George Whitesides: Toward a science of simplicity

George Whitesides: Hướng tới khoa học của sự giản đơn

Translator: Thong Nguyen Reviewer: Maya Pham

Most of the talks

Hầu hết các buổi nói chuyện

that you've heard in the last several fabulous days

mà các bạn đã nghe trong những ngày tuyệt diệu vừa qua

have been from people who have the characteristic

là từ những người có đặc điểm

that they have thought about something,

họ đã suy tư về thứ gì đó,

they are experts, they know what's going on.

họ là những chuyên gia, họ biết chuyện gì đang xảy ra.

All of you know about the topic

Tất cả các bạn đều biết về chủ đề

that I'm supposed to talk about.

mà tôi sẽ nói đến.

That is, you know what simplicity is,

Đó là, các bạn biết sự đơn giản là gì,

you know what complexity is.

các bạn biết sự phức tạp là sao.

The trouble is, I don't.

Vấn đề là, tôi thì không biết.

And what I'm going to do is share with you

Và đó là những gì mà tôi muốn chia sẻ với các bạn

my ignorance on this subject.

sự ngu ngốc của tôi trong chủ đề này.

I want you to read this,

Tôi muốn các bạn ghi nhớ điều này,

because we're going to come back to it in a moment.

bởi vì chúng ta sẽ quay lại chủ đề này trong chốc lát.

The quote is from

Trích dẫn từ

the fabled Potter Stewart

Potter Stewart

opinion on pornography.

nhận định về sách báo khiêu dâm.

And let me just read it,

Để tôi đọc nó,

the important details here:

các chi tiết quan trọng ở đây:

"Shorthand description, ['hardcore pornography'];

"Mô tả tốc ký, ['sách báo khiêm dâm chủ chốt'];

and perhaps I could never succeed in intelligibly defining it.

và có lẽ tôi không bao giờ có thể thành công trong việc định nghĩa nó một cách dễ hiểu.

But I know it when I see it."

Nhưng tôi biết nó khi tôi nhìn thấy nó."

I'm going to come back to that in a moment.

Tôi sẽ trở lại vấn đề này trong chốc lát.

So, what is simplicity?

Vậy thì sự đơn giản là gì?

It's good to start with some examples.

Sẽ tốt nếu bắt đầu với vài ví dụ.

A coffee cup -- we don't think about coffee cups,

Một tách cafe -- chúng ta không nghĩ về những chiếc tách cafe,

but it's much more interesting than one might think --

nhưng sẽ thú vị hơn một người mà nghĩ --

a coffee cup is a device,

một tách cafe là một thiết bị,

which has a container and a handle.

mà nó có một bình đựng và một tay cầm.

The handle enables you to hold it

Tay cầm cho phép bạn giữ nó

when the container is filled with hot liquid.

khi bụng chứa được đổ đầy chất lỏng nóng.

Why is that important?

Tại sao điều đó lại quan trọng?

Well, it enables you to drink coffee.

Vì nó cho phép bạn uống được cafe.

But also, by the way, the coffee is hot,

Nhưng mà, nhân đó thì, cafe nóng

the liquid is sterile;

nên chất lỏng là vô trùng;

you're not likely to get cholera that way.

các bạn chắc sẽ không mắc bệnh dịch tả theo đường ấy.

So the coffee cup, or the cup with a handle,

Vì thế chiếc tách cafe, hay cái tách với một tay cầm,

is one of the tools used by society

là một trong những công cụ được sử dụng bởi xã hội

to maintain public health.

để duy trì sức khỏe cộng đồng.

Scissors are your clothes,

Quần áo được cắt bằng kéo,

glasses enable you to see things

kính giúp bạn nhìn được mọi vật

and keep you from being eaten by cheetahs

và giữ cho bạn không bị ăn bởi loài báo geta

or run down by automobiles,

hay bị đâm ngã bởi ô-tô,

and books are, after all, your education.

và những quyển sách, sau tất cả, là cho giáo dục của bạn.

But there's another class of simple things,

Nhưng còn có một lớp khác các sự vật đơn giản,

which are also very important.

mà cũng rất quan trọng.

Simple in function,

Đơn giản về chức năng,

but not at all simple in how they're constructed.

nhưng không phải tất cả chúng đều đơn giản trong cái cách mà chúng được tạo nên.

And the two here are just examples.

Và đây là hai ví dụ.

One is the cellphone, which we use every day.

Một là chiếc điện thoại di động mà chúng ta sử dụng hàng ngày.

And it rests on a complexity,

Và nó dựa trên một sự phức tạp,

which has some characteristics

mà có vài đặc tính

very different from those that my friend

rất khác so với những cái mà bạn tôi

Benoit Mandelbrot discussed,

Benoit Mandelbrot đã bàn tới,

but are very interesting.

nhưng rất thú vị.

