Moshe Safdie: What makes a building unique?

Translator: Ly Nguyễn Reviewer: Viet Ha Nguyen

Điều mà tôi muốn nói đến là một thứ

So, what I'd like to talk about is something

rất gần gũi với trái tim của Kahn, đó là:

that was very dear to Kahn's heart, which is:

Làm thế nào để chúng ta khám phá ra điểm đặc biệt của một dự án?

how do we discover what is really particular about a project?

Làm thế nào bạn tìm thấy ở một công trình mà độc đáo như ở một người?

How do you discover the uniqueness of a project as unique as a person?

Vì với tôi, dường như việc tìm ra sự độc đáo

Because it seems to me that finding this uniqueness

có liên quan mật thiết đến việc đối phó toàn bộ tiến trình toàn cầu hóa;

has to do with dealing with the whole force of globalization;

điểm đó cũng là cốt lõi của việc tìm ra sự độc đáo của một công trình

that the particular is central to finding the uniqueness of place

và sự đặc biệt trong kiến tạo một công trình.

and the uniqueness of a program in a building.

Vì thế, tôi sẽ đưa các bạn đến Wichita, Kansas

And so I'll take you to Wichita, Kansas,

nơi mà vài năm trước, tôi được mời thiết kế bảo tàng khoa học

where I was asked some years ago to do a science museum

ở một khu đất trung tâm thành phố, bên bờ sông.

on a site, right downtown by the river.

Tôi nghĩ chỗ huyền bí của khu đất là để tòa nhà thành như một phần của dòng sông.

And I thought the secret of the site was to make the building of the river, part of the river.

Không may là khu vực xây dựng lại bị ngăn cách khỏi con sông bởi đại lộ McLean

Unfortunately, though, the site was separated from the river by McLean Boulevard

nên tôi đã đề nghị, "Hãy đổi hướng đại lộ McLean."

so I suggested, "Let's reroute McLean,"

và điều đó ngay lập tức sinh ra Đại lộ Friends of McLean.

and that gave birth instantly to Friends of McLean Boulevard.

(tiếng cười)

(Laughter)

Mất đến 6 tháng con đường ấy mới được đổi hướng.

And it took six months to reroute it.

Bức ảnh đầu tiên tôi cho ủy ban xem là

The first image I showed the building committee was

đài quan sát thiên văn Jantar Mantar ở Jaipur,

this astronomic observatory of Jantar Mantar in Jaipur

vì tôi nói cái làm một tòa nhà trở thành một tòa nhà mang tính khoa học.

because I talked about what makes a building a building of science.

Với tôi, dường như kết cấu này, tuy phức tạp, hào nhoáng nhưng

And it seemed to me that this structure -- complex, rich and yet

rất hợp lý; nó là một công cụ, có liên quan đến khoa học,

totally rational: it's an instrument -- had something to do with science,

và chí ít, một công trình kỹ thuật thì nên thể hiện được sự khác biệt, độc đáo.

and somehow a building for science should be different and unique and speak of that.

Vì thế bản nháp đầu tiên sau khi tôi đi là:

And so my first sketch after I left was to say,

"Hãy đào một con kênh, tạo một hòn đảo và tạo hòn đảo công trình."

"Let's cut the channel and make an island and make an island building."

Tôi đã vô cùng hồ hởi khi trở lại, và

And I got all excited and came back, and

họ nhìn tôi chán chường rồi nói: "Một hòn đảo á?

they sort of looked at me in dismay and said, "An island?

Đây từng là một hòn đảo - Đảo Ackerman -

This used to be an island -- Ackerman Island --

nhưng chúng tôi đã lấp kênh trong cuộc Đại khủng hoảng để tạo việc làm."

and we filled in the channel during the Depression to create jobs."

(Laughter)

(tiếng cười)

Tiến trình bắt đầu và họ nói:

And so the process began and they said,

"Anh không thể đưa mọi thứ trên đảo được,

"You can't put it all on an island;

một phần công trình phải ở trên đất liền vì

some of it has to be on the mainland because

chúng ta không thể quay lưng lại với cộng đồng."

we don't want to turn our back to the community."

Từ đó xuất hiện bản thiết kế này: các phòng trưng bày kiến tạo hòn đảo

And there emerged a design: the galleries sort of forming an island

và bạn có thể đi xuyên qua chúng hay đi trên mái nhà.

and you could walk through them or on the roof.

