Sebastian Deterding: What your designs say about you

Translator: Giang Ngo Reviewer: Nguyen Minh

Ngày nay chúng ta nói về sự thuyết phục có đạo đức

Đâu là có và không có đạo đức khi cố gắng thay đổi hành vi của người khác

bằng việc sử dụng công nghệ và thiết kế?

Và tôi không biết bạn mong chờ điều gì

nhưng khi tôi nghĩ về vấn đề đó

We are today talking about moral persuasion:

Tôi sớm nhận ra điều tôi không thể nói chính là câu trả lời

What is moral and immoral in trying to change people's behaviors

Tôi không thể bảo bạn điều gì là có đạo đức hay vô đạo đức

by using technology and using design?

And I don't know what you expect,

bởi chúng ta đang sống trong một xã hội đa nguyên

but when I was thinking about that issue,

Giá trị của tôi có thể hoàn toàn khác giá trị của bạn

I early on realized what I'm not able to give you are answers.

nghĩa là những gì tôi cho là có và không có đạo đức lại dựa vào

I'm not able to tell you what is moral or immoral,

điều mà có lẽ bạn không suy xét xem có đạo đức hay là không

because we're living in a pluralist society.

My values can be radically different from your values,

Nhưng tôi nhận ra một điều mình có thể nói cho các bạn

đó là lí do người đàn ông sau tôi đã đưa cho thế giới

which means that what I consider moral or immoral based on that

Socrates

Nó là một câu hỏi

might not necessarily be what you consider moral or immoral.

Tôi có thể làm gì và tôi sẽ làm được gì cho bạn

là đưa ra cho bạn, như câu hỏi đầu tiên,

But I also realized there is one thing that I could give you,

một bộ câu hỏi để tự bản thân bạn khám phá

and that is what this guy behind me gave the world --

từng lớp từng lớp một, như bóc vỏ một củ hành

Socrates.

It is questions.

What I can do and what I would like to do with you

đến được cốt lõi của điều bạn tin là sự thuyết phục có hay vô đạo đức

is give you, like that initial question,

a set of questions to figure out for yourselves,

Tôi muốn làm điều đó với một vài ví dụ về công nghệ

layer by layer, like peeling an onion,

nơi mọi người dùng những yếu tố trò chơi để khiến mọi người làm nhiều thứ khác

getting at the core of what you believe is moral or immoral persuasion.

Vì vậy, đầu tiên, một câu hỏi đơn giản và rất hiển nhiên

And I'd like to do that with a couple of examples of technologies

Tôi muốn hỏi các bạn

Chủ đích của bạn là gì khi bạn đang thiết kế điều gì đó

where people have used game elements to get people to do things.

Và đương nhiên, chủ đích không phải là điều duy nhất

Đây là một lí do khác về một trong những ứng dựng này

So it's at first a very simple, very obvious question

Hiện giờ, có một vài loại bảng điều khiển sinh thái

I would like to give you:

What are your intentions if you are designing something?

bảng điều khiển được lắp trong xe

And obviously, intentions are not the only thing,

cố gắng khuyến khích bạn lái tiết kiệm nhiên liệu hơn nữa

Đây là ứng dựng MyLeaf của Nissan

so here is another example for one of these applications.

nơi mà hành vi lái xe của bạn được so sánh với hành vi lái xe

There are a couple of these kinds of Eco dashboards right now --

của người khác

để bạn có thể thi xem ai lái tiết kiệm nhiên liệu nhất

dashboards built into cars --

which try to motivate you to drive more fuel-efficiently.

Và những điều này rất hiệu quả, hóa ra nó

This here is Nissan's MyLeaf,

hiệu quả tới múc thúc đẩy mọi người

where your driving behavior is compared with the driving behavior

như không dừng ở đèn đỏ

of other people,

so you can compete for who drives a route the most fuel-efficiently.

vì bạn phải dừng lại và khởi động lại động cơ

và nó sẽ dùng tốn khá nhiều nhiên liệu, phải không?

And these things are very effective, it turns out --

so effective that they motivate people to engage in unsafe driving behaviors,

Mặc dù đây là một ứng dụng mang chủ đích tốt

like not stopping at a red light,

nhưng rõ ràng, nó có một tác hại

because that way you have to stop and restart the engine,

Đây là một ví dụ khác về một trong những tác dụng phụ

and that would use quite some fuel, wouldn't it?

