The sneakiest tricksters of the animal kingdom - Eldridge Adams

Translator: shaema jabar Reviewer: Daban Q. Jaff

A male firefly glows above a field on a summer’s night,

مێشێکی نێری لە سەر کێڵگەکە دەدرەوشێتەوە لە شەوێکی هاویندا،

emitting a series of enticing flashes.

کە زنجیرەیەک فلاشی بەتامە.

He hopes a nearby female will respond with her own lightshow

هیوادارە مێینەیەکی نزیک وەڵام بداتەوە لەگەڵ نمایشە ڕووناکەکەی خۆی

and mate with him.

وە هاوڕێ لەگەڵ ئەو.

Sadly for this male,

بەداخەوە بۆ ئەم نێرە،

it won’t turn out quite the way he plans.

بەو شێوەیەدەرناکەویت کە پلانی بۆ دادەنێت

A female from a different species mimics his pulsing patterns:

مێ لە ڕەگەزێکی جیاواز لاسایی شێوازی هاوشکەکانی دەکات:

by tricking the male with her promise of partnership,

بە فێڵکردن لە نێرلەگەڵ بەڵێنی هاوبەشی:

she lures him in–

ئەو فریوی دا-

and turns him into an easy meal.

وە دەیکەیتە ژەمە خواردنێکی ئاسان.

He’s been deceived.

ئەو فریودرا.

Behavioral biologists have identified three defining hallmarks of deception

زیندەوەرناسانی ڕەفتارناس ناسیان سێ نیشانەی پێناسەکردنی فێڵ

by non-human animals:

لەلایەن ئاژەڵە نامرۆڤەوە:

it must mislead the receiver,

ئەوە دەبێت وەرگرەکە بە لاڕێدا دەبات.

the deceiver must benefit,

فێڵەکە دەبێت بەسودبێت،

and it can’t simply be an accident.

وە ناکرێت بە سادەیی ڕووداوێک بێت.

In this case we know that the predatory firefly’s signal isn’t an accident

لەم حاڵەتەدا دەزانین کە ڕاوکەر نیشانەی فایەرفلای ڕووداوێک نییە

because she flexibly adjusts her flash pattern

چونکە ئەو نەرمە شێوازی فلاشی خۆی ڕێکدەخات

to match males of different species.

بۆ هاوتاکردنی نێرەکان لە جۆرە جیاوازەکان.

Based on this definition,

لەسەر ئەم پێناسەیە،

where is animal deception seen in nature?

لەکوێی هەڵاوەی ئاژەڵدادەبینرێت لە سروشتدا؟

Camouflage is a good starting point–

تایتەلەکە خاڵێکی دەستپێکی باشە-

and one of the most familiar examples of animal trickery.

وە یەکێک لە نموونە ناسراوەکان لە فێڵی ئاژەڵان

The leaf-tailed gecko and the octopus fool viewers

گیکۆ کە بە گەڵای کلک و بینەری گەمژەی ئۆکتابۆس

by blending into the surfaces on which they rest.

بە تێکەڵبوون لە ڕووەکەکان کە تیایدا پشوویان هەیە.

Other animals use mimicry to protect themselves.

ئاژەڵەکانیتر لاسایی کردنەوە بەکاردەھێنن بۆ پاراستنی خۆیان.

Harmless scarlet kingsnakes have evolved red, yellow, and black patterns

مارەکانی بێ زیان و کە لە گەشەدان شێوازی سوور و زەرد و ڕەش

resembling those of the venomous eastern coral snake

بەرجەستەکردنی ئەوانەی کە لە خۆبایکردنەوە مارێکی مەرجانی ڕۆژهەڵات

to benefit from the protective warnings these markings convey.

بۆ سود وەرگرتن لە ئاگاداریە پارێزراوەکان ئەم نیشانانە دەگوازمەوە.

