Graham Hawkes: Fly the seas on a submarine with wings

Graham Hawkes: Bay qua đại dương

Translator: Lien Hoang Reviewer: Le Quyen Pham

I think the future of this planet depends on humans,

Tôi nghĩ tương lai của hành tinh này phụ thuộc vào con người,

not technology, and we already have the knowledge --

không phải công nghệ, và hiện giờ ta đã có đủ kiến thức --

we’re kind of at the endgame with knowledge.

nói về cuộc chiến giành kiến thức, thì ta gần như là thắng rồi.

But we’re nowhere near the endgame

Nhưng chúng ta còn xa mới thắng

when it comes to our perception.

nếu nói về vấn đề nhận thức.

We still have one foot in the dark ages.

Một nửa của ta vẫn chìm trong kỉ tăm tối.

And when you listen to some of the presentations here --

Và khi các bạn được lắng nghe một vài buổi thuyết trình tại đây --

and the extraordinary range of human capability, our understandings --

về cái bao la của năng lực con người, của những điều ta biết --

and then you contrast it with the fact

và rồi tương phản nó với thực tế là

we still call this planet, "Earth:" it’s pretty extraordinary --

chúng ta vẫn gọi hành tinh này là "Trái Đất": đúng là đáng kinh ngạc làm sao --

we have one foot in the dark ages.

nửa của ta vẫn chình trong kỉ tăm tối.

Just quickly: Aristotle, his thing was, "It’s not flat, stupid, it’s round."

Tôi sẽ nhắc lại thật nhanh: Aristotle, ý kiến của ông là "Nó không phẳng, đồ ngu, nó tròn."

Galileo -- he had the Inquisition, so he had to be a little bit more polite --

Galileo -- ông bị xử ở Tòa án Dị giáo, nên ông phải lịch sự hơn chút --

his was, "It’s not in the middle, you know."

ý kiến của ông là: "Nó không ở trung tâm vũ trụ, các ngài biết đấy."

And Hawkes: "it’s not earth, stupid, it’s ocean."

Và Hawkes: "Nó không phải là đất, đồ ngu, nó là đại dương."

This is an ocean planet.

Đây là một hành tinh đại dương.

T.S. Eliot really said it for me --

T.S. Eliot thật sự diễn tả đúng ý tôi --

and this should give you goose bumps:

và điều này thật có thể làm bạn sởn gáy:

"we shall not cease from exploration

"Chúng ta không nên dừng khám phá

and the end of our exploring shall be to return

và cái đích của sự khám phá là trở về

where we started and know the place for the first time."

điểm xuất phát, và, lần đầu tiên, thực sự hiểu điểm xuất phát ấy."

And the next lines are, "Through the unknown remembered gate,

Và những câu tiếp theo là, "Qua cánh cửa không được biết tới, nhưng được nhớ,

where the last of earth discovered

nơi mảnh đất cuối cùng được khám phá ra

is that which is the beginning."

chính là mảnh đất lúc xuất phát."

So I have one message.

Thế nên tôi có một thông điệp.

It seems to me that we’re all pointed in the wrong direction.

Tôi thấy có vẻ như chúng ta đều tập trung sai hướng.

For the rocketeers in the audience:

Với các thính giả là chuyên gia tên lửa:

I love what you’re doing, I admire the guts,

tôi yêu công việc của các bạn, tôi ngưỡng mộ sự can trường,

I admire the courage -- but your rockets

tôi ngưỡng mộ dũng khí -- nhưng tên lửa của các bạn

are pointed in the wrong goddamn direction.

quay nhầm hướng bỏ xừ.

(Laughter)

(Tiếng cười)

And it’s all a question of perspective.

Và tất cả chỉ là một câu hỏi về quan điểm.

Let me try and tell you --

Hãy để tôi cố gắng nói cho các bạn --

I don’t mean to insult you, but look,

tôi không muốn xúc phạm các bạn, nhưng coi này,

if I -- and I’m not doing this for real

nếu tôi -- và tôi không làm thật đâu

because it would be an insult,

bởi vì nó sẽ đúng là lời xúc phạm,

so I’m going to pretend, and it softens the blow --

thế nên tôi sẽ chỉ giả vờ, và cú đánh sẽ nhẹ nhàng hơn chút --

I’m going to tell you what you’re thinking.

tôi sẽ kể cho các bạn điều các bạn đang nghĩ nhé.

