Graham Hawkes: Fly the seas on a submarine with wings

Tłumaczenie: Joanna Stefanska Korekta: Marcin Kasiak

I think the future of this planet depends on humans,

Uważam, że przyszłość tej planety zależy od ludzi,

not technology, and we already have the knowledge --

a nie od technologii. Mamy już wiedzę.

we’re kind of at the endgame with knowledge.

Jesteśmy już blisko kresu poznania,

But we’re nowhere near the endgame

ale daleko nam do granic

when it comes to our perception.

naszej percepcji.

We still have one foot in the dark ages.

Jedną nogą wciąż tkwimy w średniowieczu.

And when you listen to some of the presentations here --

Gdy słucha się niektórych prezentacji

and the extraordinary range of human capability, our understandings --

i widzi niezwykły zakres ludzkich możliwości i zrozumienia,

and then you contrast it with the fact

a potem zestawi z faktem,

we still call this planet, "Earth:" it’s pretty extraordinary --

że wciąż nazywamy tę planetę "Ziemią", to doprawdy niepojęte.

we have one foot in the dark ages.

Tkwimy wciąż jedną nogą w średniowieczu.

Just quickly: Aristotle, his thing was, "It’s not flat, stupid, it’s round."

Dla przypomnienia, Arystoteles powiedział -- nie jest płaska, głupku, jest kulą.

Galileo -- he had the Inquisition, so he had to be a little bit more polite --

Galileusz mierzył się z inkwizycją, więc musiał być nieco bardziej uprzejmy.

his was, "It’s not in the middle, you know."

Stwierdził, no wiecie, nie jest w środku.

And Hawkes: "it’s not earth, stupid, it’s ocean."

A Hawkes mówi: to nie ziemia, głupku, to ocean.

This is an ocean planet.

To jest planeta oceanów.

T.S. Eliot really said it for me --

T.S. Eliot świetnie to ujął --

and this should give you goose bumps:

przejdą wam ciarki po plecach:

"we shall not cease from exploration

"Nie możemy zaprzestać odkrywania,

and the end of our exploring shall be to return

a nasze odkrycia zakończą się powrotem

where we started and know the place for the first time."

do początku i wreszcie poznamy to miejsce."

And the next lines are, "Through the unknown remembered gate,

I dalej, "Poza bramą niepoznanej pamięci,

where the last of earth discovered

gdzie odkryjesz ostatnie zakątki Ziemi

is that which is the beginning."

znajduje się początek."

So I have one message.

A więc mam takie przesłanie.

It seems to me that we’re all pointed in the wrong direction.

Wydaje mi się, że zwracamy się w niewłaściwym kierunku.

For the rocketeers in the audience:

Do miłośników rakiet na widowni --

I love what you’re doing, I admire the guts,

uwielbiam, co robicie, jesteście twardzi,

I admire the courage -- but your rockets

podziwiam odwagę,

are pointed in the wrong goddamn direction.

ale te rakiety są wycelowane w cholernie złym kierunku.

(Laughter)

(Śmiech)

And it’s all a question of perspective.

To wszystko kwestia perspektywy.

Let me try and tell you --

Pozwólcie, że spróbuję wyjaśnić.

I don’t mean to insult you, but look,

Nie chcę was urazić,

if I -- and I’m not doing this for real

nie mówię całkiem serio,

because it would be an insult,

bo to by było obraźliwe,

so I’m going to pretend, and it softens the blow --

więc będę udawał, żeby złagodzić efekt.

I’m going to tell you what you’re thinking.

Powiem wam, co myślicie.

If I held up a square that was one foot square and the color of earth,

Gdybym miał spłachetek, metr na metr w kolorze ziemi,

and I held up another square that was the root two square --

i drugi, o boku pierwiastek z 2,

so it’s 1.5 times bigger -- and was the color of the oceans;

czyli jakieś 1,5 raza większy, a w kolorze oceanu,

and I said, what is the relative value of these two things?

jaka byłaby ich względna wartość?

Well, it’s the relative importance.

A ich względna ważność?

You would say -- yeah, yeah, yeah, we all know this;

Rzeklibyście, tak, tak, wszyscy wiemy.

water covers twice the area of the planet than dry land.

Woda pokrywa dwa razy więcej powierzchni planety, niż suchy ląd.