Có rất nhiều chi tiết thú vị:

And there were all kinds of exciting features:

Bạn có thể đi vào từ các tòa nhà ven bờ,

you could come in through the landside buildings,

xuyên qua các phòng trưng bày vào khu vui chơi.

walk through the galleries into playgrounds in the landscape.

Nếu bạn không có tiền, bạn có thể đi trên thành cầu lên mái nhà,

If you were cheap you could walk on top of a bridge to the roof,

nghía vào các phòng triển lãm và rồi bị mê hoặc,

peek in the exhibits and then get totally seduced,

quay trở lại trả 5 đô la vé vào cổng.

come back and pay the five dollars admission.

(tiếng cười)

(Laughter)

Các khách hàng đã hài lòng - đại loại thế

And the client was happy -- well, sort of happy

vì chúng tôi đã vượt kinh phí 4 triệu đô, nhưng tóm lại là họ vui lòng.

because we were four million dollars over the budget, but essentially happy.

Nhưng tôi vẫn thấy không yên tâm, không yên tâm vì nó dễ thay đổi.

But I was still troubled, and I was troubled because I felt this was capricious.

Nó phức tạp, nhưng có gì đó hay thay đổi trong sự phức tạp đó.

It was complex, but there was something capricious about its complexity.

Tôi gọi nó là sự phức tạp trong cấu trúc,

It was, what I would say, compositional complexity,

Và tôi cảm thấy rằng, để hoàn tất những gì mà tôi đã nói đến,

and I felt that if I had to fulfill what I talked about --

một công trình dành cho khoa học, tôi phải có một ý tưởng

a building for science -- there had to be some kind of a generating idea,

một loại hình học nào đó.

some kind of a generating geometry.

Điều này sinh ra ý tưởng những đường sinh hình xuyến

And this gave birth to the idea of having toroidal generating geometry,

với trung tâm nằm sâu trong lòng đất dành cho phần công trình trong đất liền,

one with its center deep in the earth for the landside building

và phần hình xuyến với trung tâm nằm trên bầu trời cho phần công trình ngoài đảo.

and a toroid with its center in the sky for the island building.

Dành cho những ai không biết, hình xuyến

A toroid, for those who don't know,

giống bề mặt của chiếc bánh donut, hay đối với một vài người, là chiếc nhẫn.

is the surface of a doughnut or, for some of us, a bagel.

Từ ý tưởng này phát sinh ra rất nhiều

And out of this idea started spinning off many,

biến thể với các kế hoạch và triển vọng khác nhau,

many kinds of variations of different plans and possibilities,

và rồi mặt bằng phát triển dần dựa trên mối quan hệ của nó với các phòng triển lãm

and then the plan itself evolved in relationship to the exhibits,

và ở đây là điểm giao nhau của mặt bằng và hình học xuyến.

and you see the intersection of the plan with the toroidal geometry.

Cuối cùng là công trình, đây là mô hình của nó.

And finally the building -- this is the model.

Khi có phàn nàn về kinh phí, tôi bảo

And when there were complaints about budget, I said,

"Hòn đảo này đáng đồng tiền vì nó sẽ giúp anh thu lợi nhuận gấp đôi số tiền bỏ ra."

"Well, it's worth doing the island because you get twice for your money: reflections."

Và đây là công trình khi nó được khánh thành,

And here's the building as it opened,

với một kênh đào nhìn về hướng thành phố. Đây là hình nhìn từ phía thành phố.

with a channel overlooking downtown, and as seen from downtown.

Lối đi xe đạp băng ngang qua tòa nhà,

And the bike route's going right through the building,

để người đi dọc bờ sông có thể nhìn thấy triển lãm và bị thu hút bởi công trình.

so those traveling the river would see the exhibits and be drawn to the building.

Hình học xuyến đã tạo nên một công trình rất hiệu quả:

The toroidal geometry made for a very efficient building:

toàn bộ rầm trong tòa nhà đều có cùng góc, tất cả đều là gỗ dát mỏng.

every beam in this building is the same radius, all laminated wood.

Mọi bức tường bê tông đều chịu lực và chống đỡ cho tòa nhà

Every wall, every concrete wall is resisting the stresses and supporting the building.

Mọi phần tử đều có chức năng của nó.

Every piece of the building works.

Đây là các phòng triển lãm với ánh sáng qua cửa sổ mái,

These are the galleries with the light coming in through the skylights,

vào ban đêm, và vào ngày khánh thành.

and at night, and on opening day.

