We've stopped trusting institutions and started trusting strangers | Rachel Botsman

Translator: Hồng Khánh Lê Reviewer: Vũ Phạm

Let's talk about trust.

Chúng ta hãy nói về lòng tin.

We all know trust is fundamental,

Chúng ta biết lòng tin là điều cơ bản,

but when it comes to trusting people,

nhưng còn hơn thế nữa, vì khi tin ai

something profound is happening.

thì điều kỳ diệu sẽ xuất hiện.

Please raise your hand

Xin hãy giơ tay lên

nếu bạn đã từng là người thuê hay cho thuê phòng trên trang mạng Airbnb.

if you have ever been a host or a guest on Airbnb.

Wow. That's a lot of you.

Wow! Nhiều lắm.

Who owns Bitcoin?

Ai sở hữu tiền ảo Bitcoin?

Số lượng cũng rất nhiều.

Still a lot of you. OK.

And please raise your hand if you've ever used Tinder

Và xin hãy đưa tay lên nếu bạn đã từng dùng trang hẹn hò Tinder

to help you find a mate.

để tìm tình yêu của đời mình.

(Laughter)

(Cười)

Cũng khó mà đếm hết được vì các bạn cũng có vẻ thích đấy.

This one's really hard to count because you're kind of going like this.

(Laughter)

(Cười)

These are all examples of how technology

Đó là những ví dụ về cách thức công nghệ

tạo ra những giao thức mới

is creating new mechanisms

that are enabling us to trust unknown people, companies and ideas.

để giúp ta tin tưởng 1 người không biết, 1 công ty không quen, hay 1 ý tưởng xa lạ.

And yet at the same time,

Nhưng cùng lúc đó,

trust in institutions --

thì niềm tin vào các thiết chế

banks, governments and even churches --

như ngân hàng, chính phủ và thậm chí các cơ sở tôn giáo --

is collapsing.

lại đang sụp đổ.

So what's happening here,

Vậy điều gì đang xảy ra,

and who do you trust?

và còn bạn, bạn đặt niềm tin vào ai?

Let's start in France with a platform -- with a company, I should say --

Ta hãy bắt đầu ở Pháp với 1 trang mạng -- tôi tạm gọi là 1 công ty --

with a rather funny-sounding name,

với cái tên nghe rất buồn cười,

BlaBlaCar.

BlaBlaCar.

Đó là một trang kết nối người có xe hơi và người đi không có xe,

It's a platform that matches drivers and passengers

who want to share long-distance journeys together.

họ muốn chia với nhau chi phí cho quảng đường dài.

The average ride taken is 320 kilometers.

Một chuyến đi trung bình là 320 km.

Vậy đó là ý tưởng rất hay để có được người bạn đồng hành thích hợp.

So it's a good idea to choose your fellow travelers wisely.

Social profiles and reviews help people make a choice.

Những thông tin cá nhân và những nhận xét của người khác giúp ta chọn bạn đồng hành.

You can see if someone's a smoker, you can see what kind of music they like,

Bạn có thể biết họ có hút thuốc lá hay không, loại nhạc họ thích là gì,

you can see if they're going to bring their dog along for the ride.

bạn có thể biết họ có mang chó theo không.

Nhưng thực ra các thông tin đó

But it turns out that the key social identifier

có đúng hay không thì chỉ biết khi bạn và họ nói chuyện trên xe. Tôi biết:

is how much you're going to talk in the car.

(Laughter)

(Cười)

Bla, not a lot,

Bla, bạn không nói nhiều,

bla bla, bạn muốn tán gẫu,

bla bla, you want a nice bit of chitchat,

and bla bla bla, you're not going to stop talking the entire way

và bla bla bla, bạn huyên thuyên trên suốt chặng đường

from London to Paris.

từ London đến Paris.

