The four fish we're overeating -- and what to eat instead | Paul Greenberg

Translator: Tuong Vy Do Reviewer: Tuan Mach

So when I was a kid ...

Khi tôi còn bé...

this was my team.

đây là đội của tôi.

(Laughter)

(Tiếng cười)

I stunk at sports.

Tôi không giỏi thể thao.

I didn't like to play them, I didn't like to watch them.

Tôi không chơi thể thao, Tôi không thích xem thể thao.

So this is what I did. I went fishing.

Đây là điều tôi thích. Đi câu cá.

And for all of my growing up I fished on the shores of Connecticut,

Và trong suốt thời tuổi trẻ tôi đã câu cá ở ven biển Connecticut,

and these are the creatures that I saw on a regular basis.

và đây là những tạo vật tôi thấy trên

But after I grew up and went to college,

Nhưng sau khi lớn lên và học đại học,

and I came home in the early 90's,

tôi về nhà vào đầu những thập niên 90

this is what I found.

đây là điều tôi phát hiện.

My team had shrunk.

Đội của tôi ít đi.

It was like literally having your roster devastated.

Giống như quân của bạn bị truy quét sạch sẽ.

And as I sort of looked into that,

Khi tôi điều tra điều này,

from a very personal point of view as a fisherman,

từ quan điểm cá nhân với tư cách là ngư dân,

I started to kind of figure out,

tôi bắt đầu nhận ra,

well, what was the rest of the world thinking about it?

Mọi người trên thế giới đang nghĩ gì vậy?

First place I started to look was fish markets.

Nơi đầu tiên tôi bắt đầu quan sát là chợ cá.

And when I went to fish markets,

Khi tôi đi đến chợ cá,

in spite of where I was --

bất cứ nơi nào mà tôi đến

whether I was in North Carolina, or Paris, or London, or wherever --

Hoặc là tôi ở North Carolina, hoặc Paris, Luân Đôn hoặc bất kỳ đâu --

I kept seeing this weirdly repeating trope of four creatures,

Tôi luôn bắt gặp 4 loại sinh vật này

again and again --

liên tục

on the menus, on ice --

từ bảng thực đơn, quầy đông lạnh

shrimp, tuna, salmon and cod.

đều có tôm, cá ngừ, cá hồi và cá tuyết.

And I thought this was pretty strange,

Tôi nghĩ điều này khá kì quặc,

and as I looked at it, I was wondering,

khi tôi phát hiện ra, tôi tự hỏi,

did anyone else notice this sort of shrinking of the market?

Liệu có ai chú ý sự thu hẹp của chợ cá?

Well, when I looked into it,

Khi tôi quan sát kĩ hơn,

I realized that people didn't look at it as their team.

Tôi nhận ra họ không coi chúng là một đội

Ordinary people, the way they looked at seafood was like this.

Với người khác, họ nhìn hải sản thế này.

It's not an unusual human characteristic

Đây không phải điều lạ khi

to reduce the natural world down to very few elements.

con người làm giảm thế giới tự nhiên xuống còn chỉ vài thứ

We did it before, 10,000 years ago, when we came out of our caves.

Chúng ta đã từng như thế, khi chúng ta rời hang đá 10,000 năm trước,

If you look at fire pits from 10,000 years ago,

Nếu bạn nhìn vào 10,000 năm trước,

you'll see raccoons, you'll see, you know, wolves,

bạn sẽ thấy gấu trúc, bạn sẽ thấy sói,

you'll see all kinds of different creatures.

bạn sẽ thấy rất nhiều sinh vật khác nhau.

But if you telescope to the age of -- you know, 2,000 years ago,

Nhưng nếu bạn nhìn vào thời kỳ 2,000 năm trước

you'll see these four mammals:

bạn sẽ chỉ thấy 4 loài thú

pigs, cows, sheep and goats.

Lợn, bò, cừu và dê

It's true of birds, too.