But it’s a question of perception,

Ale to kwestia postrzegania.

and if that’s what you’re thinking,

I jeśli tak myślicie,

if that’s what you think I mean when I say,

jeśli tak myślicie, gdy mówię,

"This is an ocean planet stupidly called 'Earth.'"

że to planeta oceanów głupio zwana ziemią,

If you think that that’s the relative importance,

jeśli myślicie, że ich względna wartość

two to one, you’re wrong by a factor of ten.

ma się jak dwa do jednego, mylicie się dziesięciokrotnie.

Now, you’re not as thick as two short planks,

Nie jesteście tępakami,

but you sound like it when you say "Earth,"

ale tak to brzmi, gdy mówicie "Ziemia".

because that demonstration, if I turned around this way --

Teraz to pokażę, jeśli tak się obrócę,

that earth plane would be as thin as paper.

płaszczyzna ziemi byłaby cienka jak papier.

It’s a thin film, two-dimensional existence.

To cienka powłoka, twór dwuwymiarowy.

The ocean representation would have a depth to it.

Model oceanu miałby jeszcze głębię.

And if you hefted those two things

I gdyby umieścić je na wadze,

you might find that the relative scale of those is 20 to 1.

pewnie by się okazało, że mają się do siebie jak 20 do 1.

It turns out that something more than

Okazuje się,

94 percent of life on earth is aquatic.

że ponad 94% ziemskiego życia to organizmy wodne.

That means that us terrestrials occupy a minority.

To oznacza, że my, organizmy lądowe, stanowimy mniejszość.

The problem we have in believing that

Trudno w to uwierzyć,

is -- you just have to give up this notion

bo trzeba najpierw pozbyć się przekonania,

that this Earth was created for us.

że ta planeta została stworzona dla nas.

Because it’s a problem we have.

To jest właśnie nasz problem.

If this is an ocean planet

To jest planeta oceanów,

and we only have a small minority of this planet,

a my jesteśmy tylko niewielką mniejszością.

it just interferes with a lot of what humanity thinks.

To stoi w sprzeczności z przekonaniami ludzkości.

Okay. Let me criticize this thing.

Pozwólcie, że trochę skrytykuję.

I’m not talking about James Cameron --

Nie mówię o Jamesie Cameronie,

although I could, but I won’t.

choć mógłbym, ale nie będę.

You really do have to go and see his latest film,

Naprawdę polecam jego ostatni film,

"Aliens of the Deep." It’s incredible.

"Obcy z głębin". Jest niesamowity.

It features two of these deep rovers,

Występują w nim dwa głębinowe batyskafy

and I can criticize them because these sweet things are mine.

i je mógłbym skrytykować, bo to moje dzieło.

This, I think, represents one of the most beautiful

To moim zdaniem jeden z najpiękniejszych

classic submersibles built.

klasycznych pojazdów podwodnych.

If you look at that sub, you’ll see a sphere.

Gdy spojrzycie na ten batyskaf, widać sferę.

This is an acryclic sphere.

Jest to sfera acykliczna.

It generates all of the buoyancy,

Zapewnia pływalność,

all of the payload for the craft,

ładownie pojazdu

and the batteries are down here hanging underneath,

i baterie są tu poniżej, wiszą pod spodem,

exactly like a balloon.

dokładnie jak w balonie.

This is the envelope, and this is the gondola, the payload.

To jest powłoka, a to jest kosz, ładownia.

Also coming up later for criticism are these massive lights.

I dodane później, na wniosek krytyków, potężne reflektory.

And this one actually carries two great manipulators.

A ten ma dwa wspaniałe wysięgniki.

It actually is a very good working sub --

To w sumie całkiem dobry pojazd podwodny,

that’s what it was designed for.

po to został zaprojektowany.

The problem with it is --

Problem z nim taki,

and the reason I will never build another one like it --

i dlatego też nigdy nie wybudowałem kolejnego,

is that this is a product of two-dimensional thinking.

że to produkt oparty na dwuwymiarowym myśleniu.

It’s what we humans do when we go in the ocean as engineers;

My ludzie tak właśnie robimy, gdy trafiamy do oceanu jako inżynierowie.

we take all our terrestrial hang-ups,

Zabieramy wszyskie lądowe ograniczenia,

all our constraints -- importantly,

wszystkie nasze ułomności, a szczególnie

these two-dimensional constraints that we have,

to przywiązanie do dwóch wymiarów,

and they’re so constrained we don’t even understand it --

a to takie ograniczające, że nawet tego nie rozumiemy,

and we take them underwater.

i zabieramy je pod wodę.