And the other, of course, is a birth control pill,

Và ví dụ khác, tất nhiên, là thuốc tránh thai,

which, in a very simple way,

là một cách rất đơn giản,

fundamentally changed the structure of society

đã thay đổi một cách căn bản cấu trúc của xã hội

by changing the role of women in it

bằng cách thay đổi vai trò của phụ nữ trong vấn đề đó

by providing to them

bằng cách mang lại cho họ

the opportunity to make reproductive choices.

cơ hội để lựa chọn trong sinh sản.

So, there are two ways of thinking about this word, I think.

Do vậy, tôi cho là có hai cách nghĩ về từ này.

And here I've corrupted

Và tại đây tôi đã sửa đổi

the Potter Stewart quotation

lời trích dẫn của Potter Stewart

by saying that we can think about something --

với việc nói rằng chúng ta có thể nghĩ về vài thứ --

which spans all the way from scissors

mà kết nối tất cả các con đường từ quần áo

to the cell phone,

tới điện thoại di động,

Internet and birth control pills --

Internet và thuốc tránh thai --

by saying that they're simple,

bằng việc nói rằng chúng là đơn giản,

the functions are simple,

chức năng là đơn giản,

and we recognize what that simplicity is

và chúng ta công nhận sự đơn giản là gì

when we see it.

khi chúng ta trông thấy nó.

Or there may be another way of doing it,

Hay có thể có cách khác để làm điều đó,

which is to think about the problem in terms of what --

là nghĩ về vấn đề theo cái --

if you associate with moral philosophers --

nếu các bạn kết giao với các nhà luân lý --

is called the teapot problem.

được gọi là vấn đề về cái ấm trà.

The teapot problem I'll pose this way.

Vấn đề ấm trà tôi sẽ đặt ra theo cách này.

Suppose you see a teapot,

Giả dụ các bạn thấy một ấm trà,

and the teapot is

và ấm trà đó

filled with hot water.

được đổ đầy nước nóng.

And you then ask the question:

Và sau đó bạn đặt câu hỏi:

Why is the water hot?

Tại sao nước lại nóng?

And that's a simple question.

Đó là một câu hỏi đơn giản.

It's like, what is simplicity?

Nó giống như câu hỏi sự đơn giản là gì?

One answer would be:

Câu trả lời có thể là:

because the kinetic energy of the water molecules is high

bởi vì động năng của các phân tử nước ở mức cao

and they bounce against things rapidly --

và chúng va đập vào mọi thứ rất nhanh --

that's a kind of physical science argument.

đó là một lý lẽ của vật lý.

A second argument would be:

Lý lẽ thứ hai có thể là:

because it was sitting on a stove with the flame on --

bởi vì nó đã ở trên một cái lò có lửa đốt vào --

that's an historical argument.

đó là một lý lẽ về mặt lịch sử.

A third is that I wanted hot water

Lý do thứ ba là do tôi muốn nước nóng

for tea --

để uống trà --

that's an intentional argument.

đó là lý lẽ về mặt chủ tâm.

And, since this is coming from a moral philosopher,

Và vì điều này xuất phát từ một nhà luân lý,

the fourth would be that it's part of God's plan for the universe.

lý do thứ tư sẽ phải là một phần của kế hoạch Chúa trời cho vũ trụ.

All of these are possibilities.

Tất cả những điều đó là các khả năng.

The point is that you get into trouble

Dụng ý là bạn gặp rắc rối

when you ask a single question

khi bạn hỏi một câu duy nhất

with a single box for an answer,

với một hộp câu trả lời,

in which that single question actually is many questions

trong đó câu hỏi duy nhất thực sự là nhiều câu hỏi

with quite different meanings,

với các nghĩa thực sự khác nhau,

but with the same words.

nhưng với cùng những câu chữ.

Asking, "What is simplicity?" I think falls in that category.

Hỏi rằng, "Sự đơn giản là gì?" Tôi nghĩ theo phạm trù đó.

What is the state of science?

Trạng thái của khoa học là gì?

And, interestingly, complexity

Và, thú vị thay, sự phức tạp

is very highly evolved.

tiến triển rất nhiều.

We have a lot of interesting information

Chúng ta có rất nhiều thông tin thú vị

about what complexity is.

về sự phức tạp là cái gì

Simplicity, for reasons

Sự đơn giản, bởi những lý do

that are a little bit obscure,

khá là khó hiểu,

is almost not pursued,

hầu như không được bàn đến cùng,

at least in the academic world.

ít nhất là trong thế giới hàn lâm.

We academics -- I am an academic --

Chúng ta những học giả -- tôi là một học giả --

we love complexity.

chúng ta yêu sự phức tạp.