Chim thì cũng tương tự

You look at the menus in New York City restaurants

Bạn nhìn vào menu của môt nhà hàng ở New York

150 years ago, 200 years ago,

150 năm trước, 200 năm trước,

you'll see snipe, woodcock, grouse, dozens of ducks, dozens of geese.

bạn sẽ thấy dẽ giun, dẽ gà, gà lôi, hàng tá vịt, ngỗng.

But telescope ahead to the age of modern animal husbandry,

Nhưng nhìn về nền chăn nuôi hiện đại ngày nay

and you'll see four:

bạn sẽ thấy 4 loại:

turkeys, ducks, chicken and geese.

gà tây, vịt, gà và ngỗng.

So it makes sense that we've headed in this direction.

Vậy có vẻ như chúng ta đã đi theo hướng này.

But how have we headed in this direction?

Nhưng tại sao?

Well ...

À...

first it's a very, very new problem.

Thứ nhất, đây là vấn đề rất mới.

This is the way we've been fishing the oceans over the last 50 years.

Là cách chúng ta đã câu cá ở đại dương suốt 50 năm qua

World War II was a tremendous incentive to arm ourselves in a war against fish.

Thế chiến thứ 2 là động cơ thúc đẩy cuộc chiến của chúng ta với cá

All of the technology that we perfected during World War II --

Tất cả công nghệ chúng ta phát triển trong thế chiến thứ 2

sonar, lightweight polymers --

sóng siêu âm, những polyme nhẹ...

all these things were redirected towards fish.

đều ứng dụng sang đánh bắt cá

And so you see this tremendous buildup in fishing capacity,

Bạn có thấy sự gia tăng khủng khiếp về năng suất đánh bắt

quadrupling in the course of time,

gấp 4 lần sau một thời gian,

from the end of World War II to the present time.

từ khi thế chiến thứ 2 chấm dứt đến nay.

And right now that means

Điều đó có nghĩa

we're taking between 80 and 90 million metric tons out of the sea every year.

chúng ta đang lấy 80 đến 90 triệu tấn cá ra khỏi đại dương mỗi năm

That's the equivalent of the human weight of China

Chừng ấy tương đương trọng lượng của toàn bộ người ở Trung Quốc

taken out of the sea every year.

bị lấy ra khỏi biển mỗi năm.

And it's no coincidence that I use China as the example

Không phải ngẫu nhiên mà tôi lấy Trung Quốc làm ví dụ

because China is now the largest fishing nation in the world.

Bởi hiện nay Trung Quốc là nước đánh bắt cá lớn nhât thế giới

Well, that's only half the story.

À, đó chỉ mới là nữa câu chuyện.

The other half of the story

Nữa còn lại

is this incredible boom in fish farming and aquaculture,

là sự bùng nổ ấn tượng của nuôi trồng thủy sản,

which is now, only in the last year or two,

chỉ trong vòng một hay hai năm,

starting to exceed the amount of wild fish that we produce.

bắt đầu vượt qua lượng cá đánh bắt

So that if you add wild fish and farmed fish together,

Vậy nếu như bạn cộng lượng cá đánh bắt và cá nuôi lại

you get the equivalent of two Chinas created from the ocean

sẽ bằng 2 nước Trung Quốc bị lấy ra khỏi biển

each and every year.

mỗi năm và hằng năm.

And again, it's not a coincidence that I use China as the example,

Và cũng không phải ngẫu nhiên mà tôi lấy Trung Quốc làm ví dụ,

because China, in addition to being the biggest catcher of fish,

Vì Trung Quốc, bên cạnh việc đang là nước đánh bắt cá nhiều nhất,

is also the biggest farmer of fish.

cũng là nước nuôi cá lớn nhất.

So let's look though at the four choices we are making right now.

Bây giờ hãy xem qua bốn lựa chọn chúng ta đang có.

The first one --

Đầu tiên--

by far the most consumed seafood in America and in much of the West,

nhìn chung hải sản được tiêu thụ nhiều nhất ở Mỹ và phương Tây

is shrimp.

là tôm.

Shrimp in the wild -- as a wild product --

Tôm trong tự nhiên, một dạng sản phẩm thô

is a terrible product.

là sản phẩm tồi tệ.

