Bill Gross: Great ideas for finding new energy

Bill Gross chia sẻ những ý tưởng lớn về tìm kiếm năng lượng mới

Translator: Ha Tran Reviewer: Alice Tran

Right when I was 15 was when I first got interested in solar energy.

Tôi bắt đầu quan tâm đến lĩnh vực năng lượng mặt trời khi mới 15 tuổi

Gia đình tôi chuyển nhà từ Fort Lee, New Jersey đến Cali

My family had moved from Fort Lee, New Jersey to California,

from the snow to lots of heat, and gas lines.

và từ nơi đầy tuyết tới nơi toàn ống dẫn nhiệt và gas

There was gas rationing in 1973.

Vào năm 1973, gas bị hạn chế

The energy crisis was in full bore.

Cuộc khủng hoảng năng lượng như 1 lỗ khoan thủng

I started reading "Popular Science" magazine,

Tôi đã bắt đầu đọc tạp chí Popular Science

and I got really excited about the potential of solar energy

và thực sự thích thú với tiềm năng của năng lượng mặt trời

to try and solve that crisis.

thử giải quyết cuộc khủng hoảng đó

I had just taken trigonometry in high school,

Tôi bắt đầu học môn lượng giác tại trường cấp 3

I learned about the parabola

và được học về parabol

and how it could concentrate rays of light to a single focus.

và làm thế nào nó có thể tập trung các tia sáng vào 1 tiêu điểm

Điều đó khiến tôi rất hào hứng

That got me very excited.

And I really felt that there would be potential

Và tôi thực sự cảm thấy có tiềm năng

to build some kind of thing that could concentrate light.

xây dựng 1 thứ có thể tập trung ánh sáng

Vì thế, tôi đã thành lập công ty Thiết Bị Mặt trời

So, I started this company called Solar Devices.

ở đó tôi xây dựng các parabol

And this was a company where I built parabolas,

I took metal shop,

Tôi tới 1 xưởng kim khí

and I remember walking into metal shop building parabolas and Stirling engines.

và tôi nhớ là đã bước vào xưởng, xây dựng các parabol và động cơ Stirling

tôi xây dựng các động cơ Stirling trên máy tiện

And I was building a Stirling engine over on the lathe,

và tất cả các anh chàng đi xe đạp hay xe máy đều ghé vào

and all the motorcycle guys said, "You're building a bong, aren't you?"

và hỏi, " Cậu đang làm 1 cái chuông phải không?"

Tôi trả lời, "Không, đó là động cơ Stirling "

And I said, "No, it's a Stirling engine." But they didn't believe me.

Nhưng họ không tin

I sold the plans for this engine

Tôi đã bán các bản vẽ loại động cơ và đĩa chảo này

and for this dish in the back of "Popular Science" magazine,

cho tạp chí Popular Science, 4 đô la cho mỗi bản.

for four dollars each.

Và tôi đã kiếm đủ tiền để trang trải năm đầu học ở Caltech

And I earned enough money to pay for my first year of Caltech.

Vào học tại Caltech là niềm vui rất lớn đối với tôi.

It was a really big excitement for me to get into Caltech.

Ngay năm đầu tại Caltech, tôi tiếp tục công việc kinh doanh

And at my first year at Caltech, I continued the business.

Nhưng sau đó, vào năm học thứ 2, họ bắt đầu chấm điểm

But then, in the second year of Caltech, they started grading.

Toàn bộ năm nhất chỉ xét đỗ hay trượt, nhưng năm 2 có chấm điểm

The whole first year was pass/fail, but the second year was graded.

Tôi không thể duy trì công việc kinh doanh đó

I wasn't able to keep up with the business,

tôi đã kết thúc bằng cách đi đường vòng 25 năm

and I ended up with a 25-year detour.

Giấc mơ của tôi là biến đổi năng lượng mặt trời với chi phí hợp lý

My dream had been to convert solar energy at a very practical cost,

nhưng sau đó tôi đã phải đi đường vòng

but then I had this big detour.

First, the coursework at Caltech.

Đầu tiên, công việc học tập tại Caltech

Then, when I graduated from Caltech, the IBM PC came out,

sau đó khi tôi tốt nghiệp khỏi Caltech, máy tính IBM xuất hiện

and I got addicted to the IBM PC in 1981.

và tôi nghiện loại máy tính của IBM vào năm 1981

And then in 1983, Lotus 1-2-3 came out,

sau đó vào năm 1983, Lotus 1-2-3 ra đời

and I was completely blown away by Lotus 1-2-3.

và tôi hoàn toàn bị nó chinh phục

Tôi bắt đầu công việc kinh doanh với 1-2-3, bắt tay vào viết các chương trình bổ sung cho 1-2-3

I began operating my business with 1-2-3, began writing add-ins for 1-2-3,

1 giao diện ngôn ngữ tự nhiên cho 1-2-3

wrote a natural language interface to 1-2-3.

I started an educational software company after I joined Lotus,

Tôi mở 1 công ty phần mềm giáo dục sau khi gia nhập Lotus

sau đó tôi bắt đầu Idealab

and then I started Idealab so I could have a roof

vì thế tôi có thể liên tục xây dựng nhiều công ty

under which I could build multiple companies in succession.

Rất lâu sau, vào năm 2000, cuộc khủng hoảng mới về năng lượng tại California

Much later -- in 2000, very recently -- the new California energy crisis --

hay được dự báo sẽ là 1 cuộc khủng hoảng lớn, đang đến gần

what was purported to be a big energy crisis -- was coming.

Và tôi cố gắng tìm kiếm cách nào đó

And I was trying to figure out

if we could build something that would capitalize on that

giúp xây dựng

và khiến mọi người dự trữ năng lượng

and get people backup energy, in case the crisis really came.

đề phòng cuộc khủng hoảng thực sự đến

And I started looking at how we could build battery backup systems

và tôi bắt đầu xem xét làm thế nào để xây dựng các hệ thống dự trữ pin

có thể cung cấp 5 giờ, 10 giờ, thậm chí cả 1 ngày

that could give people five hours, 10 hours, maybe even a full day,

hoặc 3 ngày điện dự trữ

or three days' worth of backup power.

Rất mừng là các bạn đã nghe về

I'm glad you heard earlier today, batteries are unbelievably --

pin có năng lượng rất tốt nhưng xét về tỷ trọng so với nhiên liệu thì không thấm vào đâu.

lack density compared to fuel.