Trở lại năm 1976,

Going back to 1976.

[Vỗ tay]

(Applause)

Tôi được mời thiết kế một bảo tàng tưởng niệm trẻ em

In 1976, I was asked to design a children's memorial museum

ở bảo tàng Holocaust (diệt chủng Do Thái) tại Yad Vashem, Jerulalem

in a Holocaust museum in Yad Vashem in Jerusalem,

nơi bạn thấy khuôn viên ở đây.

which you see here the campus.

Tôi được yêu cầu thiết kế một công trình

I was asked to do a building,

và được cung cấp toàn bộ đồ tạo tác từ vải và tranh vẽ.

and I was given all the artifacts of clothing and drawings.

Tôi đã rất băn khoăn

And I felt very troubled.

Tôi làm tháng trời nhưng không sao tìm được cách giải quyết

I worked on it for months and I couldn't deal with it

because I felt people were coming out of the historic museum,

bởi tôi cảm thấy du khách bước ra từ bảo tàng lịch sử,

they are totally saturated with information

họ đã phải tiếp thu rất nhiều thông tin.

và việc phải ghé thăm một bảo tàng nữa

and to see yet another museum with information,

chỉ khiến họ khó tiêu thêm lượng kiến thức ấy mà thôi.

it would make them just unable to digest.

Vì thế tôi đã trình một đề nghị ngược lại

And so I made a counter-proposal:

Tôi bảo: "Không có công trình nào hết."

I said, "No building." There was a cave on the site; we tunnel into the hill,

Có một cái hang trong khu vực xây dựng; chúng tôi xây một đường hầm xuyên quả đồi

xuyên qua đá xuống một căn phòng ngầm dưới đất.

descend through the rock into an underground chamber.

Có một phòng chờ với hình ảnh của những đứa bé đã mất

There's an anteroom with photographs of children who perished

sau đó thì bạn sẽ đến một khu vực rộng.

and then you come into a large space.

Có một ngọn nến cháy leo lét ở trung tâm;

There is a single candle flickering in the center;

bằng cách xếp gương phản xạ, ánh sáng nến sẽ được phản xạ như vô tận khắp mọi hướng.

by an arrangement of reflective glasses, it reflects into infinity in all directions.

Bạn đi xuyên qua không gian ấy, một giọng nói đọc tên

You walk through the space, a voice reads the names,

tuổi và nơi sinh của những đứa bé.

ages and place of birth of the children.

Giọng nói không lặp lại trong vòng 6 tháng.

This voice does not repeat for six months.

Và rồi bạn tiến dần về phía ánh sáng, phía Bắc, và sự sống.

And then you descend to light and to the north and to life.

Nhưng họ lại nói: "Người ta sẽ không hiểu,

Well, they said, "People won't understand,

họ sẽ nghĩ đó là vũ trường. Anh không thể xây vậy."

they'll think it's a discotheque. You can't do that."

And they shelved the project. And it sat there for 10 years,

Và họ cho dự án lên kệ, đặt nó ở yên đấy trong 10 năm.

Cho đến một ngày nọ, ông Abe Spiegel từ Los Angeles,

and then one day Abe Spiegel from Los Angeles,

người vừa mới mất đứa con trai ba tuổi của mình tại Auschwitz,

who had lost his three-year-old son at Auschwitz,

đến, ông ấy thấy mô hình, ghi ngân phiếu, và cho xây công trình ấy 10 năm sau đó.

came, saw the model, wrote the check and it got built 10 years later.

Nhiều năm sau đó, vào năm 1998

So, many years after that in 1998,

Tôi đến Jerusalem trong một trong những chuyến đi định kỳ hàng tháng

I was on one of my monthly trips to Jerusalem

và nhận được một cuộc gọi từ Bộ Ngoại giao nói rằng:

and I got a call from the foreign ministry saying,

"Chúng tôi đang có Thủ tướng nước Punjab ở đây.

"We've got the Chief Minister of the Punjab here.

Ông ấy đang trong một chuyến công du. Chúng tôi đã đưa ông đến thăm Yad Vashem,

He is on a state visit. We took him on a visit to Yad Vashem,

cùng với khu tưởng niệm trẻ em; và ông ấy đã vô cùng xúc động.

we took him to the children's memorial; he was extremely moved.

Ông yêu cầu được gặp kiến trúc sư. Anh đến gặp ông ở Tel Aviv được chứ?"