You notice that Jim Cameron is sitting in a seat.

Widzicie, że Jim Cameron siedzi w fotelu.

A seat works in a two-dimensional world,

Fotel działa w świecie dwuwymiarowym,

where gravity blasts down on that seat, OK?

gdzie grawitacja wciska nas w ten fotel.

And in a two-dimensional world,

W dwuwymiarowym świecie

we do know about the third dimension

wiemy, że istnieje trzeci wymiar,

but we don’t use it because to go up

ale go nie używamy, bo ruch w górę

requires an awful lot of energy against gravity.

wymaga ogromnie dużo energii, by pokonać grawitację.

And then our mothers tell us,

A mama mówi nam,

"Careful you don’t fall down" -- because you’ll fall over.

uważaj, nie spadnij, bo się przewrócisz.

Now, go into the real atmosphere of this planet.

Przejdźmy do prawdziwej atmosfery tej planety.

This planet has an inner atmosphere of water;

Ta planeta ma wewnętrzną atmosferę wody.

it’s its inner atmosphere. It has two atmospheres --

To jest wewnętrzna atmosfera. Są więc dwie atmosfery.

a lesser, outer gaseous atmosphere, a lighter one.

Pomniejsza, zewnętrzna, gazowa atmosfera jest lżejsza.

Most of life on earth is in that inner atmosphere.

Większość organizmów na Ziemi żyje w wewnętrznej atmosferze.

And that life enjoys a three-dimensional existence,

I te organizmy cieszą się istnieniem w trzech wymiarach,

which is alien to us.

które jest nam obce.

Fish do not sit in seats.

Ryby nie zasiadają w fotelach.

(Laughter)

(Śmiech)

They don’t. Their mothers don’t say to little baby fish,

Ich mamy nie mówią małym rybkom,

"Careful you don’t fall over."

uważaj, nie przewróć się.

They don’t fall over. They don’t fall.

Nie przewracają się. Nie upadają.

They live in a three-dimensional world

Żyją w trójwymiarowym świecie,

where there is no difference in energy

w którym nie ma różnicy w zużytej energii

between going this way, that way, that way or that way.

niezależnie, czy ruszasz się w tę stronę, czy w tamtą.

It’s truly a three-dimensional space.

To naprawdę trójwymiarowa przestrzeń.

And we’re only just beginning to grasp it.

I dopiero zaczynamy to pojmować.

I don’t know of any other submersible,

Nie znam żadnej łodzi podwodnej,

or even remote, that just takes advantage

czy pojazdu, który korzystałby z tego,

that this is a three-dimensional space.

że jest to trójwymiarowa przestrzeń.

This is the way we should be going into the oceans.

A tak właśnie powinniśmy poruszać się w oceanach.

This is a three-dimensional machine.

To jest maszyna na trzy wymiary.

What we need to do is go down into the ocean with the freedom of the animals,

Musimy mieć możliwość zejść w głąb oceanów ze swobodą zwierząt

and move in this three-dimensional space.

i poruszać się w tym trójwymiarowym świecie.

OK, this is good stuff.

To jest dobry patent.

This is man’s first attempt at flying underwater.

To jest pierwsza próba człowieka, by latać pod wodą.

Right now, I’m just coming down on this gorgeous, big, giant manta ray.

Teraz podpływam do tej wspaniałej, wielkiej manty.

She has twice the wingspan that I do.

Rozpiętość jej płetw jest dwa razy większa niż moich.

There I’m coming; she sees me.

Zbliżam się, dostrzega mnie.

And just notice how she rolls under and turns;

Zobaczcie, jak się zawija i zawraca.

she doesn’t sit there and try and blow air into a tank

Nie siedzi tam próbując wdmuchiwać powietrze do zbiornika,

and kind of flow up or sink down -- she just rolls.

by się wynurzyć lub zanurzyć, po prostu się zawija.

And the craft that I’m in --

Pojazd, w którym --

this hasn’t been shown before.

tego jeszcze nie pokazywałem.

Chris asked us to show stuff that hasn’t been shown before.

