4 environmental 'heresies' | Stewart Brand

Translator: Viet Ha Nguyen Reviewer: Thao Phan

Bởi những gì tôi sắp nói,

Tôi nên lấy chứng nhận thân thiện môi trường.

Because of what I'm about to say,

Là người Mỹ, khi còn nhỏ,

I really should establish my green credentials.

tôi đã tự hứa sẽ bảo vệ

When I was a small boy, I took my pledge

nguồn tài nguyên thiên nhiên nước mình,

as an American, to save and faithfully defend from waste

không khí, đất, khoáng, rừng, nước, và động vật hoang dã.

the natural resources of my country,

Tôi đã luôn giữ lời hứa đó.

its air, soil and minerals, its forests, waters and wildlife.

Tôi tốt nghiệp Đại học Stanford, chuyên ngành sinh thái học và tiến hóa.

And I've stuck to that.

Năm 1968, tôi xuất bản tạp chí Whole Earth Catalog

Stanford, I majored in ecology and evolution.

và được gọi là "quý ông thiên nhiên" trong một thời gian.

Rồi tôi làm việc cho thống đốc Jerry Brown.

1968, I put out the Whole Earth Catalog. Was "mister natural" for a while.

Chính quyền Brown và mấy người bạn tôi

And then worked for the Jerry Brown administration.

đại khái là san bằng hiệu quả năng lượng ở California,

The Brown administration, and a bunch of my friends,

vì thế đã 30 năm vẫn không có gì thay đổi,

basically leveled the energy efficiency of California,

dù nền kinh tế đã tăng trưởng 80% trên bình quân đầu người.

so it's the same now, 30 years later,

Và chúng ta sinh ra ít khí thải nhà kính hơn các bang khác.

even though our economy has gone up 80 percent, per capita.

California giống châu Âu trong vấn đề này.

And we are putting out less greenhouse gasses than any other state.

Năm nay, Whole Earth Catalog có một phụ trương mà hôm nay tôi sẽ giới thiệu,

California is basically the equivalent of Europe, in this.

This year, Whole Earth Catalog has a supplement that I'll preview today,

có tựa là Whole Earth Discipline.

Sự chuyển biến nhân khẩu nổi bật ở thời đại chúng ta

called Whole Earth Discipline.

là hiện tượng đô thị hóa quá nhanh

The dominant demographic event of our time

và nó đang tiếp diễn.

is this screamingly rapid urbanization

Vào giữa thế kỷ này, 80% dân số sẽ thành người thành thị,

that we have going on.

việc đó xảy ra chủ yếu là ở

By mid-century we'll be about 80 percent urban,

các nước đang phát triển.

and that's mostly in the developing world,

Điều đó thật thú vị, vì lịch sử được tạo ra chủ yếu

where that's happening.

bởi diện tích của các đô thị.

It's interesting, because history is driven to a large degree

Các nước đang phát triển sở hữu tất cả đô thị lớn nhất,

by the size of cities.

và họ phát triển nhanh gấp 3 lần các nước phát triển,

The developing world now has all of the biggest cities,

và mở rộng đến 9 lần.

and they are developing three times faster than the developed countries,

Nó khác nhau về chất lượng

and nine times bigger.

Họ là những kẻ dẫn dắt lịch sử, như chúng ta đã chứng kiến.

It's qualitatively different.

1000 năm trước thế giới trông như thế này.

They are the drivers of history, as we see by looking at history.

Giờ sự phân bổ dân số ở đô thị

1,000 years ago this is what the world looked like.

cũng giống như cách đây 1000 năm.

Well we now have a distribution of urban power

Nói cách khác, sự trỗi dậy của phương Tây,

similar to what we had 1,000 years ago.

dù kịch tính, đã đến hồi kết.

In other words, the rise of the West,

Con số tổng thể gây choáng váng:

dramatic as it was, is over.

Qua hàng thập kỷ, mỗi tuần có 1,3 triệu người

The aggregate numbers are absolutely overwhelming:

đến các thành phố.

1.3 million people a week coming to town,

Điều gì đang thực sự xảy ra?

Những làng quê trên thế giới ngày càng vắng người.

decade after decade.

What's really going on?