(Laughter)

(Cười)

Thật ấn tượng, ý tưởng này rất hiệu quả,

It's remarkable, right, that this idea works at all,

ấn tượng vì nó ngược lại với điều chúng ta được dạy khi còn trẻ

because it's counter to the lesson most of us were taught as a child:

never get in a car with a stranger.

không được lên xe hơi của người lạ.

And yet, BlaBlaCar transports more than four million people

Còn nữa, BlaBlaCar chở được hơn 4 triệu người

every single month.

mỗi tháng.

Tính ra số hành khách của nó còn nhiều hơn

To put that in context, that's more passengers

của công ty đường sắt cao tốc Eurostar hay của hãng hàng không giá rẻ JetBlue.

than the Eurostar or JetBlue airlines carry.

BlaBlaCar is a beautiful illustration of how technology is enabling

BlaBlaCar là 1 minh hoạt đẹp cho cách thức mà công nghệ giúp

millions of people across the world to take a trust leap.

hàng triệu người khắp thế giới có được niềm tin vào nhau.

A trust leap happens when we take the risk to do something new or different

Niềm tin xảy ra khi chúng ta chấp nhận rủi ro để làm 1 điều gì mới hay khác với

to the way that we've always done it.

cách mà ta thường làm.

Let's try to visualize this together.

Chúng ta cùng xem nhé.

OK. I want you to close your eyes.

Tôi muốn bạn nhắm mắt lại.

There is a man staring at me with his eyes wide open.

Có một người nhìn tôi vói cặp mắt mở to kìa.

I'm on this big red circle. I can see.

Tôi đang ở trên sân khấu. Tôi có thể thấy bạn đấy.

So close your eyes.

Vậy hãy nhắm mắt lại.

(Laughter) (Applause)

(Cười)

Tôi sẽ làm phép thử này với bạn.

I'll do it with you.

And I want you to imagine there exists a gap

Tôi muốn bạn tưởng tượng có một cái hố

between you and something unknown.

ở giữa bạn và một thứ mà bạn không biết.

That unknown can be someone you've just met.

Đó có thể là một người bạn vừa gặp.

It can be a place you've never been to.

Có thể là một nơi bạn chưa bao giờ đến.

It can be something you've never tried before.

Có thể là thứ gì đó bạn chưa thử bao giờ.

Bạn tưởng tượng được chưa?

You got it?

OK. You can open your eyes now.

Tốt. bạn có thể mở mắt ra.

For you to leap from a place of certainty,

Bạn hãy nhảy từ một nơi chắc chắn,

to take a chance on that someone or something unknown,

để bắt lấy một cơ hội với người không quen hay với cái gì đó xa lạ,

you need a force to pull you over the gap,

bạn cần một sức mạnh để kéo bạn qua cái hố đó,

and that remarkable force is trust.

và sức mạnh đáng kinh ngạc đó là lòng tin.

Trust is an elusive concept,

Lòng tin là một khái niệm khó nắm bắt,

and yet we depend on it for our lives to function.

nhưng chúng ta phải dựa vào lòng tin để mọi việc trôi chảy.

I trust my children

Tôi tin các con mình

when they say they're going to turn the lights out at night.

khi chúng nói chúng sẽ tắt đèn trước khi ngủ.

I trusted the pilot who flew me here to keep me safe.

Tôi tin phi công sẽ lái an toàn để đưa tôi đến đây.

Đó là một từ chúng ta dùng rất nhiều,

It's a word we use a lot,

without always thinking about what it really means

mà không phải lúc nào ta cũng hiểu rõ ý nghĩa của nó,

and how it works in different contexts of our lives.

ta cũng không rõ cách nó được dùng trong các hoàn cảnh sống khác nhau.

There are, in fact, hundreds of definitions of trust,

Thực ra, có hàng trăm định nghĩa vè lòng tin,

and most can be reduced to some kind of risk assessment

và hầu hết các định nghĩa đều có thể lược giản về việc chấp nhận rủi ro

of how likely it is that things will go right.

khi cho rằng một điều gì đó là đúng.