Chris poprosił, by pokazać coś jeszcze niepublikowanego.

I wanted you to notice

Zauważcie,

that she actually turned to come back up.

że odwróciła się, by się znów wznieść.

There I am; I see her coming back,

Tam jestem, widzę, że wraca,

coming up underneath me.

wznosi się pode mną.

I put reverse thrust and I try and pull gently down.

Wrzucam wsteczny i próbuję powoli zejść niżej.

I’m trying to do everything very gently.

Próbuję wszystko robić delikatnie.

We spent about three hours together and she’s beginning to trust me.

Spędziliśmy razem prawie trzy godziny i zaczyna mi ufać.

And this ballet is controlled by this lady here.

W tym tańcu prowadzi ta właśnie dama.

She gets about that close and then she pulls away.

Podpływa tak blisko, a potem się cofa.

So now I try and go after her, but I’m practicing flying.

Teraz próbuję podążyć za nią, ale dopiero uczę się latać.

This is the first flying machine. This was the first prototype.

To jest pierwsza maszyna latająca. To pierwszy prototyp.

This was a fly by wire. It has wings.

Ma nowoczesny układ sterujący. Ma skrzydła.

There’re no silly buoyancy tanks --

Nie ma śmiesznych zbiorników balastowych.

it’s permanently, positively buoyant.

Pojazd ma stałą, dodatnią pływalność.

And then by moving through the water

I poruszając się w wodzie

it’s able to take that control.

da się go kontrolować.

Now, look at that; look, it’s -- she just blew me away.

Popatrzcie -- właśnie dała mi popalić.

She just rolled right away from underneath.

Po prostu wyślizgnęła się spod spodu.

Really that’s the only real dive I’ve ever made in this machine.

To naprawdę jedyne zanurzenie, które wykonałem tą maszyną.

It took 10 years to build.

Zbudowanie jej zajęło 10 lat.

But this lady here taught me, hah, taught me so much.

A ta dama tutaj dała mi niezłą szkołę.

We just learned so much in three hours in the water there.

Tak dużo sie nauczyliśmy w ciągu zaledwie trzech godzin pod wodą.

I just had to go and build another machine.

Po prostu musiałem zbudować kolejną maszynę.

But look here. Instead of blowing tanks

Spójrzcie. Zamiast pompować zbiorniki

and coming up slowly without thinking about it,

i wynurzać się powoli i bez zastanowienia,

it’s a little bit of back pressure,

pojawia się tam niewielkie przeciwciśnienie

and that sub just comes straight back up out of the water.

i pojazd po prostu wynurza się z wody.

This is an internal Sony camera. Thank you, Sony.

To jest wewnętrzna kamera Sony. Dziękujemy Sony.

I don’t really look that ugly,

Tak naprawdę nie jestem tak brzydki,

but the camera is so close that it’s just distorted.

ale kamera jest tak blisko, że obraz jest zniekształcony.

Now, there she goes, right overhead.

O, tutaj płynie, dokładnie nade mną.

This is a wide-angle camera.

To jest kamera szerokokątna.

She’s just a few inches off the top of my head.

Jest tylko kilkanaście centymentrów nade mną.

"Aah, ha, oh, he just crossed over the top of my head about,

"Och, właśnie przepłynęła nad moją głową,

oh, I don’t know, just so close."

nie wiem nawet, jak blisko."

I come back up, not for air.

Wynurzam się, nie po tlen.

"This is an incredible encounter with a manta. I’m speechless.

"To jest niesamowite spotkanie z mantą. Brak mi słów.

We’ve been just feet apart. I’m going back down now."

Dzieliło nas kilkadziesiąt centymetrów. Zaraz znów się zanurzam."

Okay, can we cut that? Lights back up please.

Tutaj przerwiemy. Poproszę o światła.

(Applause)

(Brawa)

Trying to fly and keep up with that animal --

Gdy próbowałem latać i nadążyć za tym zwierzęciem,

it wasn’t the lack of maneuverability that we had.

problemem nie był brak zwrotności,

It was the fact she was going so slow.

a to, że manta poruszała się tak wolno.

I actually designed that to move faster through the water

Zaprojektowałem ten pojazd, by szybciej poruszał się w wodzie,

because I thought that was the thing

bo sądziłem, że tego właśnie

that we needed to do: to move fast and get range.

nam potrzeba: poruszać się szybko i na długie dystanse.

