Alex Wissner-Gross: A new equation for intelligence

Alex Wissner-Gross: Một phương trình mới cho trí thông minh

Translator: Thanh Nguyen Cong Reviewer: An Nguyen Hoang

Intelligence -- what is it?

Trí thông minh-- nó là gì vậy?

If we take a look back at the history

Nếu chúng ta nhìn lại lịch sử

of how intelligence has been viewed,

one seminal example has been

xem trí thông minh được nhìn nhận thế nào,

ta có thể tham khảo

Edsger Dijkstra's famous quote that

câu nói nổi tiếng của Edsger Dijsktra:

"the question of whether a machine can think

"Hỏi rằng liệu máy có thể suy nghĩ được hay không

is about as interesting

cũng thú vị như hỏi

as the question of whether a submarine

liệu một chiếc tàu ngầm

can swim."

có bơi được hay không."

Now, Edsger Dijkstra, when he wrote this,

Khi Edsger Dijstra viết câu này,

intended it as a criticism

ông viết như một lời chỉ trích

of the early pioneers of computer science,

những người đi tiên phong trong khoa điện toán,

like Alan Turing.

However, if you take a look back

như Alan Turing.

and think about what have been

Tuy nhiên, nếu nhìn lại

the most empowering innovations

that enabled us to build

và nghĩ xem đâu là

artificial machines that swim

and artificial machines that [fly],

phát kiến có sức mạnh

cho phép ta tạo nên

you find that it was only through understanding

chiếc máy có thể bơi,

chiếc máy có thể bay,

sẽ nhận ra rằng chỉ khi

the underlying physical mechanisms

ta hiểu được về cơ chế

of swimming and flight

của việc bơi và sự bay

that we were able to build these machines.

thì mới có thể làm ra những máy móc đó.

And so, several years ago,

Vì vậy, một vài năm trước,

I undertook a program to try to understand

Tôi đã thực hiện một chương trình

the fundamental physical mechanisms

nghiên cứu cơ chế vật lý cơ bản

underlying intelligence.

làm nền tảng cho trí thông minh.

Let's take a step back.

Ta hãy lùi một bước.

Let's first begin with a thought experiment.

Bắt đầu một thí nghiệm về tư duy.

Pretend that you're an alien race

Giả sử quý vị thuộc một chủng người ngoài hành tinh

that doesn't know anything about Earth biology

không biết gì về sinh học Trái đất,

or Earth neuroscience or Earth intelligence,

về khoa thần kinh, hay trí thông minh Trái Đât,

but you have amazing telescopes

nhưng có chiếc kính viễn vọng rất tuyệt

and you're able to watch the Earth,

and you have amazingly long lives,

giúp quan sát Trái Đất,

so you're able to watch the Earth

over millions, even billions of years.

và đời quý vị rất dài

nên có thể quan sát

And you observe a really strange effect.

hàng triệu, thậm chí hàng tỉ năm.

Và thấy được một hiệu ứng kì lạ.

You observe that, over the course of the millennia,

quý vị sẽ thấy rằng, qua hàng thiên nhiên kỉ,

Earth is continually bombarded with asteroids

trái đất đã liên tục va chạm với những thiên thạch

up until a point,

cho đến một thời điểm

and that at some point,

corresponding roughly to our year, 2000 AD,

tại đó,

ứng những năm của chúng ta, khoảng 2000 năm sau CN

asteroids that are on

thời điểm những thiên thạch đang

a collision course with the Earth

that otherwise would have collided

bay theo hướng sắp va vào trái đất

mysteriously get deflected

hẳn sẽ va vào trái Đất

or they detonate before they can hit the Earth.

thì chợt bị làm chệch hướng

Now of course, as earthlings,

hoặc nổ tung trước khi va.

we know the reason would be

Tất nhiên, là một người Trái Đất,

that we're trying to save ourselves.

chúng ta hiểu lí do có thể

We're trying to prevent an impact.

do chúng ta cố bảo vệ chính mình.

Chúng ta đang cố gắng ngăn chặn cuộc va chạm.

But if you're an alien race

Nhưng nếu quý vị là một người ngoài hành tinh

who doesn't know any of this,

không hiểu về chuyện này,

doesn't have any concept of Earth intelligence,

không có bất kì khái niệm gì về trí thông minh Trái Đất,

you'd be forced to put together

quý vị sẽ buộc phải tiếp nhận

a physical theory that explains how,

một giả thuyết vật lí giải thích cách sao

up until a certain point in time,

asteroids that would demolish the surface of a planet

vào thời điểm nào đó,

những thiên thạch lẽ ra phá hủy bề mặt của một hành tinh

mysteriously stop doing that.

lại dừng lại cách bí ẩn.