Commendable: một trang mạng cho phép ba mẹ tặng cho con cái họ những huy hiệu nhỏ

So despite this being a very well-intended application,

khi làm những điều mà ba mẹ muốn con mình làm

obviously there was a side effect of that.

giống như buộc dây giày

Thoạt đầu, nghe có vẻ khá hay,

Here's another example for one of these side effects.

Commendable: a site that allows parents to give their kids little badges

rất tốt, mang mục đích tích cực

Nhưng hóa ra, nếu nhìn sâu vào nghiên cứu tâm trí con người,

for doing the things that parents want their kids to do,

để tâm tới kết quả

tới sự công nhận từ công chúng

like tying their shoes.

And at first that sounds very nice,

tới các loại dấu hiệu của sự công nhận từ công chúng

very benign, well-intended.

lại không hoàn toàn hữu ích

But it turns out, if you look into research on people's mindset,

cho sức khỏe tâm lý dài hạn của bạn

caring about outcomes,

Bạn tốt hơn hết quan tâm đến việc học được điều gì đó

caring about public recognition,

Bạn tốt hơn hết là quan tâm tới bản thân

caring about these kinds of public tokens of recognition

hơn là bạn sẽ trông như nào trước mặt người khác

is not necessarily very helpful

Vậy nên loại công cụ thúc đẩy được dùng, thực chất, bên trong nó,

for your long-term psychological well-being.

It's better if you care about learning something.

có một tác dụng phụ trong thời gian dài

It's better when you care about yourself

trong đó mỗi khi ta dùng một công nghệ

than how you appear in front of other people.

mà dùng thứ như sự nhìn nhận của công chúng hay địa vị

So that kind of motivational tool that is used actually, in and of itself,

Thực chất, chúng ta đang tích cực ủng hộ điều này

như là một điều tốt và bình thường để quan tâm tới

has a long-term side effect,

theo cách đó, có thể nhận được ảnh hưởng xấu

in that every time we use a technology

that uses something like public recognition or status,

cho sức khỏe tâm lý của bản thân ta như một văn hóa

we're actually positively endorsing this

Vậy là câu hỏi thứ hai, rất rõ ràng:

as a good and normal thing to care about --

Ảnh hưởng của những việc bạn đang làm là gì?

that way, possibly having a detrimental effect

Những ảnh hưởng bạn đang chịu với thiết bị này, như ít nhiên liệu,

on the long-term psychological well-being of ourselves as a culture.

cũng như ảnh hưởng của những công cụ thực sự bạn đang dùng

So that's a second, very obvious question:

để điều khiển người khác làm

sự công nhận từ công chúng

What are the effects of what you're doing --

Giờ nó là tất cả ư - mục đích, ảnh hưởng?

the effects you're having with the device, like less fuel,

Có những loại công nghệ kết hợp cả hai

as well as the effects of the actual tools you're using

Cả những tác động tốt dài và ngắn hạn

to get people to do things --

và mục đích tích cực như “Freedom” của Fred Stutzman

public recognition?

Now is that all -- intention, effect?

nơi ứng dụng chỉ ra rằng

Well, there are some technologies which obviously combine both.

Chúng ta thường bị bủa vây bởi những yêu cầu không ngừng từ người khác

Both good long-term and short-term effects

với thiết bị này

bạn có thể tắt kết nối Internet máy tính của bạn

and a positive intention like Fred Stutzman's "Freedom,"

trong một thời gian đặt sẵn

where the whole point of that application is --

để hoàn thành việc gì đó

well, we're usually so bombarded with constant requests by other people,

Và tôi nghĩ số lớn chúng ta sẽ đồng ý rằng nó có mục đích tốt,

with this device,

và cũng có những hậu quả tốt

you can shut off the Internet connectivity of your PC of choice

Với ngôn từ của Michel Foucault,

nó là một “công nghệ của bản thân”

for a pre-set amount of time,

to actually get some work done.

Nó là một loại công nghệ mà trao quyền cho cá nhân

And I think most of us will agree that's something well-intended,

để xác định cuộc đời của nó

để hình thành bản thân nó

and also has good consequences.