You can write papers about complexity,

Các bạn có thể viết báo về sự phức tạp,

and the nice thing about complexity is

và điều hay ho về sự phức tạp là

it's fundamentally intractable in many ways,

nó cơ bản là khó sửa chữa theo nhiều phương diện,

so you're not responsible for outcomes. (Laughter)

vì vậy các bạn không phải chịu trách nhiệm cho kết quả.

Simplicity -- all of you really would like

Sự đơn giản -- tất cả các bạn thực sự thích

your Waring Blender in the morning

Waring Blender của các bạn vào buổi sáng

to make whatever a Waring Blender does,

làm bất cứ điều gì mà Waring Blender làm,

but not explode or play Beethoven.

nhưng không phải là nổ tung hay chơi nhạc Beethoven.

You're not interested in the limits of these things.

Các bạn không thích những giới hạn của những thứ đó.

So what one is interested in

Vì vậy điều mà một người cảm thấy thích thú

has a lot to do with the rewards of the system.

có liên hệ mật thiết với những tưởng thưởng của hệ thống.

And there's a lot of rewards in thinking

Và còn có nhiều tưởng thưởng trong suy nghĩ

about complexity and emergence,

về sự phức tạp và nguy cấp,

not so much in thinking about simplicity.

không nhiều trong suy nghĩ về sự đơn giản.

One of the things I want to do

Một trong những điều mà tôi muốn làm

is to help you with a very important task --

là giúp bạn trong một nhiệm vụ rất quan trọng --

which you may not know that you have very often --

trong đó bạn có thể không biết rằng bạn có rất thường xuyên --

which is to understand

để hiểu được

how to sit next to a physicist at a dinner party

làm sao để ngồi cạnh một nhà vật lý trong một bữa tiệc tối

and have a conversation. (Laughter)

và có một cuộc chuyện trò.

And the words that I would like you to focus on

Những từ mà tôi muốn các bạn tập trung vào

are complexity and emergence,

là sự phức tạp và sư hiện ra,

because these will enable you to start the conversation

bời vì những từ này sẽ cho phép các bạn bắt đầu cuộc nói chuyện

and then daydream about other things.

và sau đó mơ tưởng tới những thứ khác.

(Laughter)

(Cười)

All right, what is complexity in this view of things,

Sự phức tạp là gì trong cách nhìn nhận này,

and what is emergence?

và sự hiện ra là gì?

We have, actually, a pretty good working definition of complexity.

Thật ra thì chúng ta có một định nghĩa rất tuyệt cho sự phức tạp.

It is a system, like traffic,

Đó là một hệ thống, giống như hệ thống giao thông,

which has components.

bao gồm nhiều thành phần.

The components interact with one another.

Các thành phần tương tác với nhau.

These are cars and drivers. They dissipate energy.

Những chiếc ô-tô và tài xế. Chúng tiêu tốn năng lượng.

It turns out that, whenever you have that system,

Kết quả là, mỗi khi bạn có hệ thống đó,

weird stuff happens,

điều lạ lùng xảy ra,

and you in Los Angeles

các bạn ở Los Angeles

probably know this better than anyone.

có lẽ hiểu điều này hơn bất cứ ai.

Here's another example,

Đây là một ví dụ khác,

which I put up because

mà tôi đưa ra bởi vì

it's an example of really important current science.

đó là một ví dụ đối với khoa học đương đại có tầm quan trọng cao.

You can't possibly read that. It's not intended that you read it,

Có thể bạn không đọc được điều đó. Tôi không có ý là các bạn đã đọc nó,

but that's a tiny part

nhưng đó là một phần bé nhỏ

of the chemical reactions going on

của các phản ứng hóa học đang xảy ra

in each of your cells at any given moment.

trong mỗi tế bào tại bất kỳ thời điểm nào

And it's like the traffic that you see.

Điều đó giống như hệ thống giao thông mà bạn thấy.

The amazing thing about the cell is that

Điều kinh ngạc về tế bào là

it actually does maintain a fairly stable

nó duy trì một sự liên hệ hoạt động khá ổn định

working relationship with other cells,

với các tế bào khác

but we don't know why.

nhưng chúng ta không biết tại sao lại thế.

Anyone who tells you that we understand life,

Bất kỳ ai nói với bạn rằng chúng ta hiểu cuộc sống,

walk away.

thì hãy ra khỏi đây.

And let me reduce this to the simplest level.

Cho phép tôi tinh giảm điều này tới mức đơn giản nhất.

We've heard from Bill Gates recently.

Chúng tôi vừa nghe Bill Gates nói chuyện.

All of us, to some extent, study

Tất cả chúng ta, trong chừng mực nào đó, nghiên cứu

this thing called a Bill Gates.

điều này được gọi là một Bill gates.

Terrific. You learn everything you can about that.

Tuyệt. Các bạn đã học mọi thứ có thể về điều đó.

And then there's another kind of thing that you might study,

Và sau đó còn có một loại khác mà bạn cần phải nghiên cứu,

and you study that hard.

và bạn nghiên cứu nó rất miệt mài.

