This is your brain on air pollution | María Neira

Reviewer: Nguyen Hue

Có một thứ mà chúng ta rất cần

mà ta không thể ngưng làm:

Đó là hít thở.

Bạn có muốn thử không?

There is something we desperately need

Sao chúng ta không ngừng thở cùng nhau

that we cannot stop doing:

trong, ví dụ, chỉ khoảng mười giây.

it is breathing.

Được không?

Do you want to try?

Cùng thực hiện nào.

Why don't we stop breathing together

Sẵn sàng chưa...Ok, bắt đầu!

for, let's say, even 10 seconds.

Is that OK?

Let's do it.

Get ready ... OK, now!

Ồ, thật khó, đúng không?

Đây là một con số rất đặc biệt

nó sẽ khiến bạn phải bất ngờ:

Oof, difficult, isn't it?

số 7.

Well, this is an incredible number

mà là số 7 gì?

Là bảy triệu ca chết non mỗi năm

that will again take your breath away:

gây ra bởi sự phơi nhiễm không khí chất lượng xấu mà chúng ta hít phải.

seven.

Seven what?

Seven million premature deaths a year

Hình dung nó nhiều hơn tổng số dân ở Madrid yêu quý của tôi

caused by exposure to the bad quality of the air we breathe.

sẽ bị quét sạch trong một năm.

Imagine -- it's like more than the entire population of my dear Madrid

Và có thể bạn sẽ thắc mắc:

Liệu thông tin này đã được công khai?

Liệu thông tin đó đã được truyền thông ra công chúng, được phát tán?

will be wiped out in one year.

Vâng, đã được.

And you may ask:

Chúng tôi hiện tại có hơn 70,000 tài liệu khoa học

Has this information been disclosed?

Has this information been publicized, distributed?

nghiên cứu mối quan hệ giữa ô nhiễm không khí và sức khoẻ con người,

Well, yes.

We have at the moment more than 70,000 scientific papers

và truyền thông toàn cầu đã thường xuyên che đậy vấn đề này.

examining the relationship between air pollution and our health,

Thực chất, trong một khoảng thời gian tương đối ngắn,

and the global media has been regularly covering this issue.

chúng tôi đã phát hiện

sự ô nhiễm không khí đang gây ra tác động tiêu cực

In fact, in a relatively short period of time,

đến hầu hết cơ quan nội tạng chính của chúng ta.

we have come to know

that air pollution is having a negative impact

Hãy bắt đầu với phổi.

Khi chúng ta nghĩ về ô nhiễm không khí, ta thường nghĩ về phổi.

on almost all our major organs.

Thực ra, cứ mỗi lần ta hít thở,

Let's start by the lungs.

chúng ta đang hấp thu khí thải độc hại,

When we think about air pollution, we always think about the lungs.

và cặp phổi hồng hào và đáng yêu tội nghiệp của chúng ta

In fact, every time we take a breath,

we are inhaling toxic pollutants,

đang phải chịu đựng luồng khí độc đó.

Khoảng hơn 10 năm qua,

and our poor pink and lovely lungs

chúng tôi đã tổ hợp rất nhiều kiến thức về việc gì đã xảy ra với chúng,

are suffering all of that.

nhưng trước tiên, hãy để tôi nói cho bạn ô nhiễm không khí là gì.

Over the last 10 years,

we have put together a lot of knowledge about what's happened to that,

Vâng, ô nhiễm không khí là một hỗn hợp rất phức tạp

của hạt bụi rắn,

but let me tell you first what is air pollution.

OK, air pollution is a very complex mixture

giọt lỏng

và khí hoá học.

of solid particles,

Hình dung tẩt cả hỗn hợp ấy

có thể được hình thành từ nhiều nguồn như việc đốt nhiên liệu tại hộ gia đình

liquid droplets

and gaseous chemicals.

hoặc ngành công nhiệp hoặc giao thông

Imagine all of this mixture

that might come from sources like household fuel burning

hoặc từ rất nhiều nguồn khác nhau trong và ngoài nhà.