Even some plants use mimicry:

هەندێک ڕووەک لاساییکردنەوەبەکارئەھێنن

there are orchids that look and smell like female wasps to attract hapless males,

ئۆرچید هەیە کە وا دیارە و بۆنی لێدێ مێی یر بۆ ڕاکێشانی نێرە بێ نرخەکان،

who end up pollinating the plant.

کە لە کۆتاییدا بە پۆڵینکردنی ڕووەکەکە دێت.

Some of these animals benefit by having fixed characteristics

هه ندێک لەوگیاندارانه سوودیان لێوەردە گرن بە هەبوونی تایبەتمەندی جێگیر

that are evolutionary suited to their environments.

کە گونجاون بۆ پەرەسەندن بۆ ژینگەکانیان.

But in other cases,

بەڵام لە کەیسەکانی تردا،

the deceiver seems to anticipate the reactions of other animals

فێڵەکە وا دیارە پێشبینی کاردانەوەی ئاژەڵەکانی تردەکات

and to adjust its behavior accordingly.

وە هەڵسوکەوتی خۆی بەپێی ئەوە ڕێک خات.

Sensing a threat,

،بە هەر شتێک،

the octopus will rapidly change its colors to match its surroundings.

ئۆکتۆبۆسەکە بە خێرایی ڕەنگەکانی دەگۆڕێت بۆ هاوتاکردنی دەوروبەری.

Dwarf chameleons color-match their environments more closely

ڕەنگی چامیلۆنی کورتەباڵاکان هاوتای ڕەنگیان لە ژینگە نزیکە

when they see a bird predator rather than a snake–

کاتێک باڵندەیەکی دڕندە دەبینن لە جیاتی مار

birds, after all, have better color vision.

باڵندەکان، دوای هەموو شتێک ڕەنگی باشتری بینی.

One of the more fascinating examples of animal deception

یەکێک لە سەرنجڕاکێشترین نمونەی فێڵی ئاژەڵان

comes from the fork-tailed drongo.

لە درۆنگۆکەدێت.

This bird sits atop tall trees in the Kalahari Desert,

ئەم باڵندەیە لەسەر دار بەرزەکان دایئەنی لە بیابانی کەلەهاری،

surveying the landscape for predators and calling when it senses a threat.

ڕووپێوکردنی دیمەنی سروشتی بۆ ڕاوکەرەکان پەیوەندیکردن کاتێک هەستی بە هەڕەشەیەک کرد.

That sends meerkats, pied babblers, and others dashing for cover.

کەمی بەرهەڵست و کینه و بیم و بیبەرو ،و وە ئەوانی تر خۆیان دەپارێزن بۆ داپۆشین

But the drongo will also sound a false alarm

بەڵام درۆنگۆکە هەروەها دەنگی دەبێت زەنگێکی هەڵە

when those other species have captured prey.

کاتێک ئەو جۆرەی تر نێچیریان بە دیل گیراوە.

As the meerkats and babblers flee,

کاتێک مێرکاتەکان و بابڵەرەکان هەڵدێن،

the drongo swoops down to steal their catches.

درۆنگۆ کە لە خوارەوە یە بۆ دزینی گرتنەکانیان.

This tactic works about half the time–

ئەم تاکتیکە نزیکەی نیوەی کات کار دەکات-

and it provides drongos with much of their food.

وە ئەو دەرونگۆس دابین دەکات لەگەڵ زۆربەی خواردنەکانیان.

There are fewer solid cases

کەمتر حاڵەتی پتەو هەیە

of animals using signals to trick members of their own species,

ئاژەڵەکان ئاماژە بەکار ئەهینن بۆ فێڵکردن لە ئەندامەکانی جۆری خۆیان،

but that happens too.

بەڵام ئەمە هەروەها ڕوودەدات.

Consider the mantis shrimp.

بیر لە ڕۆبیانی مانتیس ببە.

Like other crustaceans,

وەک کولەکەکان،

it molts as it grows,

کاتێک گەشە دەکات،

which leaves its soft body vulnerable to attack.

