip muscles,

Uciekające powietrze napotyka opór mięśni ust,

forms an opening called the aperture

stwarza szczelinę nazwaną aperturą

and creates the vibration that brass players call "the buzz."

i wydobywa wibrację nazywaną "bzykiem".

When a mouthpiece is held up to those vibrating lips,

Ustnik przyłożony do tak drgających ust

it slightly refines the buzz,

delikatnie poprawia wibracje,

amplifying the vibration at certain frequencies.

wzmacniając je na pewnych częstotliwościach.

But things get really interesting

Robi się naprawdę ciekawie,

depending on what instrument is attached to that mouthpiece.

gdy do ustnika przyłączymy różne instrumenty.

A brass instrument's body is essentially a tube

Korpus instrumentu mosiężnego to generalnie rura,

that resonates with the air column blowing through it.

która rezonuje z kolumną powietrza przepływającego przez nią.

The way that sound waves travel through this column

Sposób, w jaki fale dźwiękowe przemieszczają się w tej kolumnie

forms a limited pattern of pitches known as the harmonic series,

tworzy charakterystyczny wzór tonów nazwany szeregiem harmonicznym,

with notes spaced far apart at the lower end,

w którym w dolnych rejestrach dźwięki są bardzo oddalone od siebie,

but coming closer together as the pitch increases.

zaś w wyższych - zbliżają się do siebie.

The musician can alter the pitch of the note

Muzyk może zmienić wysokość dźwięku

through slight contractions of the lips and alterations to air volume and speed.

przez niewielkie ruchy warg czy zmianę prędkości i ilości wydychanego powietrza.

Slower, warm sighing air produces lower pitches,

Wolniejsze, ciepłe powietrze wytwarza niskie dźwięki,

and faster, cool, flowing air produces higher pitches in the series.

szybsze i zimne powietrze wydobywa wysokie.

But any single harmonic series has gaps where pitches are missing

Każdy szereg harmoniczny ma jednak luki między składnikami.

and the versatility of brass instruments

Uniwersalność instrumentów dętych blaszanych

lies in their ability to switch between multiple series.

polega na możliwości używania wielu szeregów.

On instruments like the trumpet, valves can be lowered

Na takich instrumentach jak trąbka

to increase the length of tubing the air travels through,

wciśnięty wentyl wydłuża drogę pokonywaną przez powietrze,

while on a trombone, this is done by extending its slide.

co na puzonie jest osiągane przez wysunięcie suwaka.

Lengthening the tube stretches the vibrating air column,

Wydłużenie rury rozciąga wibrującą kolumnę powietrza,

reducing the frequency of vibrations and resulting in a lower pitch.

obniżając częstotliwość drgań, a przez to sam dźwięk.

This is why the tuba, the largest brass instrument,

Dlatego na tubie, największym instrumencie blaszanym,

is also the one capable of playing the lowest notes.

wydobywa się najniższe tony.

So changing the instrument length shifts its harmonic series,

Zmiana długości instrumentu zmienia szereg harmoniczny,

while slight variations of the air flow and the player's lips

a niewielkie ruchy powietrza i warg wykonywane przez muzyka

produce the different notes within it.

pozwalają wydobywać dźwięki pomiędzy stopniami szeregu.

And those notes finally emerge through the flared bell opening at the end.

W końcu te dźwięki wylatują z rozkloszowanej czary.

What started as a deep breath and a vibrating buzz on the lips

Z początkowego głębokiego wdechu i wibracji warg

has now been transformed into a bold and brassy tune.

powstał mięsisty, metaliczny dźwięk.

The musician's skillful manipulation of every part of the process

Zręczność muzyka na każdym etapie,

from lungs,

od płuc

to lips,

przez usta i ustnik

to the mouthpiece,

aż po cały instrument,

to the instrument itself creates an amazing palette of pitches

pozwala wydobyć zachwycającą paletę tonów,

that can be heard in musical genres across the globe.

którą można usłyszeć w wielu gatunkach muzycznych na całym świecie.

By harnessing the power of natural resonance

Dzięki okiełznaniu siły rezonansu

in a flexible and controllable way,

w zmyślny i kontrolowany sposób,

brass instruments are great examples of the fusion of human creativity

instrumenty dęte blaszane są doskonałym przykładem

with the physics of our world.

połączenia ludzkiej kreatywności z fizyką otaczającego nas świata.