Tom Shannon: The painter and the pendulum

Tom Shannon: Họa sĩ và con lắc

Translator: Lien Hoang Reviewer: Tam Bui

John Hockenberry: It's great to be here with you, Tom.

John Hockenberry: Được tới đây nói chuyện với anh thật tuyệt, Tom ạ.

And I want to start with a question

Và tôi muốn bắt đầu bằng một câu hỏi

that has just been consuming me

đã thu hút hết ý nghĩ của tôi

since I first became familiar with your work.

từ lần đầu tôi biết đến các tác phẩm của anh.

In you work there's always this kind of hybrid quality

Trong tác phẩm của anh lúc nào cũng có tính chất 'lai' này

of a natural force

lai giữa một nguồn lực tự nhiên

in some sort of interplay with creative force.

và một nguồn lực sáng tạo tương tác khác nữa.

Are they ever in equilibrium

Hai nguồn lực này có cân bằng

in the way that you see your work?

trong quan niệm của anh về tác phẩm của mình không?

Tom Shannon: Yeah, the subject matter that I'm looking for,

Tom Shannon: Vâng, chủ đề tôi đang tìm kiếm,

it's usually to solve a question.

đó thường là giải đáp một câu hỏi.

I had the question popped into my head:

Câu hỏi vụt hiện lên trong đầu tôi:

What does the cone that connects the sun and the Earth look like

Cái hình nón nối giữa Mặt Trời và Trái Đất sẽ trông như thế nào

if you could connect the two spheres?

nếu anh có thể nối hai hình cầu lại?

And in proportion, what would the size of the sphere

Và, theo tỉ lệ, kích cỡ hình cầu

and the length, and what would the taper be to the Earth?

và độ dài, và phần đầu nhọn so với Trái Đất sẽ như thế nào?

And so I went about and made that sculpture,

Và thế là tôi bắt tay vào thực hiện bức điêu khắc ấy,

turning it out of solid bronze.

từ đồng thiếc khối.

And I did one that was about 35 feet long.

Và tôi làm bức điêu khắc dài chừng 35 feet.

The sun end was about four inches in diameter,

Đầu Mặt Trời có đường kính chừng 4 inch,

and then it tapered over about 35 feet

và rồi nó kéo nhỏ dần suốt 35 feet

to about a millimeter at the Earth end.

xuống còn chừng một mi-li-mét ở đầu Trái Đất.

And so for me, it was really exciting

Và đối với tôi, thật thú vị vô cùng

just to see what it looks like

khi được xem mọi thứ trông thế nào

if you could step outside and into a larger context,

nếu anh có thể bước ra ngoài, vào một ngữ cảnh lớn hơn,

as though you were an astronaut,

cứ như anh là một phi hành gia,

and see these two things as an object,

và nhìn hai thiên thể này như là một vật duy nhất,

because they are so intimately bound,

bởi vì chúng được gắn kết chặt chẽ đến thế,

and one is meaningless without the other.

và nếu không có một cái thì cái kia là vô nghĩa.

JH: Is there a relief

JH: Anh có thấy khuây khỏa

in playing with these forces?

khi "chơi đùa" với những nguồn lực này không?

And I'm wondering how much of a sense of discovery there is

Và tôi thắc mắc không biết cảm giác khám phá lớn đến như thế nào

in playing with these forces.

khi chơi đùa với những nguồn lực này?

TS: Well, like the magnetically levitated objects --

TS: Ồ, như là những vật thể được nâng lên bằng nam châm vậy --

like that silver one there,

như cái bằng bạc kia kìa,

that was the result

đó là thành quả

of hundreds of experiments with magnets,

của hàng trăm thí nghiệm với nam châm,

trying to find a way to make something float

cố gắng tìm cách làm cho một vật thể trôi nổi

with the least possible connection to the ground.

với càng ít liên kết với mặt đất càng tốt.

So I got it down to just one tether

Cuối cùng tôi đạt kết quả là chỉ cần một dây nối

to be able to support that.

để chống đỡ lực hút.

JH: Now is this electromagnetic here, or are these static?

JH: bạn sẽ hỏi đây là do tác động điện từ, hay là nam châm vĩnh cửu?

TS: Those are permanent magnets, yeah.