So much more energy can be stored with fuel than with batteries.

Do đó, nhiều năng lượng hơn được dự trữ bằng nhiên liệu hơn là bằng pin

You'd have to fill your entire parking space of one garage space

Bạn phải nạp đầy toàn bộ khu vực đỗ xe của 1 gara

chỉ để có 4 giờ pin dự trữ.

just to give yourself four hours of battery backup.

Và tôi đi đến kết luận sau khi nghiên cứu các công nghệ khác

And I concluded, after researching every other technology

rằng chúng ta có thể triển khai dự trữ năng lượng--

that we could deploy for storing energy --

bánh đà, các công thức pin khác nhau--

flywheels, different formulations of batteries --

it just wasn't practical to store energy.

thì không khả thi lắm

So what about making energy? Maybe we could make energy.

Thế còn về việc tạo ra năng lượng?

Có thể chúng ta đã tạo ra được năng lượng

I tried to figure out -- maybe solar's become attractive.

Tôi cố gắng xác định-- có thể năng lượng mặt trời ngày càng hấp dẫn.

It's been 25 years since I was doing this,

Đã 25 năm tôi làm việc này

let me go back and look at what's been happening with solar cells.

khiến tôi quay lại và xem xét chuyện gì đang diễn ra với pin mặt trời.

Và giá cả giảm xuống từ 10 đô la / 1 watt đến khoảng 4 hay 5 đô la /1 watt

And the price had gone down from 10 dollars a watt

to about four or five dollars a watt, but it stabilized.

và nó đang ổn định.

And it needed to get much lower to be cost-effective.

Và quả thật cần hạ giá thấp hơn nữa để sinh lợi

Tôi đã nghiên cứu tất cả những điều mới mẻ diễn ra trong các pin mặt trời

I studied all the new things that had happened in solar cells,

và tìm kiếm các phương pháp cải tiến

and was looking for ways we could make solar cells more inexpensively.

và sản xuất pin mặt trời rẻ hơn

A lot of new things are happening to do that,

Có rất nhiều điều mới để làm

but fundamentally, the process requires a tremendous amount of energy.

nhưng về cơ bản quá trình đòi hỏi 1 lượng năng lượng lớn khủng khiếp

Some people say it takes more energy to make a solar cell

Một số người thậm chí nói rằng để sản xuất 1 chiếc pin mặt trời thì còn tốn nhiều năng lượng

than it will give out in its entire life.

hơn là nó tạo ra trong suốt tuổi thọ của pin

If we reduce the amount of energy it takes to make the cells,

Hy vọng rằng nếu chúng ta có thể giảm lượng năng lượng tiêu tốn để tạo ra pin

that will become more practical.

thì sẽ thực tế hơn.

But right now, you pretty much have to take silicon,

Nhưng hiện tại, bạn nên dùng silicon

put it in an oven at 1600 F for 17 hours, to make the cells.

đặt vào lò ở 1600 độ Fahrenheit trong 17 tiếng, để làm pin

A lot of people are working to try and reduce that,

Rất nhiều người đang miệt mài làm việc để giảm quá trình đó

but I didn't have anything to contribute.

nhưng tôi không góp phần tham gia lĩnh vực đó

So I tried to figure out what other way could we try

Vì thế tôi cố gắng tìm ra 1 cách khác để tạo ra điện mặt trời giá rẻ và sinh lời

to make cost-effective solar electricity.

Ý tưởng đó là- sẽ ra sao nếu chúng ta thu góp mặt trời với 1 gương phản chiếu lớn

What if we collect the sun with a large reflector --

giống với ý tưởng tôi đã nghĩ tới khi còn học thời THPT

like I had been thinking about in high school,

nhưng với công nghệ hiện đại chúng ta có thể tạo ra thiết bị thu lớn và rẻ hơn

but maybe with modern technology we could make it cheaper --

tập trung mặt trời tới 1 thiết bị chuyển đổi nhỏ

concentrate it to a small converter,

thiết bị chuyển đổi này không đắt bằng

and then the conversion device wouldn't have to be as expensive,

vì nó nhỏ hơn nhiều so với pin mặt trời

because it's much smaller, rather than solar cells,

khi pin mặt trời phải che phủ toàn bộ vùng bề mặt mà bạn muốn thu thập năng lượng mặt trời

which have to cover the entire surface that you want to gather sun from.

Bây giờ điều này có vẻ khả thi rồi

This seemed practical now,

vì nhiều công nghệ mới đã ra đời trong vòng 25 năm qua, kể từ lần cuối tôi nghĩ đến vấn đề này

because a lot of new technologies had come in the 25 years

since I had last looked at it.

Trước hết, có nhiều công nghệ sản xuất mới

There was a lot of new manufacturing techniques,

chưa kể đến, các động cơ mô hình rẻ

not to mention really cheap miniature motors --

động cơ không chổi điện, động cơ hỗ trợ secvo, động cơ bước

brushless motors, servomotors, stepper motors,

được sử dụng trong máy in, máy quét và các loại tương tự thế

that are used in printers and scanners.

Do vậy, đó là 1 bước đột phá

So, that's a breakthrough.

Of course, inexpensive microprocessors

Dĩ nhiên, bộ vi xử lý giá rẻ

and a very important breakthrough -- genetic algorithms.

và sau là thuật toán phát sinh -- 1 bước đột phá rất quan trọng

Tôi sẽ nói qua về thuật toán phát sinh

I'll be very short on genetic algorithms.

Đó là 1 cách rất hay để giải các bài toán hóc búa sử dụng phép chọn lọc tự nhiên

It's a powerful way of solving intractable problems using natural selection.

Bạn gặp 1 phép toán khó không thể giải bằng cách giải đơn thuần

You take a problem that you can't solve with a pure mathematical answer,

bạn xây dựng 1 hệ thống mang tính cách mạng để làm các phép thử

you build an evolutionary system to try multiple tries at guessing,

bạn thêm giới tính

you add sex --

where you take half of one solution and half of another

nơi mà bạn dùng 1 nửa cách này và 1 nửa cách khác và tạo ra những phép hoán chuyển mới

and then make new mutations --

và dùng phép chọn lọc tự nhiên để loại trừ các cách không hay

and you use natural selection to kill off not-as-good solutions.