If I held up a square that was one foot square and the color of earth,

Nếu tôi cầm lên một hình vuông, rộng một foot vuông, màu đất,

and I held up another square that was the root two square --

và tôi cầm một hình vuông khác, có diện tích căn hai bình --

so it’s 1.5 times bigger -- and was the color of the oceans;

tức là to hơn 1.5 lần -- màu đại dương;

and I said, what is the relative value of these two things?

và tôi nói, giá trị tương đối của hai thứ này là gì?

Well, it’s the relative importance.

Ồ, là tầm quan trọng tương đối.

You would say -- yeah, yeah, yeah, we all know this;

Bạn sẽ nói -- rồi, rồi, rồi, cái này ai chẳng biết;

water covers twice the area of the planet than dry land.

nước chiếm gấp đôi diện tích bề mặt hành tinh so với đất.

But it’s a question of perception,

Nhưng đây là một câu hỏi nhận thức,

and if that’s what you’re thinking,

và nếu đây là điều bạn đang nghĩ,

if that’s what you think I mean when I say,

và nếu đó là điều bạn nghĩ tôi nghĩ khi tôi nói,

"This is an ocean planet stupidly called 'Earth.'"

"Đây là một hành tinh đại dương, bị ngu ngốc đặt tên là 'Trái Đất.'"

If you think that that’s the relative importance,

Nếu bạn nghĩ đó là tầm quan trọng tương đối,

two to one, you’re wrong by a factor of ten.

cũng tỉ lệ 2:1, bạn đã sai lầm tới mười lần.

Now, you’re not as thick as two short planks,

Nào, bạn không cứng đầu như hai mảnh ván,

but you sound like it when you say "Earth,"

nhưng nghe có vẻ như thế đấy, khi bạn nói "Trái Đất,"

because that demonstration, if I turned around this way --

bởi vì, minh họa nhé, nếu tôi nhìn từ góc độ này --

that earth plane would be as thin as paper.

cái hình vuông trái đất sẽ mỏng như tờ giấy.

It’s a thin film, two-dimensional existence.

Nó là một thực thể mỏng manh, hai chiều.

The ocean representation would have a depth to it.

Cái hình vuông tượng trưng cho đại dương sẽ có chiều sâu.

And if you hefted those two things

Và nếu bạn nhấc lên hai thứ này

you might find that the relative scale of those is 20 to 1.

bạn sẽ thấy rằng tỉ lệ tương đối là 20:1.

It turns out that something more than

Hóa ra là hơn 94%

94 percent of life on earth is aquatic.

sự sống của trái đất là ở đại dương.

That means that us terrestrials occupy a minority.

Tức là, sinh vật trên cạn như ta chỉ là thiểu số.

The problem we have in believing that

Chúng ta sai lầm khi tin rằng

is -- you just have to give up this notion

-- các bạn phải bỏ ý tưởng này thôi --

that this Earth was created for us.

rằng Trái Đất được tạo nên riêng cho ta.

Because it’s a problem we have.

Và đó thực sự là một vấn đề của chúng ta.

If this is an ocean planet

Nếu đây là một hành tinh đại dương

and we only have a small minority of this planet,

và ta chỉ có một phần nhỏ của hành tinh,

it just interferes with a lot of what humanity thinks.

nó sẽ ảnh hưởng lớn tới những suy nghĩ của nhân loại.

Okay. Let me criticize this thing.

Được rồi, hãy để tôi chỉ trích điều này nhé.

I’m not talking about James Cameron --

Tôi không nói về James Cameron --

although I could, but I won’t.

tôi có thể, nhưng tôi sẽ không đâu.

You really do have to go and see his latest film,

Các bạn nhất định phải đi xem bộ phim mới nhất của ông ta,

"Aliens of the Deep." It’s incredible.

"Sinh vật ngoài hành tinh dưới biển sâu." Nó phi thường lắm.