Nền nông nghiệp tự cung tự cấp ngày càng thu hẹp.

Well, what's going on is the villages of the world are emptying out.

Người ta đến thành phố tìm kiếm cơ hội.

Subsistence farming is drying up basically.

Và đây là lý do.

Tôi từng mơ mộng về những làng quê,

People are following opportunity into town.

đó là vì tôi chưa từng sống ở đó.

And this is why.

I used to have a very romantic idea about villages,

(Khán phòng cười)

Vì ở thành thị --

and it's because I never lived in one.

đây là khu nhà ổ chuột nhộn nhạo

(Laughter)

Kibera, gần Nairobi --

Because in town --

this is the bustling squatter city

người ta thấy hoạt động. Họ thấy cơ hội.

of Kibera, near Nairobi --

Họ thấy nền kinh tế tiền mặt mà họ không thể tham gia

they see action. They see opportunity.

khi còn làm nông nghiệp ở quê.

They see a cash economy that they were not able to participate in

Nếu đi quanh những khu này, bạn sẽ gặp nhiều người có óc thẩm mỹ.

back in the subsistence farm.

Có nhiều người như vậy.

Họ tuy nghèo nhưng sành điệu, và rất sáng tạo.

As you go around these places there's plenty of aesthetics.

There is plenty going on.

Nhìn tổng thể thì

They are poor, but they are intensely urban. And they are intensely creative.

những người thành thị trong các khu ổ chuột,

The aggregate numbers now

tất cả có 1 tỉ người, đang xây dựng nên các đô thị,

are that basically squatters,

nghĩa là họ đang xây dựng thế giới --

all one billion of them, are building the urban world,

từng người một, từng gia đình,

which means they're building the world --

từng gia tộc, từng khu phố.

personally, one by one, family by family,

Họ khởi đầu mong manh, rồi ngày càng trở nên vững mạnh.

clan by clan, neighborhood by neighborhood.

Họ thậm chí tự xây hạ tầng riêng.

They start flimsy and they get substantial as time goes by.

Thật ra ban đầu họ đánh cắp chúng.

They even build their own infrastructure.

Truyền hình cáp, nước, toàn bộ đều bị đánh cắp.

Well, steal their own infrastructure, at first.

Rồi dần trở nên chỉnh trang hơn.

Cable TV, water, the whole gamut, all gets stolen.

Không phải những người nghèo hủy hoại sự thịnh vượng,

And then gradually gentrifies.

những người nghèo lao động chân chính giúp tạo nên sự thịnh vượng.

It is not the case that slums undermine prosperity,

Ở một đô thị như Mumbai, nơi một nửa dân sống trong khu ổ chuột,

not the working slums; they help create prosperity.

GDP chiếm 1/6 trên toàn Ấn Độ.

So in a town like Mumbai, which is half slums,

Tài nguyên xã hội ở các khu ổ chuột được đô thị hóa và dày đặc.

it's 1/6th of the GDP of India.

Social capital in the slums is at its most urban and dense.

Những người này là một tập thể có giá trị.

Đó là cách họ làm việc.

These people are valuable as a group.

Nhiều người nghĩ rằng họ tội nghiệp:

And that's how they work.

"Ồ, thật tệ hại. Phải xây nhà cho họ."

There is a lot of people who think about all these poor people,

Trước là: "Phải cung cấp cho họ mạng điện thoại."

"Oh there's terrible things. We've got to fix their housing."

Giờ thì họ cho chúng ta xem họ xây mạng điện thoại thế nào.

It used to be, "Oh we've got to get them phone service."

Đói nghèo chỉ còn là vấn đề ở nông thôn.

Now they're showing us how they do their phone service.

Có những điều họ quan tâm tới.

Và đây là những điều ta có thể giúp họ.

Famine mostly is a rural event now.

There are things they care about.

Và đất nước họ sống có thể giúp họ.

And this is where we can help.

Và họ cũng đang giúp nhau giải quyết những vấn đề này.

And the nations they're in can help.

Nếu bạn đến một nơi đông đúc như khu ổ chuột này ở Mumbai,

And they are helping each other solve these issues.

và nhìn sang làn bên phải,

And you go to a nice dense place like this slum in Mumbai.

bạn có thể hỏi: "Có chuyện gì ở đó vậy?"