5, 10, 15 pounds of wild fish are regularly killed

5, 10, 15 pounds cá được sử dụng

to bring one pound of shrimp to the market.

để tạo ra 1 pound tôm trên thị trường.

They're also incredibly fuel inefficient to bring to the market.

Nhiên liệu trong quá trình này cũng được sử dụng rất kém hiệu quả

In a recent study that was produced out of Dalhousie University,

Một nghiên cứu gần đây được tiến hành bởi Đại học Dalhouse (Mỹ)

it was found that dragging for shrimp

chỉ ra rằng đánh bắt tôm bằng lưới vét

is one of the most carbon-intensive ways of fishing that you can find.

là cách đánh bắt sinh ra nhiều carbon nhất.

So you can farm them,

Bạn nó thể nuôi chúng,

and people do farm them,

người khác cũng có thể,

and they farm them a lot in this very area.

và họ nuôi rất nhiều ở nhiều nơi.

Problem is ...

Vấn đề là ...

the place where you farm shrimp is in these wild habitats --

nơi bạn nuôi tôm phải là nơi ở tự nhiên của chúng,

in mangrove forests.

rừng ngập mặn.

Now look at those lovely roots coming down.

Hãy nhìn những chiếc rễ đáng yêu này.

Those are the things that hold soil together,

Đây là những thứ giữ đất lại

protect coasts, create habitats for all sorts of young fish, young shrimp,

bảo vệ bờ biển, tạo ra chỗ ở cho cá con, tôm con,

all sorts of things that are important to this environment.

những thứ này rất quan trọng với môi trường

Well, this is what happens to a lot of coastal mangrove forests.

Đây là điều xảy ra với rất nhiều rừng ngập mặn ven biển.

We've lost millions of acres of coastal mangroves

Chúng ta mất hàng triệu hecta rừng ngập mặn

over the last 30 or 40 years.

trong vòng 30 hay 40 năm qua.

That rate of destruction has slowed,

Tốc độ tàn phá đã chậm lại

but we're still in a major mangrove deficit.

nhưng chúng ta vẫn thiếu rừng ngập mặn

The other thing that's going on here

Một chuyện khác ở đây

is a phenomenon that the filmmaker Mark Benjamin called "Grinding Nemo."

Là hiện tượng mà nhà làm phim Mark Benjamin gọi là "Grinding Nemo."

This phenomenon is very, very relevant

Hiện tượng này rất rất liên quan

to anything that you've ever seen on a tropical reef.

tới bất cứ thứ gì bạn từng thấy ở rặng sang hô

Because what's going on right now,

Bởi vấn đề đang xảy ra là,

we have shrimp draggers dragging for shrimp,

chúng ta dùng lưới kéo bắt tôm

catching a huge amount of bycatch,

để bắt lượng lớn các sinh vật biển,

that bycatch in turn gets ground up and turned into shrimp food.

rồi nghiền chúng để làm thức ăn cho tôm

And sometimes, many of these vessels --

Đôi khi các chiếc tàu này

manned by slaves --

với thủy thủ đoàn hùng hậu

are catching these so-called "trash fish,"

bắt thư gọi là "cá bột"

fish that we would love to see on a reef,

là những loài cá đáng yêu ở rặng sang hô

grinding them up

nghiền chúng ra

and turning them into shrimp feed --

rồi chế biến thành thức ăn nuôi tôm

an ecosystem literally eating itself and spitting out shrimp.

một cách ngốn hệ sinh thái rồi khạc ra tôm

The next most consumed seafood in America,

Hải sản được tiêu thụ đứng thứ 2 ở Mỹ

and also throughout the West,

và khắp phương Tây

is tuna.

là cá ngừ.

So tuna is this ultimate global fish.

Cá ngừ là loài cá cần vùng nước rộng

These huge management areas have to be observed

Những vùng nước bao la này phải được theo dõi

in order for tuna to be well managed.

để quản lý tốt cá ngừ

Our own management area,

Vùng quản lý của chúng ta

called a Regional Fisheries Management Organization,

gọi là "Tổ chức quản lý các khu vực đánh cá"

is called ICCAT,

hay ICCAT

the International Commission for the Conservation of Atlantic Tunas.