And so I claim that this is the same question

Và tôi cho rằng đây cũng chính là

as understanding the physical nature of intelligence.

nhu cầu tìm hiểu về bản chất vật lý của trí thông minh.

So in this program that I undertook several years ago,

Vì vậy trong chương trình này được thực hiện cách đây vài năm,

I looked at a variety of different threads

Tôi đã xem xét nhiều vấn đề

across science, across a variety of disciplines,

có tính liên nghành khoa học phối hợp nhiều khoa học khác nhau,

that were pointing, I think,

towards a single, underlying mechanism

và tôi thấy chúng đều chỉ ra

một cơ chế chung duy nhất

for intelligence.

In cosmology, for example,

của sự thông minh.

Ví dụ, trong khoa học vũ trụ,

there have been a variety of different threads of evidence

có nhiều bằng chứng chứng minh

that our universe appears to be finely tuned

vũ trụ của chúng ta dường như là một sự hòa hợp hoàn hảo

for the development of intelligence,

cho sự phát triển của trí thông minh,

and, in particular, for the development

và, đặc biệt, cho sự phát triển

of universal states

that maximize the diversity of possible futures.

của trạng thái phổ quát

làm gia tăng tối đa sự đang dạng có thể của tương lai.

In game play, for example, in Go --

Trong lĩnh vực trò chơi, ví dụ như trong game Go--

everyone remembers in 1997

mọi người đều nhớ vào năm 1997

when IBM's Deep Blue beat Garry Kasparov at chess --

khi Deep Blue của IBM đánh bại Garry Kasparov trong môn cờ vua--

fewer people are aware

ít người nhận thức được

that in the past 10 years or so,

the game of Go,

trong vòng 10 năm qua,

arguably a much more challenging game

because it has a much higher branching factor,

trò chơi Go,

has also started to succumb

được cho là một game có nhiều thử thách hơn

vì nó có nhiều yếu tố chi tiết hơn,

to computer game players

for the same reason:

nó cũng đã chinh phục

the best techniques right now for computers playing Go

những game thủ máy tính

với cùng một lí do:

công nghệ tốt nhất cho máy tính chơi Go hiện nay

are techniques that try to maximize future options

là công nghệ làm gia tăng tối đa những giải pháp tương lai

during game play.

trong quá trình chơi.

Finally, in robotic motion planning,

Cuối cùng, trong lập trình hoạt động của robot,

there have been a variety of recent techniques

vừa qua có nhiều kỹ thuật đa dạng

that have tried to take advantage

đã tận dụng ưu thế

of abilities of robots to maximize

của năng lực robot

future freedom of action

để tối đa tự do hành động trong tương lai

in order to accomplish complex tasks.

để hoàn thành các thao tác phức hợp.

And so, taking all of these different threads

Lấy tất cả những tuyến đoạn khác nhau này

and putting them together,

gộp chúng lại với nhau,

I asked, starting several years ago,

tôi tự hỏi từ nhiều năm về trước

is there an underlying mechanism for intelligence

có một cơ chế nào cho trí thông minh

that we can factor out

làm thừa số chung

of all of these different threads?

cho những chuỗi khác nhau này?

Is there a single equation for intelligence?

Có chăng một phương trình cho trí thông minh?

And the answer, I believe, is yes. ["F = T ∇ Sτ"]

Tôi tin, câu trả lời là Có. ["F = T ∇ Sτ"]

What you're seeing is probably

Cái ta thấy đây có thể

the closest equivalent to an E = mc²

là cái tương đương gần nhất với một E = mc²

for intelligence that I've seen.

một công thức cho trí thông minh mà tôi đã thấy.

So what you're seeing here

Cái ta thấy ở đây

is a statement of correspondence

là một trình bày tương xứng

that intelligence is a force, F,

cho thấy trí thông minh là một lực, F,

that acts so as to maximize future freedom of action.

hành động để tối đa hóa tự do hành động tương lai

It acts to maximize future freedom of action,

nó hành động để tối đa hóa tự do hành động tương lai,

or keep options open,

hoặc giữ cho các lựa chọn được để ngỏ,

with some strength T,

với một cường độ T,

with the diversity of possible accessible futures, S,

với sự đa dạng của các tương lai có thể đạt tới, S

up to some future time horizon, tau.

trong một ngưỡng thời gian tương lai nào đó, tau.