Câu trả lời là: "Mọi chuyện."

You look at that lane on the right.

And you can ask, "Okay what's going on there?"

Nơi này còn hơn một khu mua sắm. Nó còn đông hơn.

The answer is, "Everything."

Người ta tương tác nhiều hơn.

This is better than a mall. It's much denser.

Và phạm vi lại rất lớn.

Cái chính là đây không phải những người bị cái nghèo nghiền nát.

It's much more interactive.

And the scale is terrific.

Họ là những người bận rộn thoát nghèo

The main event is, these are not people crushed by poverty.

một cách nhanh chóng.

Họ giúp nhau thoát nghèo.

These are people busy getting out of poverty

Họ thoát nghèo bằng cách tham gia

just as fast as they can.

nền kinh tế không chính quy.

They're helping each other do it.

Nền kinh tế không chính quy giống năng lượng tối trong vật lý thiên thể:

They're doing it through an outlaw thing,

the informal economy.

không được chấp nhận nhưng tồn tại và to lớn.

The informal economy, it's sort of like dark energy in astrophysics:

Ta chưa hiểu cách thức nó hoạt động, nhưng ta phải hiểu.

it's not supposed to be there, but it's huge.

Ngoài ra, mọi người trong nền kinh tế này,

We don't understand how it works yet, but we have to.

nền kinh tế màu xám này --

ngày qua ngày,

Furthermore, people in the informal economy,

tội phạm diễn ra quanh họ. Và họ có thể gia nhập với đám tội phạm,

the gray economy --

as time goes by,

hoặc họ có thể gia nhập cùng những người lương thiện.

crime is happening around them. And they can join the criminal world,

Ta phải khiến cho sự lựa chọn sống

or they can join the legitimate world.

lương thiện của họ trở nên dễ dàng hơn,

vì nếu không, họ sẽ nhập bọn với đám tội phạm.

We should be able to make that choice

easier for them to get toward the legitimate world,

Có đủ loại hoạt động.

because if we don't, they will go toward the criminal world.

Ở Dharavi khu ổ chuột không chỉ cung cấp

There's all kinds of activity.

nhiều dịch vụ cho chính nó,

mà còn cho toàn thành phố.

In Dharavi the slum performs not only

a lot of services for itself,

Và một trong những hoạt động chính là các trường học tự phát.

but it performs services for the city at large.

Phụ huynh góp tiền thuê giáo viên bản địa

And one of the main events are these ad-hoc schools.

dạy ở một trường tư nhỏ không chính quy.

Parents pool their money to hire some local teachers

Giáo dục ở thành thị trở nên khả thi hơn, và điều này đã thay đổi thế giới.

to a private, tiny, unofficial school.

Education is more possible in the cities, and that changes the world.

Bạn đang xem những điều thú vị và đặc trưng của đô thị.

Vậy là cái này va vào cái kia

So you see some interesting, typical, urban things.

chẳng hạn như ở Sao Paulo này.

Đó là cách các đô thị tạo ra giá trị,

So one thing slammed up against another,

bằng cách đập các thứ vào nhau.

such as in Sao Paulo here.

Trong trường hợp này, cung ở kế bên cầu

That's what cities do. That's how they create value,

Vậy là mấy người phục vụ, làm vườn, bảo vệ

is by slamming things together.

sống trong khu vực sôi động ở bên trái thành phố

In this case, supply right next to demand.

So the maids and the gardeners and the guards

đi bộ đến chỗ làm trong khu vực giàu có nhưng buồn chán.

that live in this lively part of town on the left

walk to work, in the boring, rich neighborhood.

Sự san sát nhau thật đáng kinh ngạc.

Ta đã biết rằng khoảng cách gần có thể rất đông đúc.

Proximity is amazing.

We are learning about how dense proximity can be.

Mối liên hệ giữa thành phố và quốc gia

vẫn đang mang đến lợi ích cho quốc gia,

Connectivity between the city and the country

vì các đô thị có các cách thức vận hành thú vị.

is what's going to keep the country good,

because the city has interesting ways of doing things.