Thông thường, với 1 phép toán phát sinh trên máy tính ngày nay

Usually, with a genetic algorithm on a computer today,

với 1 bộ xử lý 3 GHz

with a three gigahertz processor,

bạn có thể giải nhiều, nhiều phép tính hóc búa trước đây

you can solve many formerly intractable problems

chỉ trong vài phút

in just a matter of minutes.

So we tried to come up with a way to use genetic algorithms

chúng tôi đã cố gắng tìm ra 1 cách sử dụng các phép toán phát sinh

to create a new type of concentrator.

để tạo ra 1 loại thiết bị thu mới

And I'll show you what we came up with.

Các bạn sẽ thấy công việc chúng tôi đang làm

Traditionally, concentrators look like this.

Thông thường các thiết bị thu trông như thế này

Those shapes are parabolas.

chúng có hình dạng parabol

They take all the parallel incoming rays and focus it to a single spot.

Chúng thu các tia tới song song và tập trung vào 1 điểm

They have to track the sun,

chúng phải theo sát mặt trời vì chúng cần chỉ trực tiếp vào nó

because they have to point directly at the sun.

Chúng luôn có 1 góc nghiệm thu 1 độ

They usually have a one degree acceptance angle --

tức là một khi chúng lớn hơn 1 độ

once they're more than a degree off,

không có tia sáng nào đạt tới tiêu cự

none of the sunlight rays will hit the focus.

Do vậy chúng tôi cố gắng thực hiện 1 phương pháp tạo ra thiết bị thu không theo sát mặt trời

So we tried to come up with a non-tracking collector

thiết bị thu đó không thu nhận ánh sáng lớn hơn 1 độ

that would gather much more than one degree of light, with no moving parts.

với các phần tĩnh

Chúng tôi tạo ra phép toán phát sinh này để thử

So we created a genetic algorithm to try this out,

chúng tôi làm 1 mô hình vật phản chiếu đa bề mặt cỡ XL

we made a model in Excel of a multisurface reflector,

và có 1 điều rất đáng ngạc nhiên đã tiến hóa, tiến hóa theo nghĩa đen

and an amazing thing evolved, literally,

từ việc thử 1 triệu chu trình, 1 triệu nỗ lực liên tiếp

from trying a billion cycles, a billion different attempts,

với 1 chức năng phù hợp quyết định cách bạn thu thập nhiều ánh sáng nhất

with a fitness function that defined how can you collect the most light,

from the most angles, over a day, from the sun.

từ các góc , suốt cả ngày từ mặt trời

Và đây là hình dạng đã tiến hóa

And this is the shape that evolved.

It's this non-tracking collector with these six tuba-like horns,

Chính là thiết bị thu không theo dõi với 6 ăng ten hình sừng trông giống kèn tuba này

mỗi chiếc thu thập ánh sáng theo cách sau-

and each of them collect light in the following way --

nếu ánh sáng đi tới đây

if the sunlight strikes right here,

it might bounce right to the center, the hot spot, directly,

nó sẽ trực tiếp phản xạ tới điểm trung tâm

nhưng nếu mặt trời nằm ngoài trục và đến từ phía lề

but if the sun is off axis and comes from the side,

nó sẽ đi tới 2 nơi và tạo 2 phản xạ

it might hit two places and take two bounces.

So for direct light, it takes only one bounce,

Vậy đối với ánh sánh trực tiếp, nó chỉ tạo 1 phản xạ

với tia ngoài trục , nó sẽ tạo 2 phản xạ

for off-axis light it might take two,

and for extreme off-axis, it might take three.

và với ngoại trục cực, nó sẽ tạo 3

Your efficiency goes down with more bounces,

Hiệu suất giảm xuống khi phản xạ tăng

because you lose about 10 percent with each bounce,

vì mỗi phản xạ làm mất 10%

nhưng điều này cho phép chúng tôi thu thập ánh sáng từ 1 góc âm hay dương 25 độ

but this allowed us to collect light from a plus or minus 25-degree angle.

Vậy, trong khoảng 2,5 tiếng ban ngày chúng tôi có thể thu với hợp phần tĩnh

So, about two and a half hours of the day

we could collect with a stationary component.

Solar cells collect light for four and a half hours though.

Mặc dù pin mặt trời thu thập ánh sáng trong 4 tiếng rưỡi

On an average adjusted day, a solar cell --

Vào 1 ngày điều chỉnh trung bình, 1 pin mặt trời--

because the sun's moving across the sky,

vì mặt trời di chuyển khắp bầu trời

the solar cell is going down with a sine wave function of performance

Hoạt động chức năng của pin giảm theo đồ thị hình sin

tại các góc ngoài trục.

at the off-axis angles.

It collects about four and a half average hours of sunlight a day.

Nó thu thập ánh sáng khoảng 4,5 tiếng 1 ngày

Cho nên, thậm chí cái này dù rất tuyệt với toàn bộ bộ phận tĩnh

So even this, although it was great with no moving parts --

chúng tôi có thể đạt được các nhiệt độ cao- nhưng vẫn chưa đủ.

we could achieve high temperatures -- wasn't enough.

Chúng tôi cần vượt trội pin mặt trời

We needed to beat solar cells.

nên chúng tôi đã xem xét 1 ý tưởng khác nữa

So we took a look at another idea.

We looked at a way to break up a parabola into individual petals that would track.

chúng tôi tìm hiểu cách chia parabol thành các cánh riêng lẻ sẽ theo sát mặt trời

Những gì bạn thấy ở đây là 12 cánh riêng lẻ

So what you see here is 12 separate petals

mỗi chiếc được điều khiển bởi 1 bộ vi xử lý

that each could be controlled with individual microprocessors

giá 1 $

that would only cost a dollar.

You can buy a two-megahertz microprocessor for a dollar now.

Bạn có thể mua 1 bộ vi xử lý 2 MHz với 1 $

And you can buy stepper motors that pretty much never wear out

Và bạn có thể mua động cơ bước loại không bao giờ bị mòn

because they have no brushes,

vì chúng không có chổi điện, giá 1$

for a dollar.

So we can control all 12 of these petals for under 50 dollars

chúng ta có thể điều khiển 12 cánh này dưới 50$

and what this would allow us to do is not have to move the focus any more,

điều này cho phép chúng ta không cần di chuyển tiêu cự nữa

but only move the petals.

mà chỉ di chuyển các cánh đó

The whole system would have a much lower profile,

Toàn bộ hệ thống sẽ có biên dạng thấp hơn nhiều

but also we could gather sunlight for six and a half to seven hours a day.

nhưng chúng ta có thể thu thập ánh nắng trong 6,5 đến 7 tiếng 1 ngày

Vì chúng tôi tập trung ánh nắng

Now that we have concentrated sunlight,

vậy chúng tôi sẽ đặt gì vào chính giữa để chuyển ánh nắng thành điện ?

what are we going to put at the center to convert sunlight to electricity?