Và đương nhiên, những nguồn ô nhiễm khác nhau

or industry or traffic

or many other indoor and outdoor sources.

sẽ tạo nên những hợp chất ô nhiễm khác nhau.

And, of course, different sources of pollution

Mấu chốt là tất cả các độc chất này,

will make different mixtures of pollutants.

chúng được kết hợp theo rất nhiều cách khác nhau.

Lấy một ví dụ về, một vật chất cụ thể, hạt bụi PM.

The point is that all of these toxins,

Nó có thể là một hỗn hợp bao gồm --

they can be combined in different ways.

hãy nhìn ly cocktail trên đây

Let's take, for instance, the particulate matter, the PM.

đất và bụi đường,

muối biển,

It can be a mixture that will include --

hạt kim loại độc,

look at the cocktail here --

khói thải khi đốt dầu,

soil and road dust,

hợp chất lưu huỳnh và Na-tri,

và tất cả những độc chất này, ly cocktail hấp dẫn này,

sea salt,

toxic metals,

diesel smog,

đi qua phổi của chúng ta mỗi ngày,

nitrates and sulfates,

và chúng ta liên tục bị phơi nhiễm với không khí ô nhiễm này

and all of this toxic poison, this delicious cocktail,

vì chúng ta không thể ngừng hít thở.

is going through our lungs every day,

Ý tôi là, ta có thể nín thở trong 10 giây, nhưng không thể lâu hơn.

and we are constantly exposed to this air pollution

Chúng ta không thể ngưng hít thở

và, hơn nữa,

because we cannot stop breathing.

chúng ta cần, mỗi ngày, khoảng mười ngàn lít không khí.

I mean, we can do it for 10 seconds, but no more than that.

We cannot stop breathing

and, in addition,

vậy khi ta nhận ra có khoảng 7 triệu ca tử vong

we need, every day, around 10,000 liters of air.

gây ra bởi ô nhiễm không khí mỗi năm.

Liệu chung ta có hốt hoảng?

So we said that we have seven million deaths

Hay ta sẽ giữ bình tĩnh?

Liệu ta sẽ tuyên bố một thảm hoạ quốc gia hay tình trạng khẩn cấp toàn cầu?

caused by air pollution every year.

Are we panicking?

Câu trả lời là KHÔNG. Thực ra, tôi luôn tự hỏi bản thân mình hàng ngày:

Are we keeping calm?

Are we declaring a national disaster, a global emergency?

Chuyện gì đang xảy ra vậy?

Nhưng tôi tin đây là vài yêu tố mà có thể khiến chúng ta phản ứng cấp thiết hơn.

Well, no, and in fact I'm asking myself this question every day:

What is happening?

Ô nhiễm không khí không chỉ tác động đến phổi của chúng ta.

But here is something that maybe will force us to react more quickly.

Nó cũng có tác động đến não.

Đây là não của chúng ta.

Air pollution is not just affecting our lungs.

Rất đẹp.

Chúng ta đều có nó.

Chúng ta đều cần nó.

It's affecting our brain as well.

Hy vọng rằng, chúng ta đều dùng nó --

This is our brain.

(Cười)

Beautiful.

có người dùng nhiều hơn người khác.

We all have it.

We all need it.

Và trong mười năm lịch sử gần đây,

Hopefully, we all use it --

nghiên cứu về mối quan hệ giữa ô nhiễm không khí

(Laughter)

some more than others.

và sức khoẻ của não

And in the last 10 years of history,

đã gia tăng một cách chóng mặt,

the research about the relationship between air pollution

và có thể giờ thì não chúng ta đã hoá thành khói hết rồi.

and our brain's health

Nhưng để tôi nói cho bạn về bằng chứng,

has been increased dramatically,

về những gì chúng tôi biết về ô nhiễm không khí trong bộ não.

so maybe now our brain is going up in smoke.