Đây chính là điều làm nên các đô thị --

(Khán phòng vỗ tay)

This is what makes cities --

ở các nước đang phát triển thân thiện với môi trường.

(Applause)

Vì người ta bỏ cái nơi nghèo đói, cái nơi là thảm họa môi trường

this is what makes cities so green in the developing world.

gồm những nông trại tự túc, và tiến về thành phố.

Because people leave the poverty trap, an ecological disaster

Và khi họ đi thì môi trường tự nhiên

of subsistence farms, and head to town.

hồi phục rất nhanh.

Những ai ở lại quê có thể chuyển sang canh tác ngũ cốc để bán

And when they're gone the natural environment

starts to come back very rapidly.

ở các khu chợ ngày càng mở rộng trong các đô thị.

And those who remain in the village can shift over to cash crops

Vậy nếu bạn muốn đóng góp cho nông thôn, hãy cải tạo đường sá,

to send food to the new growing markets in town.

cung cấp mạng điện thoại , và lưới điện tốt

So if you want to save a village, you do it with a good road,

Vậy điều đang diễn ra là: hành tinh chúng ta đang đô thị hóa.

or with a good cell phone connection, and ideally some grid electrical power.

Hơn một nửa.

So the event is: we're a city planet. That just happened.

Số lượng rất đáng kể. Có cả tỉ người sống ở các đô thị ổ chuột.

More than half.

Và cả tỉ người khác có vẻ cũng sắp.

The numbers are considerable. A billion live in the squatter cities now.

Nghĩa là khoảng 1/6 dân số sống như vậy.

Another billion is expected.

Và điều đó sẽ quyết định cách chúng ta hoạt động.

That's more than a sixth of humanity living a certain way.

Đối với chúng ta, những nhà bảo vệ môi trường,

And that will determine a lot of how we function.

có lẽ điều thật thà nhất về các thành phố

là họ lan truyền quả bom dân số.

Now, for us environmentalists,

Người dân lên thành phố nhiều hơn.

maybe the greenest thing about the cities is they diffuse the population bomb.

Ngay lập tức có một số trẻ em

People get into town.

Họ thậm chí không giàu. Chỉ là cơ hội đến

The immediately have fewer children.

với thế giới có nghĩa là họ có con ít hơn và thông minh hơn

They don't even have to get rich yet. Just the opportunity of

rồi tỉ lệ sinh giảm mạnh.

coming up in the world means they will have fewer, higher-quality kids,

Bên cạnh là nhiều thứ ảnh hưởng ở đây

đây là biểu đồ đường từ Phillip Longman.

and the birthrate goes down radically.

Biểu diễn cái gì đang diễn ra

Very interesting side effect here,

Như chúng ta đang có nhiều và nhiều người già hơn, như tôi

here's a slide from Phillip Longman.

và càng ít và ít hơn các em bé

Shows what is happening.

Và họ ở từng khu riêng biệt.

As we have more and more old people, like me,

and fewer and fewer babies.

Cái bạn đang hiểu là một thế giới

And they are regionally separated.

làm những điều cổ hủ

What you're getting is a world which is

old folks, and old cities, going around doing things the old way,

ở phía bắc

Và những người trẻ ở các thành phố đang phát minh,

in the north.

làm ra những thứ mới, ở phía nam.

And young people in brand new cities they're inventing,

Bạn nghĩ hành động đó sẽ đi về đâu?

doing new things, in the south.

Đổi chủ đề nào. Đến lúc nói chuyện tới vấn đề khí hậu.

Where do you think the action is going to be?

Tin tức về khí hậu, tôi xin lỗi khi phải nói nó sẽ ngày một tệ

Shift of subject. Quickly drop by climate.

nhanh hơn chúng ta nghĩ

The climate news, I'm sorry to say, is going to keep getting worse

Khí hậu là hệ thống phi tuyến sâu sắc, phức tạp

than we think, faster than we think.

nhiều phản hồi tích cực

Climate is a profoundly complex, nonlinear system,

giấu điểm ngưỡng và cực hạn không thể thu hồi.

full of runaway positive feedbacks,

Đó chỉ là một vài ví dụ.

hidden thresholds and irrevocable tipping points.