That's a Bono, this is a Bono.

Đó là một Bono, đây là một Bono.

But then, if you know everything you can know about those two things,

Nhưng sau đó, nếu bạn biết mọi thứ có thể về hai thứ đó,

and you put them together,

và bạn đặt chúng cùng nhau,

what can you say about this combination?

bạn có thể nói gì về sự kết hợp này?

The answer is, not a lot.

Câu trả lời là, không nhiều lắm.

And that's complexity.

Đó là sự phức tạp.

Now, imagine building that up to a city, or to a society,

Bây giờ, tưởng tượng có một tòa nhà trên một thành phố hay ở một xã hội,

and you've got, obviously, an interesting problem.

và bạn có, hiển nhiên, một vấn đề thú vị.

All right, so let me give you an example

Được rồi, vậy thì cho phép tôi cho các bạn một ví dụ

of simplicity

về sự phức tạp

of a particular kind.

của một thể loại cụ thể.

And I want to introduce a word

Và tôi muốn giới thiệu một từ

that I think is very useful,

mà tôi nghĩ là rất hữu ích,

which is stacking.

đó là stacking.

And I'm going to use stacking for a kind of simplicity

Tôi sẽ dùng từ stacking cho một loại của sự đơn giản

that has the characteristic

mà có đặc tính

that it is so simple

rất là đơn giản

and so reliable

và rất đáng tin cậy

that I can build things with it.

mà tôi có thể xây dựng các thứ với nó.

Or I'm going to use simple to mean

Hay tôi sẽ dùng từ đơn giản với ý

reliable, predictable, repeatable.

đáng tin cậy, có thể dự đoán, có thể lặp lại.

And I'm going to use as an example the Internet,

Tôi sẽ dùng một ví dụ trên internet,

because it's a particularly good example

bởi vì đó là một ví dụ rất tốt

of stacked simplicity.

của sự đơn giản xếp chồng.

We call it a complex system, which it is,

Chúng ta gọi nó là một hệ thống phức tạp, đúng là như thế,

but it's also something else.

nhưng nó còn có những điều khác nữa.

The Internet starts with mathematics,

Internet bắt đầu bằng toán học,

it starts with binary.

nó khởi đầu với hệ nhị phân.

And if you look at the list of things on the bottom,

Nếu các bạn nhìn vào danh sách những thứ ở dưới cùng,

we are familiar with the Arabic numbers

chúng ta rất quen thuộc với những con số Ả rập

one to 10 and so on.

1 tới 10 và tiếp nữa

In binary, one is 0001,

Trong hệ nhị phân, 1 là 0001,

seven is 0111.

7 là 0111.

The question is: Why is binary

Câu hỏi đặt ra là: Tại sao nhị phân

simpler than Arabic?

lại đơn giản hơn hệ Ả rập?

And the answer is, simply,

Và câu trả lời, rất đơn giản,

that if I hold up three fingers, you can count that easily,

là nếu tôi giơ ba ngón tay, các bạn có thể đếm dễ dàng,

but if I hold up this,

nhưng nếu tôi giơ lên thế này

it's sort of hard to say that I just did seven.

khá là khó để nói được tôi vừa giơ bảy ngón.

The virtue of binary is that it's the simplest possible way

Điều tốt đẹp của hệ nhị phân là nó là cách đơn giản nhất có thể

of representing numbers.

trong việc biễu diễn các con số.

Anything else is more complicated.

Bất kỳ hệ nào khác đều phức tạp hơn.

You can catch errors with it,

Các bạn có thể mắc lỗi với hệ đó,

it's unambiguous in its reading,

hệ như vậy là không rõ ràng trong cách đọc,

there are lots of good things about binary.

có rất nhiều điều tốt về hệ nhị phân.

So it is very, very simple

Nó rất, rất đơn giản

once you learn how to read it.

một khi bạn học được cách đọc nó.

Now, if you like to represent

Bây giờ, nếu các bạn muốn biễu diễn

this zero and one of binary,

số không và số một của hệ nhị phân,

you need a device.

bạn cần tới một thiết bị.

And think of things in your life

Hãy nghĩ về những thứ trong cuộc đời bạn

that are binary,

mà là hệ nhị phân,

one of them is light switches.

một trong số đó là công tắc đèn.

They can be on and off. That's binary.

Chúng có thể tắt và mở. Đó là nhị phân.

Now wall switches, we all know, fail.

Vậy thì các công tắc, tất cả chúng ta đều biết, đã hỏng.

But our friends who are condensed matter physicists

Nhưng bạn bè chúng ta là những nhà vật lý chất rắn

managed to come up, some 50 years ago,

đã cố gắng để phát minh ra, vào khoảng 50 năm trước,

with a very nice device, shown under that bell jar,

với một thiết bị rất tuyệt, trưng bày ở dưới chiếc chuông đó,

which is a transistor.