Nhưng tôi không thích dạng định nghĩa này,

But I don't like this definition of trust,

because it makes trust sound rational and predictable,

vì nó làm cho niềm tin có vẻ rất hợp lý và dường như đoán được,

như thế nó không nói lên được bản chất lòng tin

and it doesn't really get to the human essence

khi nó giúp ta làm một việc gì đó

of what it enables us to do

và định nghĩa đó không cho ta thấy được cách thức nó làm cho chúng ta mạnh mẽ

and how it empowers us

to connect with other people.

để kết nối với những người khác.

So I define trust a little differently.

Vậy tôi xin định nghĩa hơi khác một tí.

I define trust as a confident relationship to the unknown.

Tôi định nghĩa niềm tin như là mối quan hệ với những gì không quen biết.

Now, when you view trust through this lens,

Khi bạn nhìn lòng tin qua lăng kính này,

nó sẽ giải thích tại sao niềm tin là khả năng duy nhất

it starts to explain why it has the unique capacity

to enable us to cope with uncertainty,

giúp bạn vượt qua sự không chắc chắn,

to place our faith in strangers,

để đặt sự tin tưởng vào người xa lạ,

to keep moving forward.

để cho mọi việc tiến triển.

Human beings are remarkable

Con người rất đặc biệt

at taking trust leaps.

ở việc trao niền tin.

Do you remember the first time you put your credit card details

Bạn có nhớ lần đầu bạn khai báo tài khoản ngân hàng

into a website?

ở một trang web không?

That's a trust leap.

Đó là một hành động trao niềm tin.

I distinctly remember telling my dad

Tôi nhớ rất rõ đã nói với bố tôi rằng

that I wanted to buy a navy blue secondhand Peugeot on eBay,

con muốn mua 1 chiếc xe hơi Peugeot màu xanh đã qua sử dụng trên eBay,

and he rightfully pointed out

và bố đã nghiêm giọng nói rằng

that the seller's name was "Invisible Wizard"

người bán là "Phù Thủy Vô Hình"

and that this probably was not such a good idea.

và có thể đó không phải là ý hay.

(Laughter)

(Cười)

Vậy công việc của tôi, nghiên cứu của tôi nhắm đến cách thức công nghệ

So my work, my research focuses on how technology

is transforming the social glue of society,

làm ra được chất kết dính xã hội,

trust between people,

tạo được niềm tin giữa con người,

and it's a fascinating area to study,

và đó là một đối tượng vô cùng hấp dẫn để nghiên cứu,

because there's still so much we do not know.

vì ở đó có nhiều thứ mà ta chưa biết.

For instance, do men and women trust differently in digital environments?

Ví dụ: Nam và nữ tin vào công nghệ kỹ thuật số với mức độ có khác nhau không?

Does the way we build trust face-to-face translate online?

Cách tạo niền tin trực tiếp từ người đến người đã chuyển thành niềm tin online?

Does trust transfer?

Lòng tin có thay đổi không?

So if you trust finding a mate on Tinder,

Vậy nếu bạn nghĩ sẽ tìm ra một người bạn tình trên trang Tinder,

are you more likely to trust finding a ride on BlaBlaCar?

bạn có thích tìm được một chuyến đi trên trang BlaBlaCar hay không?

But from studying hundreds of networks and marketplaces,

Nhưng từ việc nghiên cứu hàng trăm trang mạng và thị trường,

there is a common pattern that people follow,

tôi tìm thấy một điểm chung giữa mọi người,

and I call it "climbing the trust stack."

và tôi gọi đó là "leo lên đống niềm tin"

Let me use BlaBlaCar as an example to bring it to life.

Cho tôi dùng BlaBlaCar như ví dụ để nói về niềm tin trong cuộc sống.

Mức độ đầu,

On the first level,

you have to trust the idea.

bạn phải tin vào ý tưởng.

So you have to trust

Rồi bạn phải tin

the idea of ride-sharing is safe and worth trying.

vào ý tưởng về việc chia sẻ chuyến đi là an toàn và đáng để làm.