Chúng ta sẽ tiếp tục ngạc nhiên . Và hầu hết

Here's just a few samples.

chúng đều là những cái xấu.

Từ điểm đứng của bạn, có nghĩa là

We're going to keep being surprised. And almost all

the surprises are going to be bad ones.

số người tị nạn từ các vùng khí hậu khác nhau sẽ tăng lên

From your standpoint this means

trong nhiều thập kỉ tới,

kèm theo đó chính là chiến tranh tài nguyên

a great increase in climate refugees

over the coming decades,

và sự hỗn loạn,

and what goes along with that, which is resource wars

như chúng ta đang thấy tại Darfur.

and chaos wars,

as we're seeing in Darfur.

Hạn hán tạo ra nó,

nó làm sức vận chuyển bị giảm xuống

và sẽ không có đủ khả năng vận chuyển

That's what drought does.

để trợ giúp con người. Khi đó bạn sẽ gặp rắc rối.

It brings carrying capacity down,

and there's not enough carrying capacity

Chuyển sang vấn đề năng lượng.

to support the people. And then you're in trouble.

Phụ tải điện là những gì để cung cấp cho thành phố

Shift to the power situation.

hoặc hành tinh

Baseload electricity is what it takes to run a city,

Đến nay chỉ có 3 nguồn phụ tải điện

or a city planet.

than, ga

So far there is only three sources of baseload electricity:

nguyên tử và hidro.

coal, some gas,

Trong đó, chỉ có nguyên tử và hidro là thân thiện môi trường

nuclear and hydro.

Than là thứ gây vấn đề khí hậu

Of those, only nuclear and hydro are green.

Và mọi người sẽ tiếp tục đốt nó

bởi nó rất rẻ, cho đến khi chính phủ khiến nó đắt lên

Coal is what is causing the climate problems.

And everyone will keep burning it

Năng lượng gió và mặt trời không giúp được gì

because it's so cheap, until governments make it expensive.

bởi hiện tại chúng ta không có gì để dự trữ năng lượng ấy.

Wind and solar can't help, because so far we don't have a way to store that energy.

Vậy khi hidro đạt cực điểm

than và khí hậu mất đi

So with hydro maxed out,

hoặc nguyên tử, nguồn cacbon hoạt động thấp

coal and lose the climate,

có lẽ sẽ bảo vệ được khí hậu

or nuclear, which is the current operating low-carbon source,

Và nếu cuối cùng chúng ta có thể

có được năng lượng mặt trời từ vũ trụ

and maybe save the climate.

nó cũng có thể giúp được phần nào

And if we can eventually get good solar in space,

Bởi hãy nhớ rằng, đây là điều dẫn đến

sự thịnh vượng của thế giới

that also could help.

Because remember, this is what drives the prosperity in the developing world

tại thị trấn và thành phố

Vì thế, giữa than đá và hạt nhân,

in the villages and in the cities.

so sánh những chất thải của các sản phẩm

Nếu tất cả điện bạn sử dụng trong cuộc đời là điện hạt nhân,

So, between coal and nuclear,

compare their waste products.

tổng số chất thải sẽ được thêm vào

If all of the electricity you used in your lifetime was nuclear,

sẽ đầy lon Coca

the amount of waste that would be added up

Trong khi việc đốt cháy than đá,

would fit in a Coke can.

một nhà máy than một gigawatt đốt cháy 80 xe lửa than mỗi ngày,

Whereas a coal-burning plant,

mỗi chiếc khoảng 100 tấn

a normal one gigawatt coal plant, burns 80 rail cars of coal a day,

Và nó thải 18 nghìn tấn

each car having 100 tons.

khí C02 vào trong bầu không khí.

And it puts 18 thousand tons

Vì thế khi bạn so sánh khí thải

of carbon dioxide in the air.

của những mẫu năng lượng,

hạt nhân, ngay cả với năng lượng gió và mặt trời

So and then when you compare the lifetime emissions

và mặt trời.

of these various energy forms,

Ôi, tôi xin lỗi, với năng lượng hidro, gió và măt trời

nuclear is about even with solar and wind,

and ahead of solar --

và năng lượng nguyên tử có thể tranh đấu với năng lượng than?

oh, I'm sorry -- with hydro and wind, and ahead of solar.