It features two of these deep rovers,

Bộ phim trình bày hai tàu thám hiểm biển sâu này,

and I can criticize them because these sweet things are mine.

và tôi có thể chỉ trích chúng vì những thứ xinh xắn này là của tôi.

This, I think, represents one of the most beautiful

Cái này, tôi nghĩ là, cho thấy một trong những

classic submersibles built.

tàu lặn cổ điển đẹp nhất đã từng được xây dựng.

If you look at that sub, you’ll see a sphere.

Nếu bạn nhìn vào tàu lặn này, bạn sẽ thấy một hình cầu.

This is an acryclic sphere.

Đây là một hình cầu acrylic.

It generates all of the buoyancy,

Nó tạo ra khả năng nổi,

all of the payload for the craft,

và trọng tải cho tàu lặn,

and the batteries are down here hanging underneath,

và các pin được treo ở dưới,

exactly like a balloon.

y như quả bóng bay vậy.

This is the envelope, and this is the gondola, the payload.

Đây là vỏ khỉ cầu, và đây là giỏ khí cầu, trọng tải.

Also coming up later for criticism are these massive lights.

Tiếp theo trong danh mục chỉ trích là đống đèn to bự này.

And this one actually carries two great manipulators.

Và cái này có hai tay máy lớn.

It actually is a very good working sub --

Thực ra chiếc tàu lặn này hoạt động tốt lắm --

that’s what it was designed for.

nó được thiết kế để như vậy mà.

The problem with it is --

Vấn đề với nó là --

and the reason I will never build another one like it --

và lí do tôi sẽ không bao giờ dựng một chiếc giống nó nữa --

is that this is a product of two-dimensional thinking.

là đây là sản phẩm của tư duy hai chiều.

It’s what we humans do when we go in the ocean as engineers;

Đó là cái mà loài người chúng ta tạo ra, khi ta vào đại dương với tư cách là những kĩ sư,

we take all our terrestrial hang-ups,

chúng ta mang theo mọi khúc mắc trên cạn,

all our constraints -- importantly,

mọi yếu tố giới hạn -- quan trọng là,

these two-dimensional constraints that we have,

những yếu tố giới hạn hai chiều ta chịu phải,

and they’re so constrained we don’t even understand it --

và chúng giới hạn tới mức chúng ta còn chẳng hiểu nổi chúng --

and we take them underwater.

và ta mang chúng xuống nước.

You notice that Jim Cameron is sitting in a seat.

Các bạn chú ý rằng Jim Cameron đang tọa trong ghế.

A seat works in a two-dimensional world,

Cái ghế hoạt động trong thế giới hai chiều,

where gravity blasts down on that seat, OK?

vì trọng lực kéo ta xuống cái ghế, đúng chưa?

And in a two-dimensional world,

Và trong một thế giới hai chiều,

we do know about the third dimension

chúng ta biết là có chiều thứ ba,

but we don’t use it because to go up

nhưng ta không sử dụng, vì để đi lên trên

requires an awful lot of energy against gravity.

cần cực nhiều năng lượng để chống lại trọng lực.

And then our mothers tell us,

Và các bà mẹ thì nói với ta rằng,

"Careful you don’t fall down" -- because you’ll fall over.

"Cẩn thận đừng ngã đấy " -- bởi vì bạn nhất định sẽ ngã xuống.

Now, go into the real atmosphere of this planet.

Nào, hãy đi vào môi trường thực sự của hành tinh này.

This planet has an inner atmosphere of water;

Hành tinh này có môi trường trong là nước;

it’s its inner atmosphere. It has two atmospheres --

đó là môi trường bên trong của nó. Nó có hai môi trường --

a lesser, outer gaseous atmosphere, a lighter one.

môi trường ngoài, khí quyển, ít hơn và nhẹ hơn.

Most of life on earth is in that inner atmosphere.

Hầu hết sự sống trên trái đất ở tại môi trường trong.

And that life enjoys a three-dimensional existence,

Và sự sống ấy tận hưởng sự tồn tại ba chiều

which is alien to us.

vô cùng xa lạ đối với ta.

Fish do not sit in seats.

Cá không ngồi trong ghế.

(Laughter)

(Tiếng cười)

They don’t. Their mothers don’t say to little baby fish,

Chúng không ngồi. Mẹ cá không nói với cá con,

"Careful you don’t fall over."