The second level is about having confidence in the platform,

Mức độ thứ 2 là về việc tin tưởng vào hệ thống mạng,

that BlaBlaCar will help you if something goes wrong.

trang BlaBlaCar sẽ giúp bạn tìm ra những thứ không ổn.

And the third level is about using little bits of information

Và mức độ thứ 3 là việc dùng thông tin mạng

to decide whether the other person is trustworthy.

để quyết định liệu người kia có đáng tin cậy không.

Lần đầu tiên chúng ta phải tin cùng 1 lúc nhiều điều như thế,

Now, the first time we climb the trust stack,

it feels weird, even risky,

nó có vẻ rất kỳ cục và thậm chí có vẻ rất liều,

nhưng chúng ta đạt đến được một điểm ở đó các ý tưởng dường như bình thường.

but we get to a point where these ideas seem totally normal.

Sự thay đổi thái độ của ta

Our behaviors transform,

often relatively quickly.

thường rất nhanh.

In other words, trust enables change and innovation.

Nói cách khác, niềm tin cho chúng ta cơ hội và sự đổi mới.

So an idea that intrigued me, and I'd like you to consider,

Thế là một ý tưởng lôi cuốn tôi, và tôi muốn bạn xem xét nó,

is whether we can better understand

đó là liệu chúng ta có thể hiểu rõ hơn

major waves of disruption and change in individuals in society

lý do chính của những đổ vỡ và những thay đổi của những cá nhân trong xã hội

through the lens of trust.

thông qua lăng kính niềm tin.

Well, it turns out that trust has only evolved

Thực ra, niềm tin chỉ phát triển

in three significant chapters throughout the course of human history:

trong 3 giai đoạn chính trong suốt lịch sử nhân loại:

niềm tin ở địa phương, niềm tin vào thiết chế

local, institutional

và giai đoạn mà chúng ta đang bước vào, đó là niềm tin rộng khắp.

and what we're now entering, distributed.

So for a long time,

Vậy là trong thời gian rất dài,

cho tới giữa thập niên 1800,

until the mid-1800s,

trust was built around tight-knit relationships.

niềm tin được xây dựng trên những quan hệ rất gần gũi.

So say I lived in a village

Ví dụ tôi sống trong 1 ngôi làng

with the first five rows of this audience,

với các bạn ở 5 dãy ghế đầu của khán phòng,

and we all knew one another,

và chúng tôi biết rõ nhau,

and say I wanted to borrow money.

rồi tôi muốn mượn tiền.

The man who had his eyes wide open, he might lend it to me,

Người đàn ông có đôi mắt đẹp này có thể cho tôi mượn,

and if I didn't pay him back,

và nếu tôi không trả,

you'd all know I was dodgy.

các bạn biết ngay tôi là kẻ quỵt tiền.

I would get a bad reputation,

Tôi sẽ bị mang tiếng,

and you would refuse to do business with me in the future.

và các bạn sẽ không còn muốn dính líu với tôi.

Trust was mostly local and accountability-based.

Đó là niềm tin dựa trên khu vực sống và dựa trên trách nhiệm cá nhân.

In the mid-19th century,

Đến giữa thế kỷ 19,

society went through a tremendous amount of change.

xã hội đi vào giai đoạn thay đổi lớn.

People moved to fast-growing cities such as London and San Francisco,

Người ta đổ về các thành phố đang lớn nhanh như London hay San Francisco,

and a local banker here was replaced by large corporations

và một nhân viên ngân hàng địa phương ở đó được thay thế bằng một tập đoàn lớn

họ không biết bạn với tư cách cá nhân.

that didn't know us as individuals.

Chúng ta đã bắt đầu đặt niềm tin

We started to place our trust

vào hệ thống hộp đen của chính quyền,

into black box systems of authority,

things like legal contracts and regulation and insurance,

những thứ như hợp đồng hợp pháp, luật lệ và bảo hiểm,

and less trust directly in other people.

và bớt tin trực tiếp vào người khác.