Thử hỏi những thợ mỏ tại Úc,

Rằng đó là nơi bạn thấy một số nguồn,

And does nuclear really compete with coal?

không phải từ những người bạn môi trường học của tôi

Just ask the coal miners in Australia.

mà từ những người bị đe dọa bởi năng lượng nguyên tử

That's where you see some of the source,

not from my fellow environmentalists,

Tin tốt lành là

but from people who feel threatened by nuclear power.

thành thật mà nói, trên toàn thế giới

đang xây dựng lò phản ứng hạt nhân

Well the good news is that

the developing world, but frankly, the whole world,

Cái này rất tốt cho không khí

is busy building, and starting to build, nuclear reactors.

cũng như tốt cho sự phát triển trên thế giới.

Tôi muốn chỉ vào một điểm thú vị,

This is good for the atmosphere.

đó là các nhà môi trường học rất thích

It's good for their prosperity.

thứ ta gọi là vi công suất

I want to point out one interesting thing,

Giả định là, tôi không biết, năng lượng mặt trời, gió

which is that environmentalists like the thing we call micropower.

và những thứ tốt như vậy

It's supposed to be, I don't know, local solar and wind and cogeneration,

Nhưng thực tế vi lò phàn ứng chỉ mới xuất hiện

và sẽ phục vụ tốt hơn nữa.

and good things like that.

Người Nga, họ tiên phong việc xây dựng lò phản ứng nổi

But frankly micro-reactors which are just now coming on,

cho thông điệp của họ, nơi băng tan chảy, phía bắc nước Nga

might serve even better.

The Russians, who started this, are building floating reactors,

Và họ đang bán chúng

for their new passage, where the ice is melting, north of Russia.

chỉ 35 megawatt, cho các nước phát triển

And they're selling these floating reactors,

Đây là thiết kế của một chiếc từ Toshiba

only 35 megawatts, to developing countries.

Thật thú vị khi lấy 25 megawatt,

Here's the design of an early one from Toshiba.

25 triệu watt

It's interesting, say, to take a 25-megawatt,

và bạn so sánh nó với sắt tiêu chuẩn

của Westinghouse hoặc Ariva

25 million watts,

and you compare it to the standard big iron

khoảng 1.2, 1.6 triệu watt

of an ordinary Westinghouse or Ariva,

Những thứ này nhỏ hơn và tiện lợi hơn.

which is 1.2, 1.6 billion watts.

Đây là thiết kế bên Mĩ từ phòng thí nghiệm Lawrence Livermore

These things are way smaller. They're much more adaptable.

và thiết kế khác vừa xuất hiện

Here's an American design from Lawrence Livermore Lab.

của Los Alamos, và nó đang được quảng cáo.

Here's another American design that came out

Hầu hết chúng đều nhỏ, nhưng rất phát triển

of Los Alamos, and is now commercial.

Chúng có thể chôn ở dưới lòng đất

Almost all of these are not only small, they are proliferation-proof.

Và sự đổi mới xảy ra rất nhanh chóng

They're typically buried in the ground.

Vì vậy tôi nghĩ lò phản ứng rất quan trọng trong tương lai

And the innovation is moving very rapidly.

Mục đích cho sự phát triển,

So I think microreactors is going to be important for the future.

năng lượng nguyên tử đã làm được nhiều hơn

để loại bỏ vũ khí hạt nhân và những thứ khác

In terms of proliferation,

nuclear energy has done more

Vì vậy 10% năng lượng điện ở căn phòng này

to dismantle nuclear weapons than any other activity.

20% năng lượng điện

And that's why 10 percent of the electricity in this room,

trong căn phòng này là từ năng lượng nguyên tử

Một nửa đó để phá hủy đầu đạn hạt nhân từ Nga

20 percent of electricity

in this room is probably nuclear.

sẽ được dùng để triệt hạ đầu đạn hạt nhân

Half of that is coming from dismantled warheads from Russia,

Và tôi cũng muốn xem chương trình GNEP

soon to be joined by our dismantled warheads.