Chúng tôi xem lại tất cả loại động cơ nhiệt khác nhau đã được sử dụng trong lịch sử

So we tried to look at all the different heat engines

that have been used in history to convert sunlight or heat to electricity,

để chuyển ánh sáng thành điện năng , hoặc nhiệt năng thành điện năng

And one of the great ones of all time,

Và 1 trong những động cơ hay nhất thời đại

James Watt's steam engine of 1788 was a major breakthrough.

Động cơ hơi nước của James Watt năm 1788 là 1 đột phá quan trọng

James Watt không hẳn là phát minh ra đầu máy hơi nước, ông chỉ hoàn thiện nó

James Watt didn't actually invent the steam engine, he just refined it.

Nhưng, bước hoàn thiện của ông thật hoàn hảo

But his refinements were incredible.

Ông đã thêm hướng dẫn chuyển động tuyến tính mới tới các piston

He added new linear motion guides to the pistons,

1 bình ngưng tụ để làm mát hơi nước bên ngoài xi-lanh

he added a condenser to cool the steam outside the cylinder,

ông đã làm cho động cơ hoạt động kép và tạo công suất kép

he made the engine double-acting, so it had double the power.

Đó chính là bước đột phá to lớn

Those were major breakthroughs. All of the improvements he made --

Ý tôi là, tất cả các cải tiến ông đã thực hiện

and it's justifiable that our measure of energy, the watt,

và thật đúng đắn khi đơn vị đo lường năng lượng, watt, ngày nay được đặt theo tên ông

today is named after him.

So we looked at this engine, and this had some potential.

Nên chúng tôi đã xem xét loại động cơ này và thấy có tiềm năng

Động cơ hơi nước nguy hiểm

Steam engines are dangerous,

and they had tremendous impact on the world --

và chúng gây ảnh hưởng lớn khủng khiếp tới thế giới, như các bạn biết

industrial revolution and ships and locomotives.

cách mạng công nghiệp, thuyền và đầu máy tàu hỏa

Nhưng chúng luôn cần có kích cỡ lớn để vận hành tốt nhất

But they're usually good to be large,

so they're not good for distributed power generation.

vì thế sẽ không phù hợp với việc phát điện phân phối

Nhưng chúng cũng tạo áp lực rất cao, nên rất nguy hiểm

They're also very high-pressure, so they're dangerous.

Another type of engine is the hot air engine.

Một loại động cơ khác nữa là động cơ khí nóng

And the hot air engine also was not invented by Robert Stirling,

cũng không phải do Robert Stirling phát minh

but Robert Stirling came along in 1816 and radically improved it.

nhưng ông đã cải tiến nó vào năm 1816

This engine, because it was so interesting --

Loại động cơ này vì-- nó khá thú vị, chỉ hoạt động nhờ không khí, không nhờ hơi nước

it only worked on air, no steam --

has led to hundreds of creative designs over the years

dẫn đến hàng trăm thiết kế sáng tạo sau này

that use the Stirling engine principle.

sử dụng nguyên lý động cơ Stirling

But after the Stirling engine, Otto came along,

Nhưng sau động cơ Stirling, Otto xuất hiện

and also, he didn't invent the internal combustion engine,

và ông cũng không phát minh ra động cơ đốt trong, ông chỉ hoàn thiện nó

he just refined it.

Ông trưng bày tại Paris năm 1867

He showed it in Paris in 1867, and it was a major achievement

và nó là 1 thành tựu to lớn

because it brought the power density of the engine way up.

vì nó làm tăng mật độ điện năng của động cơ

Bạn bây giờ có thể có nhiều điện trong 1 không gian nhỏ hơn nhiều

You could now get a lot more power in a lot smaller space,

và cho phép động cơ được dùng cho các ứng dụng di động

and that allowed the engine to be used for mobile applications.

Vậy, một khi bạn có tính di động

So, once you have mobility,

you're making a lot of engines because you've got lots of units,

bây giờ anh tạo nhiều động cơ vì anh có nhiều đơn vị

as opposed to steam ships or big factories,

so với thuyền chạy hơi nước hay các xưởng lớn nơi không tạo nhiều đơn vị như thế

so this was the engine that ended up benefiting from mass production

nên đây là loại động cơ sinh lợi từ sản xuất quy mô lớn

where all the other engines didn't.

nơi tất cả các loại động cơ khác không sinh lời

So, because it went into mass production,

vì nó đi vào sản xuất đại trà

costs were reduced, 100 years of refinement,

giá thành được giảm, 100 năm hoàn thiện

emissions were reduced, tremendous production value.

phát xạ giảm, giá trị sản xuất tăng

There have been hundreds of millions of internal combustion engines built,

Đã có hàng trăm triệu động cơ đốt trong được xây dựng

so với hàng nghìn động cơ Stirling

compared to thousands of Stirling engines built.

Và không có nhiều động cơ hơi nước cỡ nhỏ được xây dựng nữa

And not nearly as many small steam engines being built anymore,

chỉ có cỡ lớn cho vận hành quy mô lớn

only large ones for big operations.

So after looking at these three, and 47 others,

Cho nên sau khi xem xét 3 loại này và 47 cái khác nữa

we concluded that the Stirling engine would be the best one to use.

chúng tôi kết luận động cơ Stirling là phù hợp hơn cả

I want to give you a brief explanation of how we looked at it and how it works.

Tôi muốn giải thích ngắn gọn 1 chút về quá trình chúng tôi xem xét cách vận hành của động cơ này

So we tried to look at the Stirling engine in a new way,

Chúng tôi cố gắng nhìn nhận động cơ Stirling theo 1 cách mới

vì nó thiết thực-- trọng lượng không còn là vấn đề trong ứng dụng của chúng ta

because it was practical --

weight no longer mattered for our application.

Động cơ đốt trong không phù hợp vì trọng lượng gây ảnh hưởng

The internal combustion engine took off because weight mattered,

khi bạn phải di chuyển

because you were moving around.