He's demanding to meet the architect. Could you come down and meet him in Tel Aviv?"

And I went down and Chief Minister Badal said to me,

Tôi đến và Thủ tướng Badal nói với tôi:

"Người Sikhs chúng tôi đã phải chịu đựng rất nhiều,

"We Sikhs have suffered a great deal, as you have Jews.

cũng giống như người Do Thái các anh vậy.

Tôi đã rất xúc động trước những gì tôi nhìn thấy ngày hôm nay.

I was very moved by what I saw today.

Chúng tôi sẽ xây dựng bảo tàng quốc gia để kể chuyện dân tộc mình.

We are going to build our national museum to tell the story of our people;

Chúng tôi sắp làm điều đó, và,

we're about to embark on that.

tôi muốn mời anh đến và thiết kế nó."

I'd like you to come and design it."

Và rồi, các bạn biết đấy, đó không phải là một câu nói mà bạn cho là nghiêm túc.

And so, you know, it's one of those things that you don't take too seriously.

Thế nhưng hai tuần sau đó, tôi đang ở một thị trấn nhỏ, Anandpur Sahib,

But two weeks later, I was in this little town, Anandpur Sahib,

ngoại ô Chandigarh, thủ đô của Punjab,

outside Chandigarh, the capital of the Punjab,

tại một ngôi đền gần pháo đài nơi mà

and the temple and also next to it the fortress

vị Guru cuối cùng của người Sikhs, Guru Gobind,

that the last guru of the Sikhs, Guru Gobind, died in

qua đời khi người viết Khalsa, một bộ Kinh của họ.

as he wrote the Khalsa, which is their holy scripture.

Và tôi bắt đầu làm việc, họ đưa tôi đến đó,

And I got to work and they took me somewhere down there,

cách xa thị trấn và ngôi đền 9 km,

nine kilometers away from the town and the temple,

và bảo: "Đây là nơi chúng tôi chọn làm địa điểm xây dựng."

and said, "That's where we have chosen the location."

Và tôi nói: "Điều này thật chẳng hợp lý gì hết."

And I said, "This just doesn't make any sense.

Hàng trăm hàng nghìn người hành hương đến đây,

The pilgrims come here by the hundreds of thousands --

họ sẽ không trèo lên xe tải hay xe buýt để đến đây.

they're not going to get in trucks and buses and go down there.

Hãy trở lại thị trấn và đi bộ đến khu vực đó."

Let's get back to the town and walk to the site."

Và tôi khuyên họ xây nó ở ngay đấy, trên ngọn đồi này

And I recommended they do it right there, on that hill

vì ngọn đồi này là cầu nối tất cả các con đường vào thị trấn.

and this hill, and bridge all the way into the town.

Vì ở Ấn Độ dễ dãi hơn, nên khu đất đã được mua trong vòng một tuần.

And, as things are a little easier in India, the site was purchased within a week

Và rồi chúng tôi bắt đầu thi công.

and we were working.

(tiếng cười)

(Laughter)

Và kế hoạch của tôi là chia bảo tàng thành hai khu.

And my proposal was to split the museum into two --

Khu trưng bày cố định ở một bên, thính phòng, thư viện

the permanent exhibits at one end, the auditorium, library,

và khu trưng bày di động ở bên còn lại -

and changing exhibitions on the other --

để lấp đầy thung lũng với các khu thủy viên

to flood the valley into a series of water gardens

và nối chúng lại với các trạm và trung tâm thành phố.

and to link it all to the fort and to the downtown.

Công trình sẽ xây trên những đồi cát

And the structures rise from the sand cliffs --

từ bê tông và sa thạch; mái vòm làm bằng thép không gỉ

they're built in concrete and sandstones; the roofs are stainless steel --

Chúng sẽ quay về hướng nam, phản chiếu ánh sáng đến ngôi đền,

they are facing south and reflecting light towards the temple itself,

khách bộ hành sẽ đi xuyên từ bên này sang bên kia

pedestrians crisscross from one side to the other.

và khi bạn tới phương Bắc, toàn bộ công trình sẽ nhô lên từ rặng cát

And as you come from the north, it is all masonry growing out of the sand cliffs

như khi lên đỉnh Himalayas, gợi lên truyền thống xây thành lũy tại đây.

as you come from the Himalayas and evoking the tradition of the fortress.

Sau đó tôi rời đi 4 tháng

And then I went away for four months

và tại đây đã có một đột phá lớn.

and there was going to be groundbreaking.