In short, intelligence doesn't like to get trapped.

Tóm lại, trí thông minh không thích bị mắc kẹt.

Intelligence tries to maximize future freedom of action

Trí thông minh cố gắng tối đa hóa tự do hành động tương lai

and keep options open.

và giữ các lựa chọn để ngỏ.

And so, given this one equation,

Như vậy, với phương trình này,

it's natural to ask, so what can you do with this?

câu hỏi tiếp theo là, ta dùng nó để làm gì?

How predictive is it?

Nó dự báo được đến đâu?

Does it predict human-level intelligence?

Nó có dự báo được sự thông minh ở tầm con người không?

Does it predict artificial intelligence?

Nó có dự báo được trí thông minh của máy không?

So I'm going to show you now a video

Tôi sẽ cho quý vị xem một video

that will, I think, demonstrate

ta sẽ thấy

some of the amazing applications

những ứng dụng kỳ diệu

of just this single equation.

của phương trình này.

(Video) Narrator: Recent research in cosmology

(Video) Thuyết minh: Nghiên cứu gần đây trong vũ trụ học

has suggested that universes that produce

cho chúng ta thấy rằng các vũ trụ tạo ra

more disorder, or "entropy," over their lifetimes

nhiều hỗn loạn, hoặc "entropy", trong đời của nó

should tend to have more favorable conditions

thường có nhiều điều kiện thuận lợi hơn

for the existence of intelligent beings such as ourselves.

cho sự tồn tại của trí thông minh giống như của chúng ta.

But what if that tentative cosmological connection

Điều gì xảy ra nếu mối liên hệ vũ trụ hiện thấy này

between entropy and intelligence

giữa entropy và trí thông minh

hints at a deeper relationship?

ẩn chứa một mối liên hệ sâu sắc hơn?

What if intelligent behavior doesn't just correlate

Điều gì xảy ra nếu hành vi thông minh không chỉ tương quan,

with the production of long-term entropy,

với sự tạo ra entropy dài hạn,

but actually emerges directly from it?

mà trên thực tế nảy sinh trực tiếp từ chính nó?

To find out, we developed a software engine

Để tìm cho ra, ta phải phát triển một máy cài phần mềm

called Entropica, designed to maximize

đặt tên là Entropica, được thiết kế để tối đa hóa

the production of long-term entropy

việc tạo ra entropy dài hạn

of any system that it finds itself in.

của bất kỳ hệ thống nào mà nó dự vào.

Amazingly, Entropica was able to pass

Kỳ lạ thay, Entropica có khả năng vượt qua

multiple animal intelligence tests, play human games,

phép thử trí thông minh của loài vật và chơi trò chơi do người sáng chế,

and even earn money trading stocks,

thậm chí máy kiếm được tiền trên thị trường chứng khoán,

all without being instructed to do so.

mà không cần được hướng dẫn phải làm thế nào.

Here are some examples of Entropica in action.

Đây là vài ví dụ về hoạt động của Entropica.

Just like a human standing upright without falling over,

Giống như một người đứng thẳng không ngã,

here we see Entropica

đây ta xem máy Entropica

automatically balancing a pole using a cart.

tự động dùng một chiếc xe đi thăng bằng trên cây sào.

This behavior is remarkable in part

Đây là một việc xuất sắc

because we never gave Entropica a goal.

vì chúng ta không đề ra cho Entropica một mục tiêu.

It simply decided on its own to balance the pole.

Nó tự quyết định lấy sẽ giữ thăng bằng trên thanh gỗ.

This balancing ability will have appliactions

Khả năng giữ thăng bằng này có một ứng dụng

for humanoid robotics

cho khoa chế tạo robot hình người.

and human assistive technologies.

và công nghệ trợ giúp con người.