But if you're trying to generate solar energy in a static place

Nhưng nếu bạn cố gắng sản xuất năng lượng mặt trời ở vị trí tĩnh

trọng lượng không ảnh hưởng nhiều

the weight doesn't matter so much.

Một điều khác chúng tôi phát hiện ra là hiệu suất không quan trọng lắm

We also discovered that efficiency doesn't matter so much

nếu nguồn năng lượng của anh là miễn phí

if your energy source is free.

Normally, efficiency is crucial

Thông thường, hiệu suất là tối quan trọng

because the fuel cost of your engine over its life

vì giá nhiên liệu của động cơ trong suốt tuổi thọ máy ăn đứt giá động cơ

dwarfs the cost of the engine.

But if your fuel source is free,

nhưng nếu nguồn nhiên liệu của anh miễn phí

then the only thing that matters

thì vấn đề duy nhất là giá vốn trả trước của động cơ

is the up-front capital cost of the engine.

Anh không muốn tối ưu hóa hiệu suất

So you don't want to optimize for efficiency,

mà anh muốn tối ưu hóa điện năng trên 1$

you want to optimize for power per dollar.

Sử dụng cải thiện mới đó với các tiêu chí mới

So using that new twist, with the new criteria,

chúng tôi nghĩ chúng tôi có thể nhìn lại động cơ Stirling

we thought we could relook at the Stirling engine,

và đưa các phép toán tổng hợp vào

and also bring genetic algorithms in.

Về cơ bản, Robert Stirling không nhờ Gordon Moore trước ông

Basically, Robert Stirling didn't have Gordon Moore before him

to get us three gigahertz of processor power.

để làm cho chúng ta sức mạnh xử lý 3 GHz

So we took the same genetic algorithm

Chúng tôi dùng phép toán phát sinh tương tự với cái chúng tôi đã dùng trước đó

that we used earlier to make that concentrator,

để làm thiết bị thu,nhưng không đạt kết quả như ý muốn

which didn't work out for us,

để tối ưu hóa động cơ Stirling

to optimize the Stirling engine,

và làm các kích cỡ và kích thước thiết kế của nó

and make its design sizes and all of its dimensions

lý tưởng nhất để thu được nhiều điện nhất trên 1$

the exact optimum to get the most power per dollar,

bất kể trọng lượng , bất kể kích cỡ

irrespective of weight, irrespective of size,

just to get the most conversion of solar energy,

để chuyển hóa nhiều năng lượng mặt trời nhất, vì mặt trời là miễn phí

because the sun is free.

Và đó là quy trình chúng tôi làm việc-- hãy để tôi cho các bạn xem phương thức hoạt động của động cơ

And that's the process we took -- let me show you how the engine works.

Loại động cơ nhiệt đơn giản nhất mọi thời đại, hay động cơ khí nóng

The simplest heat engine, or hot air engine, of all time

sẽ là cái này- gồm 1 cái hộp, 1 cái hộp thép với 1 xi-lanh

would be this -- take a box, a steel canister, with a piston.

Put a flame under it, the piston moves up.

đốt 1 ngọn lửa phía dưới, xi lanh đẩy lên

Take it off the flame and pour water on it, or let it cool down,

bỏ ngọn lửa đi và đổ nước vào hoặc để nó nguội bớt, xi lanh đẩy xuống

the piston moves down.

That's a heat engine.

Đó là động cơ nhiệt

That's the most fundamental heat engine you could have.

Về cơ bản đó là động cơ nhiệt đơn giản nhất bạn có thể có

The problem is the efficiency is one hundredth of one percent,

Vấn đề là hiệu suất là 1%

because you're heating all the metal of the chamber

vì bạn đang làm nóng tất cả kim loại trong khoang

and then cooling all the metal of the chamber each time.

sau đó làm nguội chúng dần dần

Và bạn chỉ lấy được điện năng từ không khí nóng đồng thời

And you're only getting power from the air that's heating at the same time,

nhưng bạn đang lãng phí năng lượng làm nóng và làm nguội kim loại

but you're wasting energy heating and cooling the metal.

có người đã có 1 ý tưởng rất thông minh

So someone came up with a very clever idea.

là thay vì làm nóng toàn bộ xi lanh và là nguội toàn bộ xi lanh

Instead of heating and cooling the whole cylinder,

nếu bạn đặt 1 hòn đá bên trong

what about if you put a displacer inside --

nhỏ đủ để di chuyển không khí tới lui

a little thing that shuttles the air back and forth.

bạn di chuyển nó lên xuống bằng chút năng lượng

You move that up and down with a little bit of energy

nhưng bạn chỉ đẩy không khí xuống đầu nóng và lên đầu nguội

but now you're only shifting the air down to the hot end and up to the cold end.

xuống đầu nóng và lên đầu nguội.

So, now you're not alternately heating and cooling the metal, just the air.

Bây giờ bạn không liên tục làm nóng và nguội kim loại

bạn chỉ liên tục làm nóng và nguội không khí

That allows you to get the efficiency up

Điều đó cho phép bạn tăng hiệu suất lên từ 1%

from a hundredth of a percent to about two percent.

đến 2%

Và sau đó Robert Stirling nghĩ ra ý tưởng thiên tài này

And then Robert Stirling came along with this genius idea,

bây giờ tôi vẫn không làm nóng kim loại

which was, well, I'm still not heating the metal now,

with this kind of engine,

với loại động cơ này, nhưng tôi vẫn đang làm nóng lại tất cả không khí

but I'm still reheating all the air.

liên tục làm nóng và nguội không khí

I'm still heating the air every time and cooling the air every time.

Vậy nếu tôi đặt 1 miếng xốp nhiệt vào giữa

What about if I put a thermal sponge in the middle,

lối đi nơi mà không khí phải di chuyển giữa nóng và lạnh?

in the passageway between where the air has to move between hot and cold?

Ông dùng dây, thủy tinh vỡ

So he made fine wires, and cracked glass,

and all different kinds of materials to be a heat sponge.

và tất cả các loại vật liệu để làm chất xốp nhiệt

So when the air pushes up to go from the hot end to the cold end,

Khi không khí đẩy lên từ đầu nóng tới đầu lạnh

it puts some heat into the sponge.

nó đẩy 1 lượng nhiệt vào miếng xốp

And then when the air comes back after it's been cooled,

Và khi không khí quay trở lại sau khi được làm nguội

nó lấy lại nhiệt

it picks up that heat again.