Nhưng vấn đề là, như Foucault chỉ ra

In the words of Michel Foucault,

it is a "technology of the self."

mỗi loại công nghệ của bản thân

It is a technology that empowers the individual

có một công nghệ thống trị như mặt trái của nó

to determine its own life course,

Như bạn thấy, ngày nay, trong các nền dân chủ tự do hiện đại

to shape itself.

But the problem is, as Foucault points out,

xã hội, nhà nước, không chỉ cho phép ta tự quyết định

that every technology of the self

has a technology of domination as its flip side.

tự hình thành

nó cũng yêu cầu chúng ta

As you see in today's modern liberal democracies,

Nó yêu cầu ta tối ưu hóa bản thân,

kiểm soát bản thân,

the society, the state, not only allows us to determine our self,

liên tục tự quản bản thân

bởi đó là cách duy nhất nơi một xã hội tự do hoạt động

to shape our self,

it also demands it of us.

Những loại công nghệ này muốn giữ chân chúng ta trong trò chơi

It demands that we optimize ourselves,

that we control ourselves,

mà xã hội đã đặt ra cho chúng ta

that we self-manage continuously,

because that's the only way in which such a liberal society works.

Chúng muốn ta trở nên vừa vặn hơn

Chúng muốn ta cố hết sức để hoàn thiện

These technologies want us to stay in the game

Tôi không nói rằng nó nhất thiết là một điều dở

that society has devised for us.

Tôi chỉ nghĩ ví dụ này đã chỉ cho ta một nhận thức chung

They want us to fit in even better.

là: bất kể công nghệ hay thiết kế gì bạn nhìn vào

They want us to optimize ourselves to fit in.

Now, I don't say that is necessarily a bad thing;

thậm chí điều mà chúng ta cho rằng mang mục đích tốt

và tốt trong cả tác hại của nó như Freedom của Stutzman

I just think that this example points us to a general realization,

đều đi kèm những giá trị ngầm bên trong

and that is: no matter what technology or design you look at,

Và ta có thể nghi vấn những giá trị này

Chúng ta có thể đặt câu hỏi: Có tốt không

even something we consider as well-intended

khi mà chúng ta phải liên tục tự tối ưu hóa bản thân

and as good in its effects as Stutzman's Freedom,

để vừa vặn hơn với xã hội?

comes with certain values embedded in it.

Hoặc đưa cho bạn bạn ví dụ khác

Còn về một mảnh của công nghệ thuyết phục

And we can question these values.

mà thuyết phục được phụ nữ Hồi giáo đội khăn trùm đầu?

We can question: Is it a good thing

that all of us continuously self-optimize ourselves

Đó là một loại công nghệ tốt hay xấu

to fit better into that society?

trong mục đích của nó hay trong tác động của nó

Or to give you another example:

Điều đó còn cơ bản phụ thuộc vào những giá trị bạn mang tới

What about a piece of persuasive technology

that convinces Muslim women to wear their headscarves?

để đánh giá

Is that a good or a bad technology

Vậy đây là câu hỏi thứ ba

Những giá trị nào bạn dùng để đánh giá

in its intentions or in its effects?

Và nói đến giá trị

Well, that basically depends on the kind of values you bring to bear

Tôi để ý trong cuộc thảo luận trực tuyến về sự thuyết phục có đạo đức

và khi tôi nói chuyện với mọi người

to make these kinds of judgments.

thường nhiều hơn là không, có một sự thiên vị kì lạ

So that's a third question:

What values do you use to judge?

Và sự thiên vị đó là chúng ta đang hỏi:

And speaking of values:

Cái này hay cái kia “vẫn” có đạo đức chứ?

I've noticed that in the discussion about moral persuasion online

Nó “vẫn” được chấp nhận chứ?

and when I'm talking with people,

more often than not, there is a weird bias.

Ta hỏi những thứ như:

Đây có phải là mẫu quyên góp Oxfam

And that bias is that we're asking:

nơi mà sự quyên góp đều đặn hàng tháng là điều chỉnh mặc định

Is this or that "still" ethical?

và người mà có lẽ không có dự định đấy,

được khuyến khích hay thúc giục quyên góp thường xuyên

Is it "still" permissible?

We're asking things like:

thay vì quyên góp một lần

Is this Oxfam donation form,

Nó “vẫn” được chấp nhận chứ?

where the regular monthly donation is the preset default,

Nó “vẫn” có đạo đức phải chứ?