TS: Đây là nam châm vĩnh cửu, đúng vậy đấy.

JH: Because if the power went out, there would just be a big noise.

JH: Bởi vì nếu tự nhiên mất điện, sẽ có một tiếng 'rầm' lớn.

TS: Yeah.

TS: Vâng.

It's really unsatisfactory having plug-in art.

Nghệ thuật phải cắm điện thì thật chẳng còn thú vị.

JH: I agree.

JH: Tôi đồng ý.

TS: The magnetic works

TS: Các tác phẩm nam châm

are a combination of gravity and magnetism,

là sự kết hợp giữa trọng lực và từ trường,

so it's a kind of mixture of these ambient forces

nên nó đại khái là sự pha trộn của các nguồn lực quanh ta,

that influence everything.

các nguồn lực có ảnh hưởng lên vạn vật.

The sun has a tremendous field

Mặt trời phát ra một trường khổng lồ

that extends way beyond the planets

kéo rộng ra xa hơn cả các hành tinh rất nhiều

and the Earth's magnetic field protects us from the sun.

và từ trường Trái Đất bảo vệ chúng ta khỏi mặt trời.

So there's this huge

Thế nên có

invisible shape structures

những hình kết cấu khổng lồ, vô hình

that magnetism takes in the universe.

là từ trường trong vũ trụ.

But with the pendulum,

Nhưng với con lắc,

it allows me to manifest

nó cho phép tôi làm lộ ra

these invisible forces

những nguồn lực vô hình này

that are holding the magnets up.

những nguồn lực đang giữ cho những thanh nam châm lơ lửng.

My sculptures

Các bức điêu khắc của tôi

are normally very simplified.

thường được giản tiện tối đa.

I try to refine them down

Tôi cố gắng làm chúng tinh tế hơn

to very simple forms.

thành những dạng rất đơn giản.

But the paintings become very complex,

Nhưng rồi các bức họa trở nên rất phức tạp,

because I think the fields

bởi vì tôi nghĩ rằng những trường

that are supporting them,

bao quanh chúng

they're billowing, and they're interpenetrating,

chúng dâng cuồn cuộn, chúng thâm nhập vào lẫn nhau,

and they're interference patterns.

và có những mẫu hình giao thoa.

JH: And they're non-deterministic.

JH: Và chúng không được định trước.

I mean, you don't know necessarily where you're headed when you begin,

Ý tôi là, anh không hẳn đã biết anh sẽ đi tới đâu khi anh mới bắt đầu,

even though the forces can be calculated.

dù cho các nguồn lực có thể được tính toán.

So the evolution of this --

Vậy thì, quá trình phát triển của thứ này --

I gather this isn't your first pendulum.

tôi hiểu là đây không phải con lắc đầu tiên của anh.

TS: No. (JH: No.)

TS: Không. (JH: Không.)

TS: The first one I did was in the late 70's,

TS: Con lắc đầu tiên tôi làm là vào cuối những năm 70

and I just had a simple cone

và tôi chỉ có một hình nón đơn giản

with a spigot at the bottom of it.

có một chốt vòi ở đáy.

I threw it into an orbit,

Tôi đưa nó vào quỹ đạo,

and it only had one color,

và chỉ có một màu thôi,

and when it got to the center, the paint kept running out,

khi nó vào tới tâm, màu cứ bị chảy đi mất,

so I had to run in there,

thế là tôi phải chạy vào trong,

didn't have any control over the spigot remotely.

hoàn toàn không thể điều khiển cái vòi từ xa được.

So that told me right away: I need a remote control device.

Thế nên, ngay lập tức cái sự đó báo rằng: tôi cần một thiết bị điều khiển từ xa.

But then I started dreaming of having six colors.

Nhưng rồi tôi bắt đầu ước mơ được có sáu màu.

I sort of think about it as the DNA --

Đại để tôi nghĩ về nó như ADN vậy --

these colors, the red, blue, yellow,

những màu này, đỏ, xanh, vàng,

the primary colors and white and black.

các màu cơ bản và trắng đen.