Trust became institutional and commission-based.

Niềm tin phải dựa vào thiết chế và dựa trên ban hội.

It's widely talked about how trust in institutions and many corporate brands

Người ta nói nhiều về vấn đề niềm tin dựa trên thiết chế và trên danh tiếng công ty

has been steadily declining and continues to do so.

đang giảm mạnh và tiếp tục đi xuống.

I am constantly stunned by major breaches of trust:

Tôi thật sự sửng sốt trước sự sụp đổ của niềm tin:

sự nghe lén của những công ty điện thoại,

the News Corp phone hacking,

the Volkswagen emissions scandal,

xì căng đan khí thải của Volkswagen,

the widespread abuse in the Catholic Church,

lạm dụng lan rộng trong Giáo Hội Công Giáo,

the fact that only one measly banker

sự việc chỉ một nhân viên ngân hàng quèn

đi tù thay cho các quan chức đã gây ra khủng hoảng tài chính nặng nề,

went to jail after the great financial crisis,

or more recently the Panama Papers

hay mới đây, hồ sơ Panama

that revealed how the rich can exploit offshore tax regimes.

tiết lộ những người giàu khai thác hệ thống thuế ở nước ngoài.

And the thing that really surprises me

Điều làm tôi thật sự ngạc nhiên

là tại sao những nhà lãnh đạo quá sức khó khăn

is why do leaders find it so hard

nói lời xin lỗi, tôi muốn nói là xin lỗi thành thật,

to apologize, I mean sincerely apologize,

when our trust is broken?

khi đã làm niềm tin của chúng ta tan vỡ?

It would be easy to conclude that institutional trust isn't working

Thật dễ để kết luận rằng niềm tin vào thiết chế không còn ổn nữa.

vì chúng ta được vỗ béo

because we are fed up

bằng những lời hứa ngọt ngào của nhóm lãnh đạo không trung thực,

with the sheer audacity of dishonest elites,

but what's happening now

nhưng điều đang xảy ra

runs deeper than the rampant questioning of the size and structure of institutions.

còn nguy hiểm hơn những nghi ngờ lan rộng về quy mô và cấu trúc của các thiết chế.

We're starting to realize

Chúng ta nghĩ rằng

that institutional trust

niềm tin vào thiết chế

wasn't designed for the digital age.

không còn phù hợp ở thời đại kỹ thuật số.

Conventions of how trust is built,

Những quy ước về cách thức niềm tin được xây dựng,

được quản lý, bị mất và làm lại --

managed, lost and repaired --

trong những thương hiệu, địa vị lãnh đạo và trong toàn hệ thống --

in brands, leaders and entire systems --

is being turned upside down.

bị đảo lộn.

Now, this is exciting,

Thật thú vị,

but it's frightening,

nhưng nó rất khủng khiếp,

because it forces many of us to have to rethink

vì nó bắt chúng ta phải suy nghĩ lại

cách thức mà niềm tin được xây dựng và bị phá hủy nơi khách hàng, nơi nhân viên,

how trust is built and destroyed with our customers, with our employees,

even our loved ones.

thậm chí cả nơi người thân.

Một ngày nọ, tôi nói với tổng giám đốc của 1 thương hiệu khách sạn hàng đầu thế giới,

The other day, I was talking to the CEO of a leading international hotel brand,

chúng tôi cũng hay nói chuyện, lần này tôi đề cập cách làm ăn của Airbnb.

and as is often the case, we got onto the topic of Airbnb.

Ông ta thừa nhận với tôi rằng ông ta bối rối trước thành công của Airbnb.

And he admitted to me that he was perplexed by their success.

He was perplexed at how a company

Ông ta không hiểu nổi cách thức một công ty

chỉ nhờ vào niềm tin của một người sẵn lòng trao cho một người xa lạ

that depends on the willingness of strangers to trust one another

could work so well across 191 countries.

mà có thể phát triển trên 191 đất nước.