Ủy ban Quốc tế về bảo tồn cá ngừ Đại Tây Dương

The great naturalist Carl Safina once called it,

Nhà tự nhiên học Carl Safina đã từng gọi Ủy ban này

"The International Conspiracy to Catch all the Tunas."

"Âm mưu đánh bắt cá ngừ đại dương Quốc tế "

Of course we've seen incredible improvement

Tất nhiên ta cũng thấy sự tiến bộ vượt bậc

in ICCAT in the last few years,

của ICCAT trong vài năm qua,

there is total room for improvement,

tuy là quản lý có phát triển

but it remains to be said that tuna is a global fish,

nhưng ai cũng biết cá ngừ là loài cá nước rộng.

and to manage it, we have to manage the globe.

để quản lý chúng, ta phải quản lý toàn thế giới

Well, we could also try to grow tuna

Chúng ta đã thể thử nuôi cá ngừ

but tuna is a spectacularly bad animal for aquaculture.

nhưng loài cá ngừ này đặc biệt kỵ môi trường nuôi nhốt.

Many people don't know this but tuna are warm-blooded.

Nhiều người có lẽ không biết cá ngừ là loài máu nóng.

They can heat their bodies 20 degrees above ambient temperature,

Chúng có thể làm nóng cơ thể lên 20 độ so với môi trường,

they can swim at over 40 miles an hour.

chúng có thể bơi hơn 40 dặm/giờ.

So that pretty much eliminates

Nhưng thế thì chúng hoàn toàn

all the advantages of farming a fish, right?

không có ưu điểm gì cho việc nuôi nhốt

A farmed fish is --

Một loài cá nuôi nhốt

or a fish is cold-blooded, it doesn't move too much.

là cá máu lạnh, không di chuyển quá nhiều

That's a great thing for growing protein.

Một điều lý tưởng để làm giàu protein.

But if you've got this crazy, wild creature

Nếu bạn đủ tỉnh táo, một loài sinh vật hoang dã

that swims at 40 miles an hour and heats its blood --

máu nóng, bơi 40 dặm/giờ

not a great candidate for aquaculture.

không phải lựa chọn tốt để nuôi.

The next creature --

Loài tiếp theo

most consumed seafood in America and throughout the West --

được tiêu thụ nhiều nhất ở Mỹ và khắp phương Tây

is salmon.

là cá hồi.

Now salmon got its plundering, too,

Hiện giờ cá hồi cũng rất được săn đón

but it didn't really necessarily happen through fishing.

nhưng không cần thiết phải đi câu.

This is my home state of Connecticut.

Đây là nhà tôi, ở ban Connecticut.

Connecticut used to be home to a lot of wild salmon.

Connecticut từng là nhà của rất nhiều cá hồi tự nhiên.

But if you look at this map of Connecticut,

Nhưng nếu bạn xem bản đồ của Connecticut,

every dot on that map is a dam.

mỗi chấm trên bản đồ là một cái đập.

There are over 3,000 dams in the state of Connecticut.

Có hơn 3,000 đập ở Ban Connecticut.

I often say this is why people in Connecticut are so uptight --

Tôi thường ví von đây là lý do tại sao người dân Connecticut căng thẳng.

(Laughter)

(Cười)

If somebody could just unblock Connecticut's chi,

Nếu ai đó chỉ cần mở mạng lưới đập ở Connecticut

I feel that we could have an infinitely better world.

Tôi cảm thấy chúng ta sẽ có một thể giới tốt hơn hẳn.

But I made this particular comment

Nhưng khi tôi nhấn mạnh điều này

at a convention once of national parks officers,

tại hội nghị các sỹ quan vườn Quốc gia,

and this guy from North Carolina sidled up to me, he says,

một gã đến từ North Carolina lén lút đến cạnh tôi, hắn bảo

"You know, you oughtn't be so hard on your Connecticut,

"Anh biết không, anh không nên quá khắt khe với Connecticut"

cause we here in North Carolina, we got 35,000 dams."

vì tại North Carolina này chúng tôi có những 35,000 đập."