"Cẩn thận đừng ngã đấy."

They don’t fall over. They don’t fall.

Chúng không ngã. Chúng không ngã.

They live in a three-dimensional world

Chúng sống trong một thế giới ba chiều

where there is no difference in energy

nơi mà năng lượng bỏ ra

between going this way, that way, that way or that way.

để đi hướng này, hướng khác, hướng khác hay hướng khác, không có gì khác biệt.

It’s truly a three-dimensional space.

Thật sự đó là một không gian ba chiều.

And we’re only just beginning to grasp it.

Và chúng ta chỉ mới bắt đầu nắm bắt được nó.

I don’t know of any other submersible,

Tôi không biết có tàu lặn nào khác,

or even remote, that just takes advantage

mà tận dụng lợi thế, dù chỉ một chút,

that this is a three-dimensional space.

rằng đây là không gian ba chiều.

This is the way we should be going into the oceans.

Đây là cách ta nên tiếp cận các đại dương.

This is a three-dimensional machine.

Đây là một cỗ máy ba chiều.

What we need to do is go down into the ocean with the freedom of the animals,

Điều ta cần làm là đi vào đại dương bằng sự tự do của động vật,

and move in this three-dimensional space.

và vùng vẫy trong không gian ba chiều này.

OK, this is good stuff.

Cái này sẽ thú vị đây.

This is man’s first attempt at flying underwater.

Đây là lần đầu con người thử bay dưới nước.

Right now, I’m just coming down on this gorgeous, big, giant manta ray.

Ngay bây giờ, tôi sẽ đi xuống gần cô cá đuối lộng lẫy, to khổng lồ này.

She has twice the wingspan that I do.

Diện tích cánh của cô nàng to gấp đôi tôi.

There I’m coming; she sees me.

Kìa, tôi đang đến; cô nàng thấy tôi.

And just notice how she rolls under and turns;

Và hãy chú ý cách cô ta lăn xuống dưới và lộn vòng;

she doesn’t sit there and try and blow air into a tank

cô ả không chỉ ỳ ra đấy và cố thổi khí vào một cái thùng chứa

and kind of flow up or sink down -- she just rolls.

rồi nổi lên hay lặn xuống một cách đại khái -- cô ta chỉ lăn thôi.

And the craft that I’m in --

Và tôi đang ở bên trong cái phương tiện này --

this hasn’t been shown before.

cái này chưa được chiếu bao giờ.

Chris asked us to show stuff that hasn’t been shown before.

Anh Chris bảo chúng tôi chiếu những thứ chưa từng được chiếu.

I wanted you to notice

Tôi muốn các bạn chú ý

that she actually turned to come back up.

rằng nàng cá đuối quay vòng để trở lên.

There I am; I see her coming back,

Tôi ở ngay đó; tôi thấy nàng ta quay lại,

coming up underneath me.

quay lên trên, phía dưới tôi.

I put reverse thrust and I try and pull gently down.

Tôi đặt chế độ đẩy ngược, và tôi cố kéo nhẹ nhàng xuống.

I’m trying to do everything very gently.

Tôi đang cố làm mọi thứ hết sức nhẹ nhàng.

We spent about three hours together and she’s beginning to trust me.

Chúng tôi bơi cùng nhau chừng ba tiếng, và cô nàng bắt đầu tin tưởng tôi.

And this ballet is controlled by this lady here.

Và vũ khúc ba-lê này được quí cô này dẫn.

She gets about that close and then she pulls away.

Nàng tiến gần lại chừng đó, và rồi bứt ra xa.

So now I try and go after her, but I’m practicing flying.

Thế là bây giờ, tôi cố đuổi theo cô nàng, nhưng tôi đang tập bay.

This is the first flying machine. This was the first prototype.

Đây là máy bay đầu tiên. Đây là nguyên mẫu đầu tiên.

This was a fly by wire. It has wings.

Nó như con ruồi bằng dây nhợ vậy. Nó có cánh.

There’re no silly buoyancy tanks --

Không có thùng nổi ngu xuẩn nào cả --

it’s permanently, positively buoyant.

nó nổi một cách chắc chắn, vĩnh viễn.