And if you put them together in different combinations --

Và nếu anh đặt chúng cạnh nhau theo những tổ hợp khác nhau --

just like printing in a sense,

theo một mặt nào đó thì cũng như động tác in ấn vậy,

like how a magazine color is printed --

như cách màu được in lên tạp chí màu --

and put them under certain forces,

và cho chúng chịu một số lực nhất định,

which is orbiting them

đó có thể là đưa chúng vào quỹ đạo

or passing them back and forth

hay là đưa chúng ra phía sau, về phía trước

or drawing with them,

hay là vẽ bằng chúng,

these amazing things started appearing.

những thứ đáng kinh ngạc này bắt đầu hiện ra.

JH: It looks like we're loaded for bear here.

JH: Trông cứ như là chúng ta chuẩn bị đi săn gấu vậy.

TS: Yeah, well let's put a couple of canvases.

TS: Vâng, ồ hãy căng vài tấm bạt vẽ nhé.

I'll ask a couple of my sons

Tôi sẽ nhờ vài đứa con

to set up the canvases here.

căng vải vẽ ở đây.

I want to just say --

Tôi chỉ muốn nói --

so this is Jack, Nick and Louie.

thế, đây là Jack, Nick và Louie.

JH: Thanks guys.

JH: Cảm ơn các chàng trai.

TS: So here are the --

TS: Còn đây là --

JH: All right, I'll get out of the way here.

JH: Được rồi, tôi sẽ tránh đường.

TS: I'm just going to throw this into an orbit

TS: Tôi sẽ chỉ quăng cái này vào quỹ đạo

and see if I can paint everybody's shoes in the front.

và xem tôi có thể vẽ lên giày của tất cả mọi người ngồi hàng trước được không.

(Laughter)

(Tiếng cười)

JH: Whoa. That is ...

JH: Whoa. Đó là...

ooh, nice.

ooh, đẹp quá.

TS: So something like this.

TS: Thế, đại để như thế này.

I'm doing this as a demo,

Cái tôi đang làm chỉ là minh họa,

and it's more playful,

và để chơi nhiều hơn là nghiêm chỉnh,

but inevitably,

nhưng chắc hẳn,

all of this can be used.

tất cả những thứ này đều có thể được sử dụng.

I can redeem this painting,

Tôi có thể đắp thêm vào bức tranh này,

just continuing on,

cứ tiếp tục,

doing layers upon layers.

làm hết lớp này tới lớp khác.

And I keep it around for a couple of weeks,

Và tôi cứ để kệ nó đấy vài tuần,

and I'm contemplating it,

và tôi cứ suy nghĩ mãi về nó,

and I'll do another session with it

và tôi sẽ xử lí nó một đợt nữa

and bring it up to another level,

và nâng nó lên một tầm mới,

where all of this

nơi tất cả những thứ này

becomes the background, the depth of it.

trở thành phần nền, tạo nên chiều sâu.

JH: That's fantastic.

JH: Tuyệt vời.

So the valves at the bottom of those tubes there

Thế, các van ở đáy các ống đó

are like radio-controlled airplane valves.

cúng như là các van máy bay điều khiển từ xa.

TS: Yes, they're servos with cams

TS: Vâng, chúng là bộ điều khiển tự động có gắn camera

that pinch these rubber tubes.

kẹp lấy các ống cao su này.

And they can pinch them very tight and stop it,

Và chúng có thể kẹp thật chặt và dừng dòng sơn,

or you can have them wide open.

hoặc là để các ống mở to.

And all of the colors

Và tất cả các màu

come out one central port

chảy ra từ một cổng trung tâm

at the bottom.

dưới đáy.

You can always be changing colors, put aluminum paint,

Anh có thể đều đặn thay màu, cho màu vẽ chứa nhôm vào,

or I could put anything into this.

mà tôi cũng có thể cho bất kì cái gì vào đây.

It could be tomato sauce,

Có thể là sốt cà chua,

or anything could be dispensed --

mà bất cứ cái gì có thể cho ra ngoài --

sand, powders or anything like that.

cát, bột, và bất kì cái gì tương tự.

JH: So many forces there.

JH: Ở đây có nhiều nguồn lực quá.

You've got gravity, you've got the centrifugal force,

Anh có trọng lực, anh có lực li tâm,

you've got the fluid dynamics.

anh có thủy động học,

Each of these beautiful paintings,

Từng bức vẽ đẹp đẽ này,

are they images in and of themselves,

có phải chúng đơn thuần là hình ảnh thôi,

or are they records

hay chúng là bản ghi chép lại

of a physical event

hiện tượng vật lí

called the pendulum approaching the canvas?

gọi là con lắc tiến đến bạt vẽ?