Just as some animals can use objects

Hệt như một số động vật có thể

in their environments as tools

dùng các vật thể trong môi trường làm công cụ

to reach into narrow spaces,

để vươn ra trong một không gian hẹp

here we see that Entropica,

đây ta thấy máy Entropica,

again on its own initiative,

vẫn dựa vào tài trí của mình,

was able to move a large disk representing an animal

có khả năng di chuyển một đĩa lớn tượng trưng cho một con vật

around so as to cause a small disk,

dịch chuyển đó khiến cho một đĩa nhỏ,

representing a tool, to reach into a confined space

tượng trưng cho một công cụ, vươn ra trong không gian giới hạn

holding a third disk

nắm lấy cái đĩa thứ ba

and release the third disk from its initially fixed position.

và thả chiếc đĩa thứ ba từ vị trí cố định ban đầu của nó.

This tool use ability will have applications

Khả năng sử dụng công cụ này có ứng dụng

for smart manufacturing and agriculture.

cho công nghệ chế tạo và nông nghiệp thông minh.

In addition, just as some other animals

Thêm nữa, giống như một số con vật

are able to cooperate by pulling opposite ends of a rope

có thể hợp tác với nhau để kéo các đầu dây

at the same time to release food,

cùng một lúc để có thức ăn,

here we see that Entropica is able to accomplish

ở đây ta thấy Entropica có thể làm được

a model version of that task.

một mô hình công việc đại loại như vậy.

This cooperative ability has interesting implications

Khả năng hợp tác này có ứng dụng lý thú

for economic planning and a variety of other fields.

cho quy hoạch kinh tế và nhiều lĩnh vực khác.

Entropica is broadly applicable

Entropica được ứng dụng rộng rãi

to a variety of domains.

trong nhiều linh vực khác nhau.

For example, here we see it successfully

Ví dụ, ở đây ta thấy nó chơi thành công

playing a game of pong against itself,

trò chơi của quả ping pông,

illustrating its potential for gaming.

thể hiện tiềm năng của nó trong game.

Here we see Entropica orchestrating

Ở đây ta lại thấy Entropica có khả năng phối hợp

new connections on a social network

nhiều liên hệ mới trong mạng xã hội

where friends are constantly falling out of touch

khi quan hệ bạn bè đang dễ bị quên lãng

and successfully keeping the network well connected.

nó đã thành công trong việc giữ cho mạng liên lạc được duy trì.

This same network orchestration ability

Khả năng phối hợp mạng lưới này

also has applications in health care,

cũng có ứng dụng trong y tế,

energy, and intelligence.

cơ khí chế tạo và tình báo.

Here we see Entropica directing the paths

Ở đây ta thấy Entropica có năng lực dẫn đường

of a fleet of ships,

cho một hạm đội tàu,

successfully discovering and utilizing the Panama Canal

nhận rõ đường và đi thành công qua kênh đào Panama

to globally extend its reach from the Atlantic

mở rộng hành trình ra biển

to the Pacific.

Đại tây dương sang Thái bình dương.

By the same token, Entropica

Tương tự như vậy, Entropica

is broadly applicable to problems

có thể ứng dụng rộng rãi cho các nhiệm vụ

in autonomous defense, logistics and transportation.

trong điều khiển học quân sự, hậu cần và vận tải.

Finally, here we see Entropica

Cuối cùng ta thấy Entropica

spontaneously discovering and executing

tự khám phá và điều hành

a buy-low, sell-high strategy

chiến lược mua khi rẻ, bán khi đắt

on a simulated range traded stock,

trên thị trường chứng khoán mô phỏng,

successfully growing assets under management

làm tài sản tăng trưởng thành công

exponentially.

theo cấp số nhân dưới sự quản lý.

This risk management ability

Khả năng quản lý rủi ro này

will have broad applications in finance

được ứng dụng rộng rãi trong tài chính

and insurance.

và bảo hiểm.

Alex Wissner-Gross: So what you've just seen

Cái quý vị vừa thấy

is that a variety of signature human intelligent

những đa dạng trong thông minh con người

cognitive behaviors

những hành vi tri nhận

such as tool use and walking upright

như khả năng sử dụng công cụ, khả năng đứng thẳng đi thăng bằng

and social cooperation

khả năng hợp tác xã hội

all follow from a single equation,

đều tuân theo một phương trình duy nhất

which drives a system

phương trình đó hướng dẫn toàn bộ hệ thống

to maximize its future freedom of action.

tối đa hóa tự do hành động tương lai.

Now, there's a profound irony here.

Đến đây ta gặp một sự trớ trêu.