And then by moving through the water

Và rồi bằng cách di chuyển qua nước

it’s able to take that control.

nó có thể điều khiển được.

Now, look at that; look, it’s -- she just blew me away.

Nào, nhìn xem kìa; nhìn xem, nó -- cô nàng vừa thổi tôi bay mất.

She just rolled right away from underneath.

Nàng ta lăn ngay đi từ phía dưới.

Really that’s the only real dive I’ve ever made in this machine.

Thật sự đấy là cú lặn thật sự đầu tiên tôi thực hiện trong cỗ máy này.

It took 10 years to build.

Dựng nó mất 10 năm.

But this lady here taught me, hah, taught me so much.

Nhưng quí cô đây đã dạy cho tôi, ha! dạy tôi thật nhiều điều.

We just learned so much in three hours in the water there.

Chúng tôi học được quá nhiều thứ trong ba giờ dưới nước ở đó.

I just had to go and build another machine.

Tôi nhất định phải đi dựng một cỗ máy khác.

But look here. Instead of blowing tanks

Nhưng nhìn đây này. Thay vì thổi khí vào thùng chứa

and coming up slowly without thinking about it,

và từ từ nổi lên mà không nghĩ gì nhiều,

it’s a little bit of back pressure,

chỉ cần một chút áp lực phía sau,

and that sub just comes straight back up out of the water.

và cái tàu lặn phóng thẳng lên qua mặt nước.

This is an internal Sony camera. Thank you, Sony.

Đây là một máy quay Sony phía trong. Cám ơn, Sony.

I don’t really look that ugly,

Thực ra tôi trông không xấu đến thế đâu,

but the camera is so close that it’s just distorted.

nhưng camera gần quá làm biến dạng hết cả.

Now, there she goes, right overhead.

Nào, cô nàng đến rồi, ngay trên đầu.

This is a wide-angle camera.

Đây là camera quay góc rộng.

She’s just a few inches off the top of my head.

Cô nàng chỉ cách đỉnh đầu tôi vài inch.

"Aah, ha, oh, he just crossed over the top of my head about,

"Aah, ha, ô, nàng cá đuối vừa xoẹt qua đầu tôi chừng,

oh, I don’t know, just so close."

ồ, tôi chẳng biết, gần quá."

I come back up, not for air.

Tôi lộn trở lên, không phải vì thiếu không khí.

"This is an incredible encounter with a manta. I’m speechless.

"Mội cuộc hội ngộ phi thường với nàng cá đuối. Tôi chẳng nói nên lời.

We’ve been just feet apart. I’m going back down now."

Chúng tôi chỉ cách nhau có vài feet. Tôi quay xuống đây."

Okay, can we cut that? Lights back up please.

Được rồi, ta cắt đoạn đó có được không? Xin bật đèn lên.

(Applause)

(Vỗ tay)

Trying to fly and keep up with that animal --

Cố gắng bay và theo đuổi con vật đó --

it wasn’t the lack of maneuverability that we had.

không phải chúng tôi thiếu khả năng điều khiển.

It was the fact she was going so slow.

Mà thực tế vì nó di chuyển chậm quá.

I actually designed that to move faster through the water

Tôi được thiết kế để di chuyển trong nước nhanh hơn cơ

because I thought that was the thing

bởi vì tôi đã nghĩ đó là việc

that we needed to do: to move fast and get range.

chúng ta cần làm: di chuyển thật nhanh, đi được quãng dài.

But after that encounter I really did want to go back with that animal and dance.

Nhưng sau cuộc hội ngộ đó tôi thật sự muốn quay lại với con vật đó và nhảy múa.

She wanted to dance.

Cô nàng muốn nhảy múa.

And so what we needed to do was increase the wing area

Và thế là điều chúng tôi cần làm là tăng diện tích cánh

so that we just had more grip, develop higher forces.

để chúng tôi có thể phanh hãm tốt hơn, tạo ra lực lớn hơn.

So the sub that was outside last year -- this is the one.

Thế là đó là cái tàu lặn được mang ra dùng năm ngoái -- chính nó đây.

You see the larger wing area here.