کە لەشە نەرمەکەی بەجێ دێڵیت لە هێرش بردندا لاوازن.

But it’s still driven to protect its home against rivals.

بەڵام هێشتا بۆ پاراستنی ماڵەکەی دژی ڕکابەرەکان.

So it has become a masterful bluffer.

کەواتە بووە بە بلەیەکی گەورە.

Despite being fragile,

سەرەڕای ئەوەی لاواز بوو،

a newly molted shrimp is actually more likely to threaten intruders,

ڕۆبیانێکی تازە لە ڕاستیدا زیاتر بۆ هەڕەشەکردن لە خۆتێهەڵقورتان،

spreading the large limbs it usually uses to strike or stab its opponents.

بڵاوبونەوەی پەلی گەورە کە بە زۆری بەکاردەھێنێت بۆ لێدان لە بەرامبەرەکانی.

And that works –

ئەوەش کار دەکات-

bluffers are more likely to keep their homes than non-bluffers.

بلەیفز یاتر بۆ هێشتنەوەی ماڵەکانیان لە بێ دەنگی

In its softened condition,

لە دۆخی نەرمکراو،

a mantis shrimp couldn’t withstand a fight–

ڕۆبیانی مانتیس نەیتوانی بەرگەی شەڕبگرێت-

which is why we can be confident

لەبەرئەوەیەدەتوانین باوەڕمان بەخۆبێت

that its behavior is a bluff.

کە رەفتارەکە فریودانە.

Biologists have even noticed that its bluffs are tactical:

زیندەوەرناسان تەنانەت تێبینیان کردووە کە فێلەکانیان تاکتیکین

newly molted mantis shrimp are more likely to bluff against smaller rivals,

ڕۆبیانی تازە مۆلەتکراو زیاتر بۆ ئەوەی لە دژی ڕکابەرە بچوکەکان بوەستن

who are especially likely to be driven away.

بە تایبەتی بە دڵنییایەوە بۆ ئەوەی دووریان خەین.

It would seem that instead of just threatening reflexively,

وادیارە لەجیاتی ئەوەی تەنها بە شێوەیەکی پەرچەکرداری هەڕەشە.

the mantis shrimp is swiftly gauging the situation and predicting others’ behavior,

ڕۆبیانی مانتیس بەخێرایی پێوانەی بارودۆوپێشبینی کردنی هەڵسوکەوتی ئەوانیتر

to get the best result.

بۆ ئەوەی باشترین ئەنجام بەدەست بهینن.

So we know that animals can deceive,

دەزانین کە ئاژەڵەکان دەتوانن فێڵ بکەن،

but do they do so with intent?

بەڵام ئایا ئەوان بە نیازەوە ئەوە دەکەن؟

That’s a difficult question,

ئەوە پرسیارێکی قورسە،

and many scientists think we'll never be able to answer it.

وە زۆرێک لە زانایان پێیان وایە هەرگیز ناتوانین وەڵامی ئەوە بکەینەوە.

We can't observe animals’ internal thoughts.

ناتوانین چاودێری ئاژەڵەکان بکەین بیرکردنەوە ناوەکیەکان.

But we don’t need to know what an animal is thinking in order to detect deception.

بەڵام پێویست ناکات بزانین چ ئاژەڵێک بیر دەکاتەوە بۆ ئەوەی فێڵی ئاشکرا بکات

By watching behavior and its outcomes,

بە سەیرکردنی ڕەفتار و لێکەووەکانی،

we learn that animals manipulate predators, prey, and rivals,

فێربووین کە ئاژەڵەکان دەستکاری دەکەن ڕاوکەر و نێچیر و ڕکابەر

and that their capacity for deception

وە توانایان بۆ فێڵکردن

can be surprisingly complex.

بە شێوەیەکی سەرسوڕهێنەر ئاڵۆز دەبێت.