Khi tôi quay lại, kì lạ thay, cái mô hình nhỏ tôi để lại

And I came back and, lo and behold, the little model I'd left behind

đã được làm to lên 10 lần để trưng bày cho công chúng.

had been built ten times bigger for public display on site

và... cây cầu đã được xây!

and ... the bridge was built!

(tiếng cười)

(Laughter)

Khi mà đang sửa bản vẽ!

Within the working drawings!

500 nghìn người đã tụ họp để ăn mừng;

And half a million people gathered for the celebrations;

các bạn có thể thấy họ cả trên công trường khi bắt đầu làm nền móng.

you can see them on the site itself as the foundations are beginning.

Tôi được đổi tên thành Safdie Singh. Đây là hình ảnh khi đang thi công;

I was renamed Safdie Singh. And there it is under construction;

1800 nhân công đang làm việc và nó sẽ được hoàn tất trong 2 năm nữa.

there are 1,800 workers at work and it will be finished in two years.

Trở lại với Yad Vashem cách đây 3 năm. Sau khi mọi chuyện bắt đầu,

Back to Yad Vashem three years ago. After all this episode began,

Yad Vashem quyết định xây dựng lại toàn bộ bảo tàng lịch sử

Yad Vashem decided to rebuild completely the historic museum

bởi vì hiện nay khi Bảo tàng Holocaust được xây tại Washington,

because now Washington was built -- the Holocaust Museum in Washington --

và thông tin ở đấy lại dễ tiếp thu hơn rất nhiều.

and that museum is so much more comprehensive in terms of information.

Yad Vashem cần phải đối mặt với 3 triệu khách du lịch mỗi năm thời điểm đó.

And Yad Vashem needs to deal with three million visitors a year at this point.

Họ bảo: "Hãy xây dựng lại bảo tàng."

They said, "Let's rebuild the museum."

Nhưng tất nhiên, người Sikhs đưa ra thì dễ còn người Do Thái làm nó khó hơn:

But of course, the Sikhs might give you a job on a platter -- the Jews make it hard:

các cuộc thi quốc tế, giai đoạn một, giai đoạn hai, giai đoạn ba.

international competition, phase one, phase two, phase three.

(tiếng cười)

(Laughter)

Và lần nữa, tôi cảm thấy không thoải mái với ý tưởng cho rằng

And again, I felt kind of uncomfortable with the notion

một công trình với diện tích bằng tòa nhà Washington

that a building the size of the Washington building --

50 000 feet vuông sẽ được xây trên ngọn đồi mỏng manh ấy.

50,000 square feet -- will sit on that fragile hill

và chúng ta đi qua các phòng trưng bày - phòng nối tiếp phòng, cửa nối cửa

and that we will go into galleries -- rooms with doors

với các phòng gần giống nhau - có thể kể lại câu chuyện của cuộc thảm sát.

and sort of familiar rooms -- to tell the story of the Holocaust.

Và tôi đề nghị đào xuyên qua ngọn núi. Đây là bản vẽ đầu tiên của tôi.

And I proposed that we cut through the mountain. That was my first sketch.

Xây bảo tàng xuyên qua ngọn núi -

Just cut the whole museum through the mountain --

với cửa vào ở một sườn núi,

enter from one side of the mountain,

lối ra ở bên sườn còn lại,

come out on the other side of the mountain --

và đưa ánh sáng qua núi để tới toàn khu nhà.

and then bring light through the mountain into the chambers.

Đây là mô hình:

And here you see the model:

Một phòng tiếp tân, vài bãi đậu xe ngầm

a reception building and some underground parking.

Bạn đi qua cầu, bước vào căn phòng hình tam giác cao 18 mét này,

You cross a bridge, you enter this triangular room, 60 feet high,

nó đào sâu vào trong ngọn đồi,

which cuts right into the hill

và mở rộng dần về hướng Bắc.

and extends right through as you go towards the north.

Và tất cả những thứ này, đều ngầm dưới lòng đất

And all of it, then, all the galleries are underground,

bạn sẽ thấy các cửa mở ra lấy sáng.

and you see the openings for the light.

và buổi tối chỉ có đúng một lối sáng xuyên qua núi

And at night, just one line of light cuts through the mountain,

mà đó là ánh sáng trên đỉnh tam giác

which is a skylight on top of that triangle.