TS: Well, this painting here,

TS: Ồ, bức vẽ này,

I wanted to do something very simple,

tôi muốn làm điều gì đó thật đơn giản,

a simple, iconic image

một hình ảnh đơn giản, mang tính biểu tượng

of two ripples interfering.

của hai gợn sóng giao thoa.

So the one on the right was done first,

Vậy nên cái bên phải được vẽ trước,

and then the one on the left

rồi cái bên trái

was done over it.

được vẽ chồng lên.

And then I left gaps

Và rồi tôi để chừa các chỗ trống

so you could see the one that was done before.

để anh có thể thấy cái nào được vẽ trước.

And then when I did the second one,

Và rồi khi tôi vẽ cái thứ hai,

it really disturbed the piece --

quả là nó phá vỡ sự thanh bình --

these big blue lines

những đường màu xanh to bự này

crashing through the center of it --

sầm sập lao qua tâm điểm --

and so it created a kind of tension and an overlap.

và thế là nó tạo ra một loại xung đột và vùng giao nhau.

There are lines in front of the one on the right,

Có những nét phía trước gợn sóng bên trái,

and there are lines behind the one on the left,

và nét phía sau gợn sóng bên phải,

and so it takes it into different planes.

và điều này tạo ra hai mặt phẳng.

What it's also about,

Chủ đề của bức tranh cũng là,

just the little events,

cũng như những sự kiện nho nhỏ này,

the events of the interpenetration of --

sự kiện thâm nhập lẫn nhau của --

JH: Two stars, or --

JH: Hai ngôi sao, hay --

TS: Two things that happened --

TS: Có hai việc đã xảy ra --

there's an interference pattern, and then a third thing happens.

có một mẫu hình giao thoa, và rồi điều thứ ba xảy ra.

There are shapes that come about

Có những hình thù nảy sinh

just by the marriage

chỉ từ sự kết hợp

of two events that are happening,

của hai sự kiện đang xảy ra,

and I'm very interested in that.

và tôi rất thích thú với điều này.

Like the occurrence of moire patterns.

Như sự xuất hiện của các hình lượn sóng.

Like this green one,

Như cái màu xanh lá này,

this is a painting I did about 10 years ago,

đây và một bức tôi vẽ chừng 10 năm trước,

but it has some --

nhưng nó có một chút --

see, in the upper third --

anh có thẩy không, ở phần trên --

there are these moires and interference patterns

có những hình gợn sóng và giao thoa này

that are radio kind of imagery.

giống như ảnh bức xạ vậy.

And that's something that in painting

Và đó là một điểm trong hội họa

I've never seen done.

tôi chưa từng bắt gặp.

I've never seen a representation

Tôi chưa từng thấy ai thể hiện

of a kind of radio interference patterns,

một loại mẫu hình sóng giao thoa,

which are so ubiquitous

mà những mẫu hình ấy ở đâu cũng có,

and such an important part of our lives.

và là một phần vô cùng quan trọng trong cuộc sống của chúng ta.

JH: Is that a literal part of the image,

JH: Đấy có thực là một phần của bức ảnh,

or is my eye making that interference pattern --

hay là chính mắt tôi đang tạo ra mẫu hình giao thoa kia --

is my eye completing that interference pattern?

có phải mắt tôi bị đánh lừa thị giác, tưởng tượng ra hình đó?

TS: It is the paint actually,

TS: Thật ra là màu vẽ đấy,

makes it real.

khiến nó thật như vậy.

It's really manifested there.

Thật sự nó nảy sinh ở đó.

If I throw a very concentric circle,

Nếu tôi quăng vào một đường tròn thật đồng tâm,

or concentric ellipse,

hay là e-líp đồng tâm,

it just dutifully makes

nó sẽ ngoan ngoãn tạo ra

these evenly spaced lines,

những nét cách đều này,

which get closer and closer together,

những nét sẽ càng càng càng gần nhau,

which describes how gravity works.

minh họa trọng lực hoạt động như thế nào.