So I said to him that I had a confession to make,

Cho nên tôi nói với ông ta tôi có một lời thú nhận,

và ông ta nhìn tôi một cách tò mò,

and he looked at me a bit strangely,

và tôi nói --

and I said --

and I'm sure many of you do this as well --

tôi chắc chắn nhiều người trong các bạn cũng nghi ngờ --

I don't always bother to hang my towels up

Tôi không để ý treo lại khăn tắm

khi tôi rời phòng khách sạn,

when I'm finished in the hotel,

nhưng tôi sẽ không bao giờ quên khi tôi thuê phòng trên Airbnb.

but I would never do this as a guest on Airbnb.

Lý do tại sao tôi không bao giờ quên xếp khăn khi tôi là khách trên Airbnb

And the reason why I would never do this as a guest on Airbnb

is because guests know that they'll be rated by hosts,

vì biết chủ cho thuê sẽ đánh giá người thuê trên mạng,

and that those ratings are likely to impact their ability

và xếp hạng đó sẽ ảnh hưởng đến khả năng

to transact in the future.

thỏa thuận, đàm phán của khách trong tương lai.

It's a simple illustration of how online trust will change our behaviors

Đó là minh họa đơn giản về cách thức niềm tin online làm thay đổi thái độ của ta

in the real world,

trong thế giới thật,

make us more accountable

làm cho ta có trách nhiệm hơn

in ways we cannot yet even imagine.

đến mức mà ta không thể tưởng tượng nổi.

I am not saying we do not need hotels

Tôi không nói chúng ta không cần khách sạn

or traditional forms of authority.

hay các hình thức chính quyền truyền thống

But what we cannot deny

Nhưng điều ta không thể chối cãi

is that the way trust flows through society is changing,

là cách thức niềm tin trong xã hội đang thay đổi,

and it's creating this big shift

nó đang tạo ra sự thay đổi lớn

so với thế kỷ 20

away from the 20th century

that was defined by institutional trust

ở đó niềm tin được xác định bởi thiết chế

towards the 21st century

còn ở thế kỷ 21

that will be fueled by distributed trust.

niềm tin được nuôi dưỡng bởi sự bình đằng.

Trust is no longer top-down.

Niềm tin không còn từ trên truyền xuống.

It's being unbundled and inverted.

Nó đảo lộn và không còn giới hạn.

It's no longer opaque and linear.

Nó không còn bí ẩn và không đi theo 1 đường.

1 công thức mới của niềm tin là

A new recipe for trust is emerging

được chia đều trong cộng đồng

that once again is distributed amongst people

và dựa trên tinh thần trách nhiệm.

and is accountability-based.

And this shift is only going to accelerate

Và sự thay đổi này bắt đầu tăng tốc

with the emergence of the blockchain,

với sự xuất hiện của mạng blockchain,

the innovative ledger technology underpinning Bitcoin.

công nghệ kế toán online làm cơ sở cho sự phát triển của Bitcoin.

Now let's be honest,

Xin hãy nói thật với nhau,

getting our heads around the way blockchain works

cách thức hoạt động của mạng blockchain

is mind-blowing.

làm cho chúng ta điên đảo.

And one of the reasons why is it involves processing

Một trong những lý do là nó bao gồm việc xử lý

những khái niệm rất phức tạp

some pretty complicated concepts

with terrible names.

với những tên gọi kỳ cục.

I mean, cryptographic algorithms and hash functions,

Tôi muốn nói đến các thuật toán mật mã và hàm băm để xếp dữ liệu,

and people called miners, who verify transactions --

những người được gọi là thợ đào mỏ Bitcoin, kiểm tra các giao dịch --

all that was created by this mysterious person

tất cả được tạo ra bởi 1 người bí ẩn

or persons called Satoshi Nakamoto.

có tên Satoshi Nakamoto.

Đó là niềm tin của số người đông đảo chưa bao giờ có trước đây.

Now, that is a massive trust leap that hasn't happened yet.