But after that encounter I really did want to go back with that animal and dance.

Ale po tym spotkaniu chciałem wrócić do tego zwierzęcia i tańczyć.

She wanted to dance.

Ona chciała tańczyć.

And so what we needed to do was increase the wing area

A więc potrzebowałem powiększyć powierzchnię skrzydeł

so that we just had more grip, develop higher forces.

aby mieć lepszą kontrolę, uzyskać większe siły.

So the sub that was outside last year -- this is the one.

Ten pojazd pojawił się w zeszłym roku, oto on.

You see the larger wing area here.

Widać większe skrzydła.

Also, clearly, it was such a powerful thing,

I oczywiście, to była mocna rzecz,

we wanted to try and bring other people

więc chcieliśmy zaprosić innych, by spróbowali

but we couldn't figure out how to do it.

i byśmy nauczyli się, jak to robić.

So we opened the world’s first flight school.

Otworzyliśmy więc pierwszą na świecie szkołę lotów.

The rational for the world’s first flight school

Przesłanką dla stworzenia tej szkoły

goes something like: when the coastguards come up to me and say --

były sytuacje, gdy przychodzili do mnie strażnicy wybrzeża --

they used to leave us alone when we were diving

zostawiali nas w spokoju, gdy nurkowaliśmy

these goofy little spherical things,

w tych pokracznych małych bańkach.

but when we started flying around

Ale gdy zaczęliśmy latać

in underwater jet fighters they got a little nervous --

w podwodnych myśliwcach, zrobili się nerwowi.

they would come up and say,

Zaczęli przychodzić i pytać,

"Do you have a license for that?"

czy mamy licencję.

And then I’d put my sunglasses on, the beard

Wtedy zakładałem ciemne okulary na brodę,

that would all sprout out, and I would say,

która właśnie mi wyrosła, i mówiłem,

"I don’t need no stinking license."

że nie potrzebuję jakiś śmierdzących licencji.

(Laughter)

(Śmiech)

"I write these stinking license," which I do.

To ja wystawiam takie licencje.

So Bob Gelfond's around here --

Tu gdzieś jest Bob Gelfons.

but somebody in the audience here has license number 20.

A ktoś na widowni ma licencję numer 20.

They’re one of the first subsea aviators.

Są oni jednymi z pierwszych podwodnych pilotów.

So we’ve run two flight schools.

Prowadzimy dwie szkoły latania.

Where the hell that goes, I don’t know, but it’s a lot of fun.

Nie wiem, dokąd to zmierza, ale jest to bardzo fajne.

What comes next in 30 seconds? I can’t tell you.

Co będzie dalej, w 30 sekund? Trudno powiedzieć.

But the patent for underwater flight --

Ale Karen i ja zastanawialiśmy się

Karen and I, we were looking at it,

nad opatentowaniem podwodnych lotów.

some business partners wanted us to patent it --

Niektórzy partnerzy biznesowi chcieli, byśmy to opatentowali.

we weren’t sure about that.

Nie byliśmy tego pewni.

We’ve decided we’re just going to let that go.

Zdecydowaliśmy, że zostawimy tak, jak jest.

It just seems wrong to try and patent --

Jakoś nie pasuje nam próba opatentowania --

(Applause)

(Brawa)

-- the freedom for underwater flight.

-- wolności podwodnych lotów.

So anybody who wants to copy us

Więc ktokolwiek zechce nas naśladować,

and come and join us, go for it.

lub do nas dołączyć, droga wolna.

The other thing is that we’ve got much lower costs.

Co więcej, mamy niższe koszty.

We developed some other technology

Opracowaliśmy inną technologię,

called spider optics, and Craig Ventner asked me

zwaną światłowodową pajęczyną, a Craig Ventner poprosił mnie

to make an announcement here this morning:

bym to dziś ogłosił.

we’re going to be building a beautiful, little,

Zamierzamy zbudować piękną, małą

small version of this -- unmanned, super deep --

bezzałogową wersję tego pojazdu.

for his boat to go and get back some deep sea DNA stuff.

Będzie schodzić bardzo głęboko i pobierać próbki DNA z głębin.

(Applause)

(Brawa)

Thank you.

Dziękuję.