Chúng ta đang kiếm tìm ở cấp thấp.

and people, maybe without intending it,

Nhưng thực tế, câu hỏi đó, “Nó “vẫn” có đạo đức chứ?”

are encouraged or nudged into giving a regular donation

chỉ là một cách nhìn vào đạp đức

Bởi nếu bạn nhìn vào khởi đầu của đạo đức trong văn hóa phương Tây

instead of a one-time donation,

is that "still' permissible?

Is it "still" ethical?

We're fishing at the low end.

bạn sẽ thấy một ý tưởng rất khác về đạo đức là gì

But in fact, that question, "Is it 'still' ethical?"

Với Aristotle, đạo đức không là về câu hỏi

is just one way of looking at ethics.

Because if you look at the beginning of ethics in Western culture,

“Nó vẫn đúng không, hay nó có tệ không?”

Đạo đức là câu hỏi về làm thế nào để sống một cuộc đời thật tốt

you see a very different idea of what ethics also could be.

Và ông ấy đặt nó vào trong từ “arête”

For Aristotle, ethics was not about the question,

chúng ta, từ [Hi Lạp cổ đại], dịch là đức hạnh

"Is that still good, or is it bad?"

Nhưng thực sự nó là “xuất sắc”

Nó nghĩa là sống hết với tiềm năng của bạn như một con người

Ethics was about the question of how to live life well.

And he put that in the word "arête,"

Và đó là ý tưởng mà, tôi nghĩ,

which we, from [Ancient Greek], translate as "virtue."

Paul Richard Buchanan đã đặt vào một bài luận gần đây,

But really, it means "excellence."

mà có nói, “Sản phẩm là những lý lẽ sống động

It means living up to your own full potential as a human being.

về chúng ta nên sống như nào

Thiết kế của chúng ta có hoặc phi đạo đức

And that is an idea that, I think,

ở chỗ họ đang sử dụng các phương tiện thuyết phục chúng ta có hay phi đạo đức.

Paul Richard Buchanan put nicely in a recent essay,

where he said, "Products are vivid arguments

Họ có một yếu tố đạo đức

about how we should live our lives."

chỉ trong một loại tầm nhìn và khát vọng về cuộc sống tốt đẹp

Our designs are not ethical or unethical

mà họ trưng bày cho chúng ta.

in that they're using ethical or unethical means of persuading us.

Nếu bạn nhìn sâu vào môi trường được thiết kế quanh ta

They have a moral component

với loại ống kính đó,

hỏi, “Tầm nhìn của cuộc sống tốt đẹp là gì

just in the kind of vision and the aspiration of the good life

mà sản phẩm, thiết kế của chúng ta thể hiện cho chúng ta?”

that they present to us.

sau đó bạn thường rùng mình,

And if you look into the designed environment around us

bởi vì chúng ta mong đợi ở nhau quá ít,

with that kind of lens,

chúng ta thực sự mong đợi cuộc sống của mình ít nhường nào

asking, "What is the vision of the good life

that our products, our design, present to us?",

và cuộc sống tốt đẹp trông như nào

then you often get the shivers,

Câu hỏi thứ tư tôi muốn nhắn các bạn

because of how little we expect of each other,

Tầm nhìn gì của một cuộc sống tốt mà dự định của bạn mang đến

of how little we actually seem to expect of our life,

and what the good life looks like.

và nói tới dự định

bạn sẽ nhận ra tôi đã mở rộng sẵn cuộc thảo luận

So that's a fourth question I'd like to leave you with:

bởi nó không chỉ là công nghệ thuyết phục mà chúng ta đang nói đến tại đây

What vision of the good life do your designs convey?

nó là bất kì mảnh ghép nào của thiết kế mà ta đặt vào trong thế giới

And speaking of design,

you'll notice that I already broadened the discussion,

Tôi không biết liệu bạn có biết

Nhà nghiên cứu giao tiếp lỗi lạc Paul Watzlawick, trong những năm 60,

because it's not just persuasive technology that we're talking about here,

đã có lý lẽ rằng chúng ta không thể giao tiếp được

it's any piece of design that we put out here in the world.