(Applause)

(Vỗ tay)

But let's try to imagine this.

Nhưng chúng ta hãy thử tưởng tượng.

So "The Economist" eloquently described the blockchain

"Nhà Kinh Tế" tuyên bố hùng hồn về mạng blockchain

như là một hệ thống có thể bảo đảm cho mọi thứ trên đó.

as the great chain of being sure about things.

The easiest way I can describe it is imagine the blocks as spreadsheets,

Cách dễ hiểu nhất để mô tả là hãy tưởng tượng những khối dữ liệu trên bảng excel,

and they are filled with assets.

với những thông tin các tài sản.

So that could be a property title.

Nó có thể là một thương hiệu.

It could be a stock trade.

Nó có thể là một cổ phần thương mại.

It could be a creative asset, such as the rights to a song.

Nó có thể là một tài sản trí tuệ, như là quyền sở hữu bài hát.

Every time something moves

Khi được giao dịch

từ nơi được lưu giữ này đến một nơi nào khác,

from one place on the register to somewhere else,

that asset transfer is time-stamped

sự di chuyển tài sản đó được đóng dấu thời gian

and publicly recorded on the blockchain.

và được lưu lại một cách công khai trên mạng blockchain.

It's that simple. Right.

Thật đơn giản. Đúng vậy.

So the real implication of the blockchain

Hiệu quả thực sự của mạng blockchain

is that it removes the need for any kind of third party,

là loại bỏ can thiệp của bên thứ ba,

như là luật sư,

such as a lawyer,

or a trusted intermediary, or maybe not a government intermediary

hay người mô giới uy tín, hoặc không cần can thiệp của chính phủ

to facilitate the exchange.

nhờ thế giao dịch trở nên dễ dàng.

Vậy nếu ta cứ muốn giữ các thủ tục rườm rà đòi hỏi niềm tin trước đây,

So if we go back to the trust stack,

you still have to trust the idea,

thì bạn vẫn phải tin vào ý tưởng này,

you have to trust the platform,

bạn vẫn phải tin vào hệ thống mạng,

nhưng bạn không cần phải tin vào người khác

but you don't have to trust the other person

theo nghĩa truyền thống.

in the traditional sense.

The implications are huge.

Việc áp dụng này thật rộng lớn.

In the same way the internet blew open the doors to an age of information

Cùng theo cách đó, Internet thổi tung các cánh cửa để mở ra thời đại thông tin

available to everyone,

luôn hữu dụng cho mọi người,

the blockchain will revolutionize trust on a global scale.

mạng blockchain sẽ làm cách mạng niềm tin trên toàn cõi địa cầu.

Now, I've waited to the end intentionally to mention Uber,

Tôi cố ý chờ đến lúc cuối để nói về Mạng Uber,

because I recognize that it is a contentious

vì tôi nhận ra rằng đó là

and widely overused example,

một ví dụ về sự lạm dụng gây tranh cãi,

nhưng khi nói về một dạng mới của niềm tin thì nó là trường hợp đáng nghiên cứu.

but in the context of a new era of trust, it's a great case study.

Now, we will see cases of abuse of distributed trust.

Bây giờ ta xét đến các trường hợp lạm dụng của việc phân quyền trong niềm tin.

We've already seen this, and it can go horribly wrong.

Chúng ta luôn chứng kiến và nó có thể tạo ra những sai lầm khủng khiếp.

I am not surprised that we are seeing protests from taxi associations

Tôi không ngạc nhiên khi chúng ta thấy các phản đối của các hãng taxi

all around the world

trên khắp thế giới

trying to get governments to ban Uber based on claims that it is unsafe.

muốn nhà nước cấm hệ thống Uber vì cho rằng nó không an toàn.

I happened to be in London the day that these protests took place,

Ở London, tôi tình cờ chứng kiến những vụ phản đối,

and I happened to notice a tweet

và tôi đọc trang tweet

from Matt Hancock, who is a British minister for business.

của Matt Hancock, bộ trưởng thương mại Anh

And he wrote,

Ông ta viết,

"Does anyone have details of this #Uber app everyone's talking about?