Going back to the beginning

Đưa ta trở về điểm ban đầu

of the usage of the term robot,

lúc bắt đầu sử dụng khái niệm robot,

the play "RUR,"

vở kịch "RUR,"

there was always a concept

luôn có một khái niệm

that if we developed machine intelligence,

rằng nếu ta phát triển một trí thông minh nhân tạo,

there would be a cybernetic revolt.

thì có thể xảy ra cuộc nổi loạn về điều khiển học.

The machines would rise up against us.

Máy sẽ nổi lên chống lại con người.

One major consequence of this work

Một hậu quả lớn của việc này

is that maybe all of these decades,

là mấy thập kỷ vừa qua, có thể

we've had the whole concept of cybernetic revolt

chúng ta đã có toàn bộ khái niệm về cuộc nổi loạn điều khiển học

in reverse.

theo chiều ngược lại.

It's not that machines first become intelligent

Vấn đề không phải là máy trước tiên trở nên thông minh

and then megalomaniacal

rồi thành tự cao tự đại

and try to take over the world.

và muốn thống trị thế giới.

It's quite the opposite,

Vấn đề chính là ngược lại,

that the urge to take control

chính sự khao khát kiểm soát

of all possible futures

mọi khả năng của tương lai

is a more fundamental principle

mới là điều quan trọng

than that of intelligence,

hơn sự thông minh ấy,

that general intelligence may in fact emerge

sự thông minh phổ quát ấy, trên thực tế có thể nảy sinh

directly from this sort of control-grabbing,

trực tiếp từ việc nắm quyền kiểm soát

rather than vice versa.

chứ không phải là ngược lại.

Another important consequence is goal seeking.

Một kết quả quan trọng khác là tìm kiếm mục đích.

I'm often asked, how does the ability to seek goals

Tôi thường tự hỏi, năng lực tìm kiếm mục đích

follow from this sort of framework?

thể hiện trong khung này như thế nào?

And the answer is, the ability to seek goals

Câu trả lời là, khả năng tìm kiếm mục đích

will follow directly from this

sẽ trực tiếp đi từ đây

in the following sense:

trong ý nghĩa sau đây:

just like you would travel through a tunnel,

giống như ta đi qua một đường hầm,

a bottleneck in your future path space,

một cổ chai trong không gian lộ trình tương lai,

in order to achieve many other

để đạt được những mục tiêu

diverse objectives later on,

khác nhau đa dạng về sau,

or just like you would invest

hoặc tỉ như quý vị đầu tư

in a financial security,

trên thị trường chứng khoán tài chính,

reducing your short-term liquidity

ta chấp nhận giảm tính thanh khoản ngắn hạn,

in order to increase your wealth over the long term,

để tăng của cải dài hạn cho mình,

goal seeking emerges directly

sự tìm kiếm mục đích nảy sinh trực tiếp

from a long-term drive

từ định hướng dài hạn

to increase future freedom of action.

tới tăng tự do hành động tương lai.

Finally, Richard Feynman, famous physicist,

Điểm cuối cùng, Richard Feynman, một nhà vật lý nổi tiếng,

once wrote that if human civilization were destroyed

đã viết rằng nếu văn minh loài người bị hủy diệt

and you could pass only a single concept

và bạn chỉ còn cơ hội để lại một lời nhắn duy nhất

on to our descendants

cho con cháu mình

to help them rebuild civilization,

hòng giúp chúng xây dựng lại nền văn minh,

that concept should be

thì lời nhắn ấy là

that all matter around us

tất cả những thứ quanh ta

is made out of tiny elements

được làm nên bởi các nguyên tố nhỏ bé

that attract each other when they're far apart

nguyên tố đó hấp dẫn nhau khi chúng ở xa nhau

but repel each other when they're close together.

nhưng lại đẩy nhau khi chúng ở gần nhau.

My equivalent of that statement

Còn phát biểu tương tự của tôi

to pass on to descendants

gửi cho thế hệ sau

to help them build artificial intelligences

để giúp họ xây nên trí thông minh nhân tạo

or to help them understand human intelligence,

hoặc giúp họ hiểu được trí thông minh con người

is the following:

sẽ như sau:

Intelligence should be viewed

Trí thông minh nên được xem

as a physical process

như một quá trình vật chất

that tries to maximize future freedom of action

nhằm tối đa hóa tự do hành động tương lai

and avoid constraints in its own future.

và tránh những ràng buộc trong tương lai của nó.

Thank you very much.

Cảm ơn quý vị rất nhiều.

(Applause)

(Vỗ tay)