Toàn bộ các phòng trưng bày,

And all the galleries,

bạn sẽ di chuyển qua chúng và đi xuống.

as you move through them and so on, are below grade.

Khu nhà lớn được đào vào núi --

And there are chambers carved in the rock --

tường bê tông, đá, đá tự nhiên được dùng khi có thể -- với những khoang lấy sáng.

concrete walls, stone, the natural rock when possible -- with the light shafts.

Đây thực chất là đá Tây Ban Nha, đã truyền cảm hứng

This is actually a Spanish quarry, which sort of inspired

cho không gian mà các khu trưng bày này có thể dùng.

the kind of spaces that these galleries could be.

Khi đi tới phía Bắc, nó mở ra:

And then, coming towards the north, it opens up:

thoát ra khỏi ngọn núi, lần nữa đưa bạn tới ánh sáng và quang cảnh toàn thành phố

it bursts out of the mountain into, again, a view of light and of the city

cùng với những ngọn đồi của Jerusalem.

and of the Jerusalem hills.

Tôi muốn kết thúc bài nói với một dự án mà tôi đã làm được 2 tháng rồi.

I'd like to conclude with a project I've been working on for two months.

Đó là trụ sở chính của viện Hòa Bình ở thủ đô Washington,

It's the headquarters for the Institute of Peace in Washington,

Viện Hòa Bình Hoa Kỳ.

the U.S. Institute of Peace.

Khu đất được chọn nằm đối diện đài tưởng niệm Lincoln;

The site chosen is across from the Lincoln Memorial;

nó nhìn thẳng ra khu Mall và là công trình cuối cùng của khu.

you see it there directly on the Mall. It's the last building on the Mall,

gần cầu Roosevelt nối với bang Virginia.

on access of the Roosevelt Bridge that comes in from Virginia.

Đây cũng là một cuộc thi, và là một dự án tôi chỉ vừa bắt đầu làm việc.

That too was a competition, and it is something I'm just beginning to work on.

Nhưng ta có thể nhận ra điểm đặc biệt của khu đất.

But one recognized the kind of uniqueness of the site.

Nếu có bất kì đâu ở Washington,

If it were to be anywhere in Washington,

có thể làm một tòa văn phòng hay khu hội thảo,

it would be an office building, a conference center,

một nơi để đàm phán về hòa bình và hơn thế tất cả đều chỉ là một tòa nhà --

a place for negotiating peace and so on -- all of which the building is --

nhưng nhờ lựa chọn đặt vị trí tại khu Mall và đài tưởng niệm Lincoln,

but by virtue of the choice of putting it on the Mall and by the Lincoln Memorial,

công trình trở thành một biểu tượng hòa bình tại công viên Mall.

this becomes the structure that is the symbol of peace on the Mall.

Và đó là một áp lực lớn.

And that was a lot of heat to deal with.

Bản vẽ nháp đầu tiên phân công trình ra với rất nhiều không gian --

The first sketch recognizes that the building is many spaces --

không gian cho nghiên cứu, trung tâm hội nghị,

spaces where research goes on, conference centers,

một công trình công cộng vì nó sẽ là một bảo tàng cống hiến cho hòa bình.

a public building because it will be a museum devoted to peacemaking --

Và đây là những bản vẽ chúng tôi nộp cho cuộc thi

and these are the drawings that we submitted for the competition,

Bản vẽ cho thấy những căn phòng xòe ra từ cửa vào.

the plans showing the spaces which radiate outwards from the entry.

Bạn thấy cấu trúc như sự nối tiếp với cấu trúc công viên,

You see the structure as, in the sequence of structures on the Mall,

gần như trong suốt, thu hút nhìn vào trong.

very transparent and inviting and looking in.

Và khi bạn bước vào trong, tất cả mọi hướng đều dẫn về thành phố.

And then as you enter it again, looking in all directions towards the city.

Đó là điều tôi cảm thấy ở công trình thực sự mang đến

And what I felt about that building is that it really was a building

sự nhẹ nhàng, trích Kundera,

that had to do with a lightness of being -- to quote Kundera --

liên tưởng tới sự ngây thơ, trong trắng,

that it had to do with whiteness,

tạo một cảm giác đầy năng động và lạc quan.

it had to do with a certain dynamic quality and it had to do with optimism.

Đây là hình ảnh công trình với cấu trúc mở.

And this is where it is; it's sort of evolving.