Đầu tiên, có nhiều bằng chứng xác thực xuất hiện

But let me tell you the evidence,

công nhận về tác hại tiềm năng

what we know so far about air pollution in our brain.

của ô nhiễm không khí

First, there is an emerging body of evidence

lên hệ thống thần kinh trung ương của chúng ta.

Nhưng hãy quay lại với những hạt bụi độc.

regarding the potential harmful effects

Bạn còn nhớ không?

Chúng tích tụ trong phổi chúng ta,

of air pollutants

into our central nervous system.

tác oai tác quái,

gây ô nhiễm mọi thứ.

But let's go back to the toxic particles.

Nhưng giờ nhưng hạt nhỏ nhất của chúng,

có thể xâm nhập vào mạch máu,

Remember?

We left them at the lungs,

enjoying life,

và từ mạch máu, được bơm vào tim,

polluting everything.

But now the smallest of them,

từ đó chúng có thể lan ra toàn thân,

they can cross into the bloodstream,

gây hại cho từng cơ quan nội tạng,

and from the bloodstream, pumped by the heart,

bao gồm bộ não.

Chúng ta thường nói ô nhiễm không khí không có giới hạn,

they can reach the whole body,

threatening every organ,

và điều đó cũng đúng như bên trong cơ thể của chúng ta,

including the brain.

bởi vì chất gây ô nhiễm không khí có thể đi xuyên màng nhau thai

We used to say that air pollution has no borders,

và thâm nhập vào bào thai gây tổn thương vỏ não của đứa bé

and it's true as well within our bodies,

because air pollutants will cross the placental barrier

thậm chí trước khi nó được chào đời.

and reach the fetus and alter the cerebral cortex of our children

Thứ hai, nhiều nghiên cứu đã đề xuất rằng

even before they take their first breath.

việc phơi nhiễm không khí ô nhiễm ở giai đoạn tiền sản và hậu sản

Second, several studies have suggested

sẽ gây tác động tiêu cực đến sự phát triển trí tuệ của trẻ,

that both prenatal and early childhood long-term exposure to air pollution

từ đó, làm giảm khả năng nhận thức,

will have a negative influence on neural development,

và nó cũng có tác động tiêu cực

đến hiện tượng rối loạn hành vi như tình trạng tự kỷ

will have lower cognitive test outcomes,

and there will be an influence as well, a negative influence,

cũng như rối loạn cực tăng động giảm chú ý.

on some behavioral disorders like autism

Hơn nữa, vài bằng chứng cho thấy

and attention deficit hyperactivity disorder.

việc bộ não của những đứa trẻ và thanh thiếu niên bị phơi nhiễm

trong thời gian dài với các hạt độc hại

In addition to that, some evidence found

sẽ gây ra những bệnh lý như viêm màng não,

that exposing our children's and young adults' brains

làm giảm phản ứng thần kinh

for a long time to particulate matter

và cũng như tác động đến nhiều mảng protein

will cause some reactions like brain inflammation,

altering the neural response

được tích luỹ,

and [also] leading to the influence of more protein plaques

và chúng có thể làm tăng nguy cơ xuất hiện các bệnh về não

như Alzheimer và Parkinson.

that are accumulating,

Rất mỉa mai, đúng không:

and those can increase the risks for diseases

chúng ta đang đầu tư vào tương lai của con cái chúng ta,

like Alzheimer's and Parkinson's.

chúng ta cho trẻ đến trường hàng ngày để mở rộng tri thức,

Ironic, isn't it:

we are investing in our children's future,

xã hội đang đầu tư vào giáo dục,

tuy vậy không khí mà chúng hít thở khi chờ xe buýt đến trường

we are sending them to school every day to expand their minds,

the society is investing in their education,

đang gây ảnh hưởng xấu đến sự phát triển trí não của chúng.

and yet the air they breathe while waiting for the school bus

Thứ ba là: Người lớn thì sao?

is influencing negatively the development of their brain.