Nên bạn đang tái sử dụng năng lượng 5 hoặc 6 lần

So you're reusing your energy five or six times,

và điều đó làm tăng hiệu suất lên 30, 40 %

and that brings the efficiency up to between 30 and 40 percent.

Đó là phát minh thiên tài lỗi lạc nhưng ít được biết đến của Robert Stirling

It's a little known, but brilliant, genius invention of Robert Stirling

that takes the hot air engine from being somewhat impractical --

đưa động cơ khí nóng từ 1 chút bất khả thi

như tôi thấy khi làm 1 phiên bản đơn giản tại trường cấp 3

like I found out when I made the real simple version in high school --

đến mức rất tiềm năng

to very potentially possible,

Một khi bạn tăng hiệu suất, nếu bạn có thể thiết kế nó với chi phí đủ thấp

once you get the efficiency up,

if you can design this to be low enough cost.

Nên chúng tôi thực sự bắt tay vào việc giảm chi phí đến mức tối thiểu

So we really set out on a path to try and make the lowest cost possible.

We built a huge mathematical model of how a Stirling engine works.

chúng tôi xây dựng 1 mô hình toán học khổng lồ về cơ chế làm việc của động cơ Stirling

Chúng tôi áp dụng phép toán phái sinh

We applied the genetic algorithm.

Chúng tôi thu được kết quả từ đó cho động cơ tối ưu

We got the results from that for the optimal engine.

We built engines --

chúng tôi xây dựng các động cơ-- 100 động cơ khác nhau trong 2 năm qua

so we built 100 different engines over the last two years.

Đo đạc từng cái một, chúng tôi tái điều chỉnh mô hình theo số liệu đo đạc

We measured each one, we readjusted the model to what we measured,

sau đó dẫn tới nguyên mẫu hiện nay

and then we led that to the current prototype.

Một động cơ chắc chắn và giá rẻ

It led to a very compact, inexpensive engine,

Và đây là hình ảnh của động cơ đó

and this is what the engine looks like.

Để tôi cho các bạn thấy nó thực sự trông như thế nào

Let me show you what it looks like in real life.

Vật động cơ đó đây

So this is the engine. It's just a small cylinder down here,

Một xi lanh nhỏ dưới này giữ máy phát bên trong với các liên kết

which holds the generator inside and all the linkage,

và cái nắp bịt nóng--xi lanh nóng bên trên

and it's the hot cap -- the hot cylinder on the top --

phần này bị làm nóng, phần này bị làm lạnh

this part gets hot, this part is cool,

and electricity comes out.

và điện được tạo ra

The exact converse is also true.

Giá trị ngược chuẩn xác cũng đúng

If you put electricity in, this will get hot and this will get cold,

Nếu bạn cho dòng điện chạy vào, cái này sẽ nóng lên còn cái này nguội đi

và bạn có kỹ thuật làm lạnh

you get refrigeration.

So it's a complete reversible cycle,

Vậy, đó là chu trình đảo lộn hoàn chỉnh

a very efficient cycle, and quite a simple thing to make.

1 chu trình rất hiệu quả và dễ dàng thực hiện

Bây giờ bạn đặt 2 cái với nhau

So now you put the two things together.

và bạn có động cơ

So you have the engine.

What if you combine the petals and the engine in the center?

Thế còn nếu bạn kết hợp các cánh với động cơ ở trung tâm?

Các cánh theo dõi và động cơ lấy ánh nắng tập trung

The petals track and the engine gets the concentrated sunlight,

thu nhiệt đó và chuyển hóa thành điện năng

takes that heat and turns it into electricity.

Đây là hình ảnh nguyên mẫu đầu tiên của hệ thống chúng tôi

This is what the first prototype of our system looked like

với các cánh và động cơ ở trung tâm

with the petals and the engine in the center.

Nó đang hoạt động dưới mặt trời

This is being run out in the sun,

Bây giờ tôi muốn cho các bạn thấy hệ thống đó đích thực trông ra sao

and now I want to show you what the actual thing looks like.

(Applause)

(Vỗ tay)

Thank you.

Xin cảm ơn.

Vậy đây là 1 đơn vị với 12 cánh

So this is a unit with the 12 petals.

These petals cost about a dollar each --

Mỗi cánh giá 1$

they're lightweight, injection-molded plastic, aluminized.

nhẹ, bằng nhựa phun bắt bu lông, và được phủ nhôm

The mechanism to control each petal is below there,

Cơ chế điều khiển mỗi cánh là ở phía dưới với 1 bộ vi xử lý cho mỗi cánh

with a microprocessor on each one.

Trên động cơ có các cặp nhiệt điện- các bộ cảm ứng nhỏ

There are thermocouples on the engine --

little sensors that detect the heat when the sunlight strikes them.

tìm kiếm nhiệt khi ánh nắng chiếu tới

Each petal adjusts itself separately to keep the highest temperature on it.

Mỗi cánh tự điều chỉnh riêng lẻ để giữ nhiệt độ cao nhất

When the sun comes out in the morning, the petals will seek the sun,

Khi mặt trời ló rạng vào sáng sớm, các cánh này sẽ tìm kiếm mặt trời.

find it by searching for the highest temperature.

bằng cách tìm kiếm nhiệt độ cao nhất

Khoảng 1 phút rưỡi hoặc 2 phút, sau khi tia sáng chiếu tới cái núm nóng

About a minute and a half or two minutes after the rays are striking the hot cap

the engine will be warm enough to start

động cơ sẽ đủ nóng để khởi động

and then the engine will generate electricity

sau đó động cơ sẽ phát điện khoảng 6 tiếng rưỡi 1 ngày

for about six and a half hours a day --

6 tiếng rưỡi đến 7 tiếng khi mặt trời di chuyển khắp bầu trời.

six and a half to seven hours as the sun moves across the sky.

Phần mấu chốt mà chúng tôi tận dụng

A critical part that we can take advantage of

là chúng tôi có các bộ vi xử lý giá rẻ

is that we have these inexpensive microprocessors

và mỗi cánh đều tự xử lý

and each of these petals is autonomous,

mỗi cánh xác định vị trí mặt trời mà không cần thiết lập người dùng

and each of these petals figures out where the sun is with no user setup.

So you don't have to tell what latitude, longitude you're at,

Nên bạn khỏi cần xác định mình đang ở vĩ độ-kinh độ nào

hay góc taluy của mái nhà là bao nhiêu

what your roof slope angle is, or what orientation.

hoặc định phương hướng.