So it's a national epidemic, it's an international epidemic.

Đây là một dịch bệnh quốc gia, nó là một dịch bệnh quốc tế.

And there are dams everywhere,

Đập nước ở mọi nơi

and these are precisely the things

và đây chính xác là thứ

that stop wild salmon from reaching their spawning grounds.

ngăn cá hồi đến nơi sinh sản.

So as a result, we've turned to aquaculture,

Vậy nên, chúng ta chuyển qua nuôi trồng,

and salmon is one the most successful, at least from a numbers point of view.

cá hồi là loài thành công nhất, ít nhất ở vài khía cạnh.

When they first started farming salmon,

Khi người ta bắt đầu nuôi cá hồi,

it could take as many as six pounds of wild fish

ước tính phải dùng đến 6 pounds cá bột

to make a single pound of salmon.

để tạo ra một pound cá hồi.

The industry has, to its credit, greatly improved.

Nền công nghiệp này được tin là đã cải thiện đáng kể.

They've gotten it below two to one,

Người ta đã đạt tỉ lệ dưới 2 lấy 1

although it's a little bit of a cheat

nhưng có một sự gian lận

because if you look at the way aquaculture feed is produced,

bởi vì nếu bạn nhìn vào cách sản xuất thức ăn cho thủy sản,

they're measuring pellets --

họ đang đo từng viên nhỏ

pounds of pellets per pound of salmon.

từ pound viên thức ăn so với pound cá hồi

Those pellets are in turn reduced fish.

Việc làm ra những viên thức ăn đó mới làm suy giảm cá.

So the actual -- what's called the FIFO, the fish in and the fish out --

Vậy thật ra -- thứ được gọi là FIFO, cá vào và cá ra--

kind of hard to say.

cũng khá khó nói.

But in any case,

Nhưng dù sao,

credit to the industry,

theo phía doanh nghiệp,

it has lowered the amount of fish per pound of salmon.

tỉ lệ cá bột trên cá hồi đã giảm.

Problem is we've also gone crazy

Vấn đề là chúng ta đã đi quá mức

with the amount of salmon that we're producing.

về lượng cá hồi mà chúng ta sản xuất.

Aquaculture is the fastest growing food system on the planet.

Nuôi trồng thủy sản là ngành thực phẩm tăng trưởng nhanh nhất hành tinh.

It's growing at something like seven percent per year.

Nó tăng trưởng với tốc độ gần 7% mỗi năm.

And so even though we're doing less per fish

Vậy dù là chúng ta đầu tư ít hơn vào mỗi con cá

to bring it to the market,

đem ra thị trường,

we're still killing a lot of these little fish.

chúng ta vẫn giết rất nhiều cá nhỏ.

And it's not just fish that we're feeding fish to,

Không chỉ chúng ta dùng cá nuôi cá,

we're also feeding fish to chickens and pigs.

chúng ta còn dùng cá nuôi gà và lợn.

So we've got chickens and they're eating fish,

Vậy nên gà của chúng ta cũng ăn cá,

but weirdly, we also have fish that are eating chickens.

nhưng kỳ lạ, chúng ta cũng có cá ăn gà.

Because the byproducts of chickens -- feathers, blood, bone --

Bởi vì những sản phẩm phụ của gà: lông, máu, xương,...

get ground up and fed to fish.

được nghiền ra để nuôi cá.

So I often wonder,

Vậy nên tôi phân vâng

is there a fish that ate a chicken that ate a fish?

Có thật là cá ăn gà ăn cá?

It's sort of a reworking of the chicken and egg thing. Anyway --

Một kiểu như câu chuyện con gà và quả trứng.

(Laughter)

(Cười)

All together, though, it results in a terrible mess.

Tuy thế, tóm lại, kết quả là một đống kinh khủng.