Thậm chí nếu ta chọn im lặng, ta vốn đã chọn im lặng

Chúng ta đang giao tiếp qua cách chọn im lặng

I don't know whether you know

the great communication researcher Paul Watzlawick who, back in the '60s,

Giống với cách chúng ta không thể không giao tiếp

không thể không thuyết phục rằng

made the argument that we cannot not communicate.

bất cứ gì ta làm hay kiềm chế không làm

Even if we choose to be silent, we chose to be silent,

bất cứ gì chúng ta đặt ở đó như một phần của thiết kế, vào thế giới

and we're communicating something by choosing to be silent.

có thành phần thuyết phục.

And in the same way that we cannot not communicate,

Nó cố gắng ảnh hưởng tới mọi người

we cannot not persuade:

Nó đưa ra một tầm nhìn nhất định về cuộc sống tốt ngoài kia trước mắt ta,

whatever we do or refrain from doing,

whatever we put out there as a piece of design, into the world,

đó là những gì Peter-Paul Verbeek,

Nhà triết học công nghệ Hà Lan, nói

has a persuasive component.

Bất kể dù chúng ta, những nhà thiết kế, có ý định hay không,

It tries to affect people.

It puts a certain vision of the good life out there in front of us,

chúng ta vật chất hóa sự đạo đức

Chúng ta làm một vài thứ khó hơn và dễ hơn để thực hiện

which is what Peter-Paul Verbeek,

the Dutch philosopher of technology, says.

Chúng ta tổ chức sự tồn tại của con người

Chúng ta đặt một tầm nhìn nhất định

No matter whether we as designers intend it or not,

về điều gì là tốt hay xấu hay bình thường

we materialize morality.

trước mặt mọi người

bằng mọi thứ chúng ta đặt ở ngoài kia trên thế giới

We make certain things harder and easier to do.

Ngay cả một thứ gì đó vô thưởng vô phạt như một bộ ghế nhà trường

We organize the existence of people.

We put a certain vision

là một công nghệ có tính thuyết phục

of what good or bad or normal or usual is

bởi nó thể hiện và vật chất hóa một tầm nhìn nhất định của cuộc sống tốt

in front of people,

by everything we put out there in the world.

một cuộc sống tốt nơi mà giảng dạy và học và lắng nghe

Even something as innocuous as a set of school chairs

là một người giảng dạ, những người còn lại lắng nghe

is a persuasive technology,

nơi mà học tập được thực hiện trong khi ngồi

because it presents and materializes a certain vision of the good life --

nơi bạn học cho bản thân bạn

nơi mà bạn không được phép thay đổi những điều luật này

a good life in which teaching and learning and listening

vì những chiếc ghế được cố định với mặt đất

is about one person teaching, the others listening;

in which it is about learning-is-done-while-sitting;

thậm chí thứ vô hại như một chiếc ghế đơn

như cái này của Arne Jacobsen

in which you learn for yourself;

là một công nghệ thuyết phục

in which you're not supposed to change these rules,

bởi vì, một lần nữa, nó truyền tải ý tưởng về một cuộc sống tốt

because the chairs are fixed to the ground.

một cuộc sống tốt - một cuộc sống mà bạn, một nhà thiết kế, chấp thuận bằng cách nói

And even something as innocuous as a single-design chair,

like this one by Arne Jacobsen,

“Ở cuộc sống tốt đẹp, hàng hóa sản xuất ra bền vững hay không bền vững

is a persuasive technology,

because, again, it communicates an idea of the good life:

như chiếc ghế này

Người lao động bị đối xử tốt hay xấu

a good life -- a life that you, as a designer, consent to by saying,

như những người lao động được đối xử đã tạo ra chiếc ghế đó. ”

Cuộc sống tốt là nơi thiết kế là quan trọng

"In a good life, goods are produced as sustainably or unsustainably

bởi nhất định ai đó sẽ dành ra thời gian và tiền

as this chair.

cho loại ghế thiết kế tốt như vật

Workers are treated as well or as badly

nơi truyền thống quan trọng

as the workers were treated that built that chair."

vì đây là một kinh điển truyền thống và có người để ý tới điều này

The good life is a life where design is important

nơi có sự tiêu dùng dễ thấy

because somebody obviously took the time and spent the money

nơi mà sẽ là bình thường để chi một số tiền khổng lồ

for that kind of well-designed chair;

cho chiếc ghế

where tradition is important,

để báo hiệu cho người khác địa vị xã hội của bạn là gì

because this is a traditional classic and someone cared about this;

Đây là các kiểu lớp, các kiểu câu hỏi

and where there is something as conspicuous consumption,

tôi muốn hướng các bạn tới qua hôm nay

where it is OK and normal to spend a humongous amount of money

câu hỏi: Bạn mang theo những chủ đích gì

on such a chair,

khi bạn thiết kế một điều gì đó

to signal to other people what your social status is.