It doesn't really care.

Tất cả đều không ảnh hưởng gì.

What it does is it searches to find the hottest spot,

Hệ thống tìm kiếm điểm nóng nhất

it searches again a half an hour later, a day later, a month later.

nó tái tìm kiếm nửa giờ sau và 1 ngày sau

1 tháng sau

It basically figures out where on Earth you are

Căn bản nó xác định bạn đang ở chỗ nào trên trái đất nhờ quan sát hướng di chuyển của mặt trời

by watching the direction the sun moves,

vì thế bạn không cần nạp bất kỳ dữ liệu liên quan nào hết

so you don't have to actually enter anything about that.

Cách đơn vị hoạt động là khi mặt trời xuất hiện

The way the unit works is,

when the sun comes out, the engine will start

động cơ sẽ khởi động và bạn thu được điện năng ở đây

and you get power out here.

chúng tôi có AC và DC, có DC 12 V

We have AC and DC, get 12 volts DC,

so that could be used for certain applications.

có thể được sử dụng cho 1 số ứng dụng nhất định.

Chúng ta có bộ đảo điện ở đó, nên bạn có AC 117V

We have an inverter in there, so you get 117 volts AC.

và cả nước nóng

And you also get hot water. The hot water's optional.

Nước nóng thì tùy chọn cho người sử dụng.

You don't have to use it, it will cool itself.

bạn không bắt buộc phải sử dụng nước nóng, nó sẽ tự làm mát

But you can use it to optionally heat hot water

Nhưng bạn có thể dùng nó để đun nước nóng nếu muốn

and that brings the efficiency up even higher

điều đó nâng cao hiệu suất

because some of the heat that you'd normally be rejecting,

vì 1 số nhiệt bạn thường bỏ

có thể được dùng làm năng lượng hữu ích, cho bể bơi chẳng hạn

you can now use as useful energy, whether it's for a pool or hot water.

Các bạn hãy xem 1 bộ phim nhanh để rõ hơn về cơ chế hoạt động

Let me show you a quick movie of what this looks like running.

Đây là thử nghiệm đầu tiên ngoài trời

This is the first test where we took it outside

and each of the petals were individually seeking.

và mỗi cánh đang độc lập tìm kiếm

Và những gì chúng làm là bước, ban đầu thì rất thô

And what they do is step, very coarsely at first,

and very finely afterward.

sau đó thì nhẹ nhàng hơn

Once they get a temperature reading on the thermocouple

Một khi nhiệt kế đọc nhiệt độ và chỉ ra các cánh đã tìm thấy mặt trời

indicating they found the sun,

they slow down and do a fine search.

sau đó chúng giảm tốc và thực hiện tìm kiếm

Then the petals will move into position, and the engine will start.

tiếp theo tất cả các cánh sẽ di chuyển vào vị trí và động cơ khởi động

Chúng tôi đã thực hiện việc này trong 2 năm qua.

We've been working on this for the last two years.

Chúng tôi rất hào hứng với tiến triển đã đạt được mặc dù con đường phía trước còn rất gian nan

We're very excited about the progress, we have a long way to go though.

các bạn hãy nghe tôi nói 1 chút về điều đó

This is how we envision it would be in a residential installation:

Chúng tôi hình dung nó sẽ nằm trong hệ thống lắp đặt dân dụng

you'd probably have more than one unit on your roof.

bạn có thể có hơn 1 đơn vị trên mái nhà.

Có thể trên mái nhà, sân sau hoặc nơi nào đó

It could be on your roof, your backyard, or somewhere else.

Bạn không cần có đủ đơn vị để cung cấp điện cho toàn bộ ngôi nhà

You don't have to have enough units to power your entire house,

bạn chỉ tiết kiệm tiền bạc với mỗi đơn vị gia tăng

you just save money with each incremental one you add.

So you're still using the grid potentially,

Bạn vẫn sẽ dùng hệ thống dây, với loại ứng dụng này,

in this type of application, to be your backup supply --

để làm nguồn cung cấp thứ cấp- tất nhiên là bạn không thể dùng hệ thống vào ban đêm

of course, you can't use these at night, and you can't use these on cloudy days.

và những ngày thời tiết u ám

Nhưng bằng cách giảm việc sử dụng năng lượng, nhất là vào giờ cao điểm

But by reducing your energy use, pretty much at the peak times --

usually when you have your air conditioning on,

thường là khi bạn bật máy điều hòa

or other times like that --

nó phát ra nhiều điện nhất vào giờ cao điểm sử dụng

this generates the peak power at the peak usage time,

so it's very complementary in that sense.

nên nó mang tính bổ sung theo cách đó

This is how we would envision a residential application.

Đây là cách chúng tôi hình dung 1 ứng dụng dân dụng

Chúng tôi cũng nghĩ có tiềm năng lớn cho các trang trại năng lượng

We also think there's very big potential for energy farms,

đặc biệt ở vùng xa xôi có nhiều ánh nắng

especially in remote land where there happens to be a lot of sun.

Đó là sự kết hợp rất hay của 2 yếu tố

It's a really good combination of those two factors.

Hóa ra có rất nhiều nơi có nắng gắt trên khắp thế giới

It turns out there's a lot of powerful sun all around the world, obviously,

nhưng ở những vùng đặc biệt có giá thuê đất rẻ

but in special places

where it happens to be relatively inexpensive to place these

và cũng ở nhiều nơi có phong năng cao

and also in many more places where there is high wind power.

So an example of that is, here's the map of the United States.

Hãy xem ví dụ sau, đây là bản đồ Hoa Kỳ

Pretty much everywhere that's not green or blue is a really ideal place,

có khá nhiều nơi không có màu xanh lá cây hoặc da trời, đó là những vùng lý tưởng

but even the green or blue areas are good,

nhưng thậm chí các vùng có hiển thị 2 màu xanh đó cũng rất tốt

just not as good as the places that are red, orange and yellow.

chỉ là không bằng các vùng màu đỏ, cam và vàng

Nhưng điểm nóng xung quanh Las vegas và thung lũng Tử Thần và vùng đó

But the hot spot right around Las Vegas and Death Valley is very good.

cực kỳ tốt

And is only affects the payback period,

Điều này tác động tới giai đoạn thu hồi vốn

it doesn't mean that you couldn't use solar energy;

không có nghĩa là bạn không thể sử dụng năng lượng MT

you could use it anywhere on Earth.