What you're talking about

Điều chúng ta đang bàn tới

is something between 20 and 30 million metric tons of wild creatures

là cái gì đó giữa 20 và 30 ngàn mét khối cá ngoài tự nhiên

that are taken from the ocean and used and ground up.

bị bắt từ đại dương, rồi sử dụng, rồi trở về đất

That's the equivalent of a third of a China,

Điều này tương đương với nước Trung Quốc thứ 3,

or of an entire United States of humans

hoặc toàn thể người trên thế giới

that's taken out of the sea each and every year.

bị lấy ra khỏi biển mỗi năm.

The last of the four is a kind of amorphous thing.

Điều thứ tư cũng là điều cuối cùng là một thứ vô dạng

It's what the industry calls "whitefish."

Thứ mà nền công nghiệp gọi là "cá trắng"

There are many fish that get cycled into this whitefish thing

Có rất nhiều cá được dùng trong thứ whitefish này

but the way to kind of tell the story, I think,

nhưng cách kể chuyện, tôi nghĩ..

is through that classic piece of American culinary innovation,

là thông qua một sự sáng tạo nhỏ trong ẩm thực Mỹ

the Filet-O-Fish sandwich.

bánh sandwich Filet-O-Fish.

So the Filet-O-Fish sandwich actually started as halibut.

Vậy bánh sandwich Filet-O-Fish thật ra khởi nguồn là cá bơn.

And it started because a local franchise owner

Và nó bắt đầu bởi vì một chủ chi nhánh

found that when he served his McDonald's on Friday, nobody came.

nhận thấy khi anh ta phục vụ thức ăn McDonald vào thứ Sáu, không ai tới.

Because it was a Catholic community, they needed fish.

Vì người ở đó là cộng đồng Catholic, họ cần cá.

So he went to Ray Kroc and he said,

Vậy nên anh ta đến Ray Kroc và nói,

"I'm going to bring you a fish sandwich, going to be made out of halibut."

"Tôi sẽ đem cho anh một cái sandwich, nó sẽ được làm từ cá bơn."

Ray Kroc said, "I don't think it's going to work.

Ray Kroc bảo, "Tôi nghĩ chả được gì đâu"

I want to do a Hula Burger,

Tôi muốn làm Hula Burger,

and there's going to be a slice of pineapple on a bun.

có một miếng dứa trên đó.

But let's do this, let's have a bet.

Vậy, cược nhé!

Whosever sandwich sells more, that will be the winning sandwich."

Sandwich của ai bán nhiều hơn, sẽ là sandwich chiến thắng."

Well, it's kind of sad for the ocean that the Hula Burger didn't win.

Cũng khá tiếc cho đại dương nếu Hua Burger không thắng.

So he made his halibut sandwich.

Rồi anh ta làm sandwich cá bơn.

Unfortunately though, the sandwich came in at 30 cents.

Không may, sandwich có giá những 30 cents.

Ray wanted the sandwich to come in at 25 cents,

Ray muốn sanwich phải có giá 25 cents,

so he turned to Atlantic cod.

nên anh ta chuyển qua cá Tuyết Atlantic.

We all know what happened to Atlantic cod in New England.

Chúng ta đều biết chuyện cá tuyết Atlantic ở New England

So now the Filet-O-Fish sandwich is made out of Alaska pollock,

Bây giờ thì sanwich Filet-O-Fish được làm từ cá pollock Alaska,

it's the largest fin fish fishery in the United States,

bây gờ đã trở thành nghề làm cá có vây lớn nhất ở Mỹ,

2 to 3 billion pounds of fish taken out of the sea every single year.

2 đến 3 triệu tấn cá bị lấy ra khỏi biển mỗi năm.

If we go through the pollock,

Nếu chúng ta hết cá pollock

the next choice is probably going to be tilapia.

Lựa chọn tiếp theo có lẽ là cá rô phi.

Tilapia is one of those fish nobody ever heard of 20 years ago.

Cá rô phi là loài khoảng 20 năm trước, không ai biết tới

It's actually a very efficient converter of plant protein into animal protein,

Đây thực sự là một cách hiệu quả để chuyển protein thực vật qua động vật,

and it's been a godsend to the third world.

đây là món quà trời cho với các nước nghèo.