đã được phát triển mạnh mẽ thời Bush

And so I would like to see the GNEP program,

Và tôi cũng rất vui khi thấy tổng thống Obama

that was developed in the Bush administration, go forward aggressively.

hỗ trợ chiến lược ngân hàng hạt nhân

And I was glad to see that president Obama

khi ông nói tại Prague

supported the nuclear fuel bank strategy

Một chủ đề khác về cây lương thực biến đổi gen

when he spoke in Prague the other week.

theo cá nhân tôi với tư cách là nhà sinh vật học

One more subject. Genetically engineered food crops,

không có lí gì để tranh cãi

Nhà môi trường học bạn tôi, chủ đề này

in my view, as a biologist,

rất vô lí, phản khoa học và có hại.

have no reason to be controversial.

My fellow environmentalists, on this subject,

Mặc dù họ đã cố gắng hết sức

have been irrational, anti-scientific, and very harmful.

nhưng cây lương thực biến đổi gen

có sự đổi mới nhanh chóng trong nên nông nghiệp lịch sử

Despite their best efforts,

genetically engineered crops are the most

Chúng tốt cho môi trường vì không được cày ruộng

rapidly successful agricultural innovation in history.

làm cho đất vẫn giữ được

They're good for the environment because they enable no-till farming,

và ngày một màu mỡ hơn

chúng còn giúp đất giữ ít lượng CO2

which leaves the soil in place,

thải ra ngoài không khí

getting healthier from year to year --

Chúng giúp làm giảm lượng thuốc trừ sâu

slso keeps less carbon dioxide going from the soil

tăng năng suất, cho phép

into the atmosphere.

khu nông nghiệp của bạn nhỏ lại

They reduce pesticide use.

And they increase yield, which allows you to have your

và dẫn đến nhiều khu vực hoang sơ không bị canh tác

agricultural area be smaller,

Với lại, bản đồ này từ năm 2006

and therefore more wild area is freed up.

đã cũ bởi nó chỉ ra châu Phi

vẫn còn Greenpeace

By the way, this map from 2006

và bạn bè của Trái Đất đến từ châu Âu

is out of date because it shows Africa

still under the thumb of Greenpeace,

và họ cuối cùng đi ra khỏi đó.

and Friends of the Earth from Europe,

và cuối cùng công nghệ sinh học cũng phát triển nhanh tại châu Phi

and they're finally getting out from under that.

Đó là một sự hợp lí

And biotech is moving rapidly in Africa, at last.

Hội đồng Nuffield về đạo đức sinh học

bàn về vấn đề này 2 lần

This is a moral issue.

và cho biết đó là một mệnh lệnh đạo đức

The Nuffield Council on Bioethics

để làm cho cây trồng biến đổi gen có sẵn

met on this issue twice in great detail

and said it is a moral imperative

Nhắc tới mệnh lệnh, địa kĩ thuật đang bị cấm

to make genetically engineered crops readily available.

đặc biệt trong chính quyền.

Speaking of imperatives, geoengineering is taboo now,

mặc dù tôi nghĩ có cuộc họp DARPA khoảng 2 tuần trước

nhưng bạn sẽ được tham gia

especially in government circles,

không phải trong năm nay nhưng sớm thôi

though I think there was a DARPA meeting on it a couple of weeks ago,

but it will be on your plate --

bởi một số thực hiện hóa khắc nghiệt đang xuất hiện

not this year but pretty soon,

Đây là danh sách của chúng.

because some harsh realizations are coming along.

Đơn giản là các tin tức sẽ trở nên đáng sợ

This is a list of them.

sẽ có các sự kiện,

Basically the news is going to keep getting more scary.

như 35,000 người chết vì sóng nhiệt,

There will be events,

việc đã xảy ra trước kia

like 35,000 people dying of a heat wave,

Như cơn lốc sắp lên phía Bangladesh

which happened a while back.

như cuộc chiến tranh trên biển

Like cyclones coming up toward Bangladesh.

ví dụ ở Indu.

Và nhiều sự kiện khác xảy ra

Like wars over water,

và chúng ta sẽ nói:"Chúng ta sẽ làm gì với nó?"

such as in the Indus.