Những tác động, cố ý và vô tình, mà bạn đang phải chịu

So these are the kinds of layers, the kinds of questions

Những giá trị nào bạn sử dụng để đánh giá

I wanted to lead you through today;

Những đức tính, nguyện vọng gì

the question of: What are the intentions that you bring to bear

mà bạn đang thực sự thể hiện trong đó

when you're designing something?

và làm sao nó áp dụng được vào

What are the effects, intended and unintended, that you're having?

không chỉ cho công nghệ thuyết phục,

mà cho tất cả những gì bạn thiết kế

What are the values you're using to judge those?

Chúng ta dừng lại ở đó nhé?

What are the virtues, the aspirations

that you're actually expressing in that?

Tôi không nghĩ vậy đâu

Tôi nghĩ rằng tất cả những điều này cuối cùng được thông báo

And how does that apply,

not just to persuasive technology,

bởi cốt lõi của tất cả cái đó

but to everything you design?

và đây không là gì khác ngoài chính cuộc sống.

Do we stop there?

Tại sao, khi câu hỏi về cuộc sống tốt đẹp là gì

I don't think so.

I think that all of these things are eventually informed

nói mọi thứ mà chúng ta thiết kế,

chúng ta có nên dừng lại ở thiết kế không và không tự hỏi:

by the core of all of this,

Làm sao nó áp dụng được vào cuộc sống của chúng ta

and this is nothing but life itself.

Vì sao cái đèn hay ngôi nhà nên là đối tượng nghệ thuật

Why, when the question of what the good life is

mà không là cuộc sống của ta

informs everything that we design,

như Michel Foucault đã nói.

Hãy lấy ví dụ đơn giản thực tế về Buster Benson

should we stop at design and not ask ourselves:

How does it apply to our own life?

Đây là Buster thiết lập một máy kéo lên

"Why should the lamp or the house be an art object,

tại văn phòng khởi nghiệp mới của ông ấy, Habit Labs

but not our life?"

mọi người đang cố xây dựng những ứng dụng khác như “Tháng Sức Khỏe”

as Michel Foucault puts it.

Just to give you a practical example of Buster Benson.

cho mọi người

Vì sao anh ta đang xây một thứ như vậy?

Đây là một số những tiền đề

This is Buster setting up a pull-up machine

mà Habit Labs, khởi nghiệp của Buster, đưa ra cho chính họ

at the office of his new start-up, Habit Labs,

where they're trying to build other applications like "Health Month"

về làm việc một nhóm với nhau như thế nào

for people.

khi đang cùng xây dựng những ứng dụng này

And why is he building a thing like this?

những quy tắc đạo đức họ đặt ra cho bản thân

Well, here is the set of axioms

để làm việc cùng nhau

that Habit Labs, Buster's start-up, put up for themselves

một trong số họ trở thành

“Chúng ta chăm sóc sức khỏe và xử lý những vấn đề của riêng ta.”

on how they wanted to work together as a team

Vì sau cùng, bạn hỏi bản thân mình như nào

when they're building these applications --

a set of moral principles they set themselves

và bạn tìm ra câu trả lời cho tầm nhìn về một cuộc sống tốt

for working together --

one of them being,

bạn mong muốn truyền tải và tạo ra với những thiết kế của bạn

"We take care of our own health and manage our own burnout."

mà không hỏi

Because ultimately, how can you ask yourselves

Những tầm nhìn nào về một cuộc sống tốt mà bản thân bạn muốn sống

and how can you find an answer on what vision of the good life

và với điều đó,

you want to convey and create with your designs

Xin cảm ơn các bạn

(Vỗ tay)

without asking the question:

What vision of the good life do you yourself want to live?

And with that,

I thank you.

(Applause)