It's actually a tremendously sustainable solution,

Một giải pháp rất bền vững,

it goes from an egg to an adult in nine months.

cá trường thành chỉ cần 9 tháng.

The problem is that when you look about the West,

Vấn đề là, khi bạn nhìn sang phương Đông,

it doesn't do what the West wants it to do.

loài cá ngày không được như mong đợi.

It really doesn't have what's called an oily fish profile.

Chúng không có dầu cá.

It doesn't have the EPA and DHA omega-3s

Cũng không có EPA và DHA omeg-3s

that we all think are going to make us live forever.

mà chúng ta nghĩ sẽ giúp chúng ta trường thọ.

So what do we do?

Vậy chúng ta phải làm gì?

I mean, first of all, what about this poor fish, the clupeids?

Ý tôi là, đầu tiên, đối với loài cá trích tội nghiệp?

The fish that represent a huge part of that 20 to 30 million metric tons.

Loài cá tượng trưng cho một bộ phận lớn của 20 đến 30 triệu m3

Well, one possibility that a lot of conservationists have raised

Một khả năng mà nhiều nhà bảo tồn học đã nêu lên

is could we eat them?

là chúng ta có thể ăn chúng không?

Could we eat them directly instead of feeding them to salmon?

Ta có thể ăn chúng trực tiếp thay vì làm thực ăn cho cá hồi?

There are arguments for it.

Đã có nhiều cuộc tranh luận

They are tremendously fuel efficient to bring to market,

Nhiên liệu sẽ được sự dụng hiệu quả hơn,

a fraction of the fuel cost of say, shrimp,

một phần nhiên liệu như trong nuôi tôm,

and at the very top of the carbon efficiency scale.

và ở mức rất cao trong thang hiệu năng Carbon.

They also are omega-3 rich, a great source for EPA and DHA.

Chúng cũng giàu omega-3, EPA và DHA.

So that is a potential.

Rất tiềm năng.

And if we were to go down that route what I would say is,

Và nếu chúng ta đi theo con đường đó, tôi có thể nói rằng,

instead of paying a few bucks a pound -- or a few bucks a ton, really --

Thay vì trả vài đô mỗi pound hay vài đô mỗi tấn,

and making it into aquafeed,

rồi làm thức ăn nuôi cá,

could we halve the catch and double the price for the fishermen

liệu chúng ta có thể chia đôi mẻ cá và nhân đôi lợi nhuận cho ngư dân

and make that our way of treating these particular fish?

và hình thành cách ta sử dùng loài cá này?

Other possibility though, which is much more interesting,

Một khả năng khác thú vị hơn nhiều,

is looking at bivalves, particularly mussels.

hãy chú ý đến loài hai mảnh, mà cụ thể là trai.

Now, mussels are very high in EPA and DHA, they're similar to canned tuna.

Trai rất giàu EPA và DHA, chúng cũng tương tự như cá ngừ đóng hộp

They're also extremely fuel efficient.

Cách này cũng rất tiết kiệm năng lượng.

To bring a pound of mussels to market

Mỗi pound trai đem ra thị trường

is about a thirtieth of the carbon as required to bring beef to market.

chỉ cần 1/30 lượng carbon cần để bán chừng ấy thịt bò.

They require no forage fish,

Trai không cần ăn bột cá,

they actually get their omega-3s by filtering the water of microalgae.

thật ra chúng lấy omega-3s bằng cách lọc tảo đơn bào từ nước.

In fact, that's where omega-3s come from, they don't come from fish.

Thực tế, đó là nơi omega-3s được tạo ra, cá không tạo ta chúng.

Microalgae make the omega-3s, they're only bioconcentrated in fish.

Tảo đơn bào tổng hợp omega-3s, cá chỉ tập trung chúng lại thôi.

Mussels and other bivalves

Trai và các loài 2 mảnh

do tremendous amounts of water filtration.

lọc nước rất mạnh mẽ.

A single mussel can filter dozens of gallons every single day.

Một con trai có thể lọc hàng tá gallons nước mỗi ngày.

And this is incredibly important when we look at the world.

Điều này vô cùng quan trọng khi ta nhìn ra ngoài kia.