There's something very appealing

Có chút gì đấy rất lôi cuốn

about the exactitude of science

trong sự chính xác của khoa học

that I really enjoy.

khiến tôi thực sự thích thú.

And I love the shapes that I see

Và tôi yêu những hình thù tôi nhìn thấy

in scientific observations

trong các quan sát khoa học

and apparatus,

và dụng cụ thí nghiệm,

especially astronomical forms

đặc biệt là các hình dạng thiên văn

and the idea of the vastness of it,

và cái ý tưởng về sự bao la của nó,

the scale,

tầm vóc,

is very interesting to me.

với tôi thú vị vô cùng.

My focus in recent years

Thứ tôi tập trung vào trong những năm gần đây

has kind of shifted more toward biology.

hướng nhiều hơn về môn sinh học.

Some of these paintings, when you look at them very close,

Một vài trong những bức vẽ này, khi anh quan sát thật kĩ,

odd things appear

những thứ kì quái sẽ xuất hiện

that really look like horses or birds

trông thật giống ngựa hay chim

or crocodiles, elephants.

hay cá sấu, voi.

There are lots of things that appear.

Có rất nhiều thứ xuất hiện.

When you look into it, it's sort of like looking at cloud patterns,

Khi anh nhìn vào nó, cũng kiểu như nhìn các hình thù của mây vậy,

but sometimes they're very modeled and highly rendered.

nhưng đôi khi nó như được cẩn thận nhào nặn thành hình xác định.

And then there are all these forms

Và rồi có tất cả những hình thù này

that we don't know what they are,

mà ta không biết là cái gì,

but they're equally well-resolved

nhưng chúng cũng sắc nét như vậy

and complex.

và phức tạp.

So I think, conceivably, those could be predictive.

Thế nên tôi nghĩ, có thể hình dung được thôi, những hình đó có thể mang tính dự đoán cao.

Because since it has the ability

Bởi, vì nó có khả năng

to make forms

tạo ra các hình dạng

that look like forms that we're familiar with

trông giống các hình quen thuộc với ta

in biology,

trong sinh học,

it's also making other forms that we're not familiar with.

nó cũng tạo ra các hình dạng ta không quen thuộc.

And maybe it's the kind of forms

Và có lẽ đó là dạng sự sống

we'll discover underneath the surface of Mars,

ta sẽ phát hiện ra dưới bề mặt sao Hỏa,

where there are probably lakes

nơi có thể có hồ nước

with fish swimming under the surface.

với cá bơi lội.

JH: Oh, let's hope so. Oh, my God, let's.

JH: Ồ, hãy hi vọng là như vậy. Ôi chúa tôi, hãy cùng hi vọng.

Oh, please, yes. Oh, I'm so there.

Ồ, xin Chúa, vâng. Ồ, tôi cũng cùng quan điểm.

You know, it seems

Anh biết đấy, có vẻ như là

at this stage in your life,

ở giai đoạn này của cuộc đời,

you also very personally

cá nhân chính anh cũng

are in this state of confrontation

ở trong trạng thái phải đối mặt

with a sort of dissonant --

với một loại bất ổn --

I suppose it's an electromagnetic force

tôi cho đó là một lực điện từ

that somehow governs your Parkinson's

mà bằng cách nào đó điều khiển bệnh Parkinson của anh

and this creative force

và nguồn lực sáng tạo này

that is both the artist

đó là cả người nghệ sĩ

who is in the here and now

tại đây, thời điểm này,

and this sort of arc of your whole life.

và cái vòng cung cả cuộc đời anh.

Is that relevant to your work?

Cái đó có liên quan tới tác phẩm của anh không?

TS: As it turns out,

TS: Hóa ra là,

this device kind of comes in handy,

cái dụng cụ này trở nên rất hữu dụng,

because I don't have to have

vì tôi không cần có

the fine motor skills to do,

những kĩ năng vận động tinh xảo để làm việc,

that I can operate slides,

để tôi có thể thao tác trên các bản vẽ,

which is more of a mental process.

quá trình này cần suy nghĩ là chính.

I'm looking at it and making decisions:

Tôi nhìn nó và ra quyết định:

It needs more red, it needs more blue,

cần nhiều màu đỏ hơn, nhiều màu xanh hơn,

it needs a different shape.

cần một hình thù khác.