"Có ai biết số người dùng ứng dụng Uber mà mọi người đang đang tranh cãi không?

(Laughter)

(Cười)

I'd never heard of it until today."

Cho tới hôm nay tôi cũng chưa biết."

Now, the taxi associations,

Các hãng taxi,

họ đã hợp thức hóa các thủ tục của có niềm tin theo thiết chế.

they legitimized the first layer of the trust stack.

Họ hợp thức hóa ý tưởng mà họ muốn loại bỏ để có niềm tin trực tiếp của khách hàng,

They legitimized the idea that they were trying to eliminate,

and sign-ups increased by 850 percent in 24 hours.

và các đăng ký trực tuyến đã tăng đến 850% trong 24 giờ.

Đó là một minh họa mạnh mẽ

Now, this is a really strong illustration

of how once a trust shift has happened around a behavior or an entire sector,

về thay đổi niềm tin có thể ảnh hưởng đến thái độ cá nhân hay cả một ngành nghề,

you cannot reverse the story.

bạn không thể lội ngược dòng nước.

Mỗi ngày, 5 triệu người thực hiện động tác trao niềm tin

Every day, five million people will take a trust leap

và lên đường cùng với Uber.

and ride with Uber.

In China, on Didi, the ride-sharing platform,

Tại Trung Quốc, trên mạng Didi, hệ thống tìm bạn đi chung xe,

11 million rides taken every day.

11 triệu chuyến đi mỗi ngày.

That's 127 rides per second,

Tức là 127 chuyến trong 1 giây,

showing that this is a cross-cultural phenomenon.

cho thấy rằng đây là một hiện tượng liên văn hóa.

And the fascinating thing is that both drivers and passengers report

Điều lý thú là cả chủ xe và người đi chung đều cho rằng

that seeing a name

việc thấy 1 cái tên

and seeing someone's photo and their rating

và hình của ai đó và những xếp loại đánh giá trên mạng

makes them feel safer,

làm cho họ cảm thấy an tâm hơn,

and as you may have experienced,

và khi bạn đã có kinh nghiệm,

even behave a little more nicely in the taxi cab.

thì thái độ của họ luôn đẹp hơn so với khi dùng taxi.

Uber and Didi are early but powerful examples

Uber và Didi là những ví dụ rõ ràng

cho cách thức mà công nghệ tạo ra niền tin giữa người với người

of how technology is creating trust between people

trong hướng và theo quy mô tích cực mà trước đây chưa từng có.

in ways and on a scale never possible before.

Ngày nay, nhiều người trong chúng ta cảm thấy thoải mái trong xe người lạ.

Today, many of us are comfortable getting into cars driven by strangers.

We meet up with someone we swiped right to be matched with.

Chúng ta tình cờ gặp ai đó, rồi quyết định là người đó có vẻ hợp với mình.

We share our homes with people we do not know.

Chúng ta chia sẻ nhà ở với người không quen biết.

This is just the beginning,

Đó chỉ là sự bắt đầu,

because the real disruption happening

vì sự thay đổi lớn hiện tại

không chỉ là công nghệ.

isn't technological.

Nó tạo ra chính sự thay đổi niềm tin,

It's the trust shift it creates,

and for my part, I want to help people understand this new era of trust

phần tôi, tôi muốn giúp mọi người hiểu kỷ nguyên mới của niềm tin

nhờ thế ta sớm có được niềm tin

so that we can get it right

and we can embrace the opportunities to redesign systems

và chúng ta có thể bắt lấy cơ hội để xây dựng lại các hệ thống

that are more transparent, inclusive and accountable.

ở đó mọi sự được minh bạch hơn,toàn diện và chúng ta có trách nhiệm hơn.

Thank you very much.

Cảm ơn rất nhiều.

(Vỗ tay)

(Applause)

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)