Theo bằng chứng khoa học gần đây,

việc phơi nhiễm lâu dài với hạt ô nhiễm sẽ gây ra suy giảm nhận thức

Let's go to the third: What about adults?

According to recent scientific evidence,

của các đối tượng nghiên cứu khi già đi.

long-term exposure to particulate matter will cause a cognitive decline

Và không chỉ vậy,

nếu bạn phơi nhiễm trong thời gian dài, với hạt bụi độc hại rất mịn,

in study participants as they age.

não của bạn sẽ bị lão hoá nhanh hơn,

And not only that,

if you expose them to long-term, very fine particulate matter,

và bạn sẽ có nhiều nguy cơ

bị những cơn đột quỵ nhỏ.

their brain will age more rapidly,

and they will have higher odds

Điều cuối cùng và tôi sẽ không dẫn chứng nhiều nữa,

of having small, silent strokes.

vì điều này đã được chứng minh quá nhiều

nhiều nghiên cứu dịch tễ học trên mẫu động vật

đã cho thấy khả năng gia tăng nguy cơ suy giảm trí tuệ

The last one -- and I will not give you more evidence,

because there is a ton of [it] --

some epidemiological studies in animal models

khi bị phơi nhiễm lâu dài với chất ô nhiễm không khí.

have suggested that there might be an increased risk of dementia

Vì vậy, hầu hết chúng ta đều phơi nhiễm với không khí ô nhiễm.

with sustained exposure to air pollutants.

bất kể bạn sống ở vùng nông thôn hay đô thị,

So, almost everybody is exposed to air pollution.

bất kể bạn sống ở nước có thu nhập cao hay thu nhập thấp,

não của tất cả mọi người, bao gồm của bạn,

Whether you live in a rural area or an urban area,

đều chịu rủi ro.

whether you live in a high-income country or a low-income country,

Với vai trò là một bác sỹ y khoa,

tôi đã cống hiến hơn hai mươi năm qua

everybody's brains, including yours,

are at risk.

của cuộc đời nghề nghiệp của tôi

As a medical doctor,

để nâng cao nhận thức về vấn đề sức khoẻ cộng đồng,

I have been dedicating the last more than 20 years now

rủi ro sức khoẻ cộng đồng,

tại Tổ chức Y tế Thế Giới,

of my professional life

và tôi biết rằng luôn có kiến thức và giải pháp cho vấn đề này.

to raise awareness about public health issues,

Chắc chắn, một số nơi ô nhiễm hơn chỗ khác,

public health risks,

at the World Health Organization,

and I know that the knowledge is there and the solutions as well.

nhưng đây là vấn đề toàn câu,

và không cá nhân nào, thành phố nào, tập thể hay quốc gia hay lãnh thổ nào

Sure, some places are more polluted than others,

but this a global issue,

có thể tự thân giải quyết.

and no individual, no city, no group, no country, no region

Chúng ta cần một sự cam kết mạnh mẽ và hành động quyết tâm bởi mỗi người:

will be able to solve it alone.

xã hội dân sự,

khối tư nhân,

We need very strong commitments and very strong action by everyone:

thậm chí từng cá nhân.

Chúng ta đều có vai trò của mình.

Vâng, chúng ta cần tác động đến cách chúng ta tiêu thụ,

civil society,

private sector,

cách chúng ta đi lại,

even individuals.

cách chúng ta sử dụng năng lượng.

We all have a role to play.

Yes, we need to influence the way we consume,

Và tín hiệu tốt là những giải pháp đó đều đang có sẵn.

the way we commute,

the way we use our energy.

Câu hỏi ở đây là, nếu chúng ta trì hoãn hành động dù chỉ một ngày,

And the good thing is that all of those solutions are available.

chúng ta có thể mất hàng ngàn mạng sống,

nhưng nếu chúng ta ngưng trong một năm,

The question is, if we postpone action by one day,

chúng ta có thể mất thêm 7triệu mạng sống.

there might be thousands of lives that we will lose,

Vì vậy, mỗi nhà hoạch định chính sách, mỗi chính trị gia,

but if we postpone it by one year,

we might be losing again seven million.

cần phải nhận thực được hậu quả đến sức khoẻ con người

So every policy maker, every politician,

khi trì hoãn những quyết định của họ.