Right now, nitrification, overuse of phosphates in our waterways

Ngay lúc này, quá trình nitrit hóa, dư thừa phosphate trong dòng nước

are causing tremendous algal blooms.

đang gây ra hiện tượng tảo nở hoa nghiêm trọng

Over 400 new dead zones have been created in the last 20 years,

Hơn 400 khu vực chết được tạo ra trong 20 năm qua,

tremendous sources of marine life death.

những nguồn giết sinh vật biển khổng lồ.

We also could look at not a fish at all.

Chúng ta có thể chẳng cần nhằm vào cá.

We could look at a vegetable.

Ta có thể nhìn vào thực vật.

We could look at seaweed, the kelps,

Ta có thể thấy rong biển, tảo,

all these different varieties of things that can be high in omega-3s,

những thứ đa dạng đó có thể chưa nhiều omega-3s

can be high in proteins,

có thể giàu các protein,

tremendously good things.

rất nhiều thứ tốt.

They filter the water just like mussels do.

Chúng lọc nước cũng như con trai

And weirdly enough,

Cũng rất ngạc nhiên,

it turns out that you can actually feed this to cows.

người ta phát hiện ra bạn có thể dùng chúng cho bò ăn.

Now, I'm not a big fan of cattle.

Tôi không mặn mà với việc làm trại bò.

But if you wanted to keep growing cattle

Nhưng nếu bạn muốn làm trại bò

in a time and place where water resources are limited,

ở nơi mà nguồn nước rất hạn chế,

you're growing seaweed in the water, you don't have to water it --

bạn nuôi rong biển dưới nước, bạn không cần tưới chúng

major consideration.

cũng đáng quan tâm nhỉ.

And the last fish is a question mark.

Và loài cá cuối cùng là một dấu hỏi chấm.

We have the ability to create aquacultured fish

Chúng ta có khả năng tạo ra loài cá để nuôi

that creates a net gain of marine protein for us.

tạo ra protein cho chúng ta.

This creature would have to be vegetarian,

Sinh vật này nên ăn cỏ,

it would have to be fast growing,

Nó nên tăng trưởng nhanh,

it would have to be adaptable to a changing climate

Nó nên thích nghi với sự thay đổi khi hậu

and it would have to have that oily fish profile,

và nó nên có khả năng sinh ra dầu cá,

that EPA, DHA, omega-3 fatty acid profile that we're looking for.

là EPA, DHA, axit béo omega-3 chúng ta tìm kiếm.

This exists kind of on paper.

Loài cá này đã được ghi lại.

I have been reporting on these subjects for 15 years.

Tôi đã báo cáo chủ đề này trong suốt 15 năm qua

Every time I do a new story, somebody tells me,

Mỗi khi tôi bắt đầu một chuyện mới, vài người nói với tôi,

"We can do all that. We can do it. We've figured it all out.

"Chúng ta làm được tất. Chúng ta làm được. Chúng ta sẽ làm.

We can produce a fish

Chúng ta có thể nuôi cá

that's a net gain of marine protein and has omega-3s."

tăng trưởng protein nhanh và có omega-3s."

Great.

Tuyệt vời.

It doesn't seem to be getting scaled up.

Không có vẻ gì chuyện này đã phát triển.

It is time to scale this up.

Đã đến lúc phải phát triển.

If we do,

Nếu làm được,

30 million metric tons of seafood, a third of the world catch,

30 triệu mét khối hải sản, một phần ba sản lượng thế giới,

stays in the water.

vẫn nguyên vẹn dưới nước.

So I guess what I'm saying is this is what we've been going with.

Nên điều mà tôi muối nhắn nhủ là đây là thứ luôn bên cạnh chúng ta

We tend to go with our appetites rather than our minds.

Chúng ta thích sướng cái miệng hơn tâm trí.

But if we went with this, or some configuration of it,

Nhưng nếu chúng ta làm chuyện này, ít nhất vài dạng của chuyện này,

we might have a little more of this.

chúng ta sẽ có nhiều hơn chừng này

Thank you.

Cám ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)