And so I make these creative decisions

Và thế là tôi ra các quyết định sáng tạo này

and can execute them

và có thể thực hiện chúng

in a much, much simpler way.

theo một cách đơn giản hơn rất, rất nhiều.

I mean, I've got the symptoms.

Ý tôi là, tôi có các triệu chứng.

I guess Parkinson's kind of creeps up over the years,

Tôi nghĩ bệnh run tay Parkinson nặng dần theo năm tháng,

but at a certain point you start seeing the symptoms.

nhưng ở một thời điểm nào đó anh sẽ bắt đầu thấy rõ triệu chứng.

In my case,

Trong trường hợp tôi,

my left hand has a significant tremor

tay trái của tôi run rất mạnh

and my left leg also.

và cả chân trái nữa.

I'm left-handed, and so I draw.

Tôi thuận tay trái, và tôi vẽ bằng tay trái.

All my creations

Tất cả các tác phẩm của tôi

really start on small drawings,

thật sự bắt đầu từ những bản vẽ nhỏ,

which I have thousands of,

tôi phải có tới hàng ngàn,

and it's my way of just thinking.

và đó chỉ là cách tôi nghĩ.

I draw with a simple pencil,

Tôi vẽ bằng một cái bút chì đơn giản,

and at first, the Parkinson's

và đầu tiên, bệnh Parkinson

was really upsetting,

thật sự rất đáng buồn,

because I couldn't get the pencil to stand still.

bởi vì tôi không thể giữ yên bút chì được.

JH: So you're not a gatekeeper for these forces.

JH: Vậy anh không phải là người gác cổng cho những nguồn lực này.

You don't think of yourself as the master of these forces.

Anh không nghĩ mình toàn quyền làm chủ những nguồn lực này.

You think of yourself as the servant.

Anh nghĩ mình là người phục dịch.

TS: Nature is -- well, it's a godsend.

TS: Thiên nhiên là -- vâng, nó là món quà của Thượng Đế.

It just has so much in it.

Nó chứa quá nhiều thứ.

And I think nature

Và tôi nghĩ thiên nhiên

wants to express itself

muốn tự thể hiện nó ra,

in the sense that we are nature,

ý là chúng ta là thiên nhiên,

humans are of the universe.

loài người là của vũ trụ.

The universe is in our mind,

Vũ trụ ở trong tâm trí ta,

and our minds are in the universe.

và tâm trí ta ở trong vũ trụ.

And we are expressions

Và chúng ta, về căn bản

of the universe, basically.

là sự thể hiện của vũ trụ.

As humans,

Là con người,

ultimately being part of the universe,

và rút cục là một phần của vũ trụ,

we're kind of the spokespeople

chúng ta như là người phát ngôn

or the observer part

hay là bộ phận quan sát

of the constituency

của ban quốc hội

of the universe.

và vũ trụ đây.

And to interface with it,

Và để giao diện trực tiếp với nó,

with a device that lets these forces

bằng một dụng cụ cho phép những nguồn lực này

that are everywhere

những lực có mặt khắp nơi

act and show what they can do,

được tác động và cho thấy chúng có thể làm gì,

giving them pigment and paint just like an artist,

cho chúng chất màu và sơn vẽ như họa sĩ thực thụ,

it's a good ally.

nó sẽ là một đồng minh tốt.

It's a terrific studio assistant.

Nó là một trợ lí phòng vẽ hết sảy.

JH: Well, I love the idea

JH: Ồ, tôi vô cùng thích ý tưởng

that somewhere within this idea

rằng đâu đó trong cái ý tưởng

of fine motion and control

từng chuyển động và điều khiển tinh xảo

with the traditional skills

với các kĩ năng truyền thống

that you have with your hand,

mà anh có với bàn tay mình,

some sort of more elemental force gets revealed,

một loại nguồn lực nguyên thủy nào đó được thể hiện,

and that's the beauty here.

và đó là cái đẹp ở đây.

Tom, thank you so much. It's been really, really great.

Tom, cám ơn anh thật nhiều. Cuộc hội thoại thật sự, thật sự rất tuyệt.

TS: Thank you, John.

TS: Cám ơn anh, John.

(Applause)

(Vỗ tay)