đó là một bóng bán dẫn.

A transistor is nothing more than a wall switch.

Một bóng bán dẫn không gì khác với một các công tắc.

It turns things on and off,

Nó chuyển các thứ thành tắt và mở,

but it does so without moving parts

nhưng nó có thể làm điều đó mà không cần các bộ phận chuyển động

and it doesn't fail, basically, for a very long period of time.

và cơ bản thì nó không hỏng trong một thời gian dài.

So the second layer of simplicity

Vì vậy lớp thứ hai của sự đơn giản

was the transistor in the Internet.

là bóng bán dẫn trong Internet.

So, since the transistor is so simple,

Do bóng bán dẫn rất đơn giản,

you can put lots of them together.

nên bạn có thể đặt một số lượng lớn chúng với nhau.

And you put lots of them together and you come with

Bạn đặt rất nhiều bóng bán dẫn với nhau và bạn có được

something called integrated circuits.

thứ gì đó gọi là mạch tích hợp.

And a current integrated circuit

Một mạch tích hợp hiện nay

might have in each one of these chips

có thể có trong mỗi con chip

something like a billion transistors,

đôi khi là một triệu bóng bán dẫn,

all of which have to work perfectly every time.

tất cả chúng đều hoạt động tốt mọi thời điểm.

So that's the next layer of simplicity,

Đó là lớp kế tiếp của sự đơn giản,

and, in fact, integrated circuits

thực tế thì các mạch tích hợp

are really simple in the sense that they,

rất đơn giản theo cảm nhận rằng chúng

in general, work really well.

nói chung, hoạt động rất tốt.

With integrated circuits, you can build cellphones.

Với các mạch tích hợp, bạn có thể làm ra điện thoại di động.

You all are accustomed to having your cellphones work

Tất cả các bạn đều quen với việc điện thoại di động của các bạn

the large majority of the time.

hoạt động trong phần lớn thời gian.

In Boston ... Boston is a little bit like Namibia

Ở Boston ... Boston có một chút đặc điểm giống với Namibia

in its cell phone coverage, (Laughter)

trong phạm vi bao phủ điện thoại di động, (Cười)

so that we're not accustomed to that all the time,

vì vậy chúng ta không quen với điều đó trong hầu hết thời gian,

but some of the time.

mà là vài thời điểm.

But, in fact, if you have cell phones,

Nhưng thực tế nếu bạn muốn có điện thoại di động,

you can now go to this nice lady

bạn có thể tới gặp người phụ nữ xinh đẹp này

who's somewhere like Namibia,

ở nơi nào đó như Namibia,

and who is extremely happy with the fact

và là người cực kỳ hạnh phúc với thực tế rằng

that although she does not have

mặc dù cô ta không có

an master's degree in

một tấm bằng thạc sỹ

electrical engineering from MIT,

về kỹ thuật điện tử của MIT,

she's nonetheless able to hack her cell phone

cô ấy vẫn có thể vọc chiếc điện thoại của cô

to get power in some funny way.

để dùng nó cho với những cách thú vị

And from that comes the Internet.

Từ đó cho đến Internet.

And this is a map of bitflows across the continent.

Đây là bản đồ của dòng lưu lượng đi qua châu lục.

The two blobs that are light in the middle there

Hai chấm sáng ở giữa

are the United States and Europe.

là Mỹ và Châu Âu.

And then back to simplicity again.

Và sau đó quay lại với sự đơn giản.

So here we have what I think is one of the great ideas,

Vì vậy chúng ta có cái mà tôi nghĩ là một trong những ý tưởng vĩ đại,

which is Google.

đó là Google.

Which, in this simple portal

Trong đó trang chính đơn giản

makes the claim

làm cho yêu cầu

that it makes accessible

có thể truy nhập tới

all of the world's information.

tất cả thông tin của thế giới.

But the point is that

Nhưng ý ở đây là

that extraordinary simple idea

ý tưởng cực kỳ đơn giản

rests on layers of simplicity

nằm trên những lớp của sự đơn giản

each compounded into a complexity

mỗi lớp

that is itself simple,

mà bản thân nó thì đơn giản,

in the sense that it is completely reliable.

theo cảm nhận mà hoàn toàn đáng tin cậy.

All right, let me then finish off

Cho phép tôi kết thúc

with four general statements,

với bốn phát biểu chung,

an example and two aphorisms.

một ví dụ và hai cách ngôn.

The characteristics, which I think

Các đặc tính mà tôi nghĩ

are useful to think about for simple things:

là hữu ích để mà nghĩ tới các điều đơn giản:

First, they are predictable.

Đầu tiên, chúng có thể tiên đoán được.

Their behavior is predictable.

Biểu hiện của chúng là có thể tiên đoán.