Các bạn thấy diện tích cánh ở đây lớn hơn.

Also, clearly, it was such a powerful thing,

Và, rõ ràng là, nó có sức mạnh vô cùng lớn,

we wanted to try and bring other people

chúng tôi muốn thử mang người khác vào

but we couldn't figure out how to do it.

nhưng chúng tôi không biết làm thế thế nào.

So we opened the world’s first flight school.

Thế là chúng tôi mở trường bay đầu tiên trên thế giới.

The rational for the world’s first flight school

Lí do mở trường bay đầu tiên trên thế giới

goes something like: when the coastguards come up to me and say --

kiểu như thế này: khi nhân viên cứu hộ bờ biển đến gặp tôi và nói --

they used to leave us alone when we were diving

ngày xưa họ cứ kệ chúng tôi lặn

these goofy little spherical things,

trong những hình cầu bé nhỏ ngu si này,

but when we started flying around

nhưng khi chúng tôi bắt đầu bay lượn vòng quanh

in underwater jet fighters they got a little nervous --

trong những chiến cơ phản lực dưới nước này, họ bắt đầu lo --

they would come up and say,

họ sẽ tới và nói,

"Do you have a license for that?"

"Anh có bằng không?"

And then I’d put my sunglasses on, the beard

Và tôi sẽ đeo kính đen vào,

that would all sprout out, and I would say,

râu ria xồm xoàm, và tôi sẽ nói,

"I don’t need no stinking license."

"Tao chẳng cần cái bằng khỉ khô gì cả."

(Laughter)

(Tiếng cười)

"I write these stinking license," which I do.

"Tao tự viết lũ bằng khỉ khô này," và tôi làm thế thật.

So Bob Gelfond's around here --

Bob Gelfond cũng ở quanh đây --

but somebody in the audience here has license number 20.

nhưng ai đó trong số thính giả có bằng số 20.

They’re one of the first subsea aviators.

Họ là một trong số những phi công dưới biển đầu tiên.

So we’ve run two flight schools.

Thế là chúng tôi đã dạy hai khóa bay.

Where the hell that goes, I don’t know, but it’s a lot of fun.

Việc này sẽ dẫn tới chốn khỉ ho cò gáy nào, tôi chả biết, nhưng vui lắm.

What comes next in 30 seconds? I can’t tell you.

Trong 30 giây tiếp theo cái gì sẽ xảy ra? Tôi không nói cho các bạn được.

But the patent for underwater flight --

Nhưng bản quyền cho bay dưới nước --

Karen and I, we were looking at it,

Karen và tôi, chúng tôi đang xem xét việc đó,

some business partners wanted us to patent it --

vài đối tác kinh doanh muốn chúng tôi đăng kí bản quyền --

we weren’t sure about that.

chúng tôi không chắc lắm.

We’ve decided we’re just going to let that go.

Chúng tôi đã quyết định là sẽ bỏ qua chuyện này.

It just seems wrong to try and patent --

Cố gắng bảo vệ bản quyền cho sự tự do bay dưới nước --

(Applause)

(Vỗ tay)

-- the freedom for underwater flight.

đơn giản là không đúng đắn.

So anybody who wants to copy us

Thế nên bất kì ai muốn bắt chước chúng tôi

and come and join us, go for it.

và tới nhập hội với chúng tôi, cứ tự nhiên.

The other thing is that we’ve got much lower costs.

Điều khác nữa là giá thành của chúng tôi thấp hơn nhiều.

We developed some other technology

Chúng tôi đã phát triển vài kĩ nghệ khác

called spider optics, and Craig Ventner asked me

gọi là quang học nhện, và Craig Ventner nhờ tôi

to make an announcement here this morning:

công bố điều đó ở đây, sáng hôm nay:

we’re going to be building a beautiful, little,

chúng tôi sắp dựng một phiên bản đẹp đẽ, nhỏ nhắn

small version of this -- unmanned, super deep --

của cái này -- không người lái, cực sâu --

for his boat to go and get back some deep sea DNA stuff.

để tàu của anh có để đi lấy mang về một ít DNA của biển sâu.

(Applause)

(Vỗ tay)

Thank you.

Xin cám ơn.