Nhưng đó chỉ là chút rắc rối với địa kĩ thuật

And as those events keep happening

we're going to say, "Okay, what can we do about that really?"

But there's this little problem with geoengineering:

cơ thể sẽ quyết định ra sao?

Ai hiểu được các kĩ sư? Họ làm những gì, tại đâu?

what body is going to decide

Bởi mọi người đều là dòng hạ lưu,

hướng gió

who gets to engineer? How much they do? Where they do it?

Because everybody is downstream,

Và nếu chúng ta cứ hoàn toàn cấm nó,

downwind of whatever is done.

chúng ta sẽ mất nền văn minh

Nhưng nếu chỉ nói:"Được thôi

And if we just taboo it completely

we could lose civilization.

Trung Quốc, bạn đang lo lắng, đi trước đi.

But if we just say "OK,

bạn theo cách của bạn, chúng tôi có cách của mình"

China, you're worried, you go ahead.

Đó được xem như là chiến tranh giữa hai quốc gia

You geoengineer your way. We'll geoengineer our way."

Đó hẳn sẽ là việc ngoại giao đầy thú vị

That would be considered an act of war by both nations.

So this is very interesting diplomacy coming along.

Đây là ví dụ mà các nhà khí hậu học thích

I should say, it is more practical than people think.

một trong hàng tá ý tưởng địa kĩ thuật

Here is an example that climatologists like a lot,

Cái này có trong SO2

từ Mount Pinatubo vào năm 1991 --

one of the dozens of geoengineering ideas.

This one came from the sulfur dioxide

làm mát trái đất bằng nửa nhiệt độ.

from Mount Pinatubo in 1991 --

Có rất nhiều băng vào năm 1992, vào năm sau

cooled the earth by half a degree.

có vụ bội thu của đàn gấu trắng

There was so much ice in 1992, the following year,

hay được biết đến là đàn Pinatubo.

that there was a bumper crop of polar bear cubs

Để đưa SO2 vào tầng bình lưu

sẽ phải tốn những tỉ đô mỗi năm

who were known as the Pinatubo cubs.

To put sulfur dioxide in the stratosphere

Nó không là gì so với

would cost on the order of a billion dollars a year.

những gì chúng ta có thể làm cho năng lượng

That's nothing, compared to all of the other

Hãy chạy tới một người khác,

things we may be trying to do about energy.

đây là kế hoạch để phát sáng cho đám mây đại dương

Just to run by another one:

bằng cách chế tạo nguyên tử nước

this is a plan to brighten the reflectance of ocean clouds,

và làm sáng phản xạ của cả hành tinh

Điều này có thể xảy ra

by atomizing seawater;

nhiều cách trong nhiều nơi

that would brighten the albedo of the whole planet.

bằng cách bắt chước Amazon Ấn Độ cổ đại

A nice one, because it can happen

những người làm đất trồng màu mỡ

lots of little ways in lots of little places,

bằng việc chưng khô, đốt âm ỉ chất thải thực vật

is by copying the ancient Amazon Indians

who made good agricultural soil

và than sinh học thay số lượng lớn cacbon

by pyrolizing, smoldering, plant waste,

giúp cải thiện đất trồng.

and biochar fixes large quantities of carbon

Đây là nơi chúng ta đang ở

while it's improving the soil.

Nhà khí hậu học Paul Crutzen từng thắng giải Nobel

So here is where we are.

gọi thời kì địa chất Anthropocene,

Nobel Prize-winning climatologist Paul Crutzen

thời đại con người thống trị

calls our geological era the Anthropocene,

Chúng ta đang mắc kẹt với nghĩa vụ của mình.

the human-dominated era. We are stuck

Trong quyển Whole Earth, lời đầu tiên của tôi là,

with its obligations.

"Chúng ta như vị thần, và cũng có thể làm tốt việc đó"

Những lời đầu tiên của khuôn phép Whole Earth

In the Whole Earth Catalog, my first words were,

"We are as Gods, and might as well get good at it."

là:" Chúng ta như vị thần, và phải làm tốt việc đó".

The first words of Whole Earth Discipline

Cảm ơn.

are, "We are as Gods, and have to get good at it."

(Khán phòng vỗ tay)

Thank you.

(Applause)