Now, one of the nice characteristics

Một trong những đặc tính tuyệt vời

of simple things

của những điều đơn giản

is you know what it's going to do, in general.

nói chung. là bạn biết được điều gì sắp xảy đến

So simplicity and predictability

Vì vậy sự đơn giản là tính tiên đoán được

are characteristics of simple things.

là những đặc tính của những điều đơn giản.

The second is, and this is a real world statement,

Lý do thứ hai, và đây là một phát biểu trong thế giới thực,

they're cheap.

là chúng rẻ.

If you have things that are cheap enough,

Nếu bạn có những thứ đủ rẻ

people will find uses for them,

mọi người sẽ tìm công dụng cho chúng,

even if they seem very primitive.

thậm chí chúng có thể rất nguyên sơ.

So, for example, stones.

Chẳng hạn như đá.

You can build cathedrals out of stones,

Bạn có thể xây nhà thờ lớn bằng đá,

you just have to know what it does.

bạn đơn giản là biết được nó có công dụng gì.

You carve them in blocks and then you

Bạn chạm khắc chúng thành khối và sau đó bạn

pile them on top of one another,

chất đống chúng lên nhau,

and they support weight.

và chúng chống đỡ trọng lực.

So there has to be function, the function has to be predictable

Vì thế ở đây có hai chức năng, chức năng cần phải tiên đoán được

and the cost has to be low.

và giá cả thì phải rẻ.

What that means is

Điều đó có nghĩa là

that you have to have a high performance

bạn cần phải có khả năng cao

or value for cost.

hay giá trị cho giá thành.

And then I would propose

Và sau đó tôi có thể đề xuất

as this last component

khi mà thành phần cuối cùng này

that they serve, or have the potential to serve,

chúng phục vụ, hay có tiềm năng phục vụ,

as building blocks.

như là những khối nhà.

That is, you can stack them.

Tức là bạn có thể chất đống chúng.

And stack can mean this way, or it can mean this way,

Và chất đống có thể có nghĩa theo cách này, hoặc là nó có thể có nghĩa theo cách này,

or it can mean in some arbitrary n-dimensional space.

hoặc nó có thể có nghĩa trong không gian n chiều tùy ý.

But if you have something that has a function,

Nhưng nếu bạn có vài thứ mà có một chức năng,

and it's really cheap,

và chúng thực sự rẻ,

people will find new ways of putting it together

mọi người sẽ tìm những phương thức mới để đặt chúng cạnh nhau

to make new things.

để tạo nên những thứ mới.

Cheap, functional, reliable things

Những thứ rẻ, có tính năng, và tin cậy

unleash the creativity of people

giải phóng sự sáng tạo của con người

who then build stuff that you could not imagine.

những người mà sau đó xây dựng nên thứ bạn không thể tưởng tượng

There's no way of predicting the Internet

Không có cách nào để dự đoán về internet

based on the first transistor.

dựa trên chiếc bóng bán dẫn đầu tiên.

It just is not possible.

Đơn giản là không thể.

So these are the components.

Vì thế đây là những thành phần

Now, the example

Bây giờ lấy ví dụ

is something that I want to give you

là có một số thứ tôi muốn đưa cho các bạn

from the work that we ourselves do.

từ công việc mà chính chúng ta đã làm.

We are very interested in

Chúng ta rất thích thú

delivering health care in the developing world,

trong việc cung cấp chăm sóc y tế cho thế giới đang phát triển,

and one of the things that we wish to do in this particular business

và một trong những thứ mà tôi muốn làm trong lĩnh vực kinh doanh đặc thù này

is to find a way of doing medical diagnosis

là tìm một cách để tiến hành khám bệnh

at as close to zero cost

ở một mức giá gần bằng không

as we can manage.

vì chúng ta có thể xoay xở được.

So, how does one do that?

Vậy thì làm sao một người có thể làm điều đó ?

This is a world in which there's no electricity,

Đây là một thế giới trong đó không có điện

there's no money, there's no medical competence.

không tiền, không năng lực y tế.

And I don't want to spend your time in going through the details,

Tôi không muốn phí thời gian của các bạn cho những chi tiết nhỏ,

but in the lower right-hand corner,

trong góc tay phải bên dưới,

you see an example of the kind of thing that we have.

bạn có thể thấy một ví dụ về thể loại thứ mà chúng ta có.

It's a little paper chip.

Đó là một con chip giấy nhỏ.

It has a few things printed on it

Nó có vài thứ được in lên đó

using the same technology

sử dụng cùng một công nghệ

that you use for making comic books,

mà bạn dùng để in sách hài hước,

which was the inspiration for this particular idea.

công nghệ đã là nguồn cảm hứng cho ý tưởng đặc biệt này.

And you put a drop, in this case, of urine at the bottom.

Bạn để một giọt nước, trong trường hợp này là một giọt nước tiểu.

It wicks its way up into these little branches.

Nó đi lên theo những đường nhánh nhỏ này.

You know, no power required.

Bạn biết đấy, không cần nguồn năng lượng nào cả.

It turns colors. In this particular case,

Nó chuyển đổi các màu sắc. Trong trường hợp cụ thể này,

you're reading kidney function.

bạn đang dọc hàm quả bầu dục.

And, since the health care worker

Do là một nhân viên chăm sóc sức khỏe

of much of this part of the world

cho phần này của thế giới

is an 18 year-old with an AK-47,

là một kẻ 18 tuổi với một khẩu AK-47,

who happens to be out of work and is willing

chợt bị thất nghiệp và sẵn sàng

to go around and do this sort of thing,

đi loanh quanh và làm loại việc này,

he can take a picture of it with his cellphone,

anh ta có thể chụp ảnh với chiếc điện thoại di động của anh,

send the picture back to where there is a doctor,

rồi gửi bức ảnh về bác sỹ,

and the doctor can look at it.

và ông bác sỹ có thể nhìn vào đó.

So what you've done is to take a technology,

Vì thế điều mà bạn đã làm là dùng một công nghệ

which is available everywhere,

mà có sẵn ở mọi nơi,

make a device, which is extremely cheap,

tạo ra một thiết bị cực kỳ rẻ,

and make it in such a fashion

và thực hiện điều đó theo một kiểu cách

that it is very, very reliable.

rất, rất đáng tin cậy.

If we can pull this off,

Nếu chúng ta có thể đạt được điều nayf,

if we can build more function,

thì chúng ta có thể xây dựng thêm hàm mới,

it will be stackable.

nó có thể xếp chồng.

That is to say, if we can make the basic technology

Tức là, nếu chúng ta có thể làm cho công nghệ cơ bản

of one or two things work,

của một hay hai thứ hoạt động được,

it will be applicable to a very, very

thì nó sẽ ứng dụng được cho một

large variety of human conditions,

lượng rất rất lớn các điều kiện của con người,

and hence, extendable in both

và từ đó, có thể mở rộng theo cả

vertical and horizontal directions.

hai chiều ngang và dọc.

Part of my interest in this, I have to say,

Phải nói là một phần của niềm yêu thích của tôi trong lĩnh vực này

is that I would like to -- how do I put this politely? --

là tôi muốn -- làm sao tôi có thể nói điều này một cách lịch sự nhỉ? --

change the way, or maybe eviscerate,

thay đổi con đường, hay có thể là moi ruột,

the capital structure of the U.S. health care system,

cấu trúc vốn của hệ thống chăm sóc sức khỏe của Mỹ,

which I think is fundamentally broken.

trong đó cái tôi nghĩ đã đỗ vỡ về cơ bản.

So, let me close --

Vì thế, cho phép tôi đóng lại --

(Applause)

(Vỗ tay)

Let me close with my two aphorisms.

Để tôi khép lại với hai câu cách ngôn.

One of them is from Mr. Einstein,

Một là của ngài Einstein,

and he says, "Everything should be made

ông nói "Mọi thứ cần phải được làm ra

as simple as possible, but not simpler."

càng đơn giản càng tốt, chứ không phải là đơn giản hơn."

And I think that's a very good way of thinking about the problem.

Và tôi nghĩ đó là một cách rất tôi để nghĩ về vấn đề.

If you take too much out

Nếu bạn lấy đi quá nhiều

of something that's simple, you lose function.

thứ gì đó mà đơn giản, thì bạn mất đi chức năng của nó.

You have to have low cost,

Bạn cần phải có giá thành thấp,

but you also have to have a function.

nhưng bạn cũng cần có một chức năng

So you can't make it too simple.

Vì thế bạn không thể làm cho nó quá đơn giản.

And the second is a design issue,

Và câu thứ hai là một vấn đề về thiết kế,

and it's not directly relevant, but it's a nice statement.

câu này không liên quan trực tiếp, nhưng đó là một phát biểu rất hay.

This is by de Saint-Exupery.

Đó là câu nói của de Saint-Exupery.

And he says, "You know you've achieved perfection in design,

Ông nói, "Bạn biết bạn đã đạt được sự hoàn hảo trong thiết kế,

not when you have nothing more to add,

không phải khi bạn không còn gì để thêm vào,

but when you have nothing more to take away."

mà là khi bạn không có gì thêm để lấy đi."

And that certainly is going in the right direction.

Và tất nhiên đó là một hướng đi đúng đắn.

So, what I think one can begin to do

Điều mà tôi nghĩ một người có thể bắt đầu hành động

with this kind of

với loại

cut at the word simplicity,

đường cắt của từ đơn giản này,

which doesn't cover Brancusi,

mà không bao gồm câu nói của Brancusi,

it doesn't answer the question of

thì không trả lời cho câu hỏi

why Mondrian is better or worse

tại sao Mondrian tốt hơn hay kém hơn

or simpler or less simpler than Van Gogh,

hay đơn giản hơn hay kém đơn giản hơn Van Gogh,

and certainly doesn't address the question

và dĩ nhiên nó không trả lời cho câu hỏi

of whether Mozart is simpler than Bach.

Mozart có đơn giản hơn Bach không.

But it does make a point --

Nhưng nó có một ý nghĩa --

which is one which, in a sense,

đó là, theo một cảm nhận,

differentiates the real world of people who make things,

phân biệt thế giới thực của những người làm ra các sự vật,

and the world of people who think about things,

và thế giới của những người nghĩ về những sự vật,

which is, there is an intellectual merit

trong đó có một giá trị trí thức

to asking: How do we make things

khi hỏi rằng: Làm cách nào chúng ta có thể làm ra các sự vật

as simple as we can,

đơn giản tới mức có thể,

as cheap as we can, as functional as we can

rẻ tới mức có thể, hữu dụng tới mức có thể

and as freely interconnectable as we can?

và tự do liên kết tới mức có thể?

If we make that kind of simplicity in our technology

Nếu chúng tôi thực hiện loại đơn giản đó trong công nghệ của chúng tôi

and then give it to you guys,

và sau đó đưa nó cho các bạn,

you can go off and do all kinds of fabulous things with it.

thì các bạn có thể đi ra và làm tất cả những thứ khó tin với nó.

Thank you very much.

Cảm ơn các bạn rất nhiều.

(Applause)

(Vỗ tay)

Chris Anderson: Quick question.

Chris Anderson: Câu hỏi nhanh cho anh.

So can you picture

Anh có thể mô tả

that a science of simplicity

rằng một khoa học về sự đơn giản

might get to the point where

có thể đi đến một điểm mà ở đó

you could look out at various systems --

anh có thể giám sát những hệ thống khác nhau --

say a financial system or a legal system, health system -- and say,

chẳng hạn một hệ thống tài chính hay một hệ thống luật pháp, hệ thống chăm sóc sức khỏe -- và nói rằng

"That has got to the point of danger

"Nói đi đến một điểm nguy hiểm

or dysfunctionality for the following reasons,

hay sự hoạt động bất thường do những lý do sau,

and this is how we might simplify it"?

và đây là cách mà chúng ta có thể đơn giản hóa nó?"

George Whitesides: Yes, I think you could. Because if you look

George Whitesides: Đúng vậy, tôi nghĩ anh có thể. Bởi vì nếu anh nhìn vào

at the components from which the system is made

các thành phần từ đó hệ thống được tạo nên

and examine their fragility, or their stability,

và kiểm tra tính dễ vỡ, hay tính ổn định của chúng,

you can probably build a kind of risk assessment based on that basis.

anh có khả năng có thể xây được một sự đánh giá nguy cơ dựa trên điều cơ bản đó.

CA: Have you started to do that?

CA: Anh đã bắt đầu làm điều đó chưa?

I mean, with the health system, you got a sort of

Ý tôi là, với hệ thống chăm sóc sức khỏe, anh có

radical solution on the cost side,

một loại giải pháp căn bản về vấn đề giá cả,

but in terms of the system itself?

nhưng bằng chính hệ thống đó đúng không?

GW: Well, no.

GW: Ồ không.

How do I put that simply? No.

Làm sao tôi có thể để nó đơn giản như vậy được? Không đâu.

CA: That was a simple, powerful answer. GW: Yes.

CA: Đó là một câu trả lời đơn giản, mạnh mẽ. GW: Vâng.

CA: So, in terms of

CA: Vậy, nói về

that diagnostic technology that you've got,

công nghệ chẩn đoán mà anh đã có được,

where is that, and when do you see that

thì nó ở đâu, và khi nào thì anh thấy điều đó

maybe getting rolled out to scale.

có thể sắp xếp lại thành trật tự.

GW: That's coming out soon. I mean, the systems work,

GW: Điều đó sẽ đến sớm thôi. Ý tôi là, hệ thống làm việc,

and we have to find out how to manufacture them and do things of this kind,

và chúng tôi cần tìm ra cách làm sao để làm ra chúng và làm những việc loại này,

but the basic technology works.

nhưng công nghệ cơ bản thì hoạt động được.

CA: You've got a company set up to ...

CA: Anh đã thành lập một công ty để ...

GW: A foundation, a foundation. Not-for-profit.

GW: Một tổ chức, một tổ chức. Phi lợi nhuận.

CA: All right. Well, thank you so much for your talk. Thank you. (Applause)

CA: Được rồi. Vâng, cảm ơn anh rất nhiều về buổi nói chuyện. Cảm ơn anh. (Vỗ tay)