Thực ra,

needs to be aware of the consequences on human health

điều này không phải lần đầu trong lịch sử

chúng ta phải đối mặt với những rủi ro về sự chết chóc thầm lặng này.

of postponing their decisions.

In fact,

Đây là London năm 1952,

this is not the first time in history

that we are confronted with the risks of this invisible killer.

và như đã được thực hiện tại London những năm 50 và 60,

This was London in 1952,

chính phủ và thành phố,

and as was done in London in the '50s and the '60s,

cần hành động gấp để ngăn chặn tác hại nghiêm trọng của ô nhiễm không khí.

governments and cities,

Mỗi chính trị gia cần biết rằng trì hoãn việc mà họ cho là việc làm khó khăn,

they need to take urgent action to stop the terrible impact of air pollution.

như giảm lưu lượng giao thông hay đầu tư vào giao thông công cộng

Every politician must know that delaying what they call the tough actions,

và kết hợp thúc đẩy việc sử dụng xe đạp trong thành phố,

like reducing traffic in cities or investing in public transport

đầu tư vào năng lượng tái tạo,

thúc đẩy sử dụng năng lượng sạch cho việc nấu nướng, làm mát

and engaging in promoting cycling in cities,

investing in renewable energy,

cũng như trong giao thông và sưởi ấm

promoting cleaner energy for cooking, cooling

là những giải pháp rất thông minh,

bởi vì, thực ra, nó giúp giảm lượng khí thải,

and transportation and heating

và cải thiện chất lượng không khí theo các tiêu chuẩn của WHO,

are solutions that are very smart,

tiêu chuẩn giúp bảo vệ sức khoẻ của chúng ta.

because, in fact, they reduce emissions,

they improve air quality in line with WHO standards,

Vì thế, tất cả chính trị gia đều cần những cam kết chính trị mạnh mẽ này

which are the standards that will protect ourselves.

cũng như ý chí chính trị,

So in fact, all politicians that we need these very strong political commitments

Bây giờ chúng ta cần cả hai yếu tố.

Những ai thất bại, người trì hoãn hành động,

and political will from,

đã được triệu tập để kháng cáo về vị trí của họ tại toà.

but [we need] all of them now.

Those who fail, who postpone action,

và từ đó,

không chính trị gia nào dám nói rằng “Lúc đó tôi không biết.”

they have been requested even to defend their position in court.

Như vậy câu hỏi ở đây là:

And from now on,

Sẽ có bao nhiêu mạng sống,

no politician will be able to say, "I didn't know."

bao nhiêu suy giảm của chất lượng sống

và bao nhiêu mất mát của năng lực bộ não

So the question here is:

chúng ta sẵn sàng chấp nhận?

How many lives,

loss of quality of life

Nếu câu trả lời là "không một tí nào"

Tôi yêu cầu các bạn rằng,

and losing our brain power

khi mà não chúng ta vẫn còn hoạt động khi mà chúng còn minh mẫn,

are we ready to accept?

If the answer is "none,"

Xin hãy thực hiện quyền lời của mình, hãy áp lực lên chính quyền của bạn

I will request that you,

while our brains are still functioning, while we are still intelligent,

và đảm bảo rằng họ sẽ hành động để dừng các nguồn gây ô nhiễm không khí.

please exercise your right, put pressure on your politicians

Đây là điều đầu tiên mà ta cần làm để tự bảo vệ mình

và bảo vệ bộ não đẹp đẽ của chúng ta.

and make sure that they take action to stop the sources of air pollution.

Cảm ơn các bạn rất nhiều.

This is the first thing we need to do to protect yourself

(Vỗ tay)

and to protect our beautiful brain.

Thank you very much.

(Applause)