Bạn có thể dùng nó mọi nơi trên trái đất.

It just affects the payback period

Nó chỉ tác động tới giai đoạn thu hồi vốn nếu bạn so sánh với điện lưới.

if you're comparing to grid-supplied electricity.

Nhưng nếu bạn không có điện lưới

But if you don't have grid-supplied electricity,

thì toàn bộ vấn đề thu hồi vốn lại hoàn toàn khác

then the question of payback is a different one entirely.

Chỉ là bao nhiêu watt bạn có cho mỗi đô la

It's just how many watts do you get per dollar,

và bạn được lợi gì từ việc sử dụng năng lượng đó

and how could you benefit from that to change your life in some way.

để thay đổi cuộc sống của mình

Đây là bản đồ của Hoa Kỳ

This is the map of the whole Earth,

Đây là bản đồ của trái đất

and you can see a huge swathe in the middle

1 lần nữa, bạn có thể thấy 1 vạt cỏ khổng lồ ở giữa

where a large part of the population is,

ở nơi mà 1 lượng dân số lớn sống

there's tremendous chances for solar energy.

Có nhiều khủng khiếp các cơ hội cho năng lượng MT.

And of course, look at Africa.

Và tất nhiên, hãy nhìn vào châu Phi

The potential to take advantage of solar energy there is unbelievable,

Tiềm năng tận dụng năng lượng MT ở đó thật khó tin nổi

và tôi thực sự muốn nói thêm về tìm kiếm cách thức chúng ta có thể khai thác nó

and I'm really excited to talk more about finding ways we can help with that.

Vậy, tóm lại, tôi muốn nói

So, in conclusion, I would say my journey has shown me

chuyến đi đã cho tôi thấy rằng các bạn có thể nhìn nhận các ý tưởng cũ dưới ánh sáng mới

that you can revisit old ideas in a new light,

and sometimes ideas that have been discarded in the past

và đôi khi cả những ý tưởng đã bị thải bỏ trong quá khứ

can be practical now if you apply some new technology or new twists.

đều có thể phát huy tác dụng nếu bạn áp dụng công nghệ và kỹ thuật mới

Chúng tôi tin chúng tôi đang tiến đến gần tính thiết thực và giá cả phải chăng.

We believe we're getting very close to something practical and affordable.

Mục tiêu ngắn hạn là 1 nửa giá của pin MT

Our short-term goal for this is to be half the price of solar cells

và dài hạn là thời gian thu hồi vốn dưới 5 năm

and our longer-term goal is to be less than a five-year payback.

And at less than a five-year payback, this becomes very economic.

Và với 5 năm thu hồi vốn, tức khắc sẽ mang lai loi nhuận kinh tế

Vậy bạn không phải chỉ có thái độ có cảm tình với năng lượng

So you don't have to just have a feel-good attitude about energy

to want to have one of these.

để muốn có 1 trong số những thứ này

It just makes economic sense.

Nó đơn giản mang ý nghĩa kinh tế cao

Right now, solar paybacks are between 30 and 50 years.

Ngay lúc này, thu hồi vốn cho năng lượng MT là từ 30-50 năm

If you get it down below five years,

Nếu giảm xuống còn dưới 5 năm, nó sẽ không tốn trí lực lắm

then it's almost a no-brainer because the interest to own it --

vì nhờ nhu cầu sở hữu nó- không thiếu người sẽ cung cấp tài chính cho bạn

someone else will finance it for you and you can just make money from day one.

và bạn có thể kiếm tiền ngay từ ngày thứ nhất

Vậy, đó là mục tiêu thực sự mà chúng tôi đang nhắm tới cho công ty.

So that's our real powerful goal

that we're really shooting for in the company.

2 điều khác tôi đã học được, khiến tôi không khỏi ngạc nhiên

Two other things that I learned that were very surprising to me --

1 là chúng ta rất cẩu thả với năng lượng

one was how casual we are about energy.

Tôi đang đi từ thang máy trên này,

I was walking from the elevator over here,

and even just looking at the stage right now --

và chỉ nhìn vào sân khấu ngay bây giờ

so there's probably 20,500-watt lights right now.

có khoảng 20 bóng đèn 500W đang sáng

There's 10,000 watts of light pouring on the stage,

Vậy là 10,000W ánh sáng đang tràn trên sân khấu

one horsepower is 746 watts, at full power.

1 mã lực là 756W

So there's basically 15 horses running at full speed just to keep the stage lit.

Vậy cần 15 con ngựa chạy hết mã lực để thắp sáng sân khấu này.

Chưa kể đến 200 con ngựa đang chạy lúc này

Not to mention the 200 horses that are probably running right now

để giữ máy điều hòa chạy.

to keep the air-conditioning going.

Và thật ngạc nhiên, đi trong thang máy và trong thang máy thì có đèn

And it's just amazing,

walk in the elevator, and there's lights on in the elevator.

Tất nhiên, tôi khá nhạy cảm ở nhà khi chúng ta cứ để đèn sáng mà không biết

Of course, now I'm very sensitive at home when we leave the lights on by mistake.

Nhưng mọi nơi quanh chúng ta, nhu cầu sử dụng năng lượng không bao giờ là thỏa mãn

But, everywhere around us we have insatiable use for energy

vì nó khá rẻ

because it's so cheap.

Và nó rẻ vì chúng ta được bao cấp

And it's cheap because we've been subsidized by energy

bởi năng lượng tập trung bởi MT

that's been concentrated by the sun.

Cơ bản, dầu là năng lượng MT tập trung.

Basically, oil is solar-energy concentrate.

Nó được nghiền nát hàng triệu năm nhờ năng lượng

It's been pounded for a billion years with a lot of energy

to make it have all that energy contained in it.

để có tất cả ngần ấy năng lượng chứa bên trong

And we don't have a birthright

Và theo tôi chúng ta không có quyền thừa kế để sử dụng hết nhanh nhất có thể

to just use that up as fast as we are, I think.

và thật tuyệt nếu chúng ta có thể tìm ra cách tái tạo năng lượng

And it would be great if we could make our energy usage renewable,

where as we're using the energy, we're creating it at the same pace,

như tốc độ chúng ta sử dụng và tạo ra năng lượng là như nhau

tôi chân thành hy vọng chúng ta có thể đạt được điều đó

and I really hope we can get there.

Xin cảm ơn các bạn đã lắng nghe.

Thank you very much, you've been a great audience.

(Vỗ tay)