Nghiên cứu cấu trúc mái,

Studies for the structure of the roof,

nó đặt ra yêu cầu một vật liệu mái mới:

which demands maybe new materials:

làm sao cho có màu trắng, có độ trong suốt, có thể phát sáng,

how to make it white, how to make it translucent, how to make it glowing,

sao cho nó không trở nên đồng bóng.

how to make it not capricious.

Đây là nghiên cứu dưới định dạng 3D,

And here studying, in three dimensions,

nó tạo cảm giác có trật tự và cấu trúc;

how to give some kind, again, of order, a structure;

không phải thứ mà bạn có thể thay đổi

not something you feel you could just change

bởi vì bạn ngưng thiết kế ở giai đoạn đó.

because you stop the design of that particular process.

Và cứ như thế.

And so it goes.

Tôi muốn kết lại vài điều.

I'd like to conclude by saying something ...

(vỗ tay)

(Applause)

Tôi muốn kết thúc bằng cách liên hệ tất cả những gì tôi đã nói với từ "cái đẹp".

I'd like to conclude by relating all of what I've said to the term "beauty."

Và tôi biết từ này hiện nay không còn thịnh hành nữa,

And I know it is not a fashionable term these days,

và hiển nhiên là không còn phổ biến trong bài giảng ở các trường kiến trúc.

and certainly not fashionable in the discourse of architectural schools,

Nhưng với tôi chúng, dù bằng cách nào nữa, đều là để tìm kiếm cái đẹp.

but it seems to me that all this, in one way or the other, is a search for beauty.

Cái đẹp là sắc thái sâu thẳm nhất của sự hài hòa.

Beauty in the most profound sense of fit.

Tôi có một trích dẫn mà tôi rất thích của một nhà hình thái học, năm 1917,

I have a quote that I like by a morphologist, 1917,

Theodore Cook, ông ấy nói: "Cái đẹp bao hàm lòng nhân đạo.

Theodore Cook, who said, "Beauty connotes humanity.

Chúng ta cho môt sự vật tự nhiên là đẹp bởi vì chúng ta thấy rằng

We call a natural object beautiful because we see

hình dáng của nó thể hiện sự cân đối, đầy đủ chức năng một cách hoàn hảo."

that its form expresses fitness, the perfect fulfillment of function."

Tôi có thể nói đã hoàn thành trọn vẹn mục đích.

Well, I would have said the perfect fulfillment of purpose.

Tuy nhiên, cái đẹp là một loại cân đối; một cái gì đó nói với chúng ta rằng

Nevertheless, beauty as the kind of fit; something that tells us

tất cả các loại lực có liên quan đến môi trường tự nhiên

that all the forces that have to do with our natural environment

đều hoàn chỉnh -- môi trường của chúng ta cũng vậy.

have been fulfilled -- and our human environment -- for that.

Cách đây 20 năm, trong một hội thảo mà tôi và Richard cùng tham dự,

Twenty years ago, in a conference Richard and I were at together,

Tôi đã viết một bài thơ mà đến giờ vẫn còn có ý nghĩa với tôi.

I wrote a poem, which seems to me to still hold for me today.

"Người kiếm sự thật sẽ thấy cái đẹp. Kẻ tìm cái đẹp sẽ thấy phù hoa.

"He who seeks truth shall find beauty. He who seeks beauty shall find vanity.

Người kiếm trật tự sẽ nhận được sự thỏa mãn.

He who seeks order shall find gratification.

Kẻ muốn thỏa mãn sẽ phải thất vọng mà thôi.

He who seeks gratification shall be disappointed.

Người cho mình là kẻ hầu hạ của bạn hữu

He who considers himself the servant of his fellow beings

sẽ thấy niềm vui khi bày tỏ lòng mình. Người chỉ tìm cách để bày tỏ bản thân

shall find the joy of self-expression. He who seeks self-expression

sẽ rơi vào hố sâu của sự ngạo mạn.

shall fall into the pit of arrogance.

Sự ngạo mạn không phù hợp với tự nhiên.

Arrogance is incompatible with nature.

Thông qua tự nhiên, bản chất của vũ trụ và bản chất loài người,

Through nature, the nature of the universe and the nature of man,

chúng ta sẽ tìm ra sự thật. Nếu tìm được sự thật, ta sẽ thấy cái đẹp."

we shall seek truth. If we seek truth, we shall find beauty."

Cảm ơn các bạn rất nhiều. (vỗ tay)

